Landelijke Geschillencommissie LPR GGZ Nederland

Transcriptie

1 Landelijke Geschillencommissie LPR GGZ Nederland Zitting d.d.: 17 maart 2005 Samenstelling Geschillencommissie: voorzitter Secretariaat Geschillencommissie: de heer prof. mr. dr. drs. J.E.M. Akveld, de heer drs. H. Huiting de heer P. Manni mevrouw E. Honig Partijen: 1. Raad van Bestuur (hierna te noemen de zorgaanbieder) 2. Cliëntenraad I Aanmelding Het geschil is door de cliëntenraad op 24 januari 2005 schriftelijk aangemeld bij de Landelijke Geschillencommissie LPR GGZ Nederland (hierna te noemen de commissie). II Beschrijving van het voorliggend geschil De zorgaanbieder vraagt de cliëntenraad op 8 april 2004 advies over de invoering van een financiële bijdrage van cliënten aan de waskosten. Het betreft cliënten die in de instelling verblijven voor langdurige zorg en behandeling met een perspectief van minimaal twee jaren. Deze cliënten laten hun bovenkleding wassen en chemisch reinigen en/of hun onderkleding reinigen via een wasserij met wie de instelling een overeenkomst heeft afgesloten. De zorgaanbieder stelt voor de financiële bijdrage gefaseerd in te voeren door middel van een vaste bijdrage per cliënt per maand. Het voorstel bevat informatie over het Awbzverstrekkingen-pakket, een overzicht van de gemiddelde waskosten per maand per cliënt, een vergelijking met een aantal collega-instellingen, de hoogte van de financiële bijdrage, de betalingswijze, de herinvesteringsruimte en een plan van aanpak. Ook beschikbaar is een inkomensoverzicht en de bestedingsruimte van cliënten in Zorgaanbieder en cliëntenraad voeren op 3 mei 2004 overleg. De zorgaanbieder geeft aan dat zorginstellingen op grond van de Awbz niet verplicht zijn de waskosten te vergoeden en dat de opbrengsten teruggeboekt worden naar de bedrijfseenheden. De cliëntenraad wijst op de financiële gevolgen voor de cliënten. De cliëntenraad brengt op 7 juni een negatief advies uit. Hij voert als argumenten aan dat het in deze tijd te belastend is voor cliënten waskosten in rekening te brengen, dat een aantal GGz-instellingen geen waskosten doorberekent en dat op veel plaatsen de keuzemogelijkheid zelf de was te doen niet aanwezig is omdat wasmachines en dergelijke ontbreken. Op 22 juni 2004 besluit de zorgaanbieder ondanks het negatieve advies een bijdrage voor de waskosten te gaan vragen omdat de argumenten van de cliëntenraad niet tot nieuwe inzichten leiden. De dienst behoort immers niet tot het door de instelling verplicht te leveren zorgpakket. Deze service is in feite jarenlang onterecht gratis geleverd. Er zijn instellingen die geen vergoeding vragen voor de waskosten en instellingen die dat wel doen. De

2 zorgaanbieder zal de directeuren vragen te bezien waar mogelijkheden de eigen was te doen ontbreken. De voorzieningen zouden, als deze tot de verantwoordelijkheid van de instelling behoren, moeten worden aangebracht. De zorgaanbieder toont zich bereid zijn besluit nader toe te lichten. De cliëntenraad wijst op 6 juli 2004 de zorgaanbieder er schriftelijk op dat het besluit valt onder het verzwaard adviesrecht en op zijn recht de nietigheid van het besluit in te roepen. Hij verzoekt de zorgaanbieder de voorgeschreven procedure te volgen. Hij vraagt de zorgaanbieder het onderwerp op de agenda van de overlegvergadering te plaatsen. De zorgaanbieder stemt hiermee in. Tijdens de overlegvergadering van 2 augustus 2004 spreken cliëntenraad en zorgaanbieder af dat zij willen onderzoeken hoe de kosten per vestiging eruit zien om daarna een vervolggesprek te houden. De zorgaanbieder is bereid zolang geen uitvoering te geven aan het besluit. Ook geeft hij aan dat het uitgangspunt blijft dat cliënten moeten gaan betalen en dat volgens hem de regeling niet onder het verzwaard adviesrecht valt. Partijen spreken wederzijds hun begrip uit en de intentie het overleg in 2004 af te ronden. Nadien blijkt uit interne publicaties dat partijen de tijdens het overleg gemaakte afspraken verschillend interpreteren. De zorgaanbieder meent dat sprake is van een verstrekkend compromis. De cliëntenraad bestrijdt dit. Tijdens de overlegvergadering van 23 september geeft de zorgaanbieder aan vast te houden aan de plannen. De zorgaanbieder meent dat op het besluit een financiële bijdrage van cliënten voor de waskosten in te voeren het verzwaard adviesrecht niet van toepassing is. De cliëntenraad deelt de zorgaanbieder in een brief op 11 oktober 2004 mee dat hij het standpunt handhaaft dat het besluit valt onder het verzwaard adviesrecht. Daarbij verwijst hij naar de uitspraak van de commissie van 18 januari 1997 over de eigen bijdrage voor het wassen van patiëntgebonden kleding. Hij verzoekt de zorgaanbieder de zaak voor te leggen aan de Landelijke Geschillencommissie. De zorgaanbieder besluit in zijn vergadering van 24 november 2004 de regeling per 1 april 2005 gefaseerd over drie jaren in te voeren. Op basis van de uitspraak van de commissie van 18 januari 1997 meent hij dat de eigen bijdrageregeling reëel is en voldoet aan de in de uitspraak genoemde criteria. De zorgaanbieder bevestigt in de overlegvergadering van 20 december 2004 zijn standpunt. De cliëntenraad legt op 24 januari 2005 het geschil voor aan de commissie. De zorgaanbieder meldt in zijn reactie van 22 februari 2005 dat hij de ontvankelijkheid niet betwist. Verder is hij van mening dat hij na afweging van de betrokken belangen in redelijkheid tot zijn besluit heeft kunnen komen omdat: - de waskosten niet behoren tot het AWBZ-verstrekkingenpakket; - de gevolgen van het besluit voor cliënten en de instelling in kaart zijn gebracht; - de zorgaanbieder een gedeelte van de kosten bij cliënten in rekening brengt; - de regeling gefaseerd wordt ingevoerd; - deelname aan de regeling vrijwillig is; - het besluit voldoet aan de inhoudelijke criteria genoemd in de uitspraak van de commissie van 17 januari 1997; de bedragen komen aardig overeen en extra kosten voor bewassing als gevolg van ziekte worden niet in rekening gebracht.

3 III Bevoegdheid commissie en ontvankelijkheid verzoek De commissie acht zich bevoegd het verzoek in behandeling te nemen (art 10 Wmcz). De ontvankelijkheid is niet aan de orde aangezien partijen tijdens de mondelinge behandeling hebben aangegeven de bevoegdheid van de commissie niet te betwisten. IV Overwegingen van partijen De voorzitter opent de hoorzitting en stelt partijen aan de hand van een aantal vragen in de gelegenheid om een mondelinge toelichting te geven op de schriftelijke stukken. De cliëntenraad De groep cliënten die getroffen wordt door de maatregel is oud, vaak al lang opgenomen en behoort tot de meest kwetsbare groepen. Zij krijgen veelal geen mantelzorg en zijn niet in staat tot het zelf wassen van de kleding. In de praktijk is er voor hen geen sprake van een keuze. Zij krijgen de regeling opgelegd. Het financiële plaatje is gedateerd en onvolledig. Veel door cliënten te betalen uitgaven zoals kleding, vervoer, ontspanning en sociale verplichtingen zijn niet meegenomen. De cliëntenraad wil voor het inkomensplaatje een overzicht waarin alle uitgaven meegenomen worden. De cliëntenraad kan niet inschatten wat de gevolgen zijn. Een eigen bijdrage van 30,- is veel. Ook wordt deze jaarlijks geïndiceerd. Veel cliënten kunnen dit financieel niet dragen. De berekende kosten zijn gemiddelden. Er is geen onderscheid in hoeveelheid was gemaakt. Dit houdt in dat sommigen te veel moeten betalen. Toch is de cliëntenraad niet voor differentiatie. Wanneer de familie de was doet, blijft men meebetalen aan het wassen van het ondergoed. De cliëntenraad heeft voorgesteld hen een vergoeding te geven. De zorgaanbieder heeft dat afgewezen. De zorgaanbieder stelt dat het financiële voordeel ten goede komt aan de zorg. De cliëntenraad vraagt zich af of dit reëel is. De regeling zorgt voor extra werk en dus voor extra kosten. Daarbij is het de vraag of de beoogde ,- gehaald wordt. De raad stelt dat het een fictief bedrag is dat de moeite niet waard is en waarschijnlijk niet gehaald wordt. Van de cliëntenraad kan niet verwacht worden dat hij een dergelijke belasting van zijn cliënten aanvaardbaar kan of mag achten. Mogelijke alternatieven zijn: het niet invoeren van de regeling ( ,- is een schijntje) uitkleding van de regeling, verlaging van de eigen bijdrage, handhaving van de eigen bijdrage op hetzelfde niveau gedurende een aantal jaren, niet toepassen van de jaarlijkse indexering, vergoeding voor de mantelzorg. Van begin af aan is er onenigheid over de invoering van de maatregel. Op een gegeven moment is de discussie gestaakt omdat de zorgaanbieder niet meer wilde praten. De maatregel zou doorgevoerd worden. De cliëntenraad is niet op de hoogte gesteld van het communicatietraject en de dienstverleningscontracten. De zorgaanbieder De zorgaanbieder heeft begrip voor de mening van de cliëntenraad, maar meent dat deze niet relevant is. De waskosten maken geen deel uit van het Awbz-verstrekkingenpakket en daarom wordt een eigen bijdrage gevraagd. Waar mogelijk worden alternatieven, zoals wasmachines, geboden. Ook voor het gebruik van de wasmachines gaat een vergoeding gevraagd worden. Deze is ongeveer even hoog als de eigen bijdrage. Een deel van de cliënten, vooral mindervalide mensen, heeft geen keuze en zal de eigen bijdrage moeten betalen. Wanneer iemand de bijdrage niet zou willen betalen, zal dit in de behandeling ter sprake komen. De hygiëne komt immers in het geding en deze moet

4 gewaarborgd blijven. Dit staat ook vermeld in de huisregels. Geprobeerd zal worden het op te lossen maar in het uiterste geval is stopzetting van de behandeling denkbaar. De instelling heeft de cliënten een dienstverleningsovereenkomst voorgelegd. Allen hebben getekend (behalve degenen voor wie de mantelzorg de was doet). De instelling draagt 60% bij in de waskosten tegen een patiëntenbijdrage van 40%. De inkomsten komen ten goede aan de formatie. Iedere directeur krijgt inzicht in de totale waskosten, de eigen bijdrage en het bedrag dat hij kan herinvesteren. De zorgaanbieder heeft geen inzicht in de gevolgen voor cliënten. Hij meent dat de effecten van maatschappelijke ontwikkelingen niet bij de instelling mogen worden neergelegd. De cliëntenraad heeft geen concrete voorstellen gedaan en de zorgaanbieder kan verder ook niets meer bedenken. Er is een maximale tegemoetkoming gedaan; de zorgaanbieder heeft gekozen voor een gefaseerde invoering en een eigen bijdrage lager dan de kostprijs. Daarmee heeft hij een deel van zijn verantwoordelijkheid genomen. Vorig jaar juni is het voorlichtingstraject gestart. De betrokken medewerkers zijn mondeling voorgelicht. Er is een communiqué en een flyer rondgegaan. Ook in het personeelsblad is aandacht besteed aan de regeling. Er zijn nog geen acties ondernomen die onomkeerbaar zijn. De instelling heeft een begroting van 90 miljoen euro. Wanneer de regeling nu niet ingevoerd zou worden, heeft dat weinig financiële consequenties. Op termijn kan een probleem ontstaan. De zorgaanbieder wil het totaal bekijken en bepalen welke maatregelen de leefbaarheid zouden verhogen. Het is niet duidelijk of dit snel tot resultaat zal leiden. Voor de invoering van de regeling voor de waskosten maakt het echter geen verschil. Het vertrekpunt is het Awbz-verstrekkingenpakket. Maatregelen als geen eigen bijdrage vragen of het bedrag verlagen vormen geen oplossing. V Overwegingen en uitspraak van de commissie De commissie heeft kennis genomen van de schriftelijke stukken en hetgeen ter zitting naar voren is gebracht. De commissie heeft ten aanzien van het aanhangig gemaakte geschil de volgende overwegingen: Het voorgenomen besluit tot invoering van een eigen bijdrage regeling voor waskosten valt naar zijn strekking en inhoud onder de reikwijdte van artikel 3 lid 1 onder l Wmcz (een voor cliënten geldende regeling) respectievelijk onder de reikwijdte van artikel 3 lid 1 onder i Wmcz (het algemeen beleid op het terrein van de hygiëne). Dit houdt in dat de voorstellen vallen onder het verzwaard adviesrecht en dat de zorgaanbieder derhalve bij een negatief advies het voorgenomen beleid niet mag uitvoeren tenzij het beleid de redelijkheidstoets van de commissie kan doorstaan. In 2000 heeft het College voor zorgverzekeringen een lijst opgesteld van de meest voorkomende producten en diensten in Awbz-instellingen en daarbij aangegeven of deze wel of niet tot de verstrekking behoren. Het wassen van onder- en bovengoed behoort niet tot het Awbz-verstrekkingenpakket. De instelling kan hiervoor een eigen bijdrage vragen aan cliënten. Het verschijnen van de lijst is voor de zorgaanbieder geen aanleiding geweest in 2000 een eigen bijdrageregeling voor de waskosten in te voeren. In 2004 neemt de zorgaanbieder het gewraakte voorgenomen besluit over de financiële bijdrage van cliënten aan de waskosten. Er heeft zich geen enkele wijziging in de financiële situatie van de instelling voorgedaan, zoals desgevraagd werd aangegeven, die tot dit wasbesluit noopte c.q. dit besluit rechtvaardigde. De begroting bedraagt circa ,--. De geschatte herinvesteringsruimte van ongeveer ,-- is marginaal te noemen. Bovendien heeft de zorgaanbieder op geen enkele concrete wijze kunnen

5 aangeven hoe de vrijkomende middelen opnieuw ten nutte van de cliënten zullen worden aangewend, hoewel dit wel van de zorgaanbieder verwacht mag worden. De zorgvuldigheid van besluitvorming vereist dat de zorgaanbieder aangeeft waarom hij zich genoodzaakt ziet een dergelijke regeling in te voeren terwijl die noodzaak er in voorgaande jaren kennelijk niet was. Het enkel verwijzen naar het Awbzverstrekkingenpakket is in dat licht volstrekt onvoldoende. Daar komt bij dat van de zijde van de zorgaanbieder werd aangeven dat de financiële situatie van de instelling gezond is en zeker niet noopt tot het opleggen van enige eigen bijdrage. Uitspraak De commissie stelt dat de zorgaanbieder niet in redelijkheid tot zijn besluit aangaande de invoering van een financiële bijdrage van cliënten aan de waskosten heeft kunnen komen. Utrecht, 14 april 2005 Namens de Landelijke Geschillencommissie LPR GGZ Nederland Prof. mr. dr. drs. J.E.M. Akveld, voorzitter