Westland Interventie Team (WIT) Een succesvol multidisciplinair samenwerkingsverband

Transcriptie

1 Westland Interventie Team (WIT) Een succesvol multidisciplinair samenwerkingsverband Jaarverslag 2001

2 Inhoudsopgave Samenvatting jaarverslag 2001 Pagina 4 Inleiding Pagina 7 Hoofdstuk 1: Doelstelling, deelnemers en organisatie Pagina Achtergrond 1.2 Doelstelling 1.3 Deelnemers 1.4 Organisatie Hoofdstuk 2: Werkwijze Pagina Doelgroep 2.2 De gedifferentieerde handhavingsmethodiek: A- en B-controles 2.3 Bronnen jaarverslag 2001 Hoofdstuk 3: Cijfermatig overzicht handhavingsactiviteiten Pagina Algemeen Pagina Controles Overzicht gecontroleerde werkgevers Overzicht gecontroleerde werknemers naar nationaliteit Gecontroleerde personen versus sociale zekerheid Uitkeringen sociale voorzieningen en sociale verzekeringen Gecontroleerde personen en de identificatieplicht 3.2. Resultaten van de onderzoeken Pagina De Arbeidsinspectie Het Openbaar Ministerie GAK Nederland BV GUO uitvoeringsinstelling BV De Belastingdienst De Vreemdelingenpolitie DSZW s Gravenhage en Sociale Dienst Delft 2

3 Hoofdstuk 4: Analyse van de resultaten Pagina 20 Hoofdstuk 5: Knelpunten bij de handhaving Pagina Identificatieplicht 5.2 WID administratie Hoofdstuk 6: Communicatie Pagina 24 Hoofdstuk 7: Aanbevelingen Pagina 25 Hoofdstuk 8: Toekomstverwachting Pagina 26 3

4 Samenvatting jaarverslag 2001 Het opzetten en uitbouwen van een effectief fraudebestrijdingsteam kost tijd. In 2000 heeft het WIT veel tijd in dit proces geïnvesteerd. In 2001 is het gelukt om het samenwerkingsverband tot de gewenste eenheid te smeden. De dagelijkse ervaringen in het WIT onderstrepen dat multidisciplinaire samenwerking een duidelijke meerwaarde heeft. Door het volledig detacheren van personen en het combineren van ervaring, kennis en informatie wordt het kolomdenken doorbroken en wordt het optreden van de overheid slagvaardiger. Het WIT heeft als doelstelling het voorkomen en terugdringen van belasting- en premiefraude, illegale tewerkstelling en daarmee samenhangende misstanden in de tuinbouw. De aanpak richt zich zowel op de tuinbouwondernemingen, als ook op de uitzendbureaus en loonbedrijven. Het WIT richt zich daarmee bewust op de hele keten van in- en uitleners in deze branche. Het WIT heeft in 2001 in totaal 451 controles, ook wel waarnemingen ter plaatse (WTP s) genoemd, uitgevoerd bij voornamelijk de tuinbouwbedrijven in het Westland. Tijdens deze 451 WTP s heeft het WIT 674 ondernemingen bezocht, waarvan 451 tuinbouwondernemingen, 103 uitzendbureaus, 115 handmatige agrarische loonbedrijven en 5 andersoortige ondernemingen. Tijdens de controles zijn alle op de werkplek aanwezige werknemers gecontroleerd. In totaal zijn van 2259 werkzame personen de identiteitsgegevens in het geautomatiseerde WIT-bestand ingevoerd. Deels voor eigen gebruik (risico-analyse), deels om informatie uit te wisselen. Ondanks de wettelijke plicht voor werknemers om zich op werkplek te identificeren is in 2001 tijdens de controles een toename geconstateerd van het aantal personen dat geen identiteitsbewijs kon cq wilde overleggen. 61 % van de tijdens de WIT-controles aangetroffen werknemers indentificeerde zich niet. Verder hebben een aantal personen zich onttrokken aan het onderzoek. Hiervan zijn geen aantallen bijgehouden. Bij 142 inspecties is geconstateerd dat de Wet arbeid vreemdelingen (Wav) in totaal 734 maal is overtreden. Door de Arbeidsinspectie is of wordt proces-verbaal opgemaakt tegen de werkgevers (inen/of uitleners) vanwege illegale tewerkstelling. Daarnaast zijn 3 processen-verbaal opgemaakt voor overtreding van artikel 15 Wav die inhoudt dat de formele werkgever een kopie van het originele identiteitsdocument van de vreemdeling moet doen toekomen aan de feitelijke werkgever en deze op zijn beurt de plicht heeft om de identiteit van het ingeleende personeel te verifiëren aan de hand van het originele identiteitsbewijs, waarna een kopie dient te worden opgeslagen in de administratie van de onderneming. Daarnaast zijn 61 processen-verbaal naar het Openbaar Ministerie ingezonden met betrekking tot overtredingen die in 2000 zijn geconstateerd. 4

5 Ongeveer 10% van de controles zijn uitgevoerd in samenwerking met de Vreemdelingenpolitie. Deze controles worden aangeduid met de term A-acties en resulteerden in 63 processen-verbaal. Naar aanleiding van de overige 90% van de controles, waarbij de vreemdelingenpolitie geen ondersteuning verleende, werden 79 processen-verbaal opgemaakt. Dit verschil in effectiviteit is te verklaren door het gebrek aan mogelijkheden van met name de Arbeidsinspectie om de identiteit van de werknemer vast te stellen wanneer deze zich niet identificeert. Een mogelijke oplossing kan worden gezocht in de omkering van de bewijslast. Dat betekent dat in dergelijke situaties in beginsel uit wordt gegaan van illegale tewerkstelling, tenzij de werkgever anders aantoont. Van de 734 overtredingen werden in totaal 395 overtredingen geconstateerd bij tuinbouwbedrijven, 242 bij uitzendbureaus en 97 bij agrarische loonbedrijven. De overtreders zijn: 81 tuinders (18 % van het totaal gecontroleerde aantal tuinbouwbedrijven), 33 agrarische loonbedrijven en 28 uitzendbureaus (28 % van het totaal gecontroleerde aantal uitzendondernemingen). Tijdens de A-controles zijn 382 personen door de Vreemdelingenpolitie staande gehouden. Na onderzoek bleek dat hiervan 216 vreemdelingen illegaal in Nederland verbleven. Van deze 216 vreemdelingen zijn er 115 daadwerkelijk uit Nederland verwijderd. Van de staande gehouden personen tijdens de A-controles bleken 50 vreemdelingen weliswaar legaal in Nederland te verblijven, maar waren niet gerechtigd tot het verrichten van arbeid. De Belastingdienst heeft op basis van volledig afgeronde administratiefrechtelijke WIT-onderzoeken een bedrag van fl ( ) aan correcties, inclusief boetes opgelegd. Tevens zijn er een 14-tal grootschalige onderzoeken ingesteld. Het fiscale nadeel dat hiermee is gemoeid bedraagt naar schatting (onderzoeken zijn nog niet afgerond) ruim fl ( ). Op basis van de ontvangen informatie van het WIT heeft het GAK 237 onderzoeken ingesteld. In 34 gevallen heeft dit geleid tot een fraudemelding bij de eigen opsporingsdienst. Van die 34 fraudemeldingen zijn er 5 afgedaan als niet onderzoekswaardig. Vijf onderzoeken zijn afgerond maar daarbij is geen fraude vastgesteld. Er zijn 2 onderzoeken afgerond waarbij sprake was van werknemersfraude en 22 fraudemeldingen zijn nog in onderzoek. Mede naar aanleiding van WIT-signalen heeft het GAK, in samenwerking met de FIOD, strafrechtelijke onderzoeken ingesteld bij twee grote intermediairs in de regio Den Haag. Daarbij is een navordering berekend die uitkomt op ruim fl ( ). Het GUO heeft 34 meldingen van werkgeversfraude in onderzoek genomen, waarvan er 6 niet onderzoekswaardig bleken te zijn. Eén fraudemelding is afgehandeld en 27 meldingen van werkgeversfraude zijn nog in onderzoek. Het vastgestelde bedrag aan premiefraude bedraagt fl ( ). 5

6 Naar aanleiding van de verkregen informatie van het WIT hebben de Dienst Sociale Zaken en Werkgelegenheidsprojecten van de gemeente Den Haag en de sociale recherche van de gemeente Delft onrechtmatig verstrekte uitkeringen teruggevorderd en zijn er boetes opgelegd. In totaal is hier een bedrag mee gemoeid van ruim fl ( ). Het Openbaar Ministerie te Den Haag heeft in totaal 121 processen-verbaal van de Arbeidsinspectie in behandeling genomen. Daarvan zijn er drie onvoorwaardelijk geseponeerd, zijn 6 processen-verbaal overgedragen aan het parket Rotterdam en hebben 76 zaken tot een transactie geleid. In 36 zaken is de verdachte gedagvaard. Het bedrag dat aan transacties is aangeboden en middels boetes is opgelegd bedroeg in totaal fl ( ) Wanneer alle bedragen bij elkaar worden opgeteld die (in)direct het gevolg zijn van de WIT-activiteiten, resulteert dit in een opbrengst van ruim fl ( ) over Ook is vermeldenswaard dat het WIT in toenemende mate geconfronteerd wordt met valse of vervalste identiteitsdocumenten. Binnen de stuurgroep van het WIT is op enig moment dan ook het idee gelanceerd om een informatiepunt in het Westland te realiseren, waar de tuinder terecht kan bij twijfels omtrent de echtheid van documenten dan wel sofinummers. In middels heeft de Minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid de Arbeidsinspectie de opdracht gegeven om het initiatief te nemen bij de verdere ontwikkeling van het informatiepunt, waarbij in beginsel uitgegaan wordt van een landelijk dekkend netwerk van informatiepunten ten behoeve van het totale bedrijfsleven. Het WIT heeft in de eerste plaats een handhavende rol in de bestrijding van fraude in deze regio, maar het informatie genererend karakter van het WIT, ten behoeve van vervolgonderzoeken, moet allerminst onderschat worden. Duidelijk is geworden dat ernstige misstanden vragen om een structurele aanpak en verdergaande bevoegdheden bij het opsporen en afhandelen ervan. In dit licht zal zeker ook de Sociale Inlichtingen en Opsporings Dienst (SIOD) een bijdrage gaan leveren aan de bestrijding van illegale tewerkstelling en de daarmee samenhangende belasting- en premiefraude. 6

7 Inleiding Voor u ligt het jaarverslag van het multidisciplinaire samenwerkingsverband Westland Interventie Team (WIT). Het WIT is een mulitdisciplinair samenwerkingsverband dat tot taak heeft illegale tewerkstelling en premie- en belastingfraude in de tuinbouwgebieden van voornamelijk het Westland en Rotterdam- Rijnmond op te sporen en te bestrijden. In 2001 is aan deze samenwerking inhoud gegeven door de Arbeidsinspectie, Belastingdienst, (UWV) GAK, (UWV) GUO, het Openbaar Ministerie, Sociale Diensten/Sociale Recherches en de Vreemdelingenpolitie. Het WIT voert sinds 2001 zeer frequent controles uit in deze branche. Daarbij is bewust veel aandacht besteed aan de verbetering van de controlemethodieken en aan preventie in de vorm van voorlichting. Mede hierdoor is de effectiviteit van de controles toegenomen. De activiteiten van het Westland Interventie Team staan meer dan ooit in de belangstelling van de media en de politiek. Meerdere malen hebben televisie- en radioploegen verslag gedaan over doel, werkwijze en resultaten van het WIT. Ook de schrijvende pers liet zich niet onbetuigd. Mede naar aanleiding van een documentaire in februari 2001 heeft de Minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid, buiten het WIT, extra mensen en middelen ter beschikking gesteld om de malafide loonbedrijven en uitzendbureaus (strafrechtelijk) aan te pakken. Het WIT richt zich met haar aanpak op de middellange termijn. Dit betekent dat voor een langere periode gekozen is voor een intensieve handhavingsdruk in dit gebied. Door de tijdens de controles verzamelde informatie uit te wisselen tussen de participanten en andere belanghebbende organisaties zullen ook de grotere frauderende ondernemingen de consequenties van het bestaan van het WIT uiteindelijk ervaren. Het creëren van een beheersbare situatie in deze regio vereist tijd en geduld en is niet alleen afhankelijk van de activiteiten van het WIT. Met name de werkgevers en hun brancheorganisatie LTO als ook de sociale partners en de beleidsmakers dienen een actieve bijdrage te leveren aan een gezond ondernemingsklimaat, waar fraude en concurrentievervalsing geen gemeen goed zijn. 7

8 Hoofdstuk 1: Doelstelling, deelnemers en organisatie 1.1 Achtergrond Het Westland Interventie Team is in 1999 opgericht, voortvloeiend uit de kabinetsnota Fraudebestrijding Een rapport van het Rif Den Haag had daarvoor aangetoond dat de illegale tewerkstelling van het Westland zorgwekkende vormen had aangenomen. Tevens werd daarbij geconstateerd dat illegale tewerkstelling niet op zichzelf staat, maar gepaard gaat met andersoortige fraude, zoals het niet afdragen van premies en belastingen (werkgeversfraude) en het niet opgeven van inkomsten uit werk aan uitkerende instanties (werknemersfraude, uitkeringsfraude). Het Rif rapport deed de aanbeveling tot oprichting van een multidisciplinair team. 1.2 Doelstelling De doelstelling van het Westland Interventie Team luidt als volgt: Het voorkomen en terugdringen van belasting- en premiefraude, illegale tewerkstelling en daarmee samenhangende misstanden in de tuinbouw. Daarnaast wordt gestreefd naar het vergaren van actuele informatie met betrekking tot tuinbouwbedrijven in het Westland. Bovendien heeft iedere participant daarnaast eigen, specifieke doelstellingen, geformuleerd. 1.3 Deelnemers Deelnemers aan het WIT zijn de Arbeidsinspectie, de Belastingdienst, GAK Nederland B.V. (per 1 januari 2002 UWV-GAK), GUO Uitvoeringsinstelling B.V. (per 1 januari 2002 UWV-GUO) en het Openbaar Ministerie. Door deze partijen is een samenwerkingsconvenant afgesloten. Daarnaast werd in 2001 samengewerkt met het Landelijk Instituut voor Sociale Verzekeringen (Lisv), de Dienst Sociale Zaken en Werkgelegenheidsprojecten van de gemeente s-gravenhage, GSD en in het werkgebied van het WIT en de Vreemdelingenpolitie Haaglanden. 1.4 Organisatie Binnen het WIT zijn de taken als volgt geordend: 8

9 Een stuurgroep, bestaande uit afgevaardigden van alle participanten en daarnaast van het LISV en van de Vreemdelingenpolitie. De stuurgroep zet de algemene beleidslijnen uit, schept kaders voor het stellen van prioriteiten, bepaalt op hoofdlijnen de bijdrage van iedere dienst en bewaakt de voortgang op lange termijn. Een projectgroep, bestaande uit vertegenwoordigers van de participanten die rechtstreeks betrokken zijn bij de uitvoering van de WIT-activiteiten. De projectgroep zorgt, onder leiding van de operationeel projectleider, voor uitvoering van het beleid van de stuurgroep. De operationeel projectleider stelt tevens voortgangsrapportages op. Een kernteam bestaande uit controleurs en opsporingsambtenaren van de verschillende participanten. Dit team voert, aangestuurd door de operationeel projectleider, de controles uit bij tuinbouwbedrijven in het Westland. De werkzaamheden van het kernteam worden gecoördineerd door een tweetal werkvoorbereiders. Daarnaast is er administratieve ondersteuning beschikbaar. 9

10 Hoofdstuk 2: Werkwijze 2.1 Doelgroep Het WIT richt haar aandacht primair op werkgevers in de agrarische sector, die voor het inlenen van hun tijdelijke arbeidskrachten gebruik maken van handmatige agrarische loonbedrijven of uitzendbureaus die zich gespecialiseerd hebben in het ter beschikking stellen van arbeidskrachten, respectievelijk het aannemen van werk in de tuinbouw. Uit bestandsvergelijkingen van diverse deelnemers is gebleken dat het in totaal gaat om naar schatting 3000 tuinbouwbedrijven. 2.2 De gedifferentieerde handhavingsmethodiek: A- en B-controles Het WIT hanteert een gedifferentieerde handhavingsmethodiek. Dit betekent dat per onderneming vooraf wordt vastgesteld welk handhavingsinstrument het beste kan worden ingezet. De keuze voor één van de, hierna te bespreken handhavingsinstrumenten, wordt gemaakt aan de hand van criteria als omvang van de onderneming, aantal werknemers en gegevens waar de WIT-participanten over beschikken. Het WIT hanteert 2 soorten controles, namelijk de A-controles en de B-controles. De A-controles worden ondersteund door de Vreemdelingenpolitie van de desbetreffende regio waarin op dat moment de controle plaatsvindt. Bij de B-controles is de Vreemdelingenpolitie niet aanwezig. Beide soorten controles zijn zogenoemde werkplekcontroles, waarbij naast de administratie van de werkgever, van alle werknemers de identiteit wordt gecontroleerd en een informatie- en inlichtingenformulier ten behoeve van de WIT-participanten wordt ingevuld. Anders dan in 2000 zijn in 2001 geen C en D controles meer uitgevoerd. Dit waren bedrijfsbezoeken uitgevoerd door twee medewerkers van het WIT, waarbij men zich vooral richtte op de administratie van het tuinbouwbedrijf. 10

11 Buiten de hierboven genoemde controles zijn er administratieve controles uitgevoerd door medewerkers van de Belastingdienst. Hierbij werden geen bedrijven bezocht en derhalve geen werknemers gecontroleerd. In het vervolg van dit jaarverslag zijn deze administratieve controles buiten beschouwing gelaten en is uitgegaan van de daadwerkelijke werkplekcontroles. 2.3 Bronnen jaarverslag 2001 Na de controles worden alle gegevens verwerkt in een speciaal daartoe ontwikkeld geautomatiseerd systeem. Er vindt een vergelijking plaats met de gegevens zoals die aanwezig zijn bij de WITparticipanten. De aangetroffen verschillen en onrechtmatigheden worden nader onderzocht en bij fraude wordt door de participanten afzonderlijk actie ondernomen. Het geautomatiseerde systeem van het WIT is één van de bronnen voor dit jaarverslag. De andere bronnen die zijn gebruikt, zijn de terugkoppelingen van de WIT-participanten waarin de resultaten zijn vermeld, alsmede de terugkoppelingen van de instellingen waarmee samengewerkt wordt. 3. Cijfermatig overzicht handhavingsactiviteiten door het WIT Algemeen Controles In het Westland zijn, zo is uit bestandsvergelijking gebleken, ongeveer 3000 tuinbouwondernemingen actief. In 2001 werden in totaal 451 controles (A en B) uitgevoerd bij tuinbouwondernemingen. Anders gezegd: er zijn 451 tuinbouwondernemingen door het WIT aan een onderzoek onderworpen. Van de 451 controles zijn er 44 in samenwerking met de Vreemdelingenpolitie Haaglanden uitgevoerd en 407 controles zonder. Twee van deze 44 controles waren zogenaamde Mega-acties. Bij mega-acties worden tuinbouwondernemingen geselecteerd die normaliter te groot zijn voor normale A-controles. Hierbij wordt door elke participant, inclusief Vreemdelingenpolitie, extra personeel en materieel (transportgroepen, arrestantenbussen ed.) ingezet. Het moet voor de ondernemers in het Westland duidelijk zijn dat er voor alle ondernemingen, klein of groot, een significante kans bestaat om gecontroleerd te worden Overzicht gecontroleerde werkgevers In totaal zijn bij de 451 controles bij tuinbouwondernemingen 674 ondernemingen aangetroffen. Dit is mogelijk omdat bij de tuinbouwbedrijven vaak personeel werkzaam is dat door uitzendbureaus/loonbedrijven is uitgeleend. Er zijn 71 bedrijven meerdere keren gecontroleerd of 1 Gegevens op basis van het WIT bestand 11

12 aangetroffen. Sommige ondernemingen zijn daarbij 2 maal aangetroffen c.q. gecontroleerd, sommige 8 maal. In dat kader werden 218 uitzendondernemingen gecontroleerd. Honderdvijftien daarvan bleken handmatige agrarische loonbedrijven (HAL) te zijn, de overige waren uitzendbureaus. Overzicht ondernemingsvorm gecontroleerde werkgevers Tuinbouwbedrijf % Uitzendbureau % Agr. Handmatige Loonbedrijf % overig 5 0 % Totaal % De overige ondernemingsvormen bestaan uit sociale werkvoorziening, de ZZP ers (zelfstandigen zonder personeel), onbekend geboekte ondernemingsvormen ed Overzicht gecontroleerde werknemers naar nationaliteit In totaal zijn naar aanleiding van de controles 2259 werkzame personen gecontroleerd en geregistreerd. Ten aanzien van deze personen is een zogenaamd WIT inlichtingen- en informatieformulier ingevuld. Door het WIT zijn in werkelijkheid meer personen aangetroffen, echter niet alle personen zijn in de WIT database geregistreerd. Dit betreft onder andere het eigen/vaste personeel van de tuinbouwonderneming en personen die zich aan de controle hebben onttrokken. Overzicht gecontroleerde en geregistreerde werknemers naar nationaliteit Nationaliteit Aantallen Percentage Nederlandse % Turkse % Marokkaanse 104 5% Bulgaarse 70 3% Poolse 59 3% Iraakse 56 2% Duitse 32 1% Andere % onbekend 111 5% Totaal: % Gecontroleerde personen versus sociale zekerheid. 12

13 Bijzonderheden gerelateerd aan de wetgeving op het gebied van sociale zekerheid doen zich in hoofdlijnen voor in een drietal verschijningsvormen, namelijk: dienstverbanden uitkeringsfraude en premiefraude In totaal werden van de gecontroleerde en geregistreerde personen (2259) er in 584 gevallen signalen gegenereerd m.b.t. het al dan niet correct aanmelden van arbeidsverhoudingen (dienstverbanden). Van het totaal aantal gecontroleerde personen werden er in 54 gevallen signalen gegenereerd m.b.t. het werkend aantreffen van personen die een (sociale zekerheid) uitkering genieten (uitkeringsfraude). Van het totaal aangetroffen personen werd er in 3 gevallen signalen gegenereerd m.b.t. werkgeversfraude (premiefraude). Procentueel gezien is er weinig verschil in het signaleren van bijzonderheden op het gebied van de sociale zekerheid bij de A- en de B-controles. Bij de A-controles zijn er bij 27 % van de aangetroffen personen bijzonderheden aangetroffen, bij de B-controles was dat aandeel 28% Uitkeringen sociale voorzieningen en sociale verzekeringen In totaal werden in 2001, 185 personen met een uitkering in het werkgebied van het Westland Interventie Team aangetroffen. Daarvan hadden 114 personen een uitkering die was verstrekt door de Gemeentelijke Sociale Diensten (GSD). In 17 gevallen werd de uitkering verstrekt door de Sociale Verzekerings Bank (SVB). In 24 gevallen betrof het uitkeringen verstrekt door het GAK en in 30 gevallen bleek het een uitkering te zijn verstrekt door het GUO. De gegevens van deze personen zijn door het WIT naar de desbetreffende instanties verstuurd. Overzicht uitkering per verstrekkende instantie SVB GAK GUO GSD Totaal AOW\ANW WAO WW Ziektewet Bijstandswet Wajong 1 1 Totaal Gecontroleerde personen en de identificatieplicht 13

14 Sinds geruime tijd bestaat in Nederland de identificatieplicht op de werkplek. Elke werknemer is wettelijk verplicht zich op de werkplek te kunnen identificeren met een geldig legitimatiebewijs als genoemd in de Wet op de Identificatieplicht. Van de aangetroffen en in het WIT-systeem geregistreerde personen bleek dat 872 personen hebben voldaan aan deze identificatieplicht en dat 1387 personen dat niet hebben kunnen of willen doen. Dit betekent dat 61% van de gecontroleerde personen deze wettelijke verplichting niet hebben nageleefd en zich niet hebben kunnen identificeren met een legitimatiebewijs. 3.2 Resultaten van de onderzoeken De Arbeidsinspectie Van de in totaal 451 uitgevoerde waarnemingen ter plaatse is door de Arbeidsinspectie in totaal 142 maal proces-verbaal aangezegd bij werkgevers in het werkgebied van het WIT vanwege overtreding van de Wet arbeid vreemdelingen (Wav). Naar aanleiding van de geconstateerde overtredingen is tegen 136 ondernemingen, zowel in- als uitleners, proces-verbaal opgemaakt, of wordt binnen afzienbare tijd proces-verbaal opgemaakt. Bij enkele werkgevers is dus meerdere malen proces-verbaal aangezegd. In alle gevallen handelt het om processen-verbaal inzake illegale tewerkstelling (artikel 2 lid 1 van de Wav). Drie processen-verbaal zijn tevens opgemaakt voor overtreding van artikel 15 van de Wav. Hierin staat onder andere dat de formele werkgever, voorafgaand aan de werkzaamheden, de feitelijk werkgever een kopie van het identiteitsbewijs van de vreemdeling moet doen toekomen. De feitelijke werkgever dient de identiteit van het ingeleende personeel te verifiëren aan de hand van het originele document en het kopie op te nemen in diens administratie. Er zijn, of worden, processen-verbaal opgemaakt tegen de formele werkgevers (uitzendbureau\loonbedrijf) en de feitelijke werkgevers (tuinder). Daarbij zijn in totaal 734 Wavovertredingen geconstateerd. Tijdens de WIT-controles werden 395 vreemdelingen in tuinbouwondernemingen aangetroffen die niet gerechtigd waren om in Nederland arbeid te verrichten. Van die 395 vreemdelingen waren er 97 via agrarische loonbedrijven en 242 via uitzendbureaus tewerkgesteld bij de tuinbouwondernemingen. 14

15 Naar aanleiding van de 44 gehouden A-acties zijn er 63 processen-verbaal opgemaakt die betrekking hebben op 545 overtredingen van de Wet arbeid vreemdelingen. Deze 545 overtredingen zijn weer onder te verdelen in 284 overtredingen bij de tuinbouwbedrijven, 210 overtredingen bij uitzendbureaus en 51 overtredingen bij handmatige agrarische loonbedrijven. Naar aanleiding van de 407 gehouden B-controles zijn door de Arbeidsinspectie 79 processen-verbaal opgemaakt die betrekking hebben op 189 overtredingen van de Wet arbeid vreemdelingen. In verband met deze 189 overtredingen zijn 111 illegaal in Nederland verblijvende en tewerkgestelde vreemdelingen aangetroffen bij tuinbouwondernemingen. Voorts zijn 32 overtredingen bij uitzendbureaus en 46 overtredingen bij handmatige agrarische loonbedrijven geconstateerd. TUINDER H.A.L. UZB TOTAAL A B A B A B PV OVERTREDINGEN Een onderscheid in illegale vreemdelingen of personen die weliswaar legaal in Nederland verbleven maar die niet gerechtigd waren tot het verrichten van arbeid (bijvoorbeeld asielzoekers), is niet aan te geven. Het geautomatiseerde WIT bestand is hier niet op ingericht. De 44 gehouden A-controles hebben 63 processen-verbaal gegenereerd, de 407 B-controles hebben 79 processen-verbaal opgeleverd. Eén van de oorzaken van het feit dat de A-controles effectiever zijn, is gelegen in het meer selectieve karakter van de A-acties. Bij deze controles worden meer vooronderzoeken en observaties verricht en neemt, zoals eerder vermeld, de Vreemdelingenpolitie deel aan de actie en is het WIT als gevolg daarvan beter in staat de identiteit van de op de werkplek aangetroffen personen vast te stellen. Tevens zijn er in processen-verbaal afgerond en ingezonden naar het OM, waarvan de overtredingen van de Wet arbeid vreemdelingen waren geconstateerd in het jaar Het Openbaar Ministerie Het Openbaar Ministerie te s-gravenhage heeft in 2001 in totaal 121 processen-verbaal van de Arbeidsinspectie, als participant van het WIT, ontvangen en in behandeling genomen. Van die 121 processen-verbaal zijn er 3 onvoorwaardelijk geseponeerd, 6 maal is een proces-verbaal overgedragen aan het parket Rotterdam, 36 maal is een verdachte gedagvaard (veelal na aanbod tot betaling van transactie en niet betalen daarvan) en ten aanzien van 76 zaken is een transactie aangeboden en betaald. Het bedrag dat aan transacties is aangeboden en middels boetes is opgelegd bedroeg in totaal fl ( ). 15

16 De bereidheid bij de verdachte werkgevers tot het betalen van een aangeboden transactie neemt sterk af naarmate het aangeboden transactie-bedrag hoger is. Het minimum standaard transactiebedrag is 900 euro per aangetroffen illegaal tewerkgestelde vreemdeling. In het handhavingsarrangement Wet Arbeid Vreemdelingen van het college van Procureurs-generaal d.d. 6 september 1995, Scrt. 1995, nr 246, zijn transactiebedragen als richtlijn voor het OM opgenomen. Deze variëren van fl ( 900) tot fl ( 4500). Onder bepaalde in dit handhavingarrangement genoemde omstandigheden kan het aan te bieden transactiebedrag of de op de terechtzitting te vorderen boete aanmerkelijk worden opgehoogd, maar daarvoor dient in het proces-verbaal melding gemaakt te worden van die strafverzwarende omstandigheden. In de aangeleverde processen-verbaal wordt tot op heden zelden melding gemaakt van deze strafverzwarende omstandigheden, zodat alleen in geval van recidive hogere transactievoorstellen worden gedaan of hogere boetes ter terechtzitting worden gevorderd (ook bij weigering betaling aangeboden transactievoorstel) dan het minimale bedrag van 900 euro GAK Nederland B.V. Van iedere door het WIT uitgevoerde controle wordt verslag opgemaakt. In totaal zijn 237 signalen voor nader onderzoek aan GAK Nederland B.V. verstrekt. Een dergelijk verslag kan betrekking hebben op meerdere werkgevers en/of werknemers. Ten aanzien van de 237 ingestelde onderzoeken is te melden dat in 34 gevallen een fraudemelding bij de opsporingsdienst is gedaan. Deze 34 meldingen zijn onder te verdelen in 24 gevallen van werkgeversfraude en 10 gevallen van werknemersfraude. Van deze 34 fraudemeldingen zijn vijf onderzoeken afgedaan als niet onderzoekswaardig, vijf onderzoeken zijn afgehandeld maar daarbij is geen fraude geconstateerd en twee onderzoeken zijn afgehandeld waarbij wel fraude is geconstateerd. De overige 22 fraudemeldingen zijn in onderzoek. Er zijn twee onderzoeken afgerond waarbij wel fraude is geconstateerd in het jaar In beide gevallen gaat het om werknemersfraude. Daarbij is een boete opgelegd en is er het andere geval een terugvordering gedaan. De hoogte van de boete bedroeg fl. 45,00 ( 20,4) en de hoogte van de terugvordering was fl 551,00 ( 250). In 203 van de 237 gevallen zijn er geen onregelmatigheden geconstateerd. Bij de gevallen waarbij geen onregelmatigheden zijn geconstateerd kan de volgende kanttekening worden gemaakt. Werkgevers zijn verplicht werknemers door middel van een melding sociale verzekering (MSV) aan te melden bij een uitvoeringsinstelling (Uvi), zoals GAK Nederland bv. Deze aanmelding dient plaats te vinden binnen dertig dagen na de datum van indiensttreding. Doordat signalen in veel gevallen binnen deze termijn worden doorgegeven aan de Uvi, komt het veelvuldig voor dat op het moment van onderzoek de msv alsnog door de werkgever was ingevuld. 16

17 Er is gebleken dat er 21 ambtshalve MSV aanmeldingen zijn gedaan, 4 ambtshalve afmeldingen en dat er 6 correcties hebben plaatsgevonden. Het uiteindelijke resultaat hiervan, in geld uitgedrukt, is moeilijk te meten. Wanneer de controle niet had plaatsgevonden waren deze personen mogelijk niet, of eventueel pas later, aangemeld waardoor premiederving kan ontstaan. In 2001 is daarnaast een boete opgelegd en een terugvordering gedaan naar aanleiding van fraudemeldingen uit in het jaar 2000 gestarte onderzoeken. Deze onderzoeken hebben geleid tot een terugvordering van fl 794 ( 360) en een opgelegde boete van fl 113 ( 51). De terugvordering en de boete hebben betrekking op meldingen ten aanzien van werknemersfraude. Tevens hebben er in 2001 een tweetal opsporingsonderzoeken plaatsgevonden. In samenwerking met de FIOD zijn 2 grote intermediairs uit de regio s-gravenhage aan een strafrechtelijk onderzoek onderworpen. Deze onderzoeken zijn ingesteld naar aanleiding van informatie van het WIT. Deze onderzoeken zijn afgerond en onderzocht is hoe hoog het bedrag zal zijn wat aan premies nagevorderd zal worden. Deze navorderingen zullen uitkomen op ongeveer fl ( ) respectievelijk fl ( )). Deze onderzoeken zijn momenteel nog in behandeling bij de rechtbank Guo uitvoeringsinstelling B.V. In totaal zijn er bij het Guo 34 meldingen van werkgeversfraude in onderzoek genomen. Daarvan bleken er 6 niet onderzoekswaardig te zijn. Zevenentwintig meldingen van werkgeversfraude zijn nog in onderzoek en één melding van werkgeversfraude is afgehandeld. Het vastgestelde bedrag aan premiefraude in deze werd berekend op fl ( ) Er is, naar aanleiding van de WIT controles, 18 maal melding gemaakt van werknemersfraude. Hiervan bleken er 5 niet onderzoekswaardig te zijn. Twaalf meldingen van werknemersfraude zijn nog in onderzoek en één melding is reeds afgehandeld. Het bedrag aan geconstateerde werknemersfraude bedraagt fl ( 1174). Tevens zijn er 98 opdrachten uitgezet bij de afdeling Polis en Premie, waarvan er intussen 46 zijn afgehandeld. Bij opdrachten moet onder andere gedacht worden aan: ambtshalve aanmelding van werknemers, correctie arbeidsverhouding, onderzoeken aanvang van de arbeidsverhouding, onderzoeken verzekeringsplicht en wijziging van de naam van de onderneming. In totaal zijn er over het jaar 2001, naar aanleiding van de controles, 43 nieuwe werknemers ingeschreven en 28 werknemers uitgeschreven. Er is 1 werkgever aangetroffen die niet bij het GUO bekend was. Deze werkgever is ingeschreven De Belastingdienst 17

18 Door de Belastingdienst zijn in 2001 in totaal 47 ondernemingen beoordeeld, waarvan 23 tuinbouwondernemingen en 24 loonbedrijven c.q. uitzendbureaus. Naar aanleiding van de bedrijfsbezoeken door het WIT zijn er 36 boekenonderzoeken uitgevoerd. Wanneer er onrechtmatigheden werden geconstateerd zijn er administratiefrechtelijke onderzoeken opgestart. Naar aanleiding van deze onderzoeken wordt een bedrag berekend dat nageheven of nagevorderd zal gaan worden. Wanneer er bovendien verwijtbare onrechtmatigheden worden geconstateerd kan er tevens een boete worden opgelegd. In 31 gevallen heeft er een correctie plaatsgevonden, waarvan 22 correcties alleen op basis van waarnemingen van het WIT (WIT-correctie). Wanneer de onrechtmatigheden ernstig van aard zijn, bijvoorbeeld wanneer het handelt om grote geldbedragen of dat wanneer er een groot maatschappelijk belang mee is gemoeid, kan er een strafrechtelijk onderzoek worden opgestart. In 2001 zijn 14 van dergelijke strafrechtelijke onderzoeken door de Belastingdienst opgestart. Deze onderzoeken die worden uitgevoerd door de FIOD wijken qua grootte en complexiteit af van reguliere onderzoeken die worden opgestart naar aanleiding van de resultaten van het WIT. Deze onderzoeken zijn nagenoeg allemaal gericht tegen uitzendbureaus en loonbedrijven gevestigd in Den Haag. Deze onderzoeken zijn nog niet afgerond. Wanneer deze 14 onderzoeken buiten beschouwing worden gelaten zijn er 22 boekenonderzoeken uitgevoerd. In dat geval zijn er 22 boekenonderzoeken uitgevoerd, waarvan 17 met correcties. Hiervan zijn 8 correcties gerelateerd aan de WIT-activiteiten. Er is op basis van compleet afgeronde administratief rechtelijke onderzoeken een bedrag van fl ( ) aan correcties (inclusief boetes) opgelegd. Dit bedrag is als volgt samengesteld: WIT correcties: fl ( ) overige correcties: fl ( ) boete: fl ( ) Totaal fl ( ) Het totaalbedrag dat in 2001 door de Belastingdienst aan correcties inclusief boetes is opgelegd bedraagt fl ( ). Daarbij dient wel opgemerkt te worden dat de 14 vorenvermelde grootschalige onderzoeken hierbij zijn inbegrepen. Dit bedrag is als volgt samengesteld: Inkomstenbelasting\vennootschapsbelasting: fl ( ) Omzetbelasting\loonbelasting fl ( ) Boete fl ( ) Totaal fl ( ) 18

19 De post omzetbelasting\loonbelasting (fl / ) bestaat uit (met name) naheffingen aangaande het tewerkstellen van illegalen en onbekenden De Vreemdelingenpolitie 2 In totaal zijn door het WIT 47 controles uitgevoerd samen met de Vreemdelingenpolitie, de zogenaamde A-acties. Al deze controles zijn samen met de Vreemdelingenpolitie Haaglanden uitgevoerd. De Vreemdelingenpolitie Rotterdam-Rijnmond heeft in het jaar 2001 geen controles met het WIT uitgevoerd in verband reorganisaties binnen het korps, hetgeen grote druk op de personele bezetting bij de Vreemdelingenpolitie heeft gezet. Door de Vreemdelingenpolitie Haaglanden zijn bij de 47 controles in totaal 866 personen gecontroleerd op hun nationaliteit en hun verblijfsrechtelijke positie. Er zijn 382 personen staande gehouden omdat hun identiteit en/of verblijfsrechtelijke positie onbekend was, dan wel direct bleek dat zij illegaal waren. Van deze 382 personen bleken er na onderzoek 216 illegaal in Nederland te verblijven. Van die 216 personen zijn er 115 personen door de Vreemdelingenpolitie uit Nederland verwijderd. Er zijn 86 personen na controle door de politie heengezonden. Van de 866 staande gehouden personen bleken na onderzoek 116 vreemdelingen gerechtigd te zijn tot het verrichten van arbeid en 50 vreemdelingen waren weliswaar rechtmatig in Nederland maar waren niet gerechtigd tot het verrichten van arbeid. In het jaar 2000 zij er, bij totaal 43 A-controles, 130 personen door de Vreemdelingenpolitie Haaglanden en 14 personen door de Vreemdelingenpolitie Rotterdam-Rijnmond staande gehouden. Van deze in totaal 144 personen bleken er in het jaar illegaal in Nederland te verblijven. Er valt dus een grote toename in het aantal illegale vreemdelingen, dat tijdens A-acties werkzaam wordt aangetroffen, op te merken. Deze toename is onder andere te verklaren door de twee mega-acties en een betere voorbereiding van deze A-acties DSZW s-gravenhage en Sociale Recherche Delft. Met de Dienst Sociale zaken en Werkgelegenheidsprojecten (DSZW) s-gravenhage en de overige Sociale Diensten in het werkgebied van het WIT wordt als volgt samengewerkt. Door het WIT wordt 1 maal per maand een lijst uitgedraaid met daarop vermeld alle namen van personen die tijdens de controles zijn aangetroffen. Deze lijst wordt vervolgens naar de diverse Sociale Diensten gestuurd. Daar wordt bekeken of de personen vermeld op deze lijsten een uitkering van de Sociale Dienst ontvangen. Vervolgens vindt er een terugkoppeling plaats naar het WIT. Van de DSZW s-gravenhage en de GSD Delft zijn de uiteindelijke resultaten van de onderzoeken bekend. 2 Naar opgave Vreemdelingenpolitie 19

20 Er zijn in 2001 tijdens 12 controles 14 werknemers aangetroffen met een uitkering van de DSZW s- Gravenhage. Van 7 personen is een totaal bedrag van fl ( 6764) aan onterecht verstrekte bijstand teruggevorderd en is een bedrag van fl ( 454) aan boetes opgelegd. Tevens is in 2001 alsnog een bedrag van fl ( 1142) aan onterecht verstrekte bijstand teruggevorderd over Er zijn in dit kader geen processen-verbaal opgemaakt, niet ten aanzien van het jaar 2001, noch over de jaren 1999 en Uit de informatie verkregen van de Sociale Recherche Delft is gebleken dat naar aanleiding van de WIT controles er 4 processen-verbaal zijn opgemaakt en 1 bestuurlijke boete is opgelegd. Het totaalbedrag dat ten aanzien van de gemaakte processen-verbaal zal worden teruggevorderd bedraagt fl ( ). De opgelegde bestuurlijke boete bedroeg fl ( 1.958). Hoofdstuk 4: Analyse van de resultaten Als de resultaten van het WIT over 2001 worden vergeleken met de resultaten over het jaar 2000 vallen een aantal zaken op. Het aantal A- en B-controles zijn in 2001 fors gestegen, van 302 in het jaar 2000 controles naar 454 in Daarbij is het totaal aantal gecontroleerde personen toegenomen van 1667 (2000) naar 2259 (2001). Gesteld kan worden dat de opbrengst van het WIT, direct dan wel indirect, fors is toegenomen. De financiële opbrengst was in 2000 in de sfeer van boetes, correcties en naheffingen ongeveer fl ( ). Deze opbrengst is in 2001 toegenomen tot ongeveer fl ( ). Dit cijfer dient echter te worden genuanceerd, want het merendeel is toe te schrijven aan onderzoeken uitgevoerd door de Belastingdienst (FIOD) en het GAK op basis van informatie afkomstig van het WIT. In 2001 zijn een tweetal grote intermediairs uit de regio Den Haag door de FIOD, in samenwerking met het GAK, aan een onderzoek onderworpen en hierbij zijn grote misstanden aan het licht gekomen. Ten aanzien van de Arbeidsinspectie kan gesteld worden dat het aantal processen-verbaal ten opzichte van het jaar ervoor is toegenomen van 129 naar 142. Het aantal overtredingen is gestegen en wel van 372 naar 734 overtredingen.uit onderzoek is verder gebleken dat wanneer de Vreemdelingenpolitie bij de controles aanwezig was, er bij 35 van de 47 controles (74%) bij tuinbouwondernemingen procesverbaal is opgemaakt en bij afwezigheid van de vreemdelingenpolitie dit cijfer daalde naar 11%. 20

21 Naar aanleiding van de meldingen heeft het GUO een bedrag aan premiefraude (werkgevers- en werknemersfraude) vastgesteld van fl ( ). Dit is een forse toename ten aanzien van het vorige jaar. Toen werd een schadebedrag vastgesteld van fl ( ). Het Openbaar Ministerie heeft 121 processen-verbaal van de Arbeidsinspectie ontvangen; in 2000 ontvingen zij er 44. Het totaalbedrag dat in 2000 aan transacties en boetes is aangeboden c.q. opgelegd, bedroeg fl ( ). Dit bedrag is in 2001 toegenomen tot een bedrag van fl ( ). Ten aanzien van de resultaten kan een scheiding aangebracht worden tussen enerzijds resultaten die zelfstandig door het WIT zijn gerealiseerd en anderzijds de resultaten die zijn voortgekomen uit informatie afkomstig van het WIT. Gelet op de zelfstandig door het WIT geboekte resultaten is het bedrag te vergelijken met het jaar Het totaalbedrag aan transacties, boetes, correcties en naheffingen opgelegd aan overtreders bedroeg in beide jaren ongeveer 2 miljoen gulden ( ). Wanneer ook de indirecte opbrengsten worden meegenomen, zien we een heel ander beeld. De Belastingdienst (FIOD) en het GAK hebben naar aanleiding van informatie afkomstig van het WIT nader onderzoek ingesteld naar een aantal ondernemingen. Deze correcties inclusief boetes resulteerden in een bedrag van fl ( ). Dezelfde onderverdeling kan aangebracht worden bij de opbrengsten van het GAK. Het GAK heeft, buiten het WIT en in samenwerking met de FIOD, onderzoek verricht naar premiefraude bij twee grote intermediairs. Het berekend bedrag dat naar aanleiding van deze onderzoeken nagevorderd gaat worden bedraagt ongeveer fl ( ). De DSZW s-gravenhage en de Sociale Recherche Delft hebben voor fl ( ) aan onrechtmatig verstrekte uitkeringen teruggevorderd en aan boetes opgelegd. Deze instanties ontvangen frequent informatie van het WIT met betrekking tot de tijdens de controles werkend aangetroffen personen. Terugkoppelingen van de overige GSD en uit het werkgebied van het WIT zijn er niet geweest. In algemene zin kan dus geconstateerd worden dat de resultaten en opbrengsten van alle WITparticipanten in 2001 een stijgende lijn te zien hebben gegeven. Verklaringen hiervoor kunnen worden gevonden in het toegenomen aantal controles en een verbeterde voorbereiding van de acties. Daarnaast wordt 2001 gekenmerkt door een aantal grootschalige onderzoeken uitgevoerd naar aanleiding van de door het WIT verstrekte informatie. Zo verschaft het WIT onder meer informatie over tuinbouwondernemingen, intermediairs, werkend aangetroffen personen, legaal en illegaal tewerkgestelden etc. aan een verscheidenheid aan instanties. Te denken valt hierbij aan projecten van participanten van het WIT (flankerend aan het WIT), andere 21

22 samenwerkingsprojecten (bijvoorbeeld RIF s) en onderzoeken van de politie. Deze instellingen krijgen informatie waar zij verder onderzoek op kunnen verrichten. Daarnaast genereert het WIT ook beleidsrelevante informatie. Hoofdstuk 5: Knelpunten bij de handhaving 5.1 Identificatieplicht Bij nagenoeg alle controles worden de medewerkers van het WIT geconfronteerd met werknemers die zich niet kunnen of willen identificeren. Veel werknemers verklaren tijdens de controles geen identificatiedocument bij zich te hebben. Hierdoor kan in veel gevallen de identiteit van de desbetreffende persoon niet worden vastgesteld. Door de controleurs en inspecteurs wordt op basis van de verklaring van de werknemer het informatie- en inlichtingenformulier ingevuld. De identiteit staat echter past vast wanneer iemand zijn identiteitspapieren toont. De soorten identiteitsdocumenten staan omschreven in de Wet op de identificatieplicht (WID). Uit de praktijk van het WIT blijkt dat veel werknemers (61% van het aantal aangetroffen personen) zich niet identificeren. Vaak wordt aangegeven dat men het te lastig vindt om het paspoort bij zich te dragen of dat men aan bang is dat het identiteitsbewijs zoek raakt of gestolen wordt. Er zijn echter ook een aantal andere redenen aan te geven waarom personen niet willen dat hun identiteit bekend wordt. Het kan zijn dat werknemers iets te verbergen hebben, bijvoorbeeld omdat zij een uitkering genieten of dat zij illegaal in Nederland verblijven. 22

23 Het komt veelvuldig voor dat de aangetroffen werknemer niet gerechtigd is tot het verrichten van arbeid. Te denken valt hierbij aan asielzoekers. Asielzoekers zijn weliswaar legaal in Nederland maar mogen geen arbeid verrichten zonder dat er aan de werkgever een tewerkstellingsvergunning is afgegeven door het Centrale Organisatie voor Werk en Inkomen (voorheen het Centraal Bureau voor de Arbeidsvoorziening). Ook malafide ondernemers hebben er belang bij dat hun personeel (vast/tijdelijk, ingeleende/uitgeleende) onbekend blijft. Het kan voor de werkgever financiële consequenties hebben wanneer de identiteit van de werknemers bekend zou worden en er blijkt dat deze personen niet bij de controlerende instanties (uitvoeringsinstelling, belastingdienst) zijn aangemeld. Tijdens de zogenaamde A-acties worden in principe alle personen, waarvan uit feiten en omstandigheden, naar objectieve maatstaven gemeten, een redelijk vermoeden van illegaal verblijf is gerezen, staandegehouden conform de Vreemdelingenwet 2000 en overgebracht naar het politiebureau, alwaar een onderzoek naar de identiteit en verblijfsrechtelijke positie plaats vindt. Tijdens de B- controles identificeert 61% van het aangetroffen personeel zich niet waardoor de identiteit niet vast komt te staan. 5.2 WID administratie Wanneer het WIT de administratie van ondernemingen onderzoekt, blijkt in veel gevallen dat kopieën van de identiteitsbewijzen van de aangetroffen werknemers in de administratie ontbreken. Bovendien worden met grote regelmaat kopieën van valse dan wel vervalste identiteitsdocumenten in deze administratie aangetroffen. Ondernemers nemen vaak, zeker in inleensituaties, genoegen met kopieën van identiteitsdocumenten. Naar originele documenten wordt vaak niet gevraagd. Daarnaast verzuimen zij regelmatig om de originele documenten te vergelijken met de kopieën en het origineel te beoordelen op de zogenaamde publiekskenmerken. Een deel van de valse c.q. vervalste documenten zou, wanneer de werkgever naar het originele document zou vragen, door deze werkgever gemakkelijk als vals cq vervalst herkend kunnen worden. 23

24 Hoofdstuk 6: Communicatie Een succesvolle handhaving is gebaat bij een structurele investering in communicatie. Zo vindt twee maal per jaar overleg plaats tussen de stuurgroep van het WIT en de branche-organisaties en sociale partners (LTO-Nederland; ABU; FNV en CNV). Ook bestaan intensieve contacten tussen de stuurgroep van het WIT en de stuurgroep van de LTOprojecten Seizoensarbeid en Certificering handmatige agrarische loonbedrijven. Hierbij worden bevindingen, knelpunten, wensen en ontwikkelingen doorgesproken en zo mogelijk worden afspraken gemaakt. Regelmatig ontvangt het WIT uitnodigingen om haar doelstellingen, werkwijze en resultaten te presenteren. Aan deze verzoeken wordt zo veel als mogelijk gehoor gegeven. Ook radio, televisie en de schrijvende pers hebben veel belangstelling getoond voor het WIT en de aanpak van de illegale tewerkstelling en de bestrijding van belasting- en premiefraude. De stuurgroep van het WIT heeft inmiddels een aantal randvoorwaarden geformuleerd waaraan de media dient te voldoen. Aangezien handhaving de primaire taak blijft van het WIT worden de aanvragen vanuit de media om met het WIT-team op inspectie te gaan, gedoseerd gehonoreerd. 24

25 Niet vergeten is om de onderlinge communicatie tussen de verschillende participanten van het WIT structuur te geven middels het werkoverleg en periodieke bijeenkomsten van de project- en stuurgroep. Inmiddels hebben ook de tuinders de weg naar het WIT weten te vinden. Regelmatig worden via de elektronische snelweg kopieën van originele identiteitsdocumenten, ter beoordeling op echtheid, voorgelegd. Om in deze behoefte te voorzien, dienen enerzijds de ondernemers invulling te (gaan) geven aan het zelfstandig beoordelen van originele identiteitsdocumenten van hun nieuwe werknemers, op de zogenaamde publiekskenmerken. Anderzijds dient van overheidswege werk gemaakt te worden van het implementeren van een aantal regionale informatiepunten waar het bedrijfsleven terecht kan met vragen en twijfels over documenten en sofi-nummers. Hoofdstuk 7: Aanbevelingen De belangrijkste aanbeveling is dat het WIT blijft voortbestaan tot het moment waarop is aangetoond dat de illegale tewerkstelling en de belasting- en premiefraude in deze regio en in deze branche substantieel is teruggedrongen. Daarna kan weer worden volstaan met reguliere controles en inspecties vanuit de verschillende handhavingskolommen. Dit moment is nog niet aangebroken. In het kader van de bestrijding van de illegale tewerkstelling is het noodzakelijk dat de ondernemers invulling (gaan) geven aan hun verantwoordelijkheid om de originele identiteitsdocumenten van hun nieuwe werknemers te beoordelen op de zgn. publiekskenmerken, alsmede ervoor zorg te dragen dat alle arbeidskrachten op de werkplek in het bezit zijn van een geldig identiteitsdocument. Daarnaast is het noodzakelijk dat de overheid komt tot de organisatie van een aantal regionale informatiepunten waar het bedrijfsleven terecht kan met resterende vragen en twijfels over de echtheid van documenten en/of sofi-nummers. Tot slot wordt de aanbeveling gedaan om de verschillende samenwerkende instanties tijdig de prioriteiten voor de korte en middellange termijn te laten afstemmen met elkaar. 25

26 Om de effectiviteit van het WIT te verhogen is het noodzakelijk dat de ondersteuning vanuit de Vreemdelingenpolitie toeneemt dan wel dat de participanten van het WIT betere handvatten worden aangereikt voor die situaties waarbij de assistentie van de VD ontbreekt en werknemers zich bij de controles niet willen c.q. kunnen identificeren. Inmiddels is een wetsvoorstel in voorbereiding waarin voor de genoemde situaties de juridische figuur van het rechtsvermoeden van illegale tewerkstelling wordt geïntroduceerd. De bewijslast zal hierdoor bij de ondernemer komen te liggen. Hoofdstuk 8: Toekomstverwachting De roep om snelle en aansprekende resultaten bij het bestrijden van misstanden teneinde concurrentievervalsende gevolgen van het ontduiken van wet- en regelgeving teniet te doen, is begrijpelijk. Hoewel de hooggespannen verwachtingen die men van het WIT op het terrein van fraudebestrijding heeft gerechtvaardigd zijn, moet het duidelijk zijn dat effectieve fraudebestrijding tijd en investeringen kost. Het jaarverslag 2000 wees hier reeds op. De resultaten van het WIT over 2001 zijn in relatie tot het jaar 2000 aansprekend te noemen. Dit is met name toe te schrijven aan de grote (strafrechtelijke) onderzoeken die uitgevoerd zijn naar aanleiding van de informatie, afkomstig van het WIT. Deze opsporingsonderzoeken zullen in 2002 gecontinueerd, en naar verwachting geïntensiveerd, gaan worden. Gezien de grote bedragen die de fiscus en het UWV mis lopen, en vanwege de maatschappelijke en politieke druk, is deze verdere intensivering prima verdedigbaar. Of het snelle resultaten zijn is een kwestie van opvatting. Grootschalige en complexe onderzoeken vergen nu eenmaal tijd. Binnen het WIT wordt getracht wegen te vinden om de kleinere onderzoeken sneller met resultaat af te ronden. De gedachte hierachter is dat een ondernemer diens malafide 26