ALGEMENE ONDERWYS EN OPLEIDING EKONOMIESE BESTUURSWETENSKAPPE HALFJAARLIKSE EKSAMEN JUNIE 2015 GRAAD 8

Transcriptie

1 ALGEMENE ONDERWYS EN OPLEIDING EKONOMIESE BESTUURSWETENSKAPPE HALFJAARLIKSE EKSAMEN JUNIE 2015 GRAAD 8 AANTAL BLADSYE: 9 (Beantwoord in die spasies voorsien op die vraestel) TYDSDUUR: 1 UUR PUNTE: 75 NAAM VAN LEERDER: SKOOL: GRAAD: PUNTEVERSPREIDING AFDELING A AFDELING B AFDELING C AFDELING D TOTAAL

2 EKONOMIESE BESTUURSWETENSKAPPE HALFJAARLIKSE EKSAMEN GRAAD: 8 JUNIE 2015 TYD: I UUR PUNTE: 75 INSTRUKSIES 1. Beantwoord AL die vrae in die spasies voorsien op die vraestel. 2. Skryf netjies en leesbaar. AFDELING A VRAAG 1 Verskeie opsies word as moontlike antwoorde gegee. Kies die korrekte antwoord en omkring die regte letter op die vraestel. 1.1 Daar is.regeringsvlakke in Suid Afrika. A. twee B. drie C. vier D. vyf (1) 1.2 Die vier produksiefaktore is.. A. kapitaal; arbeid; bank; entrepreneur. B. kapitaal; arbeid; market; bank. C. kapitaal; arbeid; natuurlike hulpbronne; entrepreneur. D. kapitaal; arbeid; menslike hulpbronne; entrepreneur. (1) 1.3 Watter van die volgende formules verteenwoordig die rekeningkundige vergelyking? A. E + B = L B. E + L = B C. B + L = E D. B L = E (1) GR 8 EBW HALFJAARLIKSE EKSAMEN

3 1.4 Werksekuriteit behels n omgewing waar n mens aangestel is op n basis. A. informele B. kontrak C. tydelike D. permanente (1) 1.5 Watter van die volgende is NIE n kontantbetalingsmetode NIE? A. Tjek B. Kredietkaart C. Huurkoop D. Debietkaart (1) (5) VRAAG 2 Pas die beskrywing in KOLOM A by die korrekte konsep in KOLOM B. Skryf slegs die regte LETTER langs die nommer in die spasie voorsien. (5) BESKRYWING (KOLOM A) KONSEP (KOLOM B) ANTWOORD 2.1 Geld wat deur die regering aan kindertoelaes, A Brandstofprys ouderdomspensioene en ongeskiktheidstoelaes spandeer word. 2.2 n Bedrag wat by die prys van petrol en diesel gevoeg word en aan die regering betaal word. B Maatskappy belasting 2.3 Wanneer die beplande begrotingsuitgawe meer as die verwagte inkomste is. C Belasting op toegevoegde waarde 2.4 n Vorm van inkomstebelasting wat deur besighede betaal word op wins verdien. D Brandstofheffing 2.5 Belasting betaal deur verbruikers wanneer produkte en dienste gekoop word. E Begrotingstekort F Maatskaplike welsyn G Begroting GR 8 EBW HALFJAARLIKSE EKSAMEN

4 VRAAG 3 Dui aan of die volgende stellings WAAR of ONWAAR is. STELLING 2.1 Die aanstelling van n fabriekstoesighouer is deel van die faktormark. 2.2 n Motorwerktuigkundige is n voorbeeld van geskoolde arbeid. 2.3 Geleende kapitaal is geld wat belê is in die besigheid deur die eienaar, wat uit sy persoonlike spaargeld kom. 2.4 Lopende inkomste in die KOJ is inkomste ontvang vir dienste gelewer. 2.5 Die Algemene grootboek is n boek van eerste inskrywing. AFDELING B EKONOMIE VRAAG 4 ANTWOORD (5) TOTAAL AFDELING A: Definieer die term nasionale begroting. (2) 4.2 Die Minister van Finansies Nhlanhla Nene, het onder andere die persoonlike inkomstebelasting en aksynsbelasting in die 2015 begroting verhoog. Bespreek kortliks die verskil tussen persoonlike inkomstebelasting en aksynsbelasting. (4) GR 8 EBW HALFJAARLIKSE EKSAMEN

5 4.3 Wat is die effek van brandstofheffing op die prys van goedere? (2) 4.4 Definieer die term lewenstandaard. (2) Besighede produseer goedere en dienste. Hierdie goedere en dienste word aan huishoudings verkoop. In ruil vir die goedere en dienste betaal huishoudings geld aan die besighede. Hierdie geld vorm die inkomste van die besigheid. 4.5 Beskryf hoe die interaksie tussen huishoudings en besighede in die mark vir goedere en dienste plaasvind. (4) 4.6 Definieer die term goedere- en dienstemark. (2) TOTAAL AFDELING B: 16 GR 8 EBW HALFJAARLIKSE EKSAMEN

6 AFDELING C FINANSIëLE GELETTERDHEID VRAAG 5 Voltooi die volgende rekeningkundige kringloop deur antwoorde te voorsien vir die stappe wat nie in die leë spasies aangedui is nie JOERNALE 5.4 VRAAG 6 (5) Teken die volgende transaksies van Lehoko Loodgieters aan in die vorm van die rekeningkundige vergelyking.skryf jou antwoorde neer in die tabel voorsien. Transaksies: 6.1 Mnr. Lehoko deponeer R direk in die bankrekening van die besigheid as sy kapitaalbydrae. Reik kwitansie 001 uit. 6.2 Koop toerusting vir kontant, R Ontvang R vir dienste gelewer. 6.4 Ontvang n bedrag van R van Me Roots, n huurder, vir huur. GR 8 EBW HALFJAARLIKSE EKSAMEN

7 Rekeningkundige vergelyking: NAAM VAN LEERDER: Nr Bates = Eienaarsbelang + Laste VRAAG 7 (8) John Smith was sy pa se kar al vandat hy baie klein is. Hy besluit om sy eie karwasbesigheid te begin. Hy noem sy besigheid JS Karwas. Van jou word verwag om die volgende transaksies in die Kontantontvangstejoernaal van JS Karwas hieronder voorsien vir Januarie 2014 op te skryf. Transaksies vir Januarie 2014: 1. John Smith open n bankrekening in die naam van die besigheid en deponeer R in die lopende bankrekening van die besigheid as sy kapitaal. Kwitansie 001 word uitgereik. 7. Die winkel maak oop vir besigheid en lewer dienste vir R vir die dag. 16. Reik n kwitansie uit aan Mary Louw vir R 425 vir huur ontvang. Kontant ontvang vir karre van die plaaslike fabriek gewas, R John Smith verhoog sy kapitaalbydrae tot R Reik n kwitansie uit. GR 8 EBW HALFJAARLIKSE EKSAMEN

8 NAAM VAN LEERDER: KONTANTONTVANGSTEJOERNAAL VAN JS KARWAS VIR 20 KOJ Dok nr. Dag Besonderhede Fol Ontleding van ontvangste Bank Lopende inkomste Bedrag Diverse rekeninge Fol Besonderhede (13) TOTAAL AFDELING C: 26 GR 8 EBW HALFJAARLIKSE EKSAMEN

9 AFDELING D ENTREPRENEURSKAP VRAAG Noem die VIER produksiefaktore en elkeen se vergoeding (8) PRODUKSIEFAKTORE VERGOEDING 8.2 Dui aan of die volgende na geskoolde, semi-geskoolde of ongeskoolde arbeid verwys. (6) WERKERS Vlieënier Tuinier Student-onderwyser ANTWOORD 8.3 Werkers verwag om regverdig in hul werkplek behandel te word. Hulle word beskerm deur baie wette wat geimplementeer word om ongelykhede van die verlede reg te stel. Noem die wette wat verband hou met die onderstaande beskrywing/definisie (4) BESKRYWING Die wet wat werkers teen onregverdige diskriminasie beskerm. Die wet wat die verhouding tussen die werkgewer en werknemer in die werkplek reguleer BETROKKE WET TOTAAL AFDELING D: 18 GROOTTOTAAL 75 GR 8 EBW HALFJAARLIKSE EKSAMEN

10 GR 8 EBW HALFJAARLIKSE EKSAMEN

11 ALGEMENE ONDERWYS EN OPLEIDING EKONOMIESE EN BESTUURSWETENSKAPPE HALFJAARLIKSE EKSAMEN MEMORANDUM JUNIE 2015 GRAAD 8 AANTAL BLADSYE: 9 (Beantwoord in die spasies voorsien op die vraestel) TYDSDUUR: 1 UUR PUNTE: 75

12 EKONOMIESE BESTUURSWETENSKAPPE HALFJAARLIKSE EKSAMEN GRAAD: 8 JUNIE 2015 TYD: I UUR PUNTE: 75 INSTRUKSIES 1. Beantwoord AL die vrae in die spasies voorsien op die vraestel. 2. Skryf netjies en leesbaar AFDELING A VRAAG 1 Verskeie opsies word as moontlike antwoorde gegee. Kies die korrekte antwoord en omkring die regte letter op die vraestel. 1.1 Daar is.regeringsvlakke in Suid-Afrika. B. drie 1.2 Die vier produksiefaktore is.. (1) C. Kapitaal; arbeid; natuurlike hulpbronne; entrepreneur (1) 1.3 Watter van die volgende formules verteenwoordig die rekeningkundige vergelyking? B. E + L = B (1) 1.4 Werksekuriteit behels n omgewing waar n mens aangestel is op n basis D. permanente (1) 1.5 Watter van die volgende is NIE n kontantbetalingsmetode NIE? C. Huurkoop (1) (5) GR 8 EBW HALFJAARLIKSE EKSAMEN

13 VRAAG 2 Pas die beskrywing in KOLOM A by die korrekte konsep in KOLOM B. Skryf slegs die regte LETTER langs die nommer in die spasie voorsien. (5) BESKRYWING KOLOM A 2.1 Geld wat deur die regering aan kindertoelaes, ouderdomspensioene en ongeskiktheidstoelaes spandeer word. 2.2 n Bedrag wat by die prys van petrol en diesel gevoeg word en aan die regering betaal word. 2.3 Wanneer die beplande begrotingsuitgawe meer as die verwagte inkomste is. 2.4 n Vorm van inkomstebelasting wat deur besighede betaal word op wins verdien. 2.5 Belasting betaal deur verbruikers wanneer produkte en dienste gekoop word. VRAAG 3 Dui aan of die volgende stellings WAAR of ONWAAR is. STELLING 2.1 Die aanstelling van fabriekstoesighouer is deel van die faktormark. KONSEP KOLOM B A Brandstofprys F B C Maatskappy belasting Belasting op toegevoegde waarde ANTWOORD D E D Brandstofheffing B E Begrotingstekort C F G Maatskaplike welsyn Begroting (5) ANTWOORD WAAR 2.2 n Motorwerktuigkundige is n voorbeeld van geskoolde arbeid. WAAR 2.3 Geleende kapitaal is geld wat belê is in die besigheid deur die ONWAAR eienaar, wat uit sy persoonlike spaargeld kom. 2.4 Lopende inkomste in die KOJ is inkomste ontvang vir dienste WAAR gelewer. 2.5 Die Algemene grootboek is n boek van eerste inskrywing. ONWAAR (5) TOTAAL AFDELING A: 15 GR 8 EBW HALFJAARLIKSE EKSAMEN

14 AFDELING B EKONOMIE VRAAG Definieer die term nasionale begroting. (2) n Plan hoe die regering beplan om hul verwagte inkomste (deur belasting) te gebruik om te betaal vir verwagte uitgawes soos opleiding, maatskaplike welsyn, gesondheid, sekuriteit ens. 4.2 Die Minister van Finansies Nhlanhla Nene, het onder andere die persoonlike inkomstebelasting en aksynsbelasting in die 2015 begroting verhoog. Bespreek kortliks die verskil tussen persoonlike inkomstebelasting en aksynsbelasting. (4) Persoonlike inkomstebelasting is n vorm van inkomstebelasting wat deur individue betaal word op die geld wat hulle verdien. Aksynsbelasting is n belasting wat gehef word op items soos alkohol en sigarette, om mense te ontmoedig om die produkte te koop. Het slegs n invloed op die wat die produkte gebruik. 4.3 Wat is die effek van brandstofheffing op die prys van goedere? (2) Dit verhoog insetkoste wat op sy beurt weer die prys van produkte verhoog. 4.4 Definieer die term lewenstandaard. (2) Die vlak van rykdom, gemak en materiële goedere wat die mense van n land het. Besighede produseer goedere en dienste. Hierdie goedere en dienste word aan huishoudings verkoop. In ruil vir die goedere en dienste betaal huishoudings geld aan die besighede. Hierdie geld vorm die inkomste van die besigheid. 4.5 Beskryf hoe die interaksie tussen huishoudings en besighede in die mark vir goedere en dienste plaasvind. (4) Goedere en dienste word vir verkope aangebied by n besigheid, en huishoudings koop goedere en dienste in ruil vir geld 4.6 Definieer die term goedere en dienstemark. (2) Die mark waar huishoudings en besighede bymekaar kom om goedere en dienste te ruil. TOTAAL AFDELING B: 16 GR 8 EBW HALFJAARLIKSE EKSAMEN

15 AFDELING C FINANSIëLE GELETTERDHEID VRAAG 5 Voltooi die volgende rekeningkundige kringloop deur antwoorde te voorsien vir die stappe wat nie in die leë spasies aangedui is nie Transaksie 5.6. Finansiële state 5.2 Brondokument 5.5 Proefbalans 5.3. JOERNALE 5.4 Grootboek (5) VRAAG 6 Teken die volgende transaksies van Lehoko Loodgieters aan in die vorm van die rekeningkundige vergelyking. Skryf jou antwoorde neer in die tabel wat voorsien is. Transaksies: 6.1 Mnr. Lehoko deponeer R direk in die bankrekening van die besigheid as sy kapitaalbydrae. Reik kwitansie 001 uit. 6.2 Koop toerusting vir kontant, R Ontvang R vir dienste gelewer. 6.4 Ontvang n bedrag van R van Me Roots, n huurder, vir huur. GR 8 EBW HALFJAARLIKSE EKSAMEN

16 Rekeningkundige vergelyking: NAAM VAN LEERDER: Nr Bates = Eienaarsbelang + Laste (8) NB: 1 punt vir beide die teken (+) of (-) en die bedrag. As die teken verkeerd is maar die bedrag is reg, word geen punt toegeken. VRAAG 7 John Smith was sy pa se kar al vandat hy baie klein is. Hy besluit om sy eie karbesigheidbesigheid te begin. Hy noem sy besigheid JS Karwas. Van jou word verwag om die volgende transaksies in die Kontantontvangstejoernaal van JS Karwas hieronder voorsien vir Januarie 2014 op te skryf. Transaksies vir Januarie 2014: 1. John Smith open n bankrekening in die naam van die besigheid en deponeer R in die lopende bankrekening van die besigheid as sy kapitaal. Kwitansie 001 word uitgereik. 7. Die winkel maak oop vir besigheid en lewer dienste vir R vir die dag. 16. Reik n kwitansie uit aan Mary Louw vir R 425 vir huur ontvang. Kontant ontvang vir karre van die plaaslike fabriek gewas, R John Smith verhoog sy kapitaalbydrae tot R Reik n kwitansie uit. GR 8 EBW HALFJAARLIKSE EKSAMEN

17 NAAM VAN LEERDER: KONTANTONTVANGSTEJOERNAAL VAN JS KARWAS VIR JANUARIE 2014 KOJ 1 Dok Nr KRR KRR Dag Besonderhede Fol Ontleding van ontvangste Bank LOPENDE INKOMSTE Diverse rekeninge Bedrag Fol Besonderhede John Smith Kapitaal Dienste gelewer Mary Louw Huurinkomste Dienste gelewer John Smith Kapitaal (13) TOTAAL AFDELING C: 26 GR 8 EBW HALFJAARLIKSE EKSAMEN

18 AFDELING D ENTREPRENEURSKAP VRAAG Noem die VIER produksiefaktore en elkeen se vergoeding (8) PRODUKSIEFAKTOR Natuurlike hulpbronne Kapitaal Huur Rente VERGOEDING Arbeid Entrepreneur Lone of Salarisse Wins 8.2 Dui aan of die volgende na geskoolde, semi-geskoolde of ongeskoolde arbeid verwys. (6) ARBEIDERS Vlieënier Tuinier Onderwys - student ANTWOORD Geskoolde arbeid Ongeskoolde arbeid Semi-geskoolde 8.3 Werkers verwag om regverdig in hul werkplek behandel te word. Hulle word beskerm deur baie wette wat geimplementeer word om ongelykhede van die verlede reg te stel. Noem die wette wat verband hou met die onderstaande beskrywing/definisie (4) BESKRYWING Die wet wat werkers teen onregverdige diskriminasie beskerm. Die wet wat die verhouding tussen die werkgewer en werknemer in die werkplek reguleer RELEVANTE WETTE Wet op Gelyke Indiensneming Arbeidsverhoudinge Wet TOTAAL AFDELING D: 18 GROOTTOTAAL 75 GR 8 EBW HALFJAARLIKSE EKSAMEN

19 GR 8 EBW HALFJAARLIKSE EKSAMEN