Kapitaalkosten van voorraden onderschat

Transcriptie

1 Groothandel Kapitaalkosten van voorraden onderschat Beter financieel inzicht en grotere betrokkenheid verhogen rendement fors Kapitaalkosten bedragen gemiddeld 12% van de inkoopwaarde in de groothandel en zijn daarmee de grootste kostenpost van voorraden. Grofweg de helft van de groothandels is niet goed op de hoogte van het kapitaalbeslag van voorraden. Kapitaalkosten worden hierdoor vaak onderschat. Beheersing van de kapitaalkosten wordt door stijgende voorraden in de groothandel wel steeds belangrijker. Voor een gedegen financieel voorraadmanagement zal het beschikbaarheidsdenken plaats moeten maken voor het rendementsdenken (voorraadhouden = dienstverlening). Grondig inzicht in de kapitaalkosten is hiervoor essentieel. Randvoorwaarden zijn: een adequaat voorraadsysteem, administratie van voorraadkosten, frequentere rapportage en grotere betrokkenheid van het hoger management bij voorraadbepalende factoren als servicegraad en assortiment. Uit onderzoek van ING Economisch Bureau is gebleken dat meer dan de helft van de Nederlandse groothandels ontevreden is over de voorraadpositie 1. Hoewel uit onze ervaring blijkt dat dit vooral een gevoel is, geeft het wel aan dat de voorraad meer in overeenstemming met de bedrijfsdoelstelling moet worden gebracht. Wat een ideale voorraadpositie is, hangt samen met het bedrijfsmodel en het (beoogde) rendement op uit voorraad geleverde artikelen. Nu nog zegt 45% van de groothandels onvoldoende inzicht in kapitaalkosten te hebben. Om meer rendement uit de voorraad te halen, zal dit moeten verbeteren. In deze themavisie wordt ingezoomd op de invloed van het kapitaalbeslag op de kosten en het resultaat van de groothandel. Daarnaast komt een praktijkcasus groothandel xyz aan bod en worden aan de hand van een drietal vragen adviezen gegeven om het kapitaalbeslag optimaal te beheersen. 1 43% van de groothandels vindt de voorraadpositie te hoog, 8% vindt de voorraadpositie te laag, bron: ING Themastudie Voorraadmanagement in de groothandel 2 EBT, bron: EIM Werkkapitaalbeslag De middelen die met de voorraad gemoeid zijn, zijn onderdeel van het werkkapitaal. Met het begrip werkkapitaalbeslag wordt de netto investering in het kern proces ( de operatie ) van een bedrijf bedoeld. Dit wordt berekend als: debiteuren + voorraad -/- crediteuren. Aangezien het in voorraad hebben en verhandelen van goederen een kernactiviteit van de groothandel vormt, is het kapitaalbeslag normaliter hoger dan in andere dienstverlenende sectoren die op rekening leveren zoals transport of zakelijke dienstverlening. De werkkapitaalbehoefte groeit mee met de omzet en slokt zo een groot deel van de financiële middelen op, waarmee het het belangrijkste financiële aandachtspunt voor veel groot handels is. Hoe hoger de investering in de voorraad, hoe groter het kapitaalbeslag en daarmee de kapitaalkosten. Deze kosten moeten net als de andere exploitatiekosten (zoals loonkosten) door de brutomarge worden gedekt. Een hoge voorraadpositie kan het rendement aanzienlijk drukken. Na aftrek van alle bedrijfskosten resteert in de groothandel gemiddeld een bruto winst van 4 tot 5% 2. Naast de hoogte van de investering in voorraad is ook de voorraadtermijn een relevante factor. Hoe langer de voorraadtermijn, hoe hoger het kapitaalbeslag. Tenslotte beïnvloedt het voor (inkoop)- en natraject (verkoop) het kapitaalbeslag (figuur 1). WHOLESALE BANKING

2 Cash conversion cycle als vergelijkingsmiddel De periode (in dagen) vanaf de investering in de betaling van inkoopfacturen aan crediteuren tot de betaling van verkoopfacturen door debiteuren, wordt in de praktijk vaak de cash conversion cycle genoemd (box 1). Dit kengetal wordt gebruikt als interne en externe prestatie-indicator. Zo kan de huidige cash conversion cycle worden vergeleken met die van andere jaren en met die van concurrenten. Idealiter wordt dit gecombineerd met een liquiditeitsprognose om de impact van het kapitaalbeslag op de in de onderneming aanwezige liquiditeiten te kunnen bepalen. Op deze wijze is een groothandel in staat om de eigen prestaties te volgen en bij te sturen. Figuur 1 Krachtenveld omvang kapitaalbeslag Afname Toename Kapitaalbeslag Bepalende factoren 1. Voorraadpositie Box 1 Voorbeeld cash conversion cycle Debiteurentermijn 40 Voorraadtermijn 36 + Te financieren 76 Crediteurentermijn 28 Cash conversion cycle 48 dagen 2. Opslagduur van de voorraad 3. Crediteurenpositie 4. Debiteurenpositie Crediteuren financieren 75% van de voorraadtermijn Het hart van de cash conversion cycle wordt gevormd door de voorraadtermijn. In de handelspraktijk komt het veel voor dat een (groot) deel van de voorraadtermijn gefinancierd wordt door crediteuren, doordat de reeds opgeslagen goederen nog niet betaald zijn. Gemiddeld beslaat dit ruim 75% van deze periode. Pas op het moment dat de factuur voor de levering betaald wordt, begint de teller te lopen (box 1) 3. Internationalisering van grote invloed op cash conversion cycle Het gebeurt ook dat de goederen vooruitbetaald moeten worden of dat buitenlandse leveranciers om een letter of credit 4 vragen. In dat geval treedt kapitaal beslag direct bij aankoop op. Door het grote gemiddelde importaandeel van 56%, waarvan relatief nieuwe relaties in Aziatische landen een aanzienlijk deel uitmaken, komt dit in de groothandel veel voor. Anderzijds verstrekken Nederlandse groothandels aan buitenlandse afnemers uit risico overwegingen ook niet altijd afnemerskrediet. Zo laat 50% van de exporterende bedrijven één of meerdere afnemers vooruitbetalen 5. In het algemeen hebben de overeengekomen betalingscondities dus direct effect op het kapitaalbeslag. Cash conversion cycle in groothandel 48 dagen De gerealiseerde betalingstermijn van debiteuren is in Nederland met 31 dagen gemiddeld over alle branches relatief kort 6 In de groothandel betalen afnemers gemiddeld na 40 dagen 7. Het aantal crediteurendagen bedraagt Rekening houdend met een gemiddelde voorraadtermijn van 36 dagen 9 komt de totale cash conversion cycle op 48 dagen (figuur 2). De afgelopen jaren is de cash conversion cycle geleidelijk korter geworden doordat de crediteurentermijn is opgelopen. Een oorzaak is dat de relatie met buitenlandse leveranciers in opkomende landen hechter wordt, waardoor zij meer leverancierskrediet verstrekken. De groothandel profiteert hiervan. Figuur 2 Cash conversion cycle Nederlandse groothandel Voorraadtermijn (opslagduur) 36 dagen Crediteurentermijn 28 dagen Betaalde voorraad: 8 dagen Debiteurentermijn 40 dagen Kapitaalbeslag: 48 dagen 3 Betalingstermijnen vangen in de regel pas aan na ontvangst van de goederen en de bijbehorende factuur. Gedurende deze periode geldt meestal een (verlengd) eigendomsvoorbehoud 4 Letter of credit: betalingsconditie, waarbij de bank zich garant stelt voor de betalingsverplichting 5 Bron: Atradius/Fenedex, Trends in export Atradius payment practices barometer 7 Atradius Zahlungsmoral unterschiedlicher branchen in den Niederlanden AA sector-research 9 Gemiddelde omzetsnelheid = 10/cijfers: EIM Themavisie Groothandel 2

3 Slechts 50% van de debiteuren betaalt binnen 30 dagen Ondanks het langere leverancierskrediet worden leveranciers van de groothandel gemiddeld nog altijd 12 dagen sneller betaald dan afnemers betalen. Per saldo betekent dit dat de groothandel naast de voorraad, afnemers financiert. Slechts 50% van de debiteuren betaalt binnen 30 dagen, terwijl 80% van de crediteuren binnen 30 dagen wordt betaald 10. Door het totale gat van 48 dagen wordt de toename van de debiteuren- én voorraadpositie bij een omzetstijging, slechts voor 35% (28 dagen/76 dagen) gefinancierd door de crediteuren. Het resterende deel, 65% van de toename, moet anders worden ingevuld. In voorbeeld 1 is te zien wat hiervan het effect is. Vooral voor groothandels die een sterke groei door maken, kan dit tot liquiditeitskrapte leiden. Hierdoor is het van belang zowel de debiteurentermijn als de voorraadtermijn zo kort mogelijk te houden. Voorbeeld 1: Stel de omzet groeit van 10 miljoen naar 15 miljoen (+50%) per jaar. Wat zijn dan de gevolgen voor het werkkapitaal? Box 2 toont de verandering van de balanspositie; de voorraadpositie met toe en de debiteurenpositie stijgt met Slechts hiervan (ca. 35%) wordt gefinancierd door crediteuren. Als gevolg hiervan ontstaat een kapitaalbehoefte van , die moet worden ingevuld. Box 2 Gevolgen omzetstijging op het werkkapitaal Balanspositie bij een omzet van 10 mio Activa (* e 1000) Passiva Materiële vaste activa 3600 Eigen vermogen 1600 Rentedragend LVV 2800 Voorraden 1000 Crediteuren 800 Debiteuren 1200 Rentedragend KVV 800 Liquide middelen Balanspositie bij groei van de een omzet naar 15 miljoen Activa (* e 1000) Passiva Materiële vaste activa 3600 Eigen vermogen 1600 Rentedragend LVV 2800 Voorraden 1500 Crediteuren 1200 Debiteuren 1800 Nog te financieren 700 Liquide middelen 200 Rentedragend KVV Financieringsbehoefte door omzetstijging Box 3 Factoring in plaats van bancaire financering In de praktijk wordt de in box 2 genoemde werkkapitaalbehoefte van vaak (gedeeltelijk) met een bancair rekening-courantkrediet gefinancierd. Het loont echter de moeite de mogelijkheid van factoring te onderzoeken. Dit is een financieringsvorm, waarbij de debiteurenpositie* en in aanvulling vaak betaalde voorraden kunnen worden bevoorschot. Bij factoring wordt meestal een hoger percentage van de onderliggende waarde gefinancierd. Dit is mogelijk doordat de betalingsstromen op dagbasis worden gevolgd. Als resultaat hiervan is de vereiste inbreng van eigen middelen lager, waardoor de omzetgroei minder wordt afgeremd. Voorbeeld balans bij factoring (cijfers als in box 2 (omzet 15 miljoen), uitgangspunt: 75% bevoorschotting van debiteuren en 50% van betaalde voorraden ( )). Activa (* 1000) Passiva Materiële vaste activa 3600 Eigen vermogen 1600 Rentedragend LVV 2800 Voorraden 1350 Crediteuren 1200 Debiteuren 450 Nog te financieren 0 Dispositieruimte door factoring 800 Liquide middelen 200 Rentedragend KVV Door toepassing van factoring wordt de post-debiteuren gereduceerd tot Bij factoring worden derhalve liquide middelen vrijgemaakt voor investering in groei. *Uitstaande vorderingen worden bevoorschot tot een bepaalde ouderdom (bijvoorbeeld 60 dagen) 10 ING MKB-enquête 2007 Themavisie Groothandel 3

4 Kritisch voorraadmanagement vooral bij houdbare producten belangrijk De voorraadtermijn loopt in de groothandel sterk uiteen. Hoe langer de voorraadtermijn, hoe lager de omloopsnelheid en hoe hoger de voorraadpositie. De termijn is het langst bij de groothandels in kapitaalgoederen, bouwmaterialen en consumptiegoederen non-food. Dit hangt samen met de houdbare aard van de producten, waardoor voorraden ongemerkt worden aangelegd en uitgebreid. De gemiddelde voorraadtermijn kan in deze segmenten gemakkelijk de 50 dagen overschrijden. Voor groothandels in deze segmenten is het bij uitstek belangrijk kritisch te kijken naar de ratio achter de lange voorraadtermijn en de minimale voorraadpositie van bepaalde artikelen. Langere voorraadtermijn moet worden beloond als dienstverlening De afgelopen jaren is de gemiddelde voorraadpositie sneller gestegen dan de omzet 11. Dit komt doordat zowel de omvang als de opslagduur van de voorraad onder opwaartse druk staat. Hiervoor zijn verschillende redenen aan te wijzen (box 4). De belangrijkste hiervan zijn een stijgende assortimentsgrootte en de groeiende rol van groothandels als concentratieplaats van voorraden in de keten. De ontwikkeling van stijgende voorraden houdt daarmee naar verwachting nog wel even aan. Overigens is het niet zo dat stijgende voorraden op voorhand een bedreiging voor het rendement zijn. Voorraadmanagement moet worden gezien als een vorm van dienstverlening. Uiteraard moet deze dienstverlening wel beprijsd en beloond worden! Kapitaalkosten van de voorraad Groothandel financiert steeds meer met vreemd vermogen Aan betaalde voorraden hangt een prijskaartje, maar wat is hiervoor het uitgangspunt? Financiering kan met eigen vermogen of vreemd vermogen. In de praktijk is de financieringsbron van de voorraad vaak gemengd en niet direct te traceren. Over het algemeen heeft de groothandel de afgelopen jaren steeds meer met vreemd vermogen gefinancierd, wat blijkt uit de dalende solvabiliteit 12. Box 4 Trends die leiden tot een hogere voorraadpositie/langere voorraadtermijn van voorraden - Verharding van de concurrentie tussen groothandels, leidt tot verhoging van de gemiddelde servicegraad. Dit vereist een hogere veiligheidsvoorraad. - De gemiddelde assortimentsgrootte neemt toe (als gevolg van productdiversiteit en verkorting van levenscycli). - Internationalisering en containerisatie verhogen de gemiddelde bestelhoeveelheden. - (Industriële) afnemers vragen om just in time-levering, hiervoor is een hogere buffervoorraad nodig. - De groothandel neemt steeds vaker de functie neerslagplaats van voorraden in de keten op zich. Gebruik eigen middelen niet kosteloos De prijs van vreemd vermogen bestaat uit het rentetarief van de aangewende financiering. Een dergelijke financiering is meestal gebaseerd op een geldmarkttarief. Als basis hiervoor kan het 3-maands Euribortarief (figuur 3) plus een bancaire opslag dienen. Indien de groothandel de voorraad intern financiert en binnen het bedrijf geen gebruik wordt gemaakt van kredietfaciliteiten wil dat niet zeggen dat er bedrijfseconomisch gezien geen kosten aan verbonden zijn! In dit geval zal het tarief gebaseerd moeten worden op het gemiddelde rendement dat over het eigen vermogen wordt geëist, de liquide middelen hadden immers ook anders kunnen worden geïnvesteerd. Dit percentage ligt door het risico dragende karakter van eigen vermogen, hoger, dan dat van vreemd vermogen. Hierdoor is het financieren van de voorraad met vreemd vermogen in principe voordeliger 13. Figuur 3: Ontwikkeling van het 3-maands Euribortarief, vaak de basis voor een werkkapitaalfinanciering 6% 5% 4% 3% Het rentepercentage voor vaststelling van kapitaalkosten kan op verschillende manieren worden berekend. Twee methoden zijn: Het gewogen gemiddelde van de kosten van het eigen vermogen en het vreemd vermogen (zogenaamde WACC, box 5). De kosten van het eigen vermogen hangen hierbij af van de rendementseis die door eigenaren wordt geëist als vergoeding voor het ondernemingsrisico. Een redelijk percentage is meestal 15-20%. De kosten van het vreemd vermogen zijn gerelateerd aan de externe financiering. 2% 1% De gemiddelde voorraad steeg in de periode met 6% per jaar tegenover een 9% omzetstijging (bron: EIM) 12 Tussen 1998 en 2008 liep de solvabiliteit, bij een gelijk 3-maands Euribotarief blijvende brutowinst terug van 34% naar 27%, bron: EIM 13 Dit geldt tot op bepaalde hoogte, onder andere afhankelijk Bron: Ecowin van solvabiliteit en tarifering Themavisie Groothandel 4

5 Een ander uitgangspunt is een fictief rekenpercentage, dat gebaseerd is op de opportunity costs (wat zou het rendement geweest zijn als de groothandel het geld niet in voorraad had geïnvesteerd, maar dit op een andere wijze zou hebben aangewend?). Hiervoor kan bijvoorbeeld de interne rendementsdoelstelling van de groothandel worden gebruikt. Kapitaalkosten in de praktijk: zonder meten geen stuurmiddel! In de meeste groothandels zijn kapitaalkosten met naar schatting gemiddeld 12% van de inkoopprijs van de voorraad, de grootste kostenpost. Andere kosten zijn risicokosten, waaronder incourantie (gemiddeld 8,5%) en ruimtekosten (gemiddeld 4,5%). Ondanks de forse impact op de marge blijken lang niet alle groothandels goed inzicht hebben in de werkelijke kapitaalkosten van voorraden (figuur 4). In de groothandel voor consumptiegoederen food is het inzicht met een aandeel van 55% het minst goed. Dit geeft aan dat het belang van de kapitaalkosten nog niet voldoende wordt onderkend. Tegelijkertijd geldt: zonder meten geen stuurmiddel. Reden te meer om hier meer aandacht aan te besteden! Kapitaalbeslag in de praktijk: groothandel XYZ Om het effect van het kapitaalbeslag in de praktijk te laten zien, volgt hieronder een praktijksituatie van voorraden in een groothandel in non-food producten voor de zakelijke en particuliere markt: Box 5 WACC gewogen gemiddelde kapitaalkosten WACC = (EV/TV * Re) + (VV/TV) * Rd EV = eigen vermogen, VV = vreemd vermogen, TV = totaal vermogen, Re = kosten van het eigen vermogen, Rd = kosten van het vreemd vermogen Voorbeeld: WACC = 0,27 (aandeel eigen vermogen) * 14% + 0,73 (aandeel vreemd vermogen) * 7% = 8,9% Box 6 Opbouw geschatte voorraadkosten in % van de inkoopprijs Kapitaalkosten 12% Ruimte (opslag) & handlingskosten 4,5% Risicokosten 8,5% Totale voorraadkosten 25% /Ir. P.P.J. Durlinger De onderneming onderscheidt zich door een relatief groot assortiment van ruim artikelen, waarvan ca artikelen (30%) direct uit voorraad wordt geleverd. Rapportage over de voorraad geschiedt nu nog op ad-hoc basis vanuit het grootboek, voorraadkosten worden hierbij niet in beeld gebracht. Opvallend is dat de voorraden van groothandel XYZ in de periode veel sterker zijn gestegen (22%) dan de omzet (7,6%). Het bedrijf kent een relatief lage gemiddelde omloopsnelheid van de voorraad van circa 2,2 14, met grote verschillen op artikelniveau. Ondanks dat groothandels in niet bederfelijke producten non-food doorgaans een ondergemiddelde omloopsnelheid hebben is het verschil met het sectorgemiddelde van 10 Figuur 4 Percentage groothandels met onvoldoende inzicht in kapitaalkosten (naar branche) Agrarische producten / levende dieren 48% Totaal groothandel 44% 40% 38% Grondstoffen en halffabricaten 20% 0% Consumptiegoederen non-food 46% 36% Bouwmaterialen Consumptiegoederen food 55% 42% Kapitaalgoederen / machines, enquête voorraadmanagement in de groothandel 14 Inkoopwaarde van de omzet/voorraadpositie Themavisie Groothandel 5

6 Box 7 Financiële kerngegevens groothandel XYZ Bedragen * 1000, termijnen in dagen Netto omzet Inkoowaarde omzet EBT (Bruto winst) Solvabliteit 20% 30% 32% 31% Voorradenpositie (inkoopwaarde) Opslagduur voorraad groot. Duidelijk is dan ook dat de voorraad hier een groot beslag op de beschikbare middelen legt. De crediteurentermijn is met 43 dagen ongeveer gelijk aan de debiteurentermijn van 41 dagen en valt daarmee nagenoeg weg als financieringsbron. Dit betekent dat de cash to cash cycle van groothandel XYZ eind 2007 uitkomt op = 159 dagen. 1: Wat zijn de kapitaalkosten van de voorraad in deze onderneming? Voor het vaststellen van de kapitaalkosten wordt de in box 5 besproken WACC gehanteerd. In groothandel XYZ bedragen de kapitaalkosten van vreemd vermogen 6% (veronderstelling rentetarief rekening-courant). De kosten kunnen vervolgens worden berekend met behulp van de huidige rentabiliteit op het eigen vermogen (REV) 15. Stel dit percentage bedraagt hier 17,5%. Bij een solvabiliteit van 31% zijn de kapitaalkosten dan gelijk aan: Investeren in automatisering is basisvoorwaarde Slechts 60% van de groothandels heeft een toegespitst voorraadmanagement systeem. De overige 40% van de bedrijven houdt de voorraadpositie in een spreadsheet bij of heeft het voorraadmanagement überhaupt niet geautomatiseerd 16 (figuur 5). Groothandel XYZ behoort tot deze categorie. Voor een goede beheersing van de voorraad is managementinformatie een belangrijke randvoorwaarde. Zorg voor een adequaat automatiseringssysteem dat relevante informatie kan weergeven en verwerken, meten is weten. Belangrijk is dat stuurvariabelen als voorraadpositie, omloopsnelheid (voorraadtermijn), kapitaalkosten en marges op artikelgroepniveau inzichtelijk worden. Figuur 6 Rapportagefrequentie van voorraden in de groothandel 0,31 * 17,5% + 0,69 * 6% = 9,6%, dit is onder gemiddeld (12%). Toch bedragen de kapitaalkosten bij het voorraadniveau van , op jaarbasis. 14% 26% In de verkoopmarge zal in ieder geval rekening moeten worden gehouden met het beprijzen van deze kosten. 25% 2: Hoe kan het kapitaalbeslag beter worden beheerst? 35% Figuur 5 Gebruikte voorraadmanagementsystemen Elke dag Elke week Elke maand Minder dan één keer per maand 19% 20%, enquête voorraadmanagement in de groothandel 29% 32% Rapportagefrequentie moet omhoog; 40% rapporteert slechts één keer per maand of minder Om de voorraadpositie goed te kunnen volgen en zo nodig tijdig bij te kunnen sturen is frequente rapportage vereist. Afhankelijk van de omvang heeft wekelijkse of dagelijkse rapportage de voorkeur. Nu rapporteert 40% van de groothandel nog slechts een keer per maand of minder (figuur 6). Excel/Spreadsheet ERP/Specialistisch voorraadsysteem Op maat gemaakt systeem Geen systeem, enquête voorraadmanagement in de groothandel 15 REV: netto winst/ eigen vermogen 16 Ook onder grote groothandels (> 50 werknemers) heeft nog altijd 14% geen voorraadmanagementsysteem. 17 Na aftrek van voorraadkosten Themavisie Groothandel 6

7 Ook gebeurt het dat rapportage onregelmatig of ad-hoc gebeurd, zoals bij groothandel XYZ. Idealiter moet de rapportagefrequentie daarom omhoog. Bovendien is het van belang dat het hogere management betrokken is bij beslissingen over belangrijke voorraadparameters als servicegraad, bestelniveau en minimum voorraad en assortiment. Nu stelt de directie in een meerderheid van de groothandels slechts globale doelstellingen, waarmee de controle grotendeels uit handen wordt gegeven. Hiervoor is de financiële impact van voorraadpositie op lange termijn te groot! Van maximale beschikbaarheid naar maximaal rendement In de meeste groothandels staat klantgerichtheid voorop, wat gepaard gaat met een zo hoog mogelijke servicegraad. Dit is een kwaliteit, maar het zorgt tegelijkertijd ook voor een opwaartse druk op de voorraadpositie. De kunst is om hiertussen een goede balans te vinden. Niet de directe beschikbaarheid, maar de totale netto rendementsbijdrage per klant 17 (primair) en artikel(groep) (secundair) zou centraal moeten staan, dit wil zeggen na aftrek van voorraadkosten. Zorg ervoor dat negatief uitschietende artikel(groep)en worden onderscheiden en kritisch worden bekeken. Is het echt noodzakelijk om deze artikelen direct uit voorraad te leveren? Zo ja, verhoog de omloopsnelheid (verlaag de voorraadpositie). Zorg voor keuzes en regelmatige evaluatie van het assortiment Er is een direct verband tussen assortiment en voorraad. In het algemeen geldt: hoe groter het assortiment, hoe hoger de voorraadpositie en het kapitaalbeslag. Gemiddeld heeft 25% van de groothandels een assortiment van meer dan artikelen. Assortimenten van meer dan artikelen zijn hierbij geen uitzondering, zoals in het geval van groothandel XYZ. Gemiddeld houden groothandels van 60% van het assortiment in voorraad aan. Door verkorting van de productdiversiteit en een grilligere klantvraag worden assortimenten steeds groter. Met het oog hierop is het belangrijk om het assortiment regelmatig te evalueren en daarbij ook artikelen te schrappen. Om de voorraadpositie beheersbaar te houden verdient het aanbeveling om op basis van rendementsbijdrage en/of omloopsnelheid een kernassortiment vast te stellen dat altijd uit voorraad kan worden geleverd. Kortom: reduceer het kapitaalbeslag door onderscheid te maken tussen goede en slechte voorraad! 3: Welke besparingsmogelijkheden zijn er? Uiteindelijk heeft de beperking van het kapitaalbeslag tot doel de voorraadkosten te verlagen. Voor groothandel XYZ liggen hier mogelijkheden. De uitdaging hierbij is om de voorraad te verlagen, zonder dat de omzet schade toe wordt gebracht. In de volgende drie scenario s (voorbeelden) wordt weergegeven wat op korte, middellange en lange termijn aan kapitaalkosten kan worden bespaard. Besparingen van opslag- en risicokosten (o.a. prijsschommelingen en incourantie) komen hier in de praktijk nog bovenop. Uitgangspunt scenario s en berekeningen: gelijkblijvende omzet en inkoopwaarde, het rente tarief zoals berekend onder 1, cijfers 2007 (box 7). Scenario 1 (korte termijn): Een eerste stap is het terugbrengen van de gemiddelde voorraadtermijn van 161 naar 141 dagen (gemiddelde omloopsnelheid 2,55). De voorraadpositie daalt hierdoor met 11%, wat een brutowinststijging van ruim 7% oplevert 18. Op deze manier wordt de voorraadtermijn teruggebracht naar het niveau van enkele jaren geleden. Groothandel XYZ kan dit zelf realiseren door voorraadmanagement verder vorm te geven. Dat wil zeggen: door te investeren in een automatiseringssysteem dat adequate rapportage mogelijk maakt en door de voorraadpositie systematisch te volgen en op managementniveau te bespreken. Scenario 2 (middellange termijn): Ambitieuzer is een verlaging van de gemiddelde voorraadtermijn van 161 naar 121 dagen. Dit zorgt weliswaar voor een aanzienlijke stijging van de omloopsnelheid van 2,2 naar 3, maar gezien het sectorgemiddelde moet dit haalbaar zijn. Aangezien deze beperking gepaard gaat met een daling van de voorraadpositie van ongeveer 24%, is een uitgewerkt plan noodzakelijk. Bij groothandel XYZ bestaat er een groot verschil in omloopsnelheid van artikel(groep)en. Het bedrijf kan ervoor kiezen om voorraadtechnisch een indeling naar omloopsnelheid te maken 19. Snellopers genereren op jaarbasis meestal een hogere marge dan langzaamlopers 20. Vervolgens kan ervoor worden gekozen om een aantal langzaamlopers niet meer direct op voorraad te houden. Het resultaat in dit voorbeeld is een bruto winststijging van ruim 15% 21. Scenario 3 (lange termijn): Wanneer flink wordt ingezet op beperking van het kapitaalbeslag, kan een reductie van de gemiddelde voorraadtermijn met 60 dagen tot 101 de doelstelling zijn. Hiermee stijgt de gemiddelde omloopsnelheid naar 3,6. Groothandel XYZ ontkomt er in dit geval waarschijnlijk niet aan om strategische keuzes te maken. Belangrijk is hierbij dat zo min mogelijk schade wordt toegebracht. Mogelijkheden zijn: Minder directe verkoop en meer levering op bestelling. Inkrimping van het nu zeer ruime assortiment. Bundeling van langzaamlopers door samenwerking met de leverancier en andere groothandels. Als beloning levert dit scenario een daling van de voorraadpositie met 36% en een bruto winststijging van maar liefst 24% 22 op. Tenslotte: welke voorraadkoers een groothandel vaart hangt af van het bedrijfsmodel en specifieke marktpositie, maar met een goed financieel voorraadmanagement worden keuzes aangescherpt en kan het rendement fors worden verhoogd. 18 Na aftrek van voorraadkosten 19 Zogenaamde ABC-classificatie 20 Dit wordt berekend door per artikel de omloopsnelheid te vermenigvuldigen met de marge * (360/121) = (24% voorraadreductie). Besparing bij 8,48% kapitaalkosten: per jaar * (360/101) = (36% voorraadreductie). Besparing bij 8,48% kapitaalkosten: Themavisie Groothandel 7

8 Contact: Auteur: ING Economisch Bureau Rico Luman ( ) Juli 2008 ING Bank Branchemanagement Dirk Mulder ( ) Disclaimer De informatie in dit rapport geeft de persoonlijke mening weer van de analist(en) en geen enkel deel van de beloning van de analist(en) was, is, of zal direct of indirect gerelateerd zijn aan het opnemen van specifieke aanbevelingen of meningen in dit rapport. De analisten die aan deze publicatie hebben bijgedragen voldoen allen aan de vereisten zoals gesteld door hun nationale toezichthouders aan de uitoefening van hun vak. Deze publicatie is opgesteld namens ING Bank N.V., gevestigd te Amsterdam en slechts bedoeld ter informatie van haar cliënten. ING Bank N.V. is onderdeel van ING Groep N.V. Deze publicatie is geen beleggingsaanbeveling noch een aanbieding of uitnodiging tot koop of verkoop van enig financieel instrument. ING Bank N.V. betrekt haar informatie van betrouwbaar geachte bronnen en heeft alle mogelijk zorg betracht om er voor te zorgen dat ten tijde van de publicatie de informatie waarop zij haar visie in dit rapport heeft gebaseerd niet onjuist of misleidend is. ING Bank N.V. geeft geen garantie dat de door haar gebruikte informatie accuraat of compleet is. De informatie in dit rapport kan gewijzigd worden zonder enige vorm van aankondiging. ING Bank N.V. noch één of meer van haar directeuren of werknemers aanvaardt enige aansprakelijkheid voor enig direct of indirect verlies of schade voortkomend uit het gebruik van (de inhoud van) deze publicatie alsmede voor druk- en zetfouten in deze publicatie. Auteursrecht en rechten ter bescherming van gegevensbestanden zijn van toepassing op deze publicatie. Overneming van gegevens uit deze publicatie is toegestaan, mits de bron wordt vermeld. In Nederland is ING Bank N.V. geregistreerd bij en staat onder toezicht van De Nederlandsche Bank en de Autoriteit Financiële Markten. De tekst is afgesloten op 23 juli Themavisie Groothandel 8