Advies. Visie op sociaal domein

Transcriptie

1 Advies Visie op sociaal domein

2 INHOUDSOPGAVE 1. Adviesaanvraag Onderwerp van advies (adviesvragen) Samenvatting Uitgangspunten voor advisering Advies Slotopmerkingen... 9 Pagina 1 Advies Visie op sociaal domein vastgesteld in de Wmo-raadsvergadering van 12 september 2013

3 1. Adviesaanvraag Op 24 mei 2013 heeft de gemeente Hoogeveen een adviesaanvraag ingediend bij de Wmo-raad ten aanzien van de visie op het sociaal domein van de gemeente Hoogeveen en De Wolden. De aanvraag is door de heer Fokkes, senior beleidsambtenaar Wmo, namens het college van B&W per naar de secretaris van de Wmo-raad gestuurd. Bij de aanvraag is meegestuurd: Concept Visie op het sociaal domein in de gemeente Hoogeveen en De Wolden (ongedateerd). Als aanvraagdatum wordt genomen de datum van de . Op 5 juni 2013 is per een nieuwe conceptversie gestuurd die de vorige versie vervangt en als datum draagt 5 juni 2013 (Dit is de uiteindelijke aanvraag datum). 2. Onderwerp van advies (adviesvragen) Kunt u instemmen met de opzet en algemene inhoud van het document Visie op het sociaal domein in de gemeenten Hoogeveen en De Wolden (datum 5 juni 2913)? Kunt u instemmen met de in het document geformuleerde visie en uitgangspunten? Mist u een aantal punten? Zo ja, welke? Welke overige opmerkingen heeft u? 3. Samenvatting De Wmo-raad kan zich vinden in de behoefte aan een visie op het sociaal domein in de gemeenten De Wolden en Hoogeveen. De Wmo-raad onderschrijft de behoefte aan een visie op het sociaal domein en de daarbij passende uitgangspunten De Wmo-raad vindt de uitwerking van de visie en de uitgangspunten mager en vragen om veel nadere uitwerking zowel op de hoofdlijnen als op de detaillering. De Wmo-raad heeft de volgende opmerkingen. Pagina 2 Advies Visie op sociaal domein vastgesteld in de Wmo-raadsvergadering van 12 september 2013

4 Opmerking vooraf 1. De Wmo-raad vindt dat in de visienotitie te weinig is uitgewerkt, dat het gaat om een gezamenlijk document van de gemeenten De Wolden en Hoogeveen. Het document is in gezamenlijkheid opgesteld. Maar het document heeft voor beide gemeente een eigen besluitvormingstraject. De toelichting zoals beschreven op pagina onder punt 1.3 is hiervoor bedoeld In het begeleidende raadsvoorstel wordt de relatie tussen De Wolden en Hoogeveen ook benoemd. 2. De Wmo-raad staat achter de maatschappelijke omschakeling die nodig is om problemen, die burgers in het sociaal domein kunnen ondervinden, zo veel mogelijk door henzelf te laten oplossen. De gemeente dient zich echter bewust te zijn van het feit dat 1% tot 5% van de bevolking nooit in staat zal zijn zelf verantwoordelijk te zijn voor het oplossen van problemen. De gemeente is zich bewust van haar vangnetfunctie voor een deel van de burgers die niet of tijdelijk niet in staat zijn zichzelf te redden. 3. De Wmo-raad leest in de visienotitie dat er minder geld beschikbaar komt dan toen het Rijk één en ander deed, maar vindt dat vermelding daarvan geen positieve bijdrage is maar feitelijk een verdediging bij voorbaat voor als er wat mis gaat. De gemaakte opmerking is bedoeld als een feitelijke constatering. Natuurlijk is het een constatering die invloed heeft op keuzes maar in de visie leggen we juist het accent op de kansen die wij zien. 4. De Wmo-raad mist aandacht voor samenwerking met anderen om efficiënter met de beschikbare middelen te kunnen omgaan. Bijvoorbeeld, iemand die verhuist naar een andere gemeente zou niet op voorhand zijn mogelijk zelfs aangepaste rolstoel moeten inleveren. Tweede voorbeeld, hergebruik en controle op gebruik van hulpmiddelen dient onderdeel van beleid te worden. Als gemeente hechten we grote waarde aan samenwerking met partners. Dat geldt ook voor overname van voorzieningen van en door andere gemeenten. We moeten het daar inderdaad niet nodeloos ingewikkeld maken. Het hergebruik van hulpmiddelen is al ruim 10 jaar onderdeel van ons beleid. 5. De Wmo-raad is van mening, dat de visie vollediger zou zijn en aan kracht zou winnen als daarin ook in heldere bewoordingen wordt aangegeven hoe de gemeente wil omgaan met de sterke en de zwakke schouders. De visie raakt alle inwoners. Iedereen doet ertoe en draagt zijn steentje bij. In de uitgangspunten volgt een nadere uitwerking.die uitgangspunten zijn vervolgens de basis voor kaders, beleidsregels en verordeningen. Dan zullen we ook explicieter aangegeven hoe we omgaan met sterke en zwakke schouders. Pagina 3 Advies Visie op sociaal domein vastgesteld in de Wmo-raadsvergadering van 12 september 2013

5 6. De Wmo-raad mist een duidelijke schets van het onderscheid tussen maatregelen gericht op het oplossen van problemen en maatregelen gericht op het voorkomen van problemen. Het onderscheid zou kunnen worden gemaakt door bij de beschrijvingen uit te gaan van een vangnetfunctie en preventiefunctie. De piramide op bladzijde 12 geeft een grove ordening van de vangnet- en preventiefuncties. Een meer gedetailleerde beschrijving voegt in onze ogen voor deze visie niet zoveel toe. Los nog de vraag of een vangnetfunctie soms ook een preventief karakter kan hebben. 7. De Wmo-raad constateert weinig inhoudelijke aandacht voor de grote groep burgers die zich in de nulde lijn bevinden; % van de populatie volgens de visienotitie. Investeren in preventie zal zich dubbel en dwars terugverdienen. Een groei van dit percentage zou een doelstelling op zich kunnen zijn. Uw constatering is juist. De visie is vooral gericht op het meer kwetsbare deel van de bevolking. In de visie is ook te lezen dat we ook een beroep doen op de samenleving. Een nieuwe maatschappelijke ordening ontstaat van onderop. Wij onderschrijven uw opmerking dat preventie zich zal terugverdienen. 8. De Wmo-raad heeft in een afzonderlijk advies aandacht besteed aan de voornemens van de gemeente ten aanzien van vrijwilligers. Los van de hoofdlijn van dat advies (te weten: de voornemens zijn niet rijp voor advisering) vindt de Wmo-raad dat er veel te weinig verband wordt gelegd tussen deze visienotitie en de voornemens met betrekking tot de vrijwilligers. Het advies over de vrijwilligersnotitie staat los van deze visienota. Het heeft zijn eigen traject. In deze visie geven we aan te investeren in het faciliteren van initiatieven van vrijwilligers en mantelzorgers. Er is geen verband gelegd met de eerder genoemde vrijwilligersnotitie. 9. De Wmo-raad vraagt zich af of de ervaringen met aanbestedingen het rechtvaardigen om daarmee door te gaan. Andere mogelijkheden worden daardoor bemoeilijkt of zelfs onmogelijk gemaakt; denk aan zorg door kleine (zorg)aanbieders. De wettelijke eisen voor aanbestedingen zijn versoepeld. Eenvoudige procedures zijn nu mogelijk. Deze passen we al toe voor de huishoudelijke hulp waardoor ook meerdere kleinere aanbieders nu actief zijn. 10. De Wmo-raad signaleert een bevoogdende en paternalistische insteek in de visie en waarschuwt voor de effecten die dit kan hebben, in het bijzonder op de bereidwilligheid van velen om hun schouders onder de zorgen van anderen te zetten. Redacties met woorden als in de gaten houden en ingrijpen zijn hiervan voorbeelden. Het is de toon die de muziek maakt, maar het kan ook een signaal zijn over hoe de beleidsvoorbereiders en mogelijk de uitvoerders denken en voelen. Pagina 4 Advies Visie op sociaal domein vastgesteld in de Wmo-raadsvergadering van 12 september 2013

6 We zijn ons er van bewust dat we hier op twee gedachten hinken. Enerzijds richten we ons op de ondersteuning van de meeste kwetsbare inwoners. Aan de andere kant willen we juist een deel van opgave tot ondersteuning terug leggen bij de samenleving. 11. De Wmo-raad wil in het verlengde van voorgaand punt wijzen op een lacune in de benadering van de problemen, die samenhangen met of voortkomen uit gewoonten, zoals leef- en eetpatronen. Verandering van dit soort problemen zijn lange termijn opties en zullen met gerichte maatregelen moeten worden benaderd om omslagen te bewerkstelligen. Uw opmerking is terecht. In 2014 komen we daar o.a. in de nota volksgezondheid op terug. 12. De Wmo-raad mist aparte aandacht voor de jeugd. Een visie hierop zou gezien de bestaande problemen- niet mogen ontbreken. De visie gaat over alle inwoners, dus ook de jeugd. Binnen de transitie jeugdzorg is eind 2013 al een visie jeugdzorg opgesteld en ook door u van een reactie voorzien. 13. De Wmo-raad mist een visie op de zogenaamde bemoeizorg. Een probleem, dat naar verwachting in ieder geval kwantitatief- zelfs zou kunnen groeien. Deze visie is op hoofdlijnen. Een aantal thema s waaronder de bemoeizorg komt terug in afzonderlijke notities. Boeiende vraag hier is hoe bemoeizorg zich verhoudt tot de eerder door u geconstateerde bevoogdende en paternalistische insteek. 14. De Wmo-raad signaleert het veelvuldig gebruik van de persoonsvorm we terwijl lang niet altijd duidelijk is wie met die we worden bedoeld. Met we bedoelen we de gemeente. 15. De Wmo-raad mist in de visienotitie -op plaatsen waar dat zou passen- verwijzing naar de WMO- Raad als advieslichaam. We zullen de Wmo-raad en cliëntenraad als specifieke organisatie benoemen onder punt 6.3 Dialoog. 16. De Wmo-raad mist de communicatie over deze visie met de inwoners van Hoogeveen. De visienota ademt de sfeer van praten over in plaats van praten met de inwoners. Wij hebben over deze nota inderdaad niet gecommuniceerd met inwoners van Hoogeveen. Wij kiezen er voor om na vaststelling van de uitgangspunten in gesprek te gaan met de samenleving. Pagina 5 Advies Visie op sociaal domein vastgesteld in de Wmo-raadsvergadering van 12 september 2013

7 Algemene opmerkingen 1. Om de keuze voor het zelf oplossend vermogen van de burgers in het sociaal domein te rechtvaardigen zal de gemeente een initiatiefvolle rol moeten spelen en daarbij past het, dat extra aandacht wordt gegeven aan preventieve maatregelen ter voorkoming van (te veel) curatieve maatregelen die over het algemeen tot meer belasting bij de betrokken leidt en overigens ook veel meer kosten. Wij onderschrijven dit. 2. In de visie wordt met enige nadruk verwezen naar het Sociale Team model van de gemeente De Wolden. Hoe de organisatie binnen de gemeente Hoogeveen zich daarmee verhoudt wordt niet aangegeven noch wordt aangegeven of het model in De Wolden aanleiding geeft om wat aan het Hoogeveense model te veranderen. Voor de balans in de notitie is ervoor gekozen om naast de Smederijen ook Het sociale team in de Wolden te benoemen. De komende periode gaan we werken aan de inrichting van de toegang. De ervaringen van zowel Smederijen als het sociale team betrekken we daarbij. 3. De keuze in de visie om het individuele belang hoger te stellen dan een eventueel institutioneel belang wordt zonder enige terughoudendheid onderschreven. Goed om te constateren dat we hier met de Wmo-raad op één lijn zitten. 4. Communicatie zal een essentieel onderdeel moeten uitmaken van de uitvoeringsmaatregelen. Het is aan te bevelen hierover meer informatie in de visienotitie op te nemen. We zijn van mening dat hetgeen onder 6.3 Dialoog is beschreven onder communicatie voor dit visiedocument voldoende is. In een communicatieplan volgt nadere uitwerking. 5. Zorg er voor, dat de aangegeven wens van samenwerking met veel andere instanties niet gaat leiden tot gebrek aan slagvaardigheid en stroperigheid. Belangrijk uitgangspunt bij de decentralisaties is dat het doelmatige en doeltreffender moet. De term slagvaardig past daar bij. Stroperigheid niet. 6. Laat de gemeente geen water in de wijn doen bij de afspraken die zullen moeten worden gemaakt met de externe vaak zelfstandige organisaties. De gemeente moet hierbij haar rol als primus interpares absoluut gestand doen. Uw opmerking nemen wij ter harte. Pagina 6 Advies Visie op sociaal domein vastgesteld in de Wmo-raadsvergadering van 12 september 2013

8 7. De Wmo-raad kan zich op grote lijnen verenigen met wat in hoofdstuk 5 wordt aangegeven met betrekking tot de regie en sturing van de vraag. Geen. 8. De visie zou aan waarde winnen als er minder wordt verwezen naar wat er in het verleden (allemaal) is mis gegaan. Déze visie is nieuw en geeft basis aan de toekomst. De visie is juist toekomstgericht. Mocht de indruk ontstaan dat we door bepaalde passages te veel blijven hangen in het verleden, dan is dat onbedoeld. 9. Aan de koppeling met de lange klap van de smederijen wordt veel te weinig aandacht besteed. Smederijen vormt geen onderdeel van de visie. Daarom volstaan we met het noemen van en gaan daar hier niet verder op in. 10. Hoofdstuk 6 betreft de strategie. De Wmo-raad is niet erg onder de indruk van de inhoud van dit hoofdstuk en vraagt zich überhaupt af of dit hoofdstuk een passende aanvulling is op de onderhavige visienotitie. Het zou de kwaliteit van de visie verbeteren als er een onderbouwde indicatie wordt gegeven van de te verwachten tijd die nodig is voor een verantwoorde transitie en transformatie. Het is voor de aanpak en verwachtingen goed om onderscheid te maken tussen transitie en transformatie. Duidelijk moet zijn dat de transitie op 1 januari 2015 klaar moet zijn. Dan moeten inwoners voor hun ondersteuning terecht kunnen bij de gemeente. De transformatie is een ontwikkeling van langere adem. Daarin maken we de beweging van verzorgingsstaat naar een participatiesamenleving. De verwachting is dat dat een aantal jaren in beslag zal nemen. Zonder exact te kunnen duiden wanneer dat proces is afgerond. 11. De visie kan duidelijker van opzet en inhoud worden als in het begin meer aandacht wordt besteed aan algemene uitgangspunten. Zo kan worden gewezen op het feit, dat de gemeentelijke aandacht voor de burgers waarop de tweede lijn van toepassing is pas inhoudelijk enigszins wordt ingevuld in de eerste alinea van hoofdstuk 4.3. Hierdoor wordt in dit geval verstopt, dat de gemeente ook deze groep zo veel mogelijk wil laten meedoen aan de samenleving; best een behoorlijk keus en opdracht. Specifieke opmerkingen 1. Er wordt gesproken van het bouwen van een groter huis. Gezien de maatregelen kan beter gesproken worden van een ander huis. We nemen uw opmerking over. Pagina 7 Advies Visie op sociaal domein vastgesteld in de Wmo-raadsvergadering van 12 september 2013

9 2. Verwijzen naar in uitvoering genomen plannen is niet genoeg is, omdat onbekenden daarmee niet weten waar het over gaat. Ditzelfde geldt als in de notitie wordt gesproken over samenhang aanbrengen, terwijl niet wordt uitgelegd wat daarmee wordt bedoeld. De uitvoeringsplannen en mogelijke samenhang daar binnen komen in het voorjaar 2014 aan de orde. Daarover zullen we zeker communiceren met de betrokken partners en burgers. 3. Ter voorkoming van misverstanden zou meer aandacht moeten worden besteed aan het feit, dat de visie slaat op alle burgers en niet alleen op de gebruikers. De burgers in de nulde lijn verdienen ook voldoende aandacht. Groei van hun aandeel door preventieve aandacht zal zich uitbetalen. De visie gaat over alle inwoners. Wij onderschrijven de preventiekansen bij de groep inwoners die geen beroep hoeven te doen op ondersteuning 4. In de visie komt regelmatig voor, dat de gemeente meent te moeten kunnen ingrijpen, ook bij anderen, waaronder organisaties vaak in combinatie met de toevoeging door de gemeente. De Wmo-raad adviseert in deze situaties een andere formulering te gebruiken en zeker als het gaat om de inschakeling van vrijwilligers en hun organisaties. Zie onder De visienotitie is in het algemeen te lang van stof, terwijl aan de andere kant ook hier en daar wordt aangenomen dat men, de lezer, over zoveel kennis beschikt dat men begrijpt waar naar wordt verwezen. De visie is inderdaad meer dan een visie. We nemen aan dat de lezer over voldoende kennis beschikt om de visie te kunnen begrijpen. 6. Het zou goed zijn als de burger gaat weten, dat de gemeente bereid is te investeren via burgerinitiatieven als dat past in de bedoelingen van de gemeente om een samenleving te helpen opbouwen en dat de gemeente daarbij zo weinig mogelijk regels zal opleggen. Dit vraagt om gecoördineerde communicatie met de grootste taak voor diegenen, die het dichts bij de burgers staan. Wij zijn ons er inderdaad van bewust dat goede communicatie een belangrijke bijdrage kan leveren. 7. De voetnoot op pagina 9 van de visienotitie lijkt totaal overbodig en alleen vragen op te kunnen roepen. We zullen de voetnoot verwijderen Pagina 8 Advies Visie op sociaal domein vastgesteld in de Wmo-raadsvergadering van 12 september 2013

10 8. Onder 3.7 van de notitie wordt in de laatste regels een niet bestaand verband gesuggereerd tussen de Regiotaxi en ondersteuning c.q. begeleiding. Wij zullen de tekst hier aanscherpen. 4. Uitgangspunten voor advisering De visie op het sociaal domein in de gemeente Hoogeveen en De Wolden moet toegankelijkheid bieden voor iedereen, ongeacht inkomen of ziekte. De visie mag niet leiden tot een instrument om inkomensverschillente verkleinen. Daar hebben we belastingen en andere regelingen voor. 5. Advies De Wmo-raad adviseert 1. De visie in de notitie op hoofdlijnen te accepteren. 2. De relatie met de gemeente De Wolden nader te duiden. 3. De visienotitie een vervolgversie te geven, waarin scherper wordt geformuleerd vanuit het begrip visie, zodat de inhoud steviger wordt en uitweidingen worden voorkomen. Wij zijn verheugd dat u de visie op hoofdlijnen accepteert. De relatie de gemeente De Wolden zullen wij in de visie zelf niet verder duiden. Wel in het begeleidende college en/of raadsvoorstel 4. De vervolgversie als onder punt 3 bedoeld voor advies aan haar voor te leggen. We gaan geen vervolgversie uitbrengen. Wat ons betreft is de richting die wij voorstaan voldoende verwoord in deze visie. De komende periode willen we vooral energie stoppen in zaken die we op 1 januari 2015 geregeld moeten hebben. Te denken valt aan thema s als toegang, sturing en verantwoording en inkoop. Daarin volgt nog een nadere uitwerking op meer kaderniveau. Vanzelfsprekend zullen wij ook daarbij ook uw raad betrekken en om advies vragen. 6. Slotopmerkingen De Wmo-raad hoopt, dat haar advies om een vervolgversie te maken wordt overgenomen en geeft in overweging daarbij rekening te houden met hetgeen de Wmo-raad onder punt 3 Samenvatting heeft aangegeven. Pagina 9 Advies Visie op sociaal domein vastgesteld in de Wmo-raadsvergadering van 12 september 2013

11 Hoogeveen, 24 juni 2013 Voorzitter B.E.A. van Kuilenburg-Lodder Secretaris J. Nijmeijer Pagina 10 Advies Visie op sociaal domein vastgesteld in de Wmo-raadsvergadering van 12 september 2013