Kosten watersysteem Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden. Onderzoek naar opbouw en redenen kosten

Transcriptie

1 Kosten watersysteem Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden Onderzoek naar opbouw en redenen kosten 8 juli 2014

2

3 Verantwoording Titel Kosten watersysteem Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden Opdrachtgever Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden Projectleider Cor Lont Auteur(s) Rienco Groenewold en Cor Lont Projectnummer Aantal pagina's 26 (exclusief bijlagen) Datum 8 juli 2014 Handtekening Ontbreekt in verband met digitale verwerking. Dit rapport is aantoonbaar vrijgegeven. Colofon Tauw bv BU Water Handelskade 37 Postbus AC Deventer Telefoon Fax Dit document is eigendom van de opdrachtgever en mag door hem worden gebruikt voor het doel waarvoor het is vervaardigd met inachtneming van de rechten die voortvloeien uit de wetgeving op het gebied van het intellectuele eigendom. De auteursrechten van dit document blijven berusten bij Tauw. Kwaliteit en verbetering van product en proces hebben bij Tauw hoge prioriteit. Tauw hanteert daartoe een managementsysteem dat is gecertificeerd dan wel geaccrediteerd volgens: - NEN-EN-ISO 9001 Onderzoek naar opbouw en redenen van kosten 3\26

4 4\26 Onderzoek naar opbouw en redenen van kosten

5 Inhoud Verantwoording en colofon Inleiding Opbouw kosten watersysteem Redenen kosten watersysteem Programma keringen Hoogwaterbeschermingsprogramma Overige posten Programma watersysteembeheer Kostendragers Waterbeheersing Waterlopen Baggeren Vaarwegen Vinex-locaties Beheer cultuurhistorie objecten Overige kostendragers Programma beperken van wateroverlast Programma beperking muskusrattenschade Programma kwaliteit van het oppervlaktewater Doorvertaling naar belangencategorieën en waardeverhouding Tariefdifferentatie wegen Beschouwing Resultaten Onderzoek naar opbouw en redenen van kosten 5\26

6 6\26 Onderzoek naar opbouw en redenen van kosten

7 1 Inleiding Om de kosten van het watersysteembeheer te dekken legt Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden (HDSR), evenals de andere waterschappen, aanslagen watersysteemheffing op aan belanghebbenden. De huidige kostentoedelingsmethodiek is enerzijds gebaseerd op het solidariteitsbeginsel (het aandeel ingezetenen) en anderzijds op het profijt dat verschillende belangencategorieën hebben van het watersysteem. Het profijt dat deze belangencategorieën (Gebouwd, Ongebouwd en Natuur) hebben van het watersysteem wordt hierbij bepaald op basis van de verhouding van de economische waarde van de categorieën ten opzichte van elkaar. Doordat wordt gekeken naar het profijt op basis van de economische waardeverhouding vervaagt het inzicht in de kosten van het watersysteem en de verdeling tussen de verschillende onderdelen. Naar aanleiding van een door het algemeen bestuur aangenomen amendement zijn de volgende onderzoeksvragen opgesteld: 1. Wat zijn de kosten die gemaakt worden voor het watersysteem? 2. Wat zijn de belangrijkste redenen c.q. oorzaken die leiden tot deze kosten voor het watersysteem? 3. Is er op basis van deze redenen c.q. oorzaken op hoofdlijnen een verdeling van de kosten van het watersysteem te maken over de verschillende belangengroepen van het waterschap? En zo ja, hoe is deze verdeling en verhoudt deze zich tot de huidige verdeling uit de kostentoedelingsverordening? 4. Zijn er op hoofdlijnen redenen c.q. oorzaken te koppelen aan de gedifferentieerde categorie verharde openbare wegen? Zo ja, kan op deze basis een evenwichtigere verdeling binnen de categorie ongebouwd worden opgesteld? Aan de hand van de onderzoeksvragen worden in voorliggende rapportage voor zover mogelijk de kosten van het watersysteem van HDSR inzichtelijk gemaakt. Hierbij is het totaal van de aan de watersysteemheffing toegerekende directe kosten uit de begroting 2014 als basis gehanteerd. De toegerekende indirecte kosten van het thema Bestuur, middelen en maatschappij zijn buiten beschouwing gelaten. Zo is het Hoogwaterbeschermingsplan (HWBP) een kostendrager onder het programma Keringen en is het baggerprogramma een kostendrager onder het programma Watersysteembeheer. Onderzoek naar opbouw en redenen van kosten 7\26

8 Per programma, onderverdeeld naar kostendragers, is bepaald wat de reden is van de begrote kosten. Deze redenen zijn vervolgens doorvertaald naar de belangencategorieën Gebouwd, Ongebouwd en Ingezetenen. Natuur is hierbij niet als belangencategorie gespecificeerd, begrote kosten met betrekking tot natuur en natuurwaarden dienen het algemeen belang en zijn om die reden rechtstreeks toegekend aan de Ingezetenen. BEGROTING 2014 PROGRAMMA KOSTENDRAGER REDEN VAN KOSTEN BELANGENCATEGORIE Met de begroting van 2014 als basis voor het onderzoek is het onderzoek een momentopname, zoals ook de huidige kostentoedeling een momentopname is. Toekomstige ontwikkelingen zijn niet meegenomen en kunnen richting de toekomst tot een verschuiving leiden. In hoofdstuk 2 wordt inzicht gegeven in de opbouw van de kosten van het watersysteem op basis van de begroting 2014, onderverdeeld naar programma s (onderzoeksvraag 1). Hoofdstuk 3 geeft een onderbouwing van de redenen waarom deze kosten worden gemaakt aan de hand van de kostendragers (onderzoeksvraag 2). In hoofdstuk 4 wordt dit vergeleken met een verdeling over de verschillende belangencategorieën en de waardeverhouding (onderzoeksvraag 3). Ten behoeve van het onderzoek is indien relevant zo veel mogelijk aangesloten bij landelijk geaccepteerde kostenverdelingen, zoals de verdeling van het HWBP of is terug gegrepen op de kostentoedelingsystematiek van voor 2008, zoals de methode Oldambt. HDSR heeft tariefdifferentiatie wegen ingevoerd. Hierdoor vindt er binnen de categorie Ongebouwd een verschuiving van de verdeling tussen wegen en overige Ongebouwd plaats. In hoofdstuk 5 wordt op hoofdlijnen ingegaan op de vraag of er redenen te koppelen zijn aan de gedifferentieerde categorie verharde, openbare wegen en of op basis daarvan een evenwichtigere verdeling binnen de categorie ongebouwd kan worden opgesteld (onderzoeksvraag 4). Tot slot wordt in hoofdstuk 6 een beschouwing gegeven op het onderzoek en de resultaten. In overeenstemming met het amendement heeft het onderzoek een globaal karakter. 8\26 Onderzoek naar opbouw en redenen van kosten

9 2 Opbouw kosten watersysteem De op 13 november 2013 door het Algemeen Bestuur vastgestelde Begroting 2014 is als basis gehanteerd om de kosten van het watersysteem van HDSR inzichtelijk te maken. De begroting is opgebouwd uit thema s en programma s. Via kostendragers worden kosten naar programma s en thema s toegerekend. De totale begroting van HDSR voor 2014 bedraagt 107 miljoen euro verdeeld over watersysteem (ruim 44 miljoen), waterzuivering (ruim 44 miljoen) en bestuur en organisatie (ruim 17 miljoen). Het onderdeel watersysteem betreft de kosten voor het beheren en onderhouden van het watersysteem van HDSR inclusief salarislasten. Het onderdeel Zuivering heeft betrekking op het transporteren en zuiveren van rioolwater. Het onderdeel Bestuur en organisatie betreft de door HDSR gemaakte indirecte kosten. Het onderzoek richt zich alleen op het watersysteembeheer en de rechtstreeks daaraan toegerekende salariskosten. Kosten voor Zuivering en Bestuur en organisatie zijn binnen dit onderzoek buiten beschouwing gelaten. Om de kosten van het watersysteem inzichtelijk te maken richt voorliggende rapportage zich op het watersysteem in de begroting. Dit deel van de begroting wordt bekostigd via de watersysteemheffing. Onder dit deel van de begroting vallen de programma s: Primaire, regionale en overige waterkeringen Watersysteembeheer Beperken wateroverlast (voorheen Nationaal Bestuursakkoord Water) Beperking Muskusrattenschade Calamiteitenzorg Kwaliteit van het oppervlaktewater Zie figuur 2.1 voor een overzicht. Onderzoek naar opbouw en redenen van kosten 9\26

10 Figuur 2.1 Overzicht van de kostendragers en programma s In het programma Keringen is 10,8 miljoen begroot voor het beheren en onderhouden van de keringen binnen het beheergebied van HDSR. Ook de bijdrage aan het Hoogwater Beschermingsplan (HWBP) is hierin begroot. Het programma Keringen is een relatief groot programma binnen watersysteem. In het programma Watersysteembeheer is 25,6 miljoen begroot voor het beheren en onderhouden van watergangen en kunstwerken binnen het beheergebied van HDSR. Het programma Watersysteembeheer is het grootste programma binnen het watersysteem. In het programma Beperken wateroverlast is 2,9 miljoen begroot voor de planvorming vanuit het Nationaal Bestuursakkoord Water (NBW). Uitvoering van de plannen die in dit programma worden opgesteld vindt plaats onder het programma watersysteembeheer. In het programma beperking Muskusrattenschade is 2,8 miljoen begroot voor de bijdrage aan het gezamenlijke muskusrattenbeheer. HDSR voert muskusrattenbeheer uit voor het eigen beheergebied, maar ook voor omliggende gebieden. Voor deze omliggende gebieden ontvangt HDSR een vergoeding. De 2,8 miljoen betreft alleen het beperking muskusrattenschade binnen het eigen beheergebied. 10\26 Onderzoek naar opbouw en redenen van kosten

11 In het programma Calamiteitenzorg is 0,6 miljoen begroot voor de inzet bij calamiteiten en de organisatiekosten om bij calamiteiten adequaat te kunnen handelen. Het programma Calamiteitenzorg heeft hiermee een algemeen karakter en wordt ten behoeve van het inzichtelijk maken van de kosten van het waterbeheer van HDSR bij het onderdeel Bestuur en Organisatie gevoegd en in deze rapportage niet verder beschouwd. In het programma Kwaliteitoppervlaktewater is 1,4 miljoen begroot voor het meten en monitoren van de kwaliteit van het oppervlaktewater. Maatregelen ten behoeve van het verbeteren van de waterkwaliteit maken geen onderdeel uit van dit programma, maar van het programma Watersysteembeheer. 3 Redenen kosten watersysteem In hoofdstuk 2 zijn de kosten van het waterbeheer in HDSR op programmaniveau in de begroting 2014 inzichtelijk gemaakt. In de volgende paragrafen wordt per programma ingegaan op de redenen waarom de kosten in het betreffende programma worden begroot. Redenen Het watersysteem en het beheer hiervan dient verschillende doelen. Voor de begrote kosten zijn dan ook verschillende redenen te benoemen: Het bieden van bescherming tegen overstromingen De afvoer van overtollig water De aanvoer van water bij watertekort De doorvoer van water naar omliggend gebied 1 Het vasthouden en bergen van water Het mogelijk maken van scheepvaart Het zorgen voor een goede waterkwaliteit Het bijdragen aan de kwaliteit van de woonomgeving Het behouden van cultuurhistorie Overige nevenbelangen De redenen voor de begrote kosten kunnen per gebied verschillen. Om de begrote kosten van het Watersysteem aan redenen te koppelen is een verdeling gemaakt tussen de kosten in landelijk en stedelijk gebied. Hiervoor is per rayon (IJssel, Kromme Rijn, Leidse Rijn, Oude Rijn) bepaald hoeveel watergangen en kunstwerken in stedelijk- en landelijk gebied liggen. 1 Dit betreft met name het waterakkoord Kleinschalige Wateraanvoer voorziening (KWA). Hierin worden manuren gedeclareerd van HDSR ten behoeve van de wateraanvoer naar Rijnland. Kosten aan kunstwerken worden in de huidige situatie niet meegerekend. Voor voorliggende rapportage is de KWA daarom buiten beschouwing gelaten. Onderzoek naar opbouw en redenen van kosten 11\26

12 Op basis hiervan zijn de begrote kosten per rayon verdeeld over landelijk en stedelijk gebied. Hierbij is als uitgangspunt gehanteerd dat watergangen in stedelijk gebied een factor 2 duurder zijn in aanleg en beheer en onderhoud dan in landelijk gebied. Dit wordt veroorzaakt door de beperktere toegankelijkheid, het veelal moeten afvoeren van maaisel en slib et cetera. 3.1 Programma keringen De grootste kostendrager in het programma Waterveiligheid is het Hoogwaterbeschermingsplan (HWBP). De overige kostendragers hebben betrekking op aanleg en beheer en onderhoud van keringen binnen het beheergebied van HDSR. Deze kostendragers zijn ten behoeve van het inzichtelijk maken van de kosten van het watersysteem binnen HDSR samengevoegd Hoogwaterbeschermingsprogramma De kostendrager HWBP betreft de bijdrage die HDSR afdraagt aan dit landelijke programma. Reden hiervoor is de vereveningsbijdrage vanuit het solidariteitsprincipe waarmee alle Nederlanders bijdragen aan de veiligheid tegen overstromingen in het rivierengebied en de kustgebieden van Nederland. Deze bijdrage wordt bepaald op basis van het inwoneraantal en de economische waarde Gebouwd (WOZ-waarde) per waterschap ten opzichte van het totaal van de waterschappen. De begrote kosten voor de bijdrage aan het HWBP zijn gebaseerd op de vereveningsbijdrage vanuit het solidariteitsprincipe. Het gaat niet om wie het meeste baat heeft bij waterveiligheid in Nederland, maar om samen bij te dragen Overige posten De overige posten betreffen concrete werkzaamheden aan de waterkeringen van HDSR. Reden voor deze werkzaamheden is het beschermen van ingezetenen en het voorkomen van overlast en economische schade. Zoals het solidariteitsprincipe landelijk geldt voor de bijdrage aan het HWBP geldt deze feitelijk ook binnen het beheergebied van HDSR. De overige kosten in het programma Waterkeringen zijn begroot ten gunste van die gebieden binnen HDSR die beïnvloed kunnen worden door het overstromen of doorbreken van keringen. Net als voor heel Nederland geldt dat dit een deel van het totale gebied betreft, maar ook hier is het solidariteitsprincipe de meest voor de hand liggende basis voor de toerekening van de kosten. Binnen het onderzoek is geen onderscheid gemaakt tussen primaire en secundaire keringen. Bij secundaire keringen kan in de praktijk meer sprake zijn van het voorkomen van wateroverlast dan van een waterveiligheidsaspect. Ook zouden bodemdaling en hoogwatervoorzieningen (met keringen) als oorzaak kunnen worden aangedragen. Vanuit het principe ten gunste van wie of wat worden de kosten gemaakt is in dit onderzoek vastgehouden aan de primaire reden van waterkeringen binnen HDSR, bescherming tegen overstromingen. 12\26 Onderzoek naar opbouw en redenen van kosten

13 In tabel 3.1 is het totaal overzicht voor het programma Keringen weergegeven. Tabel 3.1 Redenen programma Keringen Begroting Programma Kostendragers Reden M 107 Keringen M 10,8 HWBP M 6,3 Bescherming/Solidariteitsprincipe Overige posten M 4,5 Bescherming/Solidariteitsprincipe 3.2 Programma watersysteembeheer Het programma Watersysteembeheer is opgebouwd uit 32 kostendragers variërend van EUR 4,9 miljoen voor het baggerprogramma tot EUR 5.000,00 voor calamiteitenbestrijding vaarwegen en havens. Ten behoeve van het inzichtelijk maken van de kosten voor het watersysteem is een aantal kostendragers samengevoegd op basis van vergelijkbare redenen en verdeling tussen landelijk en stedelijk gebied Kostendragers Ten behoeve van het inzichtelijk maken van de kosten voor het watersysteem zijn de kostendragers samengevoegd tot: 1. Actieve waterbeheersing 2 (EUR 8,8 miljoen) 2. Waterlopen (EUR 5,7 miljoen) 3. Baggeren (EUR 4,9 miljoen) 4. Scheepvaart (EUR 0,5 miljoen) 5. Vinex-locaties (EUR ,00) 6. Cultuurhistorische objecten (EUR ,00) 7. Overige kostendragers (EUR 5,4 miljoen) Waterbeheersing De kostendrager waterbeheersing (actief en passief) is een samenvoeging van de kostendragers Bouw en verwerving, Bediening en Onderhoud van kunstwerken voor waterbeheersing. Het gaat hierbij om de gemalen, stuwen en duikers waarmee het waterbeheer gestuurd kan worden. Redenen voor de actieve waterbeheersing zijn zowel in het landelijk- als in het stedelijk gebied het afvoeren van overtollig water, de aanvoer bij watertekort en het vasthouden en bergen van water. 2 Actieve waterbeheersing heeft betrekking op de bedienbare kunstwerken zoals gemalen en beweegbare stuwen. Het watersysteem kan hiermee actief worden beheerst. Onderzoek naar opbouw en redenen van kosten 13\26

14 Tabel 3.2 Redenen waterbeheersing Begroting Programma Kostendrager Redenen 107 Watersysteembeheer Waterbeheersing landelijk gebied Afvoer, aanvoer en vasthouden en miljoen M 25,5 M 6,8 bergen Waterbeheersing stedelijk gebied Afvoer, aanvoer en vasthouden en M 2,1 bergen Waterlopen De kostendrager Waterlopen is een samenvoeging van de kostendragers Aanleg en verwerving en Onderhoud van waterlopen. De Aanleg en verwerving en Onderhoud van waterlopen in stedelijk gebied is ten opzichte van de aanleg en verwerving en onderhoud van waterlopen in landelijk gebied een factor 2 duurder. Dit wordt veroorzaakt door de hogere grondprijzen, meer beschoeiing en versnipperde watersystemen. De kwantitatieve redenen afvoeren, aanvoeren en vasthouden en bergen zijn van toepassing op het Aanleggen en verwerven en onderhouden van waterlopen. Het mogelijk maken van scheepvaart is opgenomen in de kostendrager scheepvaart. Tabel 3.3 Redenen waterlopen Begroting Programma Kostendrager Redenen 107 miljoen Watersysteembeheer Waterlopen landelijk gebied M 3,5 Afvoer, aanvoer, vasthouden en bergen M 25,5 Waterlopen stedelijk gebied M 2,2 Afvoer, aanvoer, vasthouden en bergen 14\26 Onderzoek naar opbouw en redenen van kosten

15 3.2.4 Baggeren De kostendrager baggerprogramma bestaat nagenoeg volledig uit een toevoeging aan een voorziening, de jaarlijkse bijdrage aan het baggerprogramma. Dit baggerprogramma is in 2001 vastgesteld met als doel de opgelopen achterstand in het baggeren in 2015 weg te hebben gewerkt. Na het wegwerken van de opgelopen achterstand zal vanaf 2016 alleen nog sprake zijn van het verwijderen van nieuwe slibaanwas. Bij watergangen met een scheepvaartfunctie is in het algemeen de vaardiepte leidend voor de benodigde waterdiepte en daarmee is het mogelijk maken van scheepvaart hier de belangrijkste reden van de begrote kosten. Op circa 130 kilometer van de watergangen binnen HDSR ligt een scheepvaartfunctie. In landelijk gebied is de afvoer van water om wateroverlast te voorkomen de belangrijkste reden om te baggeren aangevuld met het zorgen voor een goede waterkwaliteit. Lokaal kan de aanvoer van water een reden zijn, maar veelal is de benodigde waterdiepte ten behoeve van afvoer groter dan voor aanvoer. In stedelijk gebied is de afvoer van water om wateroverlast te voorkomen de belangrijkste reden om te baggeren. Ook het zorgen voor een goede waterkwaliteit en het bijdragen aan de kwaliteit van de woonomgeving zijn redenen om in stedelijk gebied te baggeren. Baggeren in stedelijk gebied is ten opzichte van baggeren in landelijk gebied een factor 2 duurder. Dit wordt veroorzaakt door de vaak slechtere bereikbaarheid, versnipperde watersystemen en het veelal moeten afvoeren van de baggerspecie. In landelijk gebied kan de baggerspecie vaak op de kant worden verwerkt. Tabel 3.4 Redenen baggeren Begroting Programma Kostendrager Redenen M 107 Watersysteembeheer Baggerprogramma scheepvaart M 25,5 M 0,4 Baggerprogramma landelijk gebied M 3,0 Baggerprogramma stedelijk gebied M 1,5 Scheepvaart Afvoer en waterkwaliteit Afvoer, waterkwaliteit en kwaliteit woonomgeving Onderzoek naar opbouw en redenen van kosten 15\26

16 3.2.5 Vaarwegen De kostendrager Vaarwegen is een samenvoeging van alle kostendragers met betrekking tot vaarwegen. Het gaat hierbij om de Bouw en verwerving, bediening en onderhoud van kunstwerken ten behoeve van vaarwegen en om het Onderhoud van vaarwegen en havens. Reden voor de begrote kosten is het mogelijk maken van scheepvaart op watergangen in beheer en onderhoud van HDSR. Tabel 3.5 Redenen Vaarwegen Begroting Programma Kostendrager Redenen M 107 Watersysteembeheer M 25,5 Scheepvaart M 0,5 Scheepvaart Vinex-locaties De kostendrager Vinex-locaties is een relatief kleine kostendrager bedoeld voor (externe) advisering ten behoeve van Vinex-locaties. Aangezien het stedelijk gebied betreft wordt deze kostendrager rechtstreeks aan de categorie Gebouwd toegekend. Tabel 3.6 Redenen Vinex-locaties Begroting Programma Kostendragers Redenen M 107 Watersysteembeheer M 25,5 Vinex-locaties k 185 Directe toekenning aan Gebouwd Beheer cultuurhistorie objecten De kostendrager cultuurhistorie is een relatief kleine kostendrager bedoeld voor het beheren van (voormalige) waterhuishoudkundige objecten met cultuurhistorische waarde. Deze waarde wordt behouden ten behoeve van de ingezetenen en hier direct aan toegekend. Tabel 3.7 Redenen Cultuurhistorische objecten Begroting Programma Kostendragers Redenen M 107 Waterssysteembeheer M 25,5 Cultuurhistorische objecten k 145 Directe toekenning aan ingezetenen 16\26 Onderzoek naar opbouw en redenen van kosten

17 3.2.8 Overige kostendragers De overige kostendragers is een verzameling van kleine, maar ook een aantal grotere kostendragers zoals de kostendragers Beheer en beleid watersysteem, Waterbeheerplan, Algemene keur Watersysteembeheer, Peilbesluiten et cetera. In alle gevallen betreft het kostendragers met een meer algemeen karakter die zich niet of nauwelijks laten onderverdelen in landelijk of stedelijk gebied en redenen. De redenen van deze begrote kosten zijn dat ze bijdragen aan de overige kostendragers. Daarom zijn de begrote kosten naar rato van de verdeling van het totaal aan andere kostendragers binnen watersysteembeheer toebedeeld aan landelijk en stedelijk gebied en de redenen. Tabel 3.8 Redenen overige kostendragers Begroting Programma Kostendragers redenen M 107 Waterssysteembeheer M 25,5 Overige kostendragers M 5,4 Naar rato van totaal andere kostendragers binnen watersysteembeheer te verdelen 3.3 Programma beperken van wateroverlast In het programma Beperken wateroverlast is 2,9 miljoen begroot in het kader van het Nationaal Bestuursakkoord Water (NBW). De kosten zijn begroot ten behoeve van planvorming en advies, watersysteembeheer, plannen derden, stimuleringsregeling natuurvriendelijke oevers en enkele overige kosten. Het programma heeft betrekking op zowel landelijk als stedelijk gebied en draagt bij aan het programma watersysteembeheer. Daarom zijn de begrote kosten naar rato van de totale watersysteembeheer verdeling toebedeeld aan landelijk en stedelijk gebied en de redenen. Tabel 3.9 Redenen overige kostendragers Begroting Programma Kostendragers Redenen M 107 Beperken wateroverlast M 2,9 - Naar rato van totaal watersysteembeheer te verdelen 3.4 Programma beperking muskusrattenschade In het programma beperking muskusrattenschade is 2,8 miljoen begroot voor het muskusrattenbeheer binnen het beheergebied van HDSR. Reden voor dit programma is in de eerste plaats het beschermen tegen overstromingen en wordt de redenatie van het programma Keringen gevolgd. In de tweede plaats is er het nevenbelang van het voorkomen van een plaag van muskusratten die in stedelijk gebied de woonomgeving aan kunnen tasten en in het landelijk gebied oevers en percelen aan kunnen tasten. Onderzoek naar opbouw en redenen van kosten 17\26

18 Tabel 3.10 Redenen programma beperking muskusrattenschade Begroting Programma Kostendragers Redenen M 107 Muskusrattenbeheer - Beschermen tegen overstromingen en nevenbelang (voorkomen M 2,8 van plaag) 3.5 Programma kwaliteit van het oppervlaktewater In het programma Kwaliteit van het oppervlaktewater is 1,4 miljoen begroot voor het meten en monitoren van de kwaliteit van het oppervlaktewater. Maatregelen ten behoeve van het verbeteren van de waterkwaliteit maken geen onderdeel uit van dit programma. Ten behoeve van het inzichtelijk maken van de kosten van het watersysteem van HDSR is de kostendrager KRW onderzoek (k 145) uit het programma watersysteembeheer aan dit programma toegevoegd. Reden voor het meten en monitoren van de waterkwaliteit is het verkrijgen van inzicht in de waterkwaliteit. Waterkwaliteit (en de monitoring hiervan) is tegenwoordig vaak gekoppeld aan de Kaderrichtlijn Water (KRW). Het is hiermee deels een algemeen belang, maar dient ook meerdere functies die gebaat zijn bij water van voldoende kwaliteit. Tabel 3.11 Redenen programma Kwaliteit van het oppervlaktewater Begroting Programma Kostendragers redenen 107 miljoen Kwaliteitoppervlaktewater M 1,5 Het zorgen voor een goede waterkwaliteit als algemeen belang en voor het dienen van meerdere functies 18\26 Onderzoek naar opbouw en redenen van kosten

19 4 Doorvertaling naar belangencategorieën en waardeverhouding Nu de kosten van het watersysteem binnen HDSR op basis van de begroting 2014 inzichtelijk zijn en redenen zijn gekoppeld aan de begrote kosten kan een doorvertaling worden gemaakt naar belangencategorieën en een vergelijk worden gemaakt met de waardeverhouding uit de huidige kostentoedeling. Op basis van de huidige kostentoedelingsmethodiek zijn de volgende belangencategorieën te onderscheiden: Ingezetenen Gebouwd Ongebouwd Natuur Het belang natuur is ten dienste aan de ingezetenen en wordt daarom toegekend aan de ingezetenen. Tabel 4.1 Overzicht van redenen en voor welke belangencategorieën Reden Belangencategorieën In landelijk gebied In stedelijk gebied Het bieden van bescherming tegen overstromingen Ingezetenen, Gebouwd, Ongebouwd Ingezetenen, Gebouwd, Ongebouwd De afvoer van overtollig water Ongebouwd, Natuur (en daarmee ingezetenen), Ingezetenen, Gebouwd Gebouwd (in landelijk gebied) De aanvoer van water bij water Ongebouwd, Natuur (en daarmee ingezetenen), Ingezetenen, Gebouwd tekort Gebouwd (in landelijk gebied) Het vasthouden en bergen van Ongebouwd, Natuur (en daarmee ingezetenen), Ingezetenen, Gebouwd water Gebouwd (in landelijk gebied) Het mogelijk maken van Ingezetenen Ingezetenen scheepvaart Het zorgen voor een goede waterkwaliteit Ongebouwd, Natuur (en daarmee ingezeten) Ingezetenen, Gebouwd Het bijdragen aan de kwaliteit van de Niet van toepassing Ingezetenen woonomgeving Het zorg dragen voor behoud van Ingezetenen Ingezetenen Onderzoek naar opbouw en redenen van kosten 19\26

20 Reden cultuurhistorie In landelijk gebied Belangencategorieën In stedelijk gebied Daar waar per reden in landelijk of stedelijk gebied één belangencategorie staat vermeld kan de reden 100 % worden toegekend aan de betreffende belangcategorie. Meerdere belangencategorieën programma Keringen Bij het beschermen tegen overstromingen hebben meerdere belangencategorieën een belang, zowel ingezetenen als eigendommen moet bescherming worden geboden. Om de verhouding tussen deze belangencategorieën te bepalen is gebruik gemaakt van de berekening van de Heffing Keringen zoals die in het verleden voor de methode Oldambt werd toegepast. Als peildatum is 1 januari 2013 gehanteerd. HDSR had toen 945 inwoners/km 2. Op basis van de toenmalige berekening van het kostenaandeel algemene taakbelangen (ingezetenen) voor de keringenzorg komt het kostenaandeel ingezetenen uit tussen de 45 en 50 % (>700 inwoners/km 2 ). Aangezien het aantal inwoners per km 2 ruim boven de 700 ligt is voor de berekeningen de bovenkant van de bandbreedte gekozen en uitgegaan van 49 %. De resterende 51 % die naar economische waarde moet worden verdeeld over gebouwd en ongebouwd. De totale waarde Gebouwd is 117 M en Ongebouwd 21 M. De verdeling voor keringen komt daarmee op: 49 % Ingezetenen op basis van inwonerdichtheid 43 % Gebouwd op basis van economische waarde 8 % Ongebouwd op basis van economische waarde Het afvoeren, aanvoeren en vasthouden en bergen van water in landelijk gebied wordt voor meerdere belangencategorieën uitgevoerd. De grootste belangencategorie voor deze waterkwantiteitaspecten in landelijk gebied is de categorie Ongebouwd. Verspreid bevindt zich in het landelijk gebied ook bebouwing behorende bij de belangencategorie Gebouwd (5 %) en natuur (10 %). Daarnaast staat het watersysteem in het landelijk gebied voor een significant deel in dienst van de afvoer van water uit stedelijk gebied. Dit is binnen dit onderzoek niet kwantificeerbaar, maar ten behoeve van de berekeningen ingeschat op 20 %. In tabel 4.2 is per programma of kostendrager de vertaling gemaakt van redenen naar de belangencategorieën. 20\26 Onderzoek naar opbouw en redenen van kosten

21 Tabel 4.2 Vertaling reden naar belangencategorieën per programma of kostendrager Programma/kostendrager Reden Belangencategorie % Ingezetenen % Gebouwd % Ongebouwd Programma keringen HWBP Bescherming/solidariteit 49 % 43 % 8 % Overige kosten Bescherming/solidariteit 49 % 43 % 8 % Programma watersysteembeheer Waterbeheersing LG Waterkwantiteitaspecten 10 % 25 % 65 % Waterbeheersing SG Waterkwantiteitaspecten 50 % 50 % Waterlopen LG Waterkwantiteitaspecten 10 % 25 % 65 % Waterlopen SG Waterkwantiteitaspecten 50 % 50 % Baggerprogramma Scheepvaart 100 % vaarwegen Baggerprogramma LG Afvoer en waterkwaliteit 10 % % Baggerprogramma SG Afvoer, waterkwaliteit en 50 % 50 % woonomgeving Scheepvaart Rechtstreeks toe te kennen 100 % Vinexlocaties Rechtstreeks toe te kennen 100 % Beheer cultuurhist. Obj. Rechtstreeks toe te kennen 100 % Overige posten LG Bijdrage aan watersysteembeheer 25 % 32 % 43 % Overige posten SG Bijdrage aan watersysteembeheer 25 % 32 % 43 % Programma beperken Bijdrage aan watersysteembeheer 25 % 32 % 43 % wateroverlast Programma Bescherming tegen overstromingen 65 % 20 % 15 % Muskusrattenbeheer en nevenbelang voorkomen plaag Programma Waterkwaliteit 50 % kwaliteitoppervlaktewater LG = Landelijk gebied SG = Stedelijk gebied In tabel 4.3 zijn de percentages uit tabel 4.3 vertaald naar de begroting. Onderzoek naar opbouw en redenen van kosten 21\26

22 Tabel 4.3 Verdeling over belangencategorieën in percentages en keur 3 Thema % % % Ongebouwd keur Ingezetenen Gebouwd Totaal Programma keringen HWBP Andere posten Programma watersysteembeheer Waterbeheersing LG Waterbeheersing SG Waterlopen landelijk Waterlopen stedelijk Baggerprogramma vaarwegen Baggerprogramma landelijk Baggerprogramma stedelijk Scheepvaart Vinexlocaties Beheer cultuurhist. Obj. Overige posten landelijk* Overige posten stedelijk* Programma beperken wateroverlast* Programma muskusrattenbeheer Programma kwaliteit oppervlaktewater keur Ingezetenen keur Gebouwd keur Ongebouwd 49 % 43 % 8 % % 43 % 8 % % 25 % 65 % % 50 % % 25 % 65 % % 50 % % % 25 % 65 % % 50 % % % % % 32 % 43 % % 32 % 43 % % 32 % 43 % % 20 % 15 % % 15 % 35 % Totaal watersysteem** 34,5 % 33,3 % 32,2 % * Toerekening van overige posten en Programma beperken wateroverlast is na rato verdeeld op basis van het totaal binnen het programma watersysteembeheer en kan daarmee afwijken van Totaal watersysteem wat het totaal van watersysteemheffing betreft ** Exclusief het toerekenen van het thema Bestuur, middelen en maatschappij 3 Conform het amendement heeft het onderzoek een globaal karakter. Dit betekent dat er op onderdelen nadere detaillering mogelijk is, die tot enige verschuiving kan leiden. Mits uit wordt gegaan van het principe van het benoemen van redenen en doorvertaling naar belangencategorieën zal de verschuiving niet heel groot zijn. Grootste gevoeligheid valt te verwachten in het aandeel landelijk water dat ten dienste staat van stedelijk water. Ter illustratie het verhogen van het aandeel landelijk water dat ten dienste staat aan stedelijk water van 20 % naar 35 % (exclusief de 5 % ongebouwd in landelijk gebied) leidt tot een verschuiving van 8,1 % punt van Ongebouwd naar Gebouwd. Een analyse van het aandeel landelijk gebied dat ten dienste staat aan het stedelijk gebied zal de nauwkeurigheid vergroten 22\26 Onderzoek naar opbouw en redenen van kosten

23 In tabel 4.4 wordt de in tabel 4.3 weergegeven waardeverhouding als resultaat van het inzichtelijk maken van de kosten van het watersysteem van HDSR vergeleken met de huidige waardeverhouding. Tabel 4.4 Vergelijking met huidige waardeverhouding Belangencategorie % Kostentoedeling Toerekening Begroting 2014 % Belang Toerekening Belang (in M EUR) (in M EUR) Ingezetenen 39,0 % 19,2 34,5 % 16,5 Ongebouwd 8,8 % 4,2 32,2 % 15,4 Natuur 0,1 % 0 0,0 % 0,0 Gebouwd 52,1 % 24,4 33,3 % 15,9 5 Tariefdifferentatie wegen HDSR heeft tariefdifferentiatie wegen ingevoerd. De mogelijkheid om tariefdifferentiatie wegen in te voeren is bij amendement vastgelegd in artikel 122 lid 3 van de Waterschapswet. De motivering hiervoor was dat bij wegen sprake is van verharde oppervlakten, die een hogere piekafvoer kunnen veroorzaken, waardoor mogelijk een relatief grote capaciteit van het watersysteem wordt gevraagd. Voor wegen geldt daarnaast dat deze één van de belangrijkste bronnen van diffuse verontreiniging vormen. De tariefdifferentiatie voor wegen heeft alleen invloed op de verdeling van de lasten binnen de categorie ongebouwd. Om te bepalen welk deel van de capaciteit van het watersysteem nodig is als gevolg van het verharde oppervlak aan wegen is gebruik gemaakt van de stelregel die wordt toegepast bij de toename van verhard oppervlak bij nieuwe ontwikkelingen. Hiervoor geldt dat 10 % van de toename van verhard oppervlak dient te worden gecompenseerd in de vorm van oppervlaktewater. Een dergelijke benadering sluit aan bij de motivering voor de mogelijkheid om tariefdifferentiatie wegen in te voeren, namelijk de extra capaciteitsvraag van het watersysteem. In totaal heeft HDSR ha wegen en ha water. 10 % van het oppervlak aan wegen is 425 ha. 425 ha van de ha aan water betekent dat circa 8,5 % van het oppervlak aan water binnen HDSR kan worden toegerekend aan wegen. Onderzoek naar opbouw en redenen van kosten 23\26

24 In tabel 5.1 wordt dit percentage vergeleken met: Oppervlakte aan de hand van oppervlakte dienstbaarheden en overig oppervlakte ongebouwd Tariefdifferentiatie naar aanleiding van effect 100% toeslag wegen op verdeling van de opbrengst Belangen op basis van berekening oppervlakte water wat kan worden toegerekend aan de wegen. Tabel 5.1 Vergelijking verdeling op basis van bepaalde belang wegen met verdeling naar oppervlak en naar aanleiding van tariefdifferentiatie wegen % Ongebouwd % Wegen Verdeling naar oppervlakte 89,3 % 10,7 % Verdeling n.a.v. tariefdifferentiatie 80,6 % 19,4 % Verdeling naar belangen 91,5 % 8,5 % 24\26 Onderzoek naar opbouw en redenen van kosten

25 6 Beschouwing Naar aanleiding van het amendement is onderzoek uitgevoerd om de kosten van het waterbeheer van HDSR inzichtelijk te maken. Conform het amendement betreft het een globaal onderzoek. Het voorliggende rapport geeft een objectief beeld van de kostentoedeling op basis van redenen. Het rapport heeft niet tot doel om tot een nieuwe kostentoedeling te komen en is geen integrale afweging tussen methoden. Het moet gezien worden als een discussiedocument, geen beslisdocument en bevat daarom geen aanbevelingen, maar wel een korte beschouwing op de resultaten aan de hand van de onderzoeksvragen. 6.1 Resultaten Per onderzoeksvraag heeft het onderzoek geleid tot de volgende resultaten: 1. Wat zijn de kosten die gemaakt worden voor het watersysteem? De kosten voor het watersysteem zijn in de begroting van HDSR grotendeels ondergebracht in de thema s Voldoende water en Veiligheid en voor een klein deel in het thema Schoon water. De kosten van het watersysteem bedragen in de begroting 2014 circa 44 miljoen. De thema s bestaan vervolgens uit de programma s Keringen 10,8 miljoen, Watersysteembeheer 25,6 miljoen, Beperken wateroverlast 2,9 miljoen, Muskusrattenschade 2,8 miljoen, Calamiteitenzorg 0,6 miljoen en Kwaliteitoppervlaktewater 1,4 miljoen 2. Wat zijn de belangrijkste redenen c.q. oorzaken die leiden tot deze kosten voor het watersysteem? Vanuit het principe voor welk doel worden kosten begroot zijn de belangrijkste redenen die tot kosten leiden: Het bieden van bescherming tegen overstromingen De afvoer van overtollig water De aanvoer van water bij watertekort De doorvoer van water naar omliggend gebied 4 Het vasthouden en bergen van water Het mogelijk maken van scheepvaart Het zorgen voor een goede waterkwaliteit Het bijdragen aan de kwaliteit van de woonomgeving Het behouden van cultuurhistorie Overige nevenbelangen Per programma en/of kostendrager kunnen de redenen die tot de begrote kosten leiden verschillen 4 Dit betreft met name het waterakkoord Kleinschalige Wateraanvoer voorziening (KWA). Hierin worden manuren gedeclareerd van HDSR ten behoeve van de wateraanvoer naar Rijnland. Kosten aan kunstwerken worden in de huidige situatie niet meegerekend. Voor voorliggende rapportage is de KWA daarom buiten beschouwing gelaten. Onderzoek naar opbouw en redenen van kosten 25\26

26 3. Is er op basis van deze redenen c.q. oorzaken op hoofdlijnen een verdeling van de kosten van het watersysteem te maken over de verschillende belangengroepen van het waterschap? En zo ja, hoe is deze verdeling en verhoudt deze zich tot de huidige verdeling uit de kostentoedelingsverordening? Doorvertaling van de redenen die tot de begrote kosten leiden naar een verdeling over de belangcategorieën levert vooral een verschuiving op van Gebouwd naar Ongebouwd. Het percentage ingezetenen blijft qua orde van grootte gelijk. Ongebouwd gaat van 8,8 % in de huidige kostentoedeling naar 32,2 %. Gebouwd gaat van 52,1 % in de huidige kostentoedeling naar 33,3 % 4. Zijn er op hoofdlijnen redenen c.q. oorzaken te koppelen aan de gedifferentieerde categorie verharde openbare wegen? Zo ja, kan op deze basis een evenwichtigere verdeling binnen de categorie ongebouwd worden opgesteld? Bij de redenen is aangesloten bij de motivering van het amendement van de Waterschapswet waarin de mogelijkheid tot het invoeren van tariefdifferentiatie wegen is vastgelegd, de extra belasting van verharde wegen op het watersysteem. HDSR heeft tariefdifferentiatie wegen ingevoerd wat leidt tot een verdeling binnen de categorie Ongebouwd van 80,6 % Ongebouwd en 19,4 % Wegen. Vanuit de redenen zou er een verschuiving plaats vinden naar een verdeling binnen de categorie Ongebouwd van 91,5 % en Wegen 8,5 % 26\26 Onderzoek naar opbouw en redenen van kosten

27 Notitie Contactpersoon Cor Lont Datum 4 november 2014 Kenmerk N CNL-nva-V01-NL Nadere toelichting onderdelen rapport kosten watersysteem Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden Op 2 september 2014 is het rapport kosten watersysteem Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden, Onderzoek naar opbouw en redenen kosten d.d. 8 juli 2014 (hierna te noemen het rapport) ter bespreking voorgelegd aan de commissie BMZ van HDSR. In voorliggende notitie wordt op verzoek van de commissie op twee onderdelen van het rapport een nadere toelichting gegeven: 1. Op het tot stand komen van de procentuele verdeling van de kosten van het watersysteem over de belangencategorie op basis van de gehanteerde methodiek 2. Op het bepalen van de tariefdifferentiatie wegen 1 Verdeling kosten over belangencategoriën Voor het onderzoek is de begroting 2014 als basis gehanteerd. De begroting is opgebouwd uit thema s en programma s. Via kostendragers worden kosten aan programma s en thema s toegerekend. In het rapport is per programma en kostendrager aangegeven hoeveel kosten begroot zijn en wat de redenen zijn voor deze kosten. De redenen zijn vervolgens doorvertaald naar een verdeling over de belangencategorieën. De redenen en doorvertaling zijn verspreid in het rapport onderbouwd. Ten behoeve van de gevraagde nadere toelichting is in tabel 1 (pagina 3 van deze notitie) per programma of kostendrager nader toegelicht hoe deze verdeling tot stand is gekomen. 2 Tariefdifferentiatie wegen Bij wegen is sprake van verharde oppervlakten die bij regen een hogere piekafvoer kunnen veroorzaken. Deze extra belasting van het watersysteem die hierdoor ontstaat, is een motivering voor de mogelijkheid om tariefdifferentiatie wegen in te voeren. Ten behoeve van het rapport is de benodigde capaciteit van het watersysteem om de piekafvoer van de wegen op te kunnen vangen indicatief bepaald. Hiervoor is gebruik gemaakt van de vuistregel dat een toename van verhard oppervlak moet worden gecompenseerd door het graven van extra waterberging. Het betreft bestaande wegen, dus feitelijk is er geen sprake van toename van verhard oppervlak, maar stel dat de wegen nu allemaal zouden worden aangelegd dan zou dit gecompenseerd moeten worden door extra water te graven, 10 % van het oppervlak aan wegen. Het oppervlak aan wegen binnen HDSR betreft ha. Nadere toelichting onderdelen rapportage 'kosten waterbeheer HDSR' 1\5

28 Kenmerk N CNL-nva-V01-NL Compenseren van dit oppervlak betekent dat er 10 % van ha is 425 ha aan water gegraven moet worden. Net als de wegen is ook het water al aanwezig. Het oppervlak aan water binnen HDSR bedraagt ha. Volgens bovenstaande redenatie is 425 ha van het bestaande water nodig voor het opvangen van piekafvoer. 425 ha van ha is circa 8,5 %. Met deze redenatie is 8,5 % van de kosten van het watersysteem toegerekend aan wegen. Wij benadrukken dat het op basis van deze redenering toerekenen van 8,5 % van de totale watersysteemkosten aan de wegen, wel een grove benadering is. Overigens blijkt na vaststellen van het rapport dat HDSR een vuistregel hanteert van 15 % (zie onderstaande citaat uit het handboek watertoetsproces van HDSR d.d. januari 2014). Citaat uit het handboek watertoetsproces van HDSR d.d. Januari 2014: Reden voor dit hogere percentage is waarschijnlijk gelegen in de gevoeligheid voor wateroverlast bij pieksituaties in de lagere (veenweide) gebieden van HDSR. 15 % compensatie resulteert in het onderzoek naar de kosten van het watersysteem van HDSR tot een toekenning van 12,8 % van het watersysteem aan wegen en 87,2 % aan Ongebouwd. 2\7 Nadere toelichting onderdelen rapportage 'kosten waterbeheer HDSR'

29 Tabel 1 Tabel 1 Vertaling reden naar belangencategorieën per programma of kostendrager Programma/ kostendrager Belangencategorie Reden Onderbouwing procentuele verdeling % Ingez. % Geb. % Ongeb. Programma keringen HWBP 49 % 43 % 8 % Bescherming, voorkomen overlast en economische schade. De Gebruik gemaakt van rekenmethode voor de waterkeringsomslag uit begrote kosten voor de bijdrage aan het HWBP zijn gebaseerd de methode Oldambt. Op peildatum 1 januari 2013 had HDSR 945 op de vereveningsbijdrage vanuit het solidariteitsprincipe. De bijdrage wordt bepaald op basis van het inwoneraantal en de economische waarde gebouwd (WOZ) per waterschap ten opzichte van het totaal van de waterschappen. inwoners/km 2. Kostenaandeel ingezetenen komt hiermee tussen 45 en 50 % (geldt vanaf >700 inwoners/km2). Aangezien het aantal inwoners per km 2 ruim boven de 700 ligt is voor de bovenkant van de bandbreedte gekozen: 49 %. De resterende 51 % is conform Oldambt naar economische waarde verdeeld over gebouwd (117M ) en ongebouwd (21M ). Overige posten 49 % 43 % 8 % De overige posten betreffen concrete werkzaamheden aan de waterkeringen van HDSR. De kosten worden begroot om reden van het beschermen van ingezetenen en het voorkomen van overlast en economische schade. Idem aan HWBP. Programma watersysteembeheer Waterbeheersing LG 10 % 25 % 65 % Bij waterbeheersing gaat het om begrote kosten voor de bouw De grootste belangencategorie in het landelijk gebied is Ongebouwd. (en verwerving), bediening en onderhoud van kunstwerken om Verspreid bevindt zich in het landelijk gebied ook natuur (1 0% het watersysteem te kunnen bedienen/sturen. De kosten worden begroot om reden van het afvoeren, aanvoeren, vasthouden en bergen van water. toegerekend aan Ingezetenen) en Gebouwd (5 %). Daarnaast staat het waterbeheer in het landelijk gebied voor een significant deel in dienst van de afvoer van water uit stedelijk gebied. Nadere toelichting onderdelen rapportage 'kosten waterbeheer HDSR' 3\5

30 Programma/ kostendrager Belangencategorie Reden Onderbouwing procentuele verdeling % Ingez. % Geb. % Ongeb. Dit is binnen de scope van dit onderzoek niet kwantificeerbaar, maar ingeschat op 20 % (is percentage oppervlak bebouwd gebied binnen HDSR). Met de 5 % Gebouwd verspreid over het landelijk gebied is het kostenaandeel Gebouwd bepaald op 25 %. Na aftrek van de 10% aan ingezetenen en 25 % aan gebouwd, resteert er een kostenaandeel van ongebouwd van 65 %. Waterbeheersing SG 50 % 50 % Idem aan Waterbeheersing LG Het waterbeheer in het stedelijk gebied staat ten dienste aan de ingezetenen en Gebouwd en is gelijkelijk over deze twee categorieën verdeeld. Deze verdeling betreft een inschatting. Waterlopen LG 10 % 25 % 65 % Bij waterlopen gaat het om begrote kosten voor de aanleg (en Idem aan waterbeheersing LG. verwerving) en onderhoud van waterlopen. De kosten worden begroot om reden van het afvoeren, aanvoeren, vasthouden en bergen van water. Waterlopen SG 50 % 50 % Idem aan waterlopen SG, met de toevoeging dat op basis van ervaringscijfers kan worden gesteld dat het aanleggen (en verwerven) en onderhouden in stedelijk gebied een factor 2 duurder is dan in landelijk gebied. Idem aan waterbeheersing SG. 4\7 Nadere toelichting onderdelen rapportage 'kosten waterbeheer HDSR'

31 Programma/ kostendrager Belangencategorie Reden Onderbouwing procentuele verdeling % Ingez. % Geb. % Ongeb. Baggerprogramma vaarwegen 100 % Reden voor de begrote kosten is het op diepte houden van de circa 130 kilometer aan vaarwegen ten behoeve van de scheepvaart. Daar waar watergangen zijn aangemerkt als vaarweg zal de benodigde diepte en daarmee de baggerinspanning ten dienste staan van de scheepvaart. De kosten zijn voor 100 % toegerekend aan de ingezetenen. Baggerprogramma LG 10 % % In landelijk gebied is de afvoer van water om wateroverlast te Idem aan waterbeheersing LG. voorkomen de belangrijkste reden voor de begrote kosten aangevuld met het zorgen voor een goede waterkwaliteit en lokaal aanvoeren van water. De benodigde afvoercapaciteit is vaak leidend. Baggerprogramma SG 50 % 50 % In stedelijk gebied is de afvoer van water om wateroverlast te Idem aan waterbeheersing SG. voorkomen de belangrijkste reden voor de begrote kosten aangevuld met het zorgen voor een goede waterkwaliteit en de kwaliteit van de woonomgeving. Scheepvaart 100 % Bij scheepvaart gaat het om de begrote kosten voor de bouw (en verwerving), bediening en onderhoud van kunstwerken ten behoeve van vaarwegen en onderhoud van vaarwegen en havens. De reden voor de begrote kosten is het mogelijk maken van scheepvaart op watergangen in beheer en onderhoud van HDSR. De scheepvaart wordt rechtstreeks toegekend aan Ingezetenen. Nadere toelichting onderdelen rapportage 'kosten waterbeheer HDSR' 5\7

32 Programma/ kostendrager Belangencategorie Reden Onderbouwing procentuele verdeling % Ingez. % Geb. % Ongeb. Vinex-locaties 100 % Bij Vinex-locaties gaat het om de begrote kosten voor (externe) Aangezien het stedelijk gebied betreft wordt rechtstreeks toegekend advisering ten behoeve van Vinex-locaties aan Gebouwd Beheer cultuurhist. Obj. 100 % Bij beheer cultuurhistorische objecten gaat het om de begrote kosten voor het beheren van (voormalige) Het beheer van cultuurhistorische objecten wordt rechtstreeks toegekend aan Ingezetenen. waterhuishoudkundige objecten met cultuurhistorische waarde. Overige posten LG 25 % 32 % 43 % Deze verzameling van begrote kosten dragen bij aan het watersysteembeheer, maar zijn door hun algemene aard (veelal beleid en planvorming) niet of nauwelijks onder te verdelen naar landelijk of stedelijk gebied. De reden van de begrote kosten is dat ze bijdragen aan de overige programma s/kostendragers. De verdeling over de belangencategorieën is gebaseerd op het gewogen gemiddelde van bovenstaande programma s/kostendragers. Gewogen gemiddelde betekent dat niet het gemiddelde van de percentages is genomen maar het gemiddelde van werkelijk toegerekende bedragen op basis van de percentages. Hierdoor tellen bijvoorbeeld de percentages van het HWBP met een kostenomvang van k veel zwaarder door dan de percentages van Vinexlocaties met een omvang van 185 k. Overige posten SG 25 % 32 % 43 % Idem aan Overige posten LG Idem aan Overige posten LG. Programma beperken wateroverlast 25 % 32 % 43 % Evenals de Overige posten LG is de reden van de begrote kosten van het Programma beperken wateroverlast dat ze bijdragen aan de overige programma s/kostendragers. Idem aan Overige posten LG. 6\7 Nadere toelichting onderdelen rapportage 'kosten waterbeheer HDSR'

33 Programma/ kostendrager Programma Muskusrattenbeheer Programma kwaliteitoppervlaktewater LG = Landelijk gebied SG = Stedelijk gebied Belangencategorie Reden Onderbouwing procentuele verdeling % Ingez. % % Geb. Ongeb. 65 % 20 % 15 % Reden voor de begrote kosten is in de eerste plaats het beschermen tegen overstromingen en daarmee in lijn met de redenatie uit het programma Keringen. In de tweede plaats is Basis voor de verdeling over de belangencategorieën is de verdeling uit het programma Keringen: Ingezetenen 49 %, Gebouwd 43 % en Ongebouwd 8 %. In verband met het nevenbelang van het er het nevenbelang van het voorkomen van een plaag in zowel voorkomen van een plaag ten behoeve van Ingezeten stedelijk gebied (aantasten woonomgeving) en in landelijk gebied (aantasten oevers en percelen). (woonomgeving) en Ongebouwd (oevers en percelen) is 16 % punt toegevoegd aan Ingezetenen en 7 % punt aan Ongebouwd. De omvang van deze toevoegingen betreft een inschatting. 50 % Bij het programma Kwaliteitoppervlaktewater gaat het om de De verdeling tussen algemeen belang en het dienen van Gebouwd begrote kosten voor het meten en monitoren van de kwaliteit en Ongebouwd is bepaald op 50 % om 50 %. In de verdeling tussen van het oppervlaktewater. Waterkwaliteit (en het monitoren) is Gebouwd en Ongebouwd is rekening gehouden met het grotere tegenwoordig vaak gekoppeld aan de Kaderrichtlijn Water oppervlak aan Ongebouwd zodat daar meer meting en monitoring (KRW) en hiermee deels een algemeen belang oftewel plaatsvindt. Deze verdeling betreft een inschatting. Ingezetenen (inclusief natuur). Maar een goede waterkwaliteit Gebouwd en Ongebouwd. Nadere toelichting onderdelen rapportage 'kosten waterbeheer HDSR' 7\7