Directie Grondgebied Ingekomen stuk D3 (PA 1 april 2009) Stadsontwikkeling Planologie en Ruimtelijke Ordening. Datum uw brief

Transcriptie

1 Directie Grondgebied Ingekomen stuk D3 (PA 1 april 2009) Stadsontwikkeling Planologie en Ruimtelijke Ordening Aan de gemeenteraad van Nijmegen Korte Nieuwstraat PP Nijmegen Telefoon (024) Telefax (024) gemeente@nijmegen.nl Postadres Postbus HG Nijmegen Datum 10 maart 2009 Ons kenmerk G230/ Contactpersoon Maartje Hermans Onderwerp Startnotitie Structuurvisie Nijmegen Datum uw brief Doorkiesnummer Geachte leden van de Raad, Op basis van de nieuwe Wet ruimtelijke ordening (Wro) moeten alle gemeenten over een structuurvisie met uitvoeringsprogramma beschikken. Dit is een kaderstellend document voor ruimtelijke ontwikkeling, maar ook een vertaling van de ruimtelijke ambitie in concrete ontwikkelingen voor de komende jaren (een uitvoeringsprogramma). In de wet is bepaald dat de gemeenteraad ten behoeve van een goede ruimtelijke ordening voor het gehele grondgebied van de gemeente een of meer structuurvisies vaststelt. Uitgangspunt vormt de door de raad vastgestelde Actualisatie Kansenboek De ambitie is nadrukkelijk niet om nieuw beleid te formuleren. Wel om ruimtelijke keuzes uit het Kansenboek van meer onderbouwing te voorzien. Nieuw is dat er samenhang is met de grondexploitatiewet en dat op basis van de structuurvisie kostenverhaal plaats kan gaan vinden. In bijgevoegde startnotitie is uiteengezet hoe de Structuurvisie Nijmegen in 2009 opgesteld zal worden en welke vraagstukken daarbij aan de orde zijn. Met vriendelijke groet, College van Burgemeester en Wethouders van Nijmegen, De Burgemeester, De Secretaris, mr. Th.C. de Graaf P. Eringa

2 STARTNOTITIE STRUCTUURVISIE NIJMEGEN maart 2009 Bestuurlijk opdrachtgever Paul Depla - Programma Ruimte en Bouwen Ambtelijk opdrachtgever Ben Verfürden/Mariska Versleijen Projectleider Maartje Hermans Beoogd startmoment projectoriëntatie vanaf 1 oktober 2008 Beoogde einddatum 31 december 2009 Inleiding Op basis van de nieuwe Wet ruimtelijke ordening (Wro) moet de gemeente Nijmegen per 1 juli 2008 over een structuurvisie beschikken. Enerzijds is dit een kaderstellend document voor ruimtelijke ontwikkeling met juridische status. Anderzijds kan de visie helpen bij uitvoering van de ruimtelijke beleidswensen doordat deze het een fundament kan zijn voor kostenverhaal (bijdragen van ontwikkelaars). De visie krijgt daarmee ook economische betekenis. Nijmegen wil in de Structuurvisie bovendien een doorkijk geven in de maatschappelijke effecten van de gemaakte ruimtelijke keuzes. Uitgangspunt vormt de door de raad vastgestelde Actualisatie Kansenboek Er wordt geen nieuw beleid ontwikkeld voor de visie. Alleen de ruimtelijke gevolgen van vastgesteld beleid worden er in samengebracht. Nieuw is dat er samenhang is met de Grondexploitatiewet (GREX wet) en dat op basis van de structuurvisie kostenverhaal plaats kan gaan vinden. Dit thema moet nog verder uitgevonden worden en vertaald in juridische en financiële zin. Bovendien is het van belang te bepalen of en hoe de Nijmeegse politiek gebruik wil gaan maken van deze mogelijkheden (m.a.w. Heeft de gemeente Nijmegen voldoende reguliere middelen voor haar ruimtelijke beleidswensen en zo nee, willen en kunnen die dan gedeeltelijk door ontwikkelaars bekostigd worden?). Doelen van de visie De Wro zegt in artikel 2.1 over de Structuurvisie het volgende: De gemeenteraad stelt ten behoeve van een goede ruimtelijke ordening voor het gehele grondgebied van de gemeente een of meer structuurvisies vast. De structuurvisie bevat de hoofdlijnen van de voorgenomen ontwikkeling van dat gebied, alsmede de hoofdzaken van het door de gemeente te voeren ruimtelijk beleid. De structuurvisie gaat tevens in op de wijze waarop de raad zich voorstelt die voorgenomen ontwikkeling te doen verwezenlijken. De gemeenteraad kan voor aspecten van het gemeentelijk ruimtelijk beleid een structuurvisie vaststellen. De structuurvisie bevat de hoofdlijnen van de voorgenomen ontwikkeling van die aspecten. De structuurvisie gaat tevens in op de wijze waarop de raad zich voorstelt die voorgenomen ontwikkeling te doen verwezenlijken. Het is dus noodzakelijk om een Structuurvisie op te stellen omdat gemeente Nijmegen aan wettelijke verplichtingen moet voldoen. De Structuurvisie is per 1 juli 2008 een verplicht gemeentelijk beleidsdocument in het kader van de Wro. De Structuurvisie is daarmee grondslag voor de onderbouwing van gemeentelijke bestemmingsplannen. Dit geldt zowel voor actualisaties als voor bestemmingsplannen voor projecten/ontwikkelingen. Bovendien kan op basis van de Structuurvisie een claim Wet voorkeursrecht gemeente gevestigd worden.

3 De Structuurvisie heeft een aantal vergelijkbare doelen als het Kansenboek: ruimtelijke vertaling van beleidskeuzes speelveld en kader voor ontwikkeling en daarmee een communicatiemiddel naar maatschappelijke partijen, ontwikkelaars, bedrijven en burgers kompas voor subsidies Bovendien kunnen met de Structuurvisie uitspraken gedaan worden over: integrale afstemming van beleidsthema s tot optimalisatie het maken van ruimtelijke keuzes het sturen van de uitvoering, bijv. door gewenste ruimtelijke ontwikkelingen financieel mogelijk te maken met inzet van bovenplans kostenverhaal (naast inzet van begrotingsprogramma s, planexploitaties en subsidies) het inspelen op maatschappelijke en demografische ontwikkelingen en over de maatschappelijke effecten van ruimtelijke keuzes. Kortom: De Structuurvisie biedt mogelijkheden om ruimtelijke beleidswensen voor de (middel)lange termijn te vertalen in een concreet uitvoeringsprogramma: kansen benoemen, keuzes maken en verzilveren met realisatiedocument. De ambitie is nadrukkelijk niet om nieuw beleid te formuleren. Product / resultaat De Nijmeegse Structuurvisie wordt een integraal product voor het hele grondgebied. Dat wil zeggen dat alle beleid dat een ruimtelijke component in zich draagt een plek krijgt in de Structuurvisie. Het eindproduct bestaat uit een document (digitaal en papier) met tekst en kaarten. De precieze vorm is nog niet bekend. Uitgangspunt is het vastgestelde Actualisatie Kansenboek 2007, zowel kaarten als tekst. Ook ander vastgesteld beleid. Aandachtspunten voor het product zijn: Er is meer onderbouwing van de ruimtelijke vertaling van beleid noodzakelijk. Vigerend rijks-, provinciaal en regionaal beleid en Wro documenten moeten doorwerken in de Structuurvisie. Er moet antwoord komen op vragen als: o Onderbouwt het sectorale beleid binnen het thema dynamische knopen de ruimtelijke keuzes die gemaakt worden in Actualisatie Kansenboek 2007? o Is het sectorale beleid onderling strijdig mbt ruimtelijke keuzes/ruimte beslag/beoogde locaties? o Kan de Structuurvisie (maatschappelijk) beleid faciliteren? o Welke maatschappelijke effecten hebben ruimtelijke keuzes? Of: hoe draagt de o Structuurvisie bij aan de ongedeelde stad? En daarbij gaat het alleen om vastgesteld en ruimtelijk relevant beleid, incl. beleid dat in de eerste helft van 2009 vastgesteld wordt. Het product moet voldoen als basis voor mogelijk kostenverhaal. Op dit moment is nog niet duidelijk aan welke inhoudelijke (inhoud, onderbouwing) en financieel- (plan)economische kwaliteitseisen het product moet voldoen. Wanneer de Structuurvisie het eerste Wro document is waarin bepaalde ontwikkelingen genoemd worden (introductie), bestaat de kans dat voor het noemen van deze ontwikkelingen stappen uit de plan-mer procedure doorlopen moeten worden. Het gaat hierbij om een passende beoordeling en de vorm is redelijk vrij. Bij ontwikkelingen waarvoor dit speelt kan gedacht worden aan woningbouwprojecten van meer dan

4 woningen, (herstructurering) bedrijventerreinen groter dan 50 ha, ontwikkelingen die invloed (externe werking) hebben op Natuurbeschermingswet of Ecologische Hoofd Structuur gebieden. Een eerste inschatting op basis van de kaart met ruimtelijke ontwikkelingen uit het Kansenboek levert maximaal 10 ontwikkelingen op waarvoor dit zou kunnen spelen. De manier van formuleren en de fase waarin ontwikkelingen zich bevinden gaan hierbij een belangrijke rol spelen. De Structuurvisie moet ook digitaal raadpleegbaar worden gemaakt voor burgers, bedrijven en maatschappelijke partijen. Het voorstel is dat de Nijmeegse Structuurvisie vooruit kijkt tot 2020/2030. De Structuurvisie schetst als het ware een wensbeeld voor de ruimtelijke ontwikkeling van Nijmegen (vergelijkbaar met Kansenboek). Tevens is het een conceptueel eindbeeld, een ambitie. Dit consequent doorvertalen van de kansenkaart uit 2001, 2004 en 2007 is wenselijk in verband met efficiëntie (omvangrijk proces bijv. mbt inspraak onder nieuwe Wro), consequentie en voor de juridische houdbaarheid en onderbouwing van bestemmingsplannen. Voor het uitvoeringsprogramma kan een kortere planhorizon gehanteerd kunnen worden. Bijvoorbeeld iedere 4 jaar om tijdens de coalitie accenten te kunnen leggen in het uitvoeringsprogramma en te bepalen of het nodig/wenselijk is om de Structuurvisie (ambitie) bij te stellen. De centrale vraag voor het uitvoeringsprogramma is: Welke ambities gaan we op korte termijn waarmaken? Ofwel: Welke projecten zijn de komende 4 jaar te realiseren? Het uitvoeringsprogramma heeft een relatie met de Stadsbegroting en moet daarmee inhoudelijk en procedureel parallel gaan lopen. Idealiter zou het uitvoeringsprogramma telkens halverwege een coalitieperiode vastgesteld kunnen worden. Het nieuwe college en de nieuwe raad zijn dan immers volop ingevoerd in de materie en in staat om op basis van eigen ervaringen de ruimtelijke agenda te bepalen. Het eerste uitvoeringsprogramma wordt echter eind 2009 vastgesteld. De vereiste aan het totale product is dat actualisatie eenvoudig mogelijk is en dat we de ontwikkelingen in de stad, in bestemmingsplannen en in beleid monitoren en telkens bepalen of deze consequenties hebben voor ruimtelijke vertalingen en keuzes die in het totale product gemaakt zijn. Een vraag is nog hoe om te gaan met de sociaal-fysieke wijkdimensie die in de Actualisatie Kansenboek 2007 vorm heeft gekregen in pilots voor Nijmegen Midden en Lindenholt. Aan de hand van het vervolg van de Pilot Lindenholt kan later in het proces bepaald worden hoe in de Structuurvisie met de wijken dimensie zal worden omgegaan. Financiële component De Nijmeegse actieve grondpolitiek blijft het uitgangspunt. Daarnaast wordt in het project het realiteitsgehalte van bovenplans kostenverhaal bepaald. Het is niet de bedoeling om per beleidsveld naar maximalisatie van beleid en van kostenverhaal te streven, maar juist naar optimalisatie. Het is wel de bedoeling om de volgende vragen te beantwoorden: A. Welke gemaakte beleidskeuzes kunnen de komende jaren ruimtelijk gerealiseerd worden (beleidswensen optimaliseren)? B. Aangeven hoeveel reguliere middelen er te verwachten zijn, rekening houdend met de geplande exploitaties, Stadsbegroting, investeringsprogramma s, subsidies en landelijke 3

5 ontwikkelingen. En vooral antwoord geven op de vraag: Welke beleidswensen kunnen niet met regulier geld of andere te verwachten geldstromen betaald worden en zijn dus niet in de huidige Stadsbegroting voorzien? C. Lenen deze beleidswensen zich voor het gebruik van kostenverhaal / instrumenten volgens de GREX wet? Is dat realistisch? Wil Nijmegen dat? Financiering van het project In de Stadsbegroting is binnen het programma Ruimte en Bouwen voor het jaar begroot voor het opstellen van de Structuurvisie. Tevens wordt verkend of in Nijmegen ook de kosten voor het maken van de Structuurvisie verhaald kunnen worden (dit is een wettelijke mogelijkheid). Stappenplan In oktober 2008 is al gestart met oriëntatie op de Structuurvisie. De belangrijkste stappen tussen oktober 2008 en december 2009 zien er als volgt uit: 4 e kwartaal 2008 Oriëntatie: Wat wordt in de nieuwe Wro onder een Structuurvisie verstaan? Hoe gaan andere gemeenten om met samenhang tussen Structuurvisie (inhoud) en kostenverhaal? 1 e kwartaal 2009 Opstellen Startnotitie Nijmeegse Structuurvisie Vaststellen Startnotitie door college en informeren raad Interne startbijeenkomst en sessies over inhoudelijke onderwerpen en kostenverhaal 2 e kwartaal 2009 Onderdelen Structuurvisie uitwerken Dilemma s bespreken, zonodig in college en raad Concept Structuurvisie uitwerken Expertmeeting 3 e kwartaal 2009 college geeft ontwerp Structuurvisie vrij voor inspraak 4 e kwartaal 2009 Ter visie legging college en raad stellen (bijgestelde) Structuurvisie vast Een op het eerste oog realistische planning wijst op besluitvorming in de raad in december Mogelijk volgt dan nog publicatie. Indien nodig worden gedurende het proces gebruikt gemaakt van externe expertise op het gebied van Wro en GREX wet. Het voorstel is bovendien om een expertmeeting te organiseren. Toonaangevende experts op het terrein van ruimtelijke ontwikkeling en kwaliteit, structuurvisies en GREX wet kunnen dan reageren op de kwaliteit van de Nijmeegse Structuurvisie. De input voor deze bijeenkomst is een concept Structuurvisie. De bevindingen van de expertmeeting worden voorgelegd aan het college en verwerkt in de Structuurvisie. College en Raad zullen op de volgende momenten spreken of besluiten over de Structuurvisie: vaststellen startnotitie in college en actief informeren van raad discussie op heidag college over dilemma s in de Structuurvisie expliciete besluitvorming over inhoudelijke en financiële keuzes 4

6 college geeft ontwerp Structuurvisie vrij voor inspraak college en raad stellen (bijgestelde) Structuurvisie vast Interne en externe communicatie De Structuurvisie wordt gemaakt voor burgers, maatschappelijke organisaties en bedrijfsleven in Nijmegen. Vaststelling door college en raad waarborgt het democratische gehalte. Hieronder wordt verder ingegaan op de communicatie rond de structuurvisie: Inspraak: De Wro stelt: Bij de structuurvisie wordt aangegeven op welke wijze burgers en maatschappelijke organisaties bij de totstandkoming daarvan worden betrokken. Daarnaast is uiteraard de Nijmeegse inspraakverordening van toepassing. Dit betekent dat de Structuurvisie 6 weken ter visie ligt na vrijgave in het college. Na vaststelling in college en raad kan er nog een publicatie aan de Structuurvisie gewijd worden. Er wordt niet gekozen voor een interactief proces met stadsbewoners en (maatschappelijke) partijen. Argumenten hiervoor zijn: - Er is weinig beleidsruimte. De in maart 2008 door de raad vastgestelde Actualisatie Kansenboek (gestoeld op het coalitieakkoord Bruggen bouwen aan de Waal uit 2006) en vastgesteld sectoraal beleid zijn immers het uitgangspunt. - Draagvlak bij veel partijen is er al. Zij zijn betrokken bij het opstellen van sectoraal beleid of pakken al kansen op. - Naar verwachting kunnen deze partijen voor de Structuurvisie weinig nieuwe informatie bieden. Veel weten we al door participatieprocessen en afspraken rond sectoraal beleid en vooral concrete projecten. - Wanneer er in de loop van het proces nieuwe ruimtelijke keuzes voorliggen, kan alsnog bepaald worden om ruimer in participatie of inspraak te voorzien. Concrete projecten kennen in ieder geval hun eigen besluitvormings- en inspraaktraject. Nijmegen zal over de Structuurvisie ook in gesprek moeten gaan met haar omgeving. Met de provincie wordt in 2009 weer een aantal reguliere gesprekken over ruimtelijke ordeningszaken georganiseerd. De structuurvisie kan daarbij één van de gespreksonderwerpen zijn. Het gesprek met buurgemeenten zal indien nodig plaatsvinden nav gezamenlijke ontwikkelingen (Over Betuwe/A15 zone, Lingewaard/Park Lingezegen, Arnhem/programmatisch). De manier van overleg met de Stadsregio is nader te bepalen. Dilemma s en risico s Er worden tijdens het opstellen van de structuurvisie dilemma s verwacht die tijdig gesignaleerd moeten worden. Het is in Nijmegen de eerste keer dat dit product gemaakt wordt in deze vorm. Vorm en detaillering liggen nog niet vast. Ook in de rest van het land is nog beperkte ervaring met de nieuwe Wet ruimtelijke ordening, de structuurvisie en de relatie met de Grondexploitatiewet. 5