Transitieprogramma Huisvestingswet. Woningtoewijzing op basis van leefstijl. Datum 27 juni 2011 Status Definitief

Transcriptie

1 Transitieprogramma Huisvestingswet Woningtoewijzing op basis van leefstijl Datum 27 juni 2011 Status Definitief

2 Colofon Versie 1 Contactpersoon M. T M Versteegh VROM-Inspectie Directie Uitvoering Programma Wonen Nieuwe Uitleg 1 Postbus BD Den Haag Publicatienummer: VI Deze rapportage is een publicatie van de VROM-Inspectie en is ook te downloaden vanaf Pagina 2 van 16

3 Inhoud Leeswijzer Samenvatting Inleiding Hoofdstuk 2 Opdracht, onderzoeksmethodiek, wettelijk kader Hoofdstuk 3 Bevindingen Hoofdstuk 4 Conclusies Pagina 3 van 16

4 Samenvatting De VROM-Inspectie heeft in opdracht van BZK/WWI onderzoek gedaan naar gemeenten die woningen toewijzen op basis van leefstijlcriteria. Op verzoek van WWI is het onderzoek met name binnen de 32 grote gemeenten (G32) uitgevoerd. Woningtoewijzing op basis van leefstijlcriteria is binnen de Huidige Huisvestingswet niet toegestaan. Toch zijn er gemeenten die dit middel toepassen om de leefbaarheid in sociaal zwakke buurten te versterken. De belangrijkste conclusies uit het onderzoek tot dusver: 9 gemeenten van de G32 wijzen structureel woningen toe op basis van leefstijlcriteria 3 gemeenten hebben dit alleen als experiment toegepast 2 gemeenten hanteren leefstijl als marketing instrument Selectie op leefstijl heeft een positieve invloed op de buurt De aanbevelingen in hoofdlijnen: Gemeenten die leefbaarheidscriteria hanteren erop wijzen dat zij de Huisvestingswet overtreden Bij deze gemeenten aansturen op een aanvraag Rotterdamwet Pagina 4 van 16

5 1 Inleiding De aanleiding voor dit onderzoek is de manier waarop de gemeente Den Bosch omgaat met de woningtoewijzing in de probleemwijk Hambaken. In deze wijk worden sinds enige tijd woningen toegewezen op basis van leefstijlkenmerken. De gemeente wil hiermee de negatieve spiraal waarin de wijk De Hambaken verkeert keren en de leefbaarheid stapsgewijs verbeteren. De gemeente Den Bosch heeft aangegeven dat er meer gemeenten zijn die deze vorm van woningtoewijzing hanteren. Volgens de huidige Huisvestingswet is het stellen van leefstijlkenmerken bij woningtoewijzing niet toegestaan. In het wetsvoorstel voor de nieuwe Huisvestingswet wordt die mogelijkheid wel geboden. Het is echter nog niet zeker hoe de wet er op dit punt uit gaat zien omdat het wetsvoorstel nog in behandeling is bij de Tweede Kamer. In verschillende gemeenten is/wordt geëxperimenteerd met selectie op basis van leefstijl. Het gaat vaak om een mix van maatregelen zoals het verbeteren van de kwaliteit van de woningen en de leefomgeving. Het betreft doorgaans specifieke straten of wooncomplexen waar bewoners met vergelijkbare leefstijlen bij elkaar worden gehuisvest om meer samenhang en onderlinge harmonie te bereiken. Gemeenten die te kampen hebben met verloederende buurten door sociale problemen blijken dit middel nogal eens in te zetten om het tij te keren. Uit interne evaluaties blijkt dat de leefbaarheid in de betreffende buurten vaak merkbaar verbetert. Pagina 5 van 16

6 2 Hoofdstuk 2 Opdracht, onderzoeksmethodiek en wettelijk kader De opdracht WWI heeft de VROM-Inspectie in september 2010 (mondeling) opdracht gegeven om een inventariserend onderzoek uit te voeren naar gemeenten die woningen toewijzen op basis van leefstijlcriteria. Dit tegen de achtergrond van het huidige concept van de herziene Huisvestingswet, waarin leefbaarheid als thema voorkomt. Het onderzoek is gericht op de grote gemeenten, de G32. De vraag is of binnen de G32 gemeenten een trend is te ontdekken die wijst op het op ruime schaal hanteren van leefstijlcriteria. Er zijn geen nadere afspraken gemaakt over diepgang en detailniveau van het onderzoek, maar WWI heeft aangegeven dat een beknopte inventarisatie voldoet. De 4 grootste gemeenten, Amsterdam, Rotterdam, Utrecht en Den Haag, behoren niet tot de G32 en zijn buiten het onderzoek gehouden. De G32-gemeenten zijn, in alfabetische volgorde: 1. Alkmaar 2. Almelo 3. Almere 4. Amersfoort 5. Apeldoorn 6. Arnhem 7. Breda 8. Delft 9. Deventer 10. Dordrecht 11. Ede 12. Eindhoven 13. Emmen 14. Enschede 15. Groningen 16. Haarlem 17. Haarlemmermeer 18. Heerlen 19. Helmond 20. Hengelo 21. s-hertogenbosch 22. Leeuwarden 23. Leiden 24. Lelystad 25. Maastricht 26. Nijmegen 27. Schiedam 28. Sittard-Geleen 29. Tilburg 30. Venlo 31. Zaanstad 32. Zoetermeer 33. Zwolle Feitelijk gaat het om 33 gemeenten. Vanaf 1 maart 2011 is de gemeente Delft toegetreden tot de G32 omdat ook Delft te maken heeft met grootstedelijke vraagstukken. Het onderzoek is gestart in oktober 2010 en afgerond in april Met WWI is afgesproken om de bevindingen van dit onderzoek in een aparte rapportage onder te brengen en niet in het eerder uitgebrachte rapport Transitie Huisvestingswet, bindingseisen. Pagina 6 van 16

7 Onderzoeksmethodiek Het onderzoek is conform de opdracht beperkt gebleven tot de grote gemeenten, de G32. Behalve de gemeenten zelf zijn ook zoveel mogelijk de woningcorporaties uit die gemeenten benaderd voor het onderzoek. Daarnaast is contact gelegd met enkele particuliere onderzoeksbureaus die zich met dit onderwerp bezig houden. In eerste instantie is aan de accounts van BZK/WWI gevraagd of zij vanuit de contacten met gemeenten in hun regio konden aangeven welke gemeenten woningen toewijzen op basis van leefstijlkenmerken ( quick scan ). Daarna is per gemeente gericht gezocht naar informatie op internet die wijst op mogelijke woningtoewijzing aan de hand van leefstijlkenmerken. Op basis van de verzamelde informatie is telefonisch contact gezocht met de gemeenten (en corporaties) waarover aanwijzingen zijn verkregen dat zij (voor bepaalde wijken) leefstijlkenmerken als uitgangspunt hanteren. Dit ter verificatie van de verkregen gegevens en om eventuele aanvullende informatie. Van de geselecteerde gemeenten is een korte schets gegeven van de wijze waarop leefstijl een rol speelt bij de woningtoewijzing binnen die gemeente. Zoals bij de omschrijving van de opdracht is vermeld is er geen diepgaand onderzoek verricht maar is alleen de huidige stand van zaken in beeld gebracht. Wettelijk kader In het wetsvoorstel voor de nieuwe Huisvestingswet krijgt de gemeenteraad de mogelijkheid om bij de woonruimteverdeling te sturen op leefbaarheid. Dat houdt in dat gemeenten (of stadsregio s) niet alleen bij woningschaarste kunnen sturen op de woonruimteverdeling, maar ook in geval van ernstige leefbaarheidsproblemen. Volgens artikel 14 van het wetsvoorstel kan de gemeenteraad bepalen dat voor aangewezen complexen of straten voorrang wordt gegeven aan woningzoekenden met bepaalde (in een verordening vastgelegde) sociale kenmerken. De raad kan daartoe besluiten als de leefbaarheid in bepaalde wijken of buurten door overlast wordt bedreigd. Een gemeente die onder de nieuwe wet wil sturen op de leefbaarheid, moet in de huisvestingsverordening sociale kenmerken vastleggen, waaraan woningzoekenden moeten voldoen om in aanmerking te komen voor de aangewezen woonruimte. Hierbij gaat het niet om selectie op basis van etnische afkomst of inkomen uit werk. De nieuwe Huisvestingswet maakt het gemeenten mogelijk om bepaalde straten of wooncomplexen tijdelijk aan te wijzen. Het wetsvoorstel is echter aangehouden voor besluitvorming door het nieuwe Kabinet. Er is op dit moment geen wettelijke mogelijkheid om op leefstijlen te selecteren. Wel is er de Wet Bijzondere maatregelen grootstedelijke problematiek ( Rotterdamwet ), die gemeenten de mogelijkheid biedt om te selecteren op basis van inkomen uit werk. Op verzoek van de gemeenteraad van de betreffende gemeente kan de minister van BZK gebieden aanwijzen waar inkomenseisen worden gesteld aan woningzoekenden. Toepassing van de wet leidt tot het uitsluiten van mensen zonder inkomen uit werk bij woningtoewijzing. Binnen het huidige wettelijk kader moet dit beschouwd worden als een uiterste middel voor gebieden met ernstige problemen op het gebied van leefbaarheid. De Rotterdamwet is in dit opzicht een aanvulling op de sturingsmogelijkheden binnen de huidige Huisvestingswet. Pagina 7 van 16

8 3 Hoofdstuk 3 Bevindingen Quick Scan Onder de accountmanagers van WWI is een quick scan gehouden naar gemeenten waarvan bekend is dat zij woningen toewijzen op basis van leefstijlcriteria. Uit de quick scan is een aantal gemeenten naar voren gekomen dat dit daadwerkelijk doet en een aantal waarvan kan worden aangenomen dat het niet gebeurt (zie tabel 1). Over de andere G32 gemeenten is van WWI geen informatie ontvangen. De enkele door WWI aangedragen gemeenten die niet tot de G32 behoren zijn uit dit overzicht weggelaten. Tabel 1 Resultaat Quick Scan WWI Wel toewijzing op basis van leefstijlcriteria Enschede Den Bosch Lelystad Tilburg Eindhoven Woonbron (corporatie) Geen toewijzing op basis van leefstijlcriteria Groningen Maastricht Heerlen Schiedam Arnhem Nijmegen De gemeenten die volgens deze quick scan leefstijlcriteria hanteren (linkerkolom tabel) komen in het hierna volgende overzicht terug. De gemeente Maastricht heeft tijdens het onderzoek aan de VROM-Inspectie gemeld geen leefstijlcriteria te hanteren maar wel de mogelijke toepassing ervan te onderzoeken. Pagina 8 van 16

9 Resultaten, overzicht Onder de 33 grote gemeenten zijn via het onderzoek door de VROM-Inspectie (aanvullend t.o.v. de quick scan door WWI) 16 gemeenten gevonden die in verband kunnen worden gebracht met woningtoewijzing op basis van leefstijlcriteria. Van de overige 17 gemeenten zijn geen signalen gevonden die wijzen op een actieve toepassing van de leefstijlbenadering. Van de 16 gemeenten passen 14 gemeenten de leefstijlbenadering actief toe en houden 2 gemeenten dit in overweging. Naast deze indeling zijn bij de 16 gevonden gemeenten meerdere verschillen gesignaleerd in de benadering van het fenomeen leefstijl. Er zijn gemeenten die een harde selectie uitvoeren op basis van leefstijlcriteria en er zijn ook gemeenten die een meer genuanceerde aanpak voorstaan, waarbij eerder sprake is van verleiding van doelgroepen voor een complex of wijk waarvoor een bepaalde leefstijl is bedacht. Er kan onderscheid gemaakt worden in; 1. gemeenten die structureel woningen toewijzen op basis van leefstijlcriteria 2. gemeenten die dit alleen als experiment hebben toegepast 3. gemeenten die leefstijl als marketing instrument toepassen 4. gemeenten die de leefstijlbenadering mogelijk gaan toepassen Hieronder is een overzicht gegeven van de 16 geselecteerde gemeenten, onderverdeeld in de vier categorieën. Gemeenten die structureel woningen toewijzen op basis van leefstijlcriteria 1. Almelo 2. Delft 3. Dordrecht 4. Eindhoven 5. Enschede 6. Den Bosch 7. Lelystad 8. Venlo 9. Zoetermeer Gemeenten die dit alleen als experiment hebben toegepast 1. Almere 2. Haarlemmermeer 3. Tilburg Gemeenten die leefstijl als marketing instrument toepassen 1. Breda 2. Delft Gemeenten die de leefstijlbenadering mogelijk gaan toepassen 1. Maastricht 2. Apeldoorn Pagina 9 van 16

10 Diagram 1 Overzicht G32 gemeenten Gemeenten die structureel woningen toewijzen op basis van leefstijlcriteria 27% Gemeenten die dit alleen als experiment hebben toegepast 52% Gemeenten die leefstijl als marketing instrument toepassen 6% 6% 9% Gemeenten die de leefstijlbenadering mogelijk gaan toepassen Geen signalen gevonden over leefstijlbenadering Pagina 10 van 16

11 Resultaten per gemeente Van de 16 onderzochte gemeenten wordt per gemeente een korte schets gegeven van de manier waarop de woningtoewijzing op basis van leefstijlkenmerken plaats vindt. De gemeenten zijn op alfabetische volgorde gerangschikt. Almelo Door de Woningstichting St. Joseph wordt bij woningtoewijzing nadrukkelijk rekening gehouden met de woon- en leefregels en het verwachtingspatroon in de verschillende buurten. Tijdens het intakesprek met woningzoekenden wordt beoordeeld in hoeverre de wensen van de klant aansluiten bij de woon- en leefregels van een bepaalde buurt. De woningzoekende wordt hierover geïnformeerd en wordt duidelijk gemaakt welk gedrag al of niet wenselijk is. De corporatie tracht zo te voorkomen dat woningzoekenden in een voor hun verkeerde buurt terechtkomen en daarmee problemen kunnen veroorzaken. Ook zorgt de corporatie er bewust voor dat bepaalde etnische groeperingen niet in elkaars directe nabijheid worden gehuisvest. Dit om onderlinge conflicten, die in het verleden wel zijn voorgekomen te vermijden Het uitgangspunt is een open en eerlijk gesprek met woningzoekenden. Deze werkwijze blijkt in de dagelijkse praktijk goed te werken en kan op tevredenheid rekenen van zowel woningzoekenden als de zittende bewoners in de wijken. Almere Door woningcorporatie Ymere is 5 jaar geleden een leefstijlexperiment gestart voor toewijzing van sociale huurwoningen. De corporatie maakte er een regionale pilot van door de leefstijlbenadering tegelijkertijd toe te passen in Haarlemmermeer, Almere en Amsterdam. Woningzoekenden konden voor één van de drie aangeboden profielen kiezen. Ymere had samen met het bureau The Smart Agent Company de woonstijl vastgesteld voor de nieuwbouwprojecten in de 3 genoemde gemeenten, waaronder Mozaïek in Almere. De woningtoewijzing heeft hier plaatsgevonden op basis van de leefstijl. De achterliggende gedachte was dat bij diverse typen woningen verschillende typen woonstijlen passen. In eerste instantie werd gekeken naar de woonstijl van de kandidaat. Pas daarna werd gekeken naar inkomen, gezinsgrootte, woonduur of inschrijfduur. Ymere heeft dit experiment uitgevoerd in samenwerking met de betrokken gemeenten. In de wijk Mozaïek vonden (vinden) de bewoners sociale controle en geborgenheid een belangrijke voorwaarde. Door het experiment is een krachtige leefstijl ontstaan in de drie wijken, waaronder dus Mozaïek in Almere. Ymere vindt het experiment geslaagd en de huurders wonen er met veel plezier. Bij de politiek (gemeente) was echter onvoldoende draagvlak om het experiment om te zetten naar een structurele werkwijze omdat men vond dat deze ingaat tegen het principe van een rechtvaardige woonruimteverdeling (o.a. op basis van inschrijfduur). Pagina 11 van 16

12 Apeldoorn Op internet is informatie gevonden over de Toekomstagenda Apeldoorn Zuidwest Volgens dit stuk hechten de bewoners aan instanties die optreden tegen woonoverlast. Corporaties zouden meer rekening moeten houden met de leefstijl in de straat of buurt. Op de website van woningcorporatie Ons Huis (Apeldoorn en Zutphen) wordt aangegeven dat de leefstijl van bewoners heel divers kan zijn en van invloed is op het woonplezier. De corporatie geeft aan zich actief in te zetten om samen met de huurders in wooncomplexen tot afspraken te komen over de definiëring van hun leefstijl en die vast te leggen. Een medewerker geeft echter aan dat dit hooguit voor uitzonderingsgevallen geldt en niet structureel wordt toegepast. Volgens de gemeente is de leefstijlbenadering ooit overwogen maar nooit in de praktijk gebracht. Het onderwerp staat nu niet op de agenda. Mogelijk dat de corporaties wel voorstellen in die richting gaan doen als binnenkort het woningtoewijzingsysteem wordt herijkt. Breda De corporatie Singelveste AlleeWonen hanteert selectie op basis van leefstijl op een genuanceerde manier. Er wordt geen dwingende selectie (toewijzing) toegepast aan de voorkant van het proces. Het aspect leefstijl wordt hier gebruikt als ingrediënt voor vastgoedontwikkeling en herstructureringsgebieden. Aan de hand van vraag welke leefstijlen er zijn wordt een gebouw (woningen) ontwikkeld. Ook bij grote renovaties en niet goed draaiende complexen wordt gekeken hoe andere leefstijlen kunnen worden aangetrokken. Via marketing (met kreten als post moderne sfeer etc.) wordt getracht het juiste publiek aan te trekken voor een bepaald complex. Volgens de corporatie blijkt dit in de praktijk goed te werken. Delft Woningcorporatie Woonbron hanteert een genuanceerde aanpak bij de selectie op leefstijl en dus geen harde selectie. De corporatie hanteert een verleidings- c.q. bemiddelingstechniek en kleurpositionering (volgens methodiek bureau Smart Agent) om verder met behulp van gebiedsmarketing de kandidaten met de juiste leefstijl aan te spreken voor bepaalde complexen. In het intakegesprek worden kandidaten erop aangesproken als zij een voorkeur uitspreken voor een complex, terwijl hun ogenschijnlijke leefstijl daarmee in tegenspraak blijkt. Aan bepaalde buurten wordt een specifieke identiteit toegewezen door middel van een kleur. Dit levert de volgende leefstijlindeling op: Rood = vitaliteit Geel = harmonie Groen = bescherming Blauw = controle Het beoogde resultaat is een stijgende bewonerstevredenheid versus een dalende beheersintensiteit. In de praktijk levert dit helaas niet altijd de juiste match op. Pagina 12 van 16

13 Woningcorporatie Vestia hanteert wel een harde selectie op leefstijl, voor één bepaalde buurt in Delft (de Rode Dorp flats). Dordrecht Woningcorporatie Woonbron in Dordrecht hanteert vanaf 2004 een selectie op basis van leefstijlcriteria. In principe geldt dit voor hun hele woningbezit van 6000 woningen. Woonbron Dordrecht past de leefstijlbenadering toe met behulp van een vragenlijst over leefgewoonten voor de potentiële huurder. Het profiel dat daaruit voortkomt moet aansluiten op de dominante leefstijl van de zittende bewoners in het portiek. Bij botsende normen en waarden volgt een afwijzing. De selectie wordt met name toegepast op portiekniveau. De corporatie selecteert op basis van (bijvoorbeeld) ongebonden of verankerde leefstijlen. Mensen met conflicterende leefstijlen worden niet bij elkaar gehuisvest. De corporatie is tevreden met de resultaten van deze werkwijze. Ook is duidelijk naar voren gekomen dat de bewoners vinden dat de leefstijl moet meewegen bij woningtoewijzing In 2003 heeft de corporatie bij alle huurders een 0-meting uitgevoerd. Dit wordt nu om de 3 jaar gedaan. In 2006 was nog weinig positief effect op de leefstijlbenadering te constateren. In 2009 is wel een groot verschil in onderling omgang van de buren geconstateerd; deze is merkbaar verbeterd en er is sprake van gemiddeld een langere woonduur. Woonbron heeft met de gemeente de afspraak gemaakt om 1x per jaar de resultaten van deze werkwijze te overleggen. Verder is er weinig interactie tussen de corporatie en de gemeente. Binnenkort komt er een onderzoeksrapport naar woonruimteverdeling beschikbaar van het Delftse bureau OTB. Eindhoven WWI is bekend met het toewijzingsbeleid op basis van leefstijlcriteria in Eindhoven, in de wijk Woensel-West. Daar proberen de gemeente en woningcorporatie Trudo te zorgen voor een positieve instroom in de wijk. Trudo stelt nadere eisen aan woningzoekenden door van hen een sociale inspanning te vragen die de leefbaarheid van de wijk ten goede moet komen. Men probeert starters en studenten te trekken; die betalen dan een lagere huur bij inzet voor de wijk. De VROM-Inspectie heeft de gemeente daar een brief over gestuurd Enschede Volgens informatie van WWI wordt in Enschede door woningcorporatie Ons Huis woonruimte toegewezen op basis van leefstijlcriteria. De corporatie hanteert balie beleid. Dus onduidelijk voor ons als toezichthouder en woningzoekenden. Dit onderdeel van het toewijzingsbeleid is niet vastgelegd. Haarlemmermeer Bij het nieuwbouwproject Zwarte Diamant heeft de woningtoewijzing plaatsgevonden op basis van leefstijl. In de Zwarte Diamant zijn op basis van de leefstijl overwegend jonge, werkende mensen komen wonen. Zie verder bij Almere. Pagina 13 van 16

14 s-hertogenbosch In de probleemwijk Hambaken in Den Bosch vindt sinds enige tijd woningtoewijzing plaats op basis van leefstijlkenmerken. Dit in de vorm van een convenant selectieve woningtoewijzing Hambaken. Den Bosch weert huishoudens in delen van de wijk Hambaken op basis van criminele achtergronden en het niet hebben van ten minste 16 uur per week (vrijwilligers)werk. De gemeente is door de VROM-Inspectie gewezen op de mogelijkheid een aanvraag Rotterdamwet in te dienen, maar dit is op dit moment niet de insteek van de gemeente. Lelystad In Lelystad bevindt zich de woonwijk Sidhadorp. Stichting Harmonisch Leven is de projectontwikkelaar van deze woonwijk. Volgens de stichting is Sidhadorp speciaal opgezet voor transcendente meditatie. Deze techniek is niet gebonden aan een bepaalde leefstijl, maar het is wel zo dat alleen beoefenaars van transcendente meditatie in deze wijk mogen wonen. Maastricht Stichting Woningbureau Maastricht geeft in eerste instantie aan dat helemaal niet op leefstijl wordt geselecteerd. In het verleden zijn over dit onderwerp wel discussies gevoerd. Eerder is het onderwerp onder de aandacht gebracht door de gemeente Het Woningbureau is in afwachting van een onderzoeksrapport over leefstijlen van Rigo Research en Advies BV, Amsterdam. De gemeente is er actiever mee bezig. Met de corporaties in Maastricht is de afspraak gemaakt om het onderzoeksrapport van OTB Delft af te wachten en te gebruiken voor een discussie over leefstijl in het najaar van Voor een van de herstructureringsgebieden is branding gebruikt als middel om de juiste leefstijl aan te trekken. Vanwege het vooralsnog uitblijven van een nieuwe Huisvestingswet zet de gemeente geen vaart achter de ontwikkelingen. Tilburg Volgens WWI is sprake van woningtoewijzing (op basis van leefstijlcriteria) in de Kruidenbuurt in Tilburg. In deze buurt wordt selectief toegewezen op basis van een huur-inkomenstabel. Doel is de samenstelling van de buurt te veranderen door meer mensen met hogere inkomens. Tevens wordt nieuwe toekomstige bewoners gevraagd mee te werken aan een antecedentenonderzoek. Volgens de gemeente is selectie op basis van leefstijlcriteria in het verleden (2004) wel toegepast voor een specifieke buurt maar wordt dit nu niet meer gedaan. Volgens informatie op internet heeft de gemeente onderzoek gedaan naar leefstijlen in Tilburg-Noord, waarbij is onderzocht of in die wijk verband bestaat tussen het voorkomen van verschillende leefstijlen en problemen die zich er voordoen. De leefstijlbenadering is volgens de gemeente nooit breed opgezet en naderhand ook niet doorgezet. In de praktijk bleek dit te bewerkelijk en was het bereiken van concrete resultaten een knelpunt. Pagina 14 van 16

15 Venlo Volgens informatie op internet wordt bij iedere woningtoewijzing het belang van de zittende huurders in de buurt afgewogen tegen het belang van de individuele woningzoekende. Dit geldt voor gebieden waar de leefbaarheid ernstig onder druk staat, zoals in het gebied De Ruit in Venlo-Oost. Woningtoewijzing vindt daar niet plaats op basis van volgordecriteria maar op basis van woon- en leefstijl. Uit de kandidaten wordt een selectie gemaakt, die voor advies voorgelegd wordt aan een bewonerswerkgroep Woningcorporatie Woonwens heeft vooral aandacht voor de leefbaarheid in gestapelde bouw. De corporatie was bij een aantal complexen de grip op de leefbaarheid helemaal kwijt. Zodra een woningzoekende zich meldt volgt een intakegesprek met een woonconsulent van de afdeling leefbaarheid. De consulent is goed op de hoogte van de leefomstandigheden in de wijk maar maakt dit niet nadrukkelijk kenbaar aan de woningzoekende. De woonconsulent schat tijdens het intakegesprek in of de kandidaat al of niet geschikt is voor een bepaalde wijk. Bepaalde bevolkingsgroepen worden bij de woningtoewijzing bewust uit elkaar gehouden om problemen te voorkomen. De woningtoewijzing gebeurt tevens in overleg met de zittende bewoners. Woonwens is nu circa 3 jaar bezig met selectie op basis van leefstijl. Het hele proces is arbeidsintensief, maar de corporatie merkt dat de methode goed werkt. De mutatiegraad van de woningen is binnen 1 jaar gehalveerd. Woonwens houdt contact met de gemeente over eventuele aandachtspunten. Volgens de corporatie is de gemeente ook voorstander van de gehanteerde selectiemethode. Zoetermeer Volgens informatie op internet wordt op dit moment in verschillende gemeenten geëxperimenteerd met de selectie op leefstijlen, bijvoorbeeld in de wijk Palenstein in Zoetermeer. Het gaat om een mix van maatregelen zoals de verbetering van de kwaliteit van de woningen en de leefomgeving. Bewoners met vergelijkbare leefstijlen wonen bij elkaar om zo meer samenhang en begrip voor elkaar te bereiken. Uit de evaluatie blijkt dat de leefbaarheid in de betreffende buurten aanzienlijk verbetert. Woningcorporatie Vestia Zoetermeer is 5 jaar geleden gestart met de pilot leefstijlcriteria voor het wooncomplex Palenstein in Zoetermeer. Het betreft 3 flats, met voor elke flat een specifieke leefstijl. Dit jaar (2011) is het laatste jaar van de pilot. De ervaringen met de pilot zijn positief. Volgens Vestia is er minder overlast in de wijk, nu gelijkgestemde mensen in de flats zijn gehuisvest. De selectie op leefstijlcriteria zal een reguliere methode worden. Woningzoekenden zullen daartoe een leefstijltest moeten afleggen. De werkwijze houdt in dat eerst een leefstijladvertentie wordt geplaatst zonder vermelding van een adres. Daarna volgt een selectie van (20 á 30) gegadigden, die worden uitgenodigd om de leefstijltest te doen. Dan volgt de toewijzing. Er zal nog een werkprocedure worden beschreven. Voor Palenstein was de overweging sloop of renovatie. Uiteindelijk is gekozen voor renovatie. In hoeverre de renovatie de leefbaarheid gunstig heeft beïnvloed is niet bekend, noch onderzocht. Binnenkort volgt een rapportage (OTB Delft) over de werkwijze en resultaten van de pilot. Pagina 15 van 16

16 4 Hoofdstuk 4 Conclusies De onderzochte gemeenten (en corporaties) zijn gericht aangesproken op basis van verkregen informatie. Omdat bovendien alleen naar de G32 gemeenten (exclusief de 4 grootste gemeenten, zie hoofdstuk 2) is gekeken is er geen sprake van een landelijk gemiddeld beeld. De conclusies hieronder moeten dan ook in dat licht worden gezien. Conclusies 1. Bijna de helft van de 33 grote gemeenten (14) is actief of in het verleden actief geweest met woningtoewijzing op basis van leefstijlkenmerken en heeft daarmee strikt genomen in strijd met de vigerende Huisvestingswet gehandeld. 2. In 9 van de 33 gemeenten gebeurt dit structureel. 3. In 3 gemeenten zijn de leefstijlexperimenten niet omgezet naar een structurele werkwijze vanwege het ontbreken van bestuurlijk draagvlak of praktische problemen. 4. In 2 gemeenten wordt een genuanceerde vorm van selectie op leefstijl toegepast met behulp van marketing. 5. Bij 2 gemeenten wordt de leefstijlbenadering overwogen en worden enkele onderzoeksrapporten afgewacht. 6. Uit eigen evaluaties blijkt over het algemeen dat selectie op basis van leefstijl de leefbaarheid van een buurt positief beïnvloedt. 7. Binnen het beperkte kader van dit onderzoek kan gesproken worden van een zekere trend in woningtoewijzing op basis van leefstijlkenmerken. Een belangrijk aandeel van de G32 gemeenten is hiermee bezig of bezig geweest. Daarnaast is het fenomeen leefstijl onderwerp van studie bij een aantal particuliere onderzoeksbureaus. Zij ondersteunen daarmee ook gemeenten die overwegen om leefstijlcriteria te hanteren bij de woningtoewijzing. Pagina 16 van 16