Weg met de wachtlijst. Anouk Corèl-Platform31 Sanne van der Lelij-Gemeente Amsterdam André Ouwehand-OTB Pieter Schipper-Ymere

Transcriptie

1 Weg met de wachtlijst Anouk Corèl-Platform31 Sanne van der Lelij-Gemeente Amsterdam André Ouwehand-OTB Pieter Schipper-Ymere

2 Weg met de wachtlijst Woonruimteverdeling: context en opgave André Ouwehand-OTB Naar een nieuw woonruimteverdeelsysteem Sanne van der Lelij-Gemeente Amsterdam Pieter Schipper-Ymere Discussie aan de hand van dilemma s Anouk Corèl-Platform31

3 Woonruimteverdeling: context en opgave André Ouwehand, OTB Research for the Built Environment TU Delft 3

4 Context en opgave Oplopende wachttijden in gespannen woningmarkt Discussie, deels gepolitiseerd, over: statushouders gewone zoekers urgenten gewone zoekers insiders outsiders / wenszoekers spoedzoekers Invoering passendheidstoets en instroom van kwetsbare groepen: hoe concentratie tegengaan? 4

5 Context en opgave vervolg Nog steeds heel veel weigeringen Systeem beloont wachten, remt doorstroming Belemmeringen voor huurders door grenzen tussen gemeenten wegnemen, maar ook behoefte aan lokaal maatwerk Verordeningen 4 jaar geldig: in veel gemeenten in 2019 herzien 5

6 Woonruimteverdeling Koppeling van vraag en aanbod, i.h.b. in de sociale huursector: op basis van urgentie en rechtvaardigheid niet op basis van vrije prijsvorming Verhuurder is vrij welke criteria hij gebruikt, binnen raamwerk van het Burgerlijk Wetboek Als de overheid (gemeenten) zich daarmee bemoeit geldt de Huisvestingswet 6

7 De Huisvestingswet Vrijheid van vestiging, alleen sturing als het noodzakelijk en geschikt is om onevenwichtige én onrechtvaardige effecten van schaarste aan goedkope woonruimte te bestrijden (art.2) Verdringing door schaarste in de vorm van: tijd (wachtrijen) en in ruimte (segregatie) Geen sturing op leefbaarheid, dan naar WBMGP Instrument: de huisvestingsverordening 7

8 Regels: sleutels naar de sleutel Toelating als woningzoekende Passendheidscriteria en labels Volgordecriteria afgrenzing: minimumleeftijd, max. inkomen effectiviteit / efficiëntie: huur-inkomen, 55 +, huish-woninggrootte rechtvaardigheid: loten, woonduur, inschrijfduur, wie het eerst komt Sleutel van het huis 8

9 transparantie emancipatie rechtvaardigheid urgentie mantelzorg Doelen woonruimteverdeling consumentensoevereiniteit huish. woninggrootte efficientie/beschikbaarheid keuzevrijheid Wet Bijzondere Maatregelen Grootstedelijke Problematiek passendheid vrije vestiging non-discriminatie lokaal maatwerk integratie ongestoord woongenot leefbaarheid leefstijlen huur - inkomen betaalbaarheid bewoner - huurtoeslag R damwet /screenen 9

10 Evolutie woonruimteverdeling Veel discussie over systemen, maar: eerst de doelen bepalen, dan systemen kiezen Veelheid aan doelen: verschillende doelgroepen verschillend aanbod compartimenteren en labelen verschillende middelen/modellen en combi s De woningzoekende zoekt wat bij hem past 10

11 Modellen (links) en rangordecriteria (rechts) per systeem (2016) Geen gezamenlijk systeem Aanbod Aanbod loting Aanbod optie Aanbod optie loting Optie Geen gezamenlijk systeem Inschrijfduur Inschrijfduur loting Inschrijfduur woonduur Inschrijfduur woonduur loting Woonduur leeftijd Bron: RIGO

12 Vier modellen Woonnet Rijnmond Inschrijfduur-model WoningLoting-model DirectKans-model Wens&Wacht-model 12

13 13

14 Inrichting woonruimteverdeling Vergt politieke discussie: welke groepen willen we in welke mate bedienen? welke criteria achten we rechtvaardig? Vergt slim systeem: optimaliseren binnen gekozen randvoorwaarden voorkomen van (perverse) prikkels in het systeem Woonruimteverdeling kan doorstroming bevorderen, maar vergroot de voorraad niet 14

15 andré ouwehand

16 NAAR EEN NIEUW WOONRUIMTEVERDEELSYSTEEM Sanne van der Lelij Pieter Schipper

17 WAAR GAAT HET OVER? Dilemma s bij een nieuwe woonruimteverdeling in de WoningNet-regio Amsterdam. Gaat over verdeling van sociale huurwoningen van corporaties Het betreft het verdelen van schaarste, geen oplossing voor die schaarste 15 gemeenten en 12 corporaties betrokken Daarnaast stakeholders als inwoners, woningzoekenden, huurderskoepels en verenigingen, zorginstellingen We staan aan de start van het proces, nog geen richting gekozen maar open ophalen

18 Feiten en cijfers Amsterdam: Noord: Zuid: Verhuringen : Urgenten: 34% Inschrijvingen: Actief wz: Gemiddelde inschrijftijd: 11 jaar Gemiddeld aantal reacties: december 2018

19

20

21 WAAROM HERZIEN? De schaarste aan sociale huurwoningen neemt toe. Niet iedereen met een dringende woonvraag komt in aanmerking Het aantal doelgroepen dat afhankelijk is van sociale huur neemt toe Veel woningen worden toegewezen op basis van urgentie ipvinschrijfduur, uitlegbaarheid neemt af 1/3 via directe bemiddeling 2/3 van aanbod via advertenties (helft gelabeld) Aantal te verdelen woningen neemt niet toe, op lange termijn behoefte aan andere verdelingssystematiek, meer flexibiliteit en meer doorstroming.

22

23 UITGANGSPUNTEN Een regionaal systeem Voor wie de woning het hardste nodig heeft Toegang voor alle woningzoekenden Betere kwalitatieve match Sturen op passende bewoning/ tijdelijkheid? De woning als voorziening Meer doorstroming

24 WAT ZIJN DE KNOPPEN? Voorrang: welke groepen krijgen er voorrang op gewone woningzoekenden? Volgordecriteria: wie komt bovenaan de lijst/ hoe bouwen we meer ruimte in om te sturen op omstandigheden? Doorstroming: voor meer beschikbaarheid en meer passendheid

25 Dilemma 1 Wanneer er meer ruimte wordt geboden voor spoedzoekers (wie de woning het hardste nodig heeft), gaat dat ten koste van de slaagkans van gewone woningzoekenden. Welke groep woningzoekenden moet voorrang krijgen op een sociale huurwoning?

26 Dilemma 2 We kunnen het hardste nodig hebben digitaal in drieën delen: urgent, spoedzoeker, gewoon. Maar we kunnen ook een glijdende schaal gebruiken o.b.v. diverse kenmerken: van heel hard nodig naar helemaal niet hard nodig. Wat is een betere benadering? Driedeling of glijdende schaal? En is inschrijfduur dan een goed criterium of zoekduur?

27 Dilemma 3 Een aanbodmodel betekent dat woningzoekenden keuzevrijheid hebben. Mag die keuzevrijheid ingeperkt worden voor huishoudens die spoed hebben?

28 Dilemma 4 Een mogelijkheid om spoedzoekers sneller aan een huis te helpen is door het inzetten van tijdelijke of onzelfstandige woningen voor deze groep. Is het rechtvaardig om spoedzoekers slechts voor bepaalde tijd of alleen aan een onzelfstandige woning te helpen?

29 Dilemma 5 Het is mogelijk om na verhuring te blijven toetsen op de passendheidvan de woning bij de bewoner door flexibele huurprijzen of -contracten. Dat betekent wel dat bewoners zekerheden inleveren. Ook kan de samenhang in een buurt afnemen bij meer doorstroming (tijdelijke bewoning). Dient zekerheid voor de zittende bewoner en de buurt zwaarder te wegen dan beschikbaarheid voor de mensen die het meest dringend zo n woning nodig hebben?

30 andré ouwehand