DIOCESANE PEDAGOGISCHE BEGELEIDINGSDIENST BISDOM BRUGGE

Transcriptie

1 DIOCESANE PEDAGOGISCHE BEGELEIDINGSDIENST BISDOM BRUGGE SECUNDAIR ONDERWIJS Kroniek van de begeleider Ik wens jullie eerst en vooral een energierijk 2013 met veel geluk zowel op persoonlijk vlak als professioneel. Ik hoop dat wij enthousiaste verdedigers van Latijn en Grieks blijven, omringd door een inspirerende en eensgezinde vakgroep. Ik stel jullie in deze kroniek enkele aandachtspunten voor. Mag ik erop rekenen dat de vakverantwoordelijke dit doorstuurt naar de leden van zijn vakgroep? 1 Voorstelling vernieuwd leerplan tweede graad Op 29 mei 2013, in d Abdij DPB Brugge, u. De organisatie is in handen van Marc George en Koen Vandendriesche, voorzitter leerplancommissie Grieks. Let op: gelieve in te schrijven voor 30 april! Wij hopen dat de leraren van de tweede graad graag op de hoogte blijven van de vernieuwingen. Inschrijven gebeurt via Marc George m.george@scarlet.be 2 Musa Lisa Wij volgen met belangstelling hoe het project Musa Lisa verloopt. Jullie mogen mij altijd op de hoogte houden van uw ideeën. Ik zal ook graag en indien mogelijk ingaan op uitnodigingen van voorstellingen in de verschillende scholen. 3 Polytropo in Brugge Op 4 mei 2013 komt de Griekse muziekgroep Polytropo naar Brugge. Wij zullen u en uw leerlingen graag verwelkomen op dit optreden. Er volgt nog verdere informatie over deze groep jonge Grieken en hun charismatische leider Yannis Kaimakis. Plaats: St- Lodewijkscollege, Brugge Voorprogramma: voorstelling door leerlingen van het toneel- en kunstproject rond Orfeus en Eurydice. 1

2 4 Een kans op een vakgesprek: DE NIEUWE LEERPLANNEN LATIJN, NEDERLANDS en FRANS Het grammaticale kader van klassieke talen sluit aan bij de hedendaagse wetenschappelijke inzichten en bij de moderne talen. Voor al die leerplannen vertrekt men van de valentiegrammatica. Nederlands en Latijn gebruiken als basisterminologie ook de Advieslijst taalbeschouwelijke termen Nederlands secundair-onderwijs/derdegraad/aso/vakgebonden/nederlands/advieslijst-taalbeschouwelijke-termen-nederlands-2009.pdf Bij taalbeschouwing vertrekken de vakken Nederlands en Frans vanuit taalgebruik: er gaat veel aandacht naar de communicatieve situatie. In tegenstelling tot de moderne talen hanteren klassieke talen een ontledende en analyserende aanpak omdat zij een passieve taalbeheersing nastreven: de hoofddoelstelling is immers de lectuur van authentieke teksten en niet de actieve beheersing van de talen. (Aangepast na lpc 12/11/2012) 1. Termen die de leerlingen aanleren in het vak Nederlands en Frans Enkele TERMEN aangeleerd in het BASISONDERWIJS voor NEDERLANDS MORFOLOGISCH DOMEIN: woord, samenstelling, afleiding, voorvoegsel, achtervoegsel, zelfstandig naamwoord, eigennaam, verkleinwoord, enkelvoud, meervoud, mannelijk, vrouwelijk, onzijdig, lidwoord, bijvoeglijk naamwoord, werkwoord, stam, uitgang, persoonsvorm, persoon, 1 e persoon (ik-wij), 2 e persoon (jij-jullie), 3 e persoon (hij, zij, het zij), enkelvoud, meervoud, infinitief, tijd, tegenwoordige tijd, verleden tijd SYNTACTISCH DOMEIN: zin, zinsdeel, onderwerp, persoonsvorm, woordgroep Enkele TERMEN in het leerplan NEDERLANDS SECUNDAIR ONDERWIJS 1 e GRAAD MORFOLOGISCH Grondwoord, getal, genus 1, lidwoord (bepaald-onbepaald), bijwoord, hulpwerkwoord, koppelwerkwoord, imperatief, voltooid deelwoord, toekomende tijd, onvoltooide tijd, voltooide tijd, voornaamwoord, persoonlijk voornaamwoord (als ond lv mv ), bezittelijk voornaamwoord, aanwijzend voornaamwoord, vragend voornaamwoord, wederkerend voornaamwoord, beleefdheidsvorm, voorzetsel, telwoord, hoofdtelwoord, rangtelwoord SYNTACTISCH 1 De onderlijnde termen zijn uitbreidingsleerstof in het leerplan Nederlands. De specifieke term genus wordt hoofdzakelijk in de Latijnse afdeling aangeleerd. 2

3 predicaat 2 werkwoordelijk gezegde naamwoordelijk gezegde voorwerpen: - lijdend voorwerp (lv) - meewerkend voorwerp (mv) vragende zin zinnen met inversie mededelende zin: - bevestigende zin - ontkennende zin enkelvoudige zin, samengestelde zin naamwoordelijk deel / werkwoordelijk deel van het gezegde Enkele TERMEN IN HET LEERPLAN FRANS SECUNDAIR ONDERWIJS 1 e GRAAD MORFOLOGISCH DOMEIN zelfstandig naamwoorden: genus, getal, overeenkomst, lidwoorden bijvoeglijke gebruikte woordsoorten bijvoeglijke naamwoorden bezittelijke voornaamwoorden aanwijzende voornaamwoorden vragende voornaamwoorden infinitieven, werkwoordsvormen in de tegenwoordige, verleden en toekomende tijd frequente vormen van de passé composé, hulpwerkwoorden, de imperatief SYNTACTISCH DOMEIN eenvoudige samengestelde bevestigende, ontkennende en vragende zinnen, persoonlijke voornaamwoorden als onderwerp persoonlijke voornaamwoorden als lijdend en meewerkend voorwerp 3 2. Verschillen Een aantal verschilpunten bestaat zowel in de leerplannen als in de wetenschappelijke traditie van de moderne en klassieke talen. Ook tussen Nederlands en de moderne talen loopt niet alles parallel. bv. de plaats van de werkwoorden in de zin: bij Frans en Engels staan die samen, in het Nederlands vind je vaak de pv vooraan en de andere werkwoorden op het einde van de zin. Moderne en klassieke talen hebben een ander uitgangspunt en doel. Dat leidt soms tot een verschillende benaming van de vormen. Leraren mogen 4 hun leerlingen hierop wijzen zonder het ruimere geheel en de gemeenschappelijke basis uit het oog te verliezen. In het kader van taalbeleid is ook overleg over timing en planning met de collega s vereist. In het vak Nederlands zoekt men eerst het onderwerp, dan pas het wwg/nwg en men redeneert vervolgens vanuit de valentie. In klassieke talen vertrekt men vanuit de valentie van het gezegde. Leraren Nederlands 1 e graad noemen enkel het voorwerp een noodzakelijke aanvulling. De bijwoordelijke van de handelende persoon (leerplan klassieke talen) geldt in de Advieslijst taalbeschouwelijke termen Nederlands (2012) als een andere voorkomende term. In 2 Predicaat: omvat meerdere zinsdelen, nl. al wat in een zin over het grammaticale onderwerp gezegd wordt. Deze term is niet bruikbaar in klassieke talen. 3 De termen COD en COI worden pas gebruikt in het 2 e jaar van de 1 e graad. 4 Dergelijke gevallen mag men niet centraal stellen in het onderricht, noch ze gebruiken in voorbeeldzinnen om het gezegde aan te brengen. 3

4 het leerplan Nederlands (pas vanaf 2e graad vermeld) gebruikt men de aanbevolen term uit de Advieslijst: handelend voorwerp. De bijwoordelijke van voordeel uit het leerplan Latijn wordt in het leerplan Nederlands een meewerkend voorwerp genoemd. - Herman heeft mij zijn oude fiets gegeven. (mij: meewerkend voorwerp) - Hij heeft voor zijn zus een trui gebreid. (voor zijn zus: Latijn = bijwoordelijke van voor-/nadeel). Bij Nederlands hebben we twee keer een voorwerp. Ik wil zwemmen - Natare volo Volgens het leerplan Nederlands is zwemmen een deel van het wwg en in het leerplan Latijn is natare vw bij volo. In de grammatica s van het Nederlands kent men meerdere hulpwerkwoorden, zoals willen en kunnen. In het Latijn kun je de notie willen en kunnen bovendien met andere taalmiddelen uitdrukken (bv. resp. wenszin, potentialis). Het Frans beschouwt werkwoorden willen, kunnen als des semi-auxiliaires : dat komt pas in de derde graad als begrip aan bod. In dit stadium zijn er dus maar 2 auxiliaires : avoir en être. Steve jobs zei: Er is niets beters dan de kans om levens te redden. In de Nederlandse grammatica wordt de directe rede als een bijzin beschouwd, maar met behoud van de woordvolgorde van de hoofdzin. Klassieke talen beschouwen de zin tussen aanhalingstekens niet als bijzin. Het leerplan Nederlands gebruikt de term naamwoordelijk deel van het naamwoordelijk gezegde voluit (wegens het naamwoordelijk deel bij een werkwoordelijke uitdrukking: bv. op de hielen zitten). Bedenk dat leerinhouden als betrekkelijke bijzin, van gesteldheid e.d. niet tot de leerstof van het leerplan Nederlands 1 e graad behoren. Ook vermijdt men in de lessen Nederlands de termen (niet-)noodzakelijk en kiest men voor nauw en minder nauw verwant met het nwg/wwg. Leraren Frans krijgen de raad om grammaticale termen functioneel in te zetten en de vormen niet per se te benoemen. Vanaf het begin van het 2e jaar (1e graad) worden ze wél benoemd, vooral om volgende taalfenomen aan te brengen: les pronoms personnels COD (le/la/l /les ) en COI (lui/leur ) - sujet + verbe + qui / quoi? (COD) - sujet + verbe + à/pour + personne (COI) Leerlingen leren als volgt zinnen analyseren: 1. On cherche le verbe et le sujet. 2. On cherche le COD (sujet + verbe + quoi/qui?) 3. On cherche le COI (sujet + verbe + à qui/pour qui?) 4. S'il y a le verbe être ou un autre verbe copule, on cherche l'attribut du sujet. Sujet + verbe copule + comment?/quoi?/qui?): Jean est professeur. Anne est ma cousine. 5. On cherche les compléments circonstanciels (de lieu, manière, temps, quantité, prix) SYNTACTISCHE TERMEN IN HET LEERPLAN NEDERLANDS - werkwoordelijk gezegde - naamwoordelijk gezegde TERMEN IN HET VAK LATIJN - gezegde - werkwoordelijk gezegde TERMEN IN HET VAK FRANS verbe / attribut du sujet 4

5 /naamwoordelijk deel van het gezegde - persoonsvorm - naamwoordelijk gezegde / naamwoordelijk deel van het gezegde lijdend voorwerp lijdend voorwerp COD plaatsobject (U) richtingsobject (U) maatobject (U) meewerkend voorwerp meewerkend voorwerp COI van gesteldheid (3 e van gesteldheid Attribut du complément graad) voorzetselvoorwerp (U) COI (alles na à ) bijwoordelijke / bijvoeglijke 5 De studiedag klassieke talen Zoals beloofd stellen wij een studiedag voor rond het thema kunst en cultuur. Uiteraard geven wij tijd en ruimte om verschillende projecten rond Musa Lisa voor te stellen. Onderstreep alvast 12 oktober 2013 in uw agenda. 6 Website Je treft er de agenda aan van film, toneel en voordracht. Met dank aan Tom Ingelbrecht. De overige rubrieken zijn van de hand van Dominiek De Queecker. 5