Beleidsplan. Gemeentelijke. schuldhulpverlening

Transcriptie

1 Beleidsplan Gemeentelijke schuldhulpverlening

2 Inhoudsopgave 2 1. Inleiding 3 2. Strategie Missie Visie Algemene doelstelling 4 3. Integrale schuldhulpverlening Preventie en nazorg Integrale schuldhulpverlening Toegankelijkheid Wachttijd en doorlooptijd Moratorium Maatwerk 8 4. Uitvoering schuldhulpverlening Juridische aspecten Regierol Proces schuldhulpverlening Spreekuur Intake Niet problematische schuld Problematische schuld Geen aanbod Functieprofiel medewerkers Kredietbank Inzet vrijwilligers Borging kwaliteit Ontwikkelingen, resultaten en kosten Ontwikkelingen Resultaten Kosten 16 Bijlagen: 1. Samenvatting werkwijze schuldhulpverlening Proces schuldhulpverlening Beleidsregel B094 Kosten schuldhulpverlening Actoren binnen het Meldpunt Schuldhulpverlening Overzicht aanvragen MSD 21 2

3 1. Inleiding Als gevolg van de Wet gemeentelijke schuldhulpverlening (Wgs) krijgen gemeenten een wettelijke zorgplicht op het terrein van integrale schuldhulpverlening. Inwoners krijgen recht op schuldhulpverlening, mits ze voldoen aan de toelatingseisen die de gemeente aan de verzoeker 1 en zijn of haar omstandigheden stelt. Een belangrijk uitgangspunt van de wet is dat de hulpverlening een integraal karakter heeft waarbij niet alleen aandacht uitgaat naar het hanteerbaar maken van het schuldenprobleem, maar ook naar de omstandigheden waaronder die schulden zijn ontstaan. Gemeentelijke schuldhulpverlening omvat het ondersteunen bij het vinden van een adequate oplossing gericht op het hanteerbaar maken van schulden, alsmede nazorg. Wanneer in dit beleidsplan gesproken wordt over schulden, gaat het over een situatie waarin een persoon onvoldoende in staat is om aan zijn of haar betalingsverplichtingen te voldoen. Het hebben van schulden, bijvoorbeeld in de vorm van een (hypothecaire)lening, hoeft niet problematisch te zijn. Het wordt pas problematisch als iemand onvoldoende middelen heeft om zijn rente en aflossing of andere rekeningen, zoals de zorgverzekering of energierekening, (tijdig) te betalen. De definitie van integrale schuldhulpverlening zoals geformuleerd door de Vereniging voor schuldhulpverlening en sociaal bankieren (NVVK) luidt als volgt: Integrale schuldhulpverlening is het actief ondersteunen van een verzoeker bij het vinden van een oplossing voor financiële problemen, de eventuele oorzaken ervan en de omstandigheden die een oplossing in de weg staan, alsmede het voorkomen dat problematische schulden ontstaan (preventie). Een problematische schuld is een belangrijke belemmerende factor voor (volwaardige) participatie. Het uitgangspunt van het Wmo beleid, het reïntegratiebeleid en het minimabeleid van de gemeente Drimmelen is het voorkomen en wegnemen van drempels die de participatie van inwoners belemmeren. Het is namelijk uit sociaal oogpunt niet aanvaardbaar en economisch niet verantwoord wanneer mensen buiten de samenleving staan. Om deze redenen wordt ook met het beleid schuldhulpverlening door de gemeente geïnvesteerd in het vergroten van de participatie van inwoners van de gemeente Drimmelen. In de komende beleidsperiode wordt de nadruk gelegd op het voorkomen van problematische schulden. Dat willen we samen met de partners in Drimmelen realiseren door mensen in een zo vroeg mogelijk stadium te bereiken en op dat moment laagdrempelige, maar passende ondersteuning te bieden. Voor deze passende ondersteuning wordt aansluiting gezocht met het Wmo beleid, het reïntegratiebeleid en het minimabeleid. Met het Wmo beleid in het kader van informatie, advies en cliëntenondersteuning (prestatieveld 3), mantelzorg en vrijwilligers (prestatieveld 4), participatie van mensen met een psychosociaal probleem (prestatieveld 5) en maatschappelijke zorg inclusief de afspraken in het kader van het Stedelijk Kompas 2 (prestatieveld 7, 8 en 9). In het kader van het reïntegratiebeleid kan schuldhulpverlening onderdeel uitmaken van een reïntegratietraject en eventueel zelfs verplicht worden gesteld. Het minimabeleid biedt inkomensondersteunende maatregelen. Daarnaast kan de gemeente via de bijzondere bijstand borg staan voor eventuele leningen van de aanvrager ten behoeve van het schuldhulpverleningstraject, zoals een saneringskrediet. Op deze manier wordt optimaal invulling gegeven aan integraal gemeentelijk beleid. Uiteraard staat de eigen verantwoordelijkheid van de verzoeker centraal. Uitgangspunt van schuldhulpverlening is dan ook minimale ondersteuning vanuit de gemeente en haar partners en maximale eigen verantwoordelijkheid van de verzoeker. Dit beleidsplan is tot stand gekomen in overleg met (zorg)partners van de gemeente, waaronder Kredietbank West-Brabant te Breda en Stichting Surplus Welzijn te Oosterhout. Beide partners vormen samen met de gemeente het Meldpunt schuldhulpverlening Drimmelen, die 6 wekelijks vergadert. Daarnaast is dit beleidsplan afgestemd met andere Amer-gemeenten Oosterhout en Geertruidenberg. 1 Persoon die zich tot de gemeente heeft gewend voor schuldhulpverlening. 2 Met het Stedelijk Kompas geven gemeenten, zorgkantoren, woningcorporaties en andere betrokkenen ondersteuning aan mensen die dak- of thuisloos zijn of dat dreigen te worden. De gemeente zorgt in dit kader voor een effectieve signalering en toeleiding tot opvang en zorg, een adequaat opvangvoorzieningenniveau, collectieve ziektekostenverzekeringen en toereikende schuldhulpverlening trajecten. 3

4 2. Strategie 2.1. Missie Meedoen is het kernwoord van het sociaal beleid van de gemeente Drimmelen. De primaire taak van de gemeente is het bieden van een sociale springplank en waar nodig een sociaal vangnet. Met onder andere het Wmo beleid, het reïntegratiebeleid, het minimabeleid en voorliggend beleidsplan schuldhulpverlening wil de gemeente de inwoners van Drimmelen optimaal ondersteunen in het behalen van het hoogst haalbare niveau van zelfredzaamheid Visie Bij alle sociale voorzieningen van de gemeente en haar partners staat de eigen verantwoordelijkheid van de verzoeker voorop. Ook in het kader van schuldhulpverlening is de verzoeker zelf verantwoordelijk voor het ontstaan van de schulden en voor het oplossen daarvan. Op enig moment heeft de verzoeker de controle over zijn of haar financiën verloren en het doel van schuldhulpverlening is om de verzoeker te ondersteunen bij het herpakken van de controle, op een zodanige manier dat de verzoeker (weer) zelfredzaam wordt. De gemeente en haar partners lossen het probleem niet op voor de verzoeker, maar bieden de verzoeker ondersteuning. Daarbij zal voor zover mogelijk een beroep worden gedaan op het eigen netwerk van de verzoeker. Wanneer financiële zelfredzaamheid niet haalbaar is, zal naar een duurzame oplossing gezocht worden, bijvoorbeeld in de vorm van beschermingsbewind. Een andere mogelijkheid is dat de verzoeker na het einde van het traject gebruik blijft maken van budgethulp, maar deze hulp zelf betaalt. De gemeente voert de hulpverlening niet zelfstandig uit, maar werkt daarbij nauw samen met (zorg)partners, waaronder ook vrijwilligers(organisaties) en particuliere initiatieven. De gemeente brengt het netwerk van partijen die op enigerwijze betrokken (zouden kunnen) zijn bij schuldhulpverlening in beeld. Op deze manier ontstaat een sociale kaart waarbij inzichtelijk is wie wat doet, op welk moment en voor welke doelgroep. Hierdoor kan de hulpverlening ook goed op elkaar afgestemd worden. De uitgangspunten van schuldhulpverlening, namelijk de eigen verantwoordelijkheid van de verzoeker staat centraal, het optimaal benutten van het eigen netwerk (in de wijk) en het opheffen van drempels voor participatie, sluiten nauw aan bij de uitgangspunten van de Wmo. Net als bij de Wmo wordt er altijd naar de individuele situatie van de verzoeker gekeken, maar wordt vervolgens in het kader van de hulpverlening zoveel als mogelijk aangesloten bij collectief georganiseerde voorzieningen Algemene doelstelling De doelstelling van onze dienstverlening is hanteerbare schulden voor iedereen. Het hulpverleningstraject richt zich op het voorkomen van bedreigende situaties 3 en het werken naar een situatie waarbij de schulden geen belemmering zijn voor het kunnen deelnemen aan de maatschappij. Aan het einde van het traject is de verzoeker financieel zelfredzaam. Wanneer financiële zelfredzaamheid niet haalbaar is, zal buiten de kaders van schuldhulpverlening een duurzame oplossing gezocht worden. Bijvoorbeeld in de vorm van beschermingsbewind. Om deze doelstelling te bereiken, zal de gemeente naast het bieden van curatieve zorg (probleemoplossend) ook inzetten op preventie (probleemvoorkomend) en nazorg (recidivevoorkomend). Binnen het hulpverleningstraject wordt onderscheid gemaakt tussen problematische schulden en niet problematische schulden. Door in een situatie waarin de schulden nog niet problematisch zijn te investeren in adequate en voor de verzoeker laagdrempelige, maar goedgeorganiseerde hulpverlening, kan voorkomen worden dat schulden problematisch worden. Daarnaast wordt onderscheid gemaakt tussen materiële schuldhulpverlening en immateriële schuldhulpverlening. Waar materiële schuldhulpverlening zich richt op de financieel technische hulpvraag, richt immateriële schuldhulpverlening zich op de omstandigheden waarin de persoon verkeert die een duurzame oplossing van de schuldenproblematiek in de weg staan. 3 Onder bedreigende situatie wordt verstaan; gedwongen woningontruiming, beëindiging van de levering van gas, elektriciteit, stadsverwarming of water of opzegging dan wel ontbinding van de zorgverzekering. 4

5 3. Integrale schuldhulpverlening 3.1. Preventie en nazorg Het doel van schuldpreventie is om problematische schulden te voorkomen en daarmee ook te voorkomen dat er belemmeringen voor participatie en/of maatschappelijke kosten ontstaan. Preventieactiviteiten zoals voorlichting, vroeg signalering, bestrijding van niet gebruik, budgetbegeleiding of budgetbeheer, zijn onderdeel van integrale schuldhulpverlening. Preventie kan in verschillende stadia van de schuldhulpverlening aan de orde komen en bestaat uit drie niveaus: 1. Primaire preventie: Alle activiteiten die gericht zijn op het voorkomen dat er financiële problemen ontstaan. 2. Secundaire preventie: Alle activiteiten die gericht zijn op het voorkomen dat de financiële problemen groter worden. 3. Tertiaire preventie: Alle activiteiten die gericht zijn op het voorkomen dat er opnieuw financiële problemen ontstaan (= nazorg). Schulden komen in alle lagen van de bevolking voor. In het kader van primaire preventie is het belangrijk om te weten welke personen de meeste kans hebben op het ontwikkelen van problematische schulden. Op deze manier kun je primaire preventie, zoals voorlichting, gericht en effectief inzetten. Om dit te achterhalen wordt onderzoek gedaan naar de achtergrond van het huidige klantenbestand schuldhulpverlening. Daarnaast heeft Surplus Welzijn in samenwerking met Kredietbank Nederland en de gemeente risicofactoren benoemd. Dit zijn omstandigheden en gebeurtenissen waardoor personen mogelijk in een schuldensituatie terecht komen, zoals in het geval van een inkomensterugval of een echtscheiding. Verder blijkt uit onderzoek dat de schuldenproblematiek onder jongeren en kleine zelfstandigen toeneemt. Naar aanleiding van deze analyses worden doelgroepen voor preventie geselecteerd. Niet alleen de gemeente en haar partners hebben belang bij het voorkomen van problematische schulden. Ook schuldeisers zoals woningcorporaties, hypotheekverstrekkers, energiemaatschappijen en verzekeraars hebben hier belang bij. Niet alleen gezien het kostenaspect, maar zeker ook vanuit hun maatschappelijke betrokkenheid. In het komende jaar wordt onderzocht hoe met deze partijen op het gebied van primaire preventie kan worden samengewerkt en aansluiting gezocht kan worden bij reeds bestaande activiteiten en programma s van (zorg)partners, vrijwilligers, activiteitencentra en het onderwijs. Bij secundaire preventie gaat het om vroegtijdige opsporing, onderkenning en behandeling van schuldenproblematiek. Door vroege opsporing en behandeling kan worden voorkomen dat schulden problematisch worden. In het kader van vroeg signalering heeft de gemeente Drimmelen afspraken gemaakt met woningcorporaties Volksbelang en Goed Wonen. Ongeveer een kwart van de woningen in onze gemeente worden via deze woningcorporaties verhuurd en daarmee hebben deze organisatie een groot bereik binnen de doelgroep. Waar mogelijk worden in de komende beleidsperiode met meer instanties, zoals hypotheekverstrekkers, energiemaatschappijen en verzekeraars dergelijke afspraken gemaakt, zodat ook de overige huishoudens worden bereikt. In het schuldhulpverleningstraject wordt een splitsing gemaakt tussen problematische schulden en niet problematische schulden. De trajecten die worden uitgestippeld voor verzoekers die nog geen problematische schuld hebben, waarbij vrijwilligers een grote rol spelen, vallen allemaal onder secundaire preventie. Het doel van deze trajecten is namelijk het voorkomen van problematische schulden. Tertiaire preventie is het voorkomen van terugval in de oude situatie (nazorg). Activiteiten gericht op het verlenen van nazorg op individueel en collectief niveau zijn onderdeel van integrale schuldhulpverlening. Nazorg is voor iedere verzoeker een essentieel onderdeel van het traject en de exacte inhoud hiervan wordt vastgelegd in van het plan van aanpak. Er zullen kort na het afronden van het traject contactmomenten plaatsvinden, maar ook op langere termijn. Nazorg kan zowel 5

6 individueel geboden worden als ook via een groepsgewijze aanpak. Bij het inzetten van preventie en nazorg wordt rekening gehouden met het feit dat kennis en vaardigheden van mensen van belang zijn, maar dat het hebben van kennis en vaardigheden slechts een beperkte invloed heeft op het feitelijke gedrag. De keuzes die mensen in het dagelijks leven maken zijn vaak niet rationeel. Uit onderzoek blijkt zelfs dat het hebben van meer kennis van financiële zaken zelfs kan leiden tot het nemen van grotere financiële risico s. Om ervoor te zorgen dat mensen niet (opnieuw) in een problematische schulden situatie terecht komen, zullen de preventieve activiteiten daarom primair gericht zijn op structurele gedragsverandering. Om op het gebied van financiën een bepaald basisniveau te bereiken, zal bij de preventieactiviteiten uiteraard ook aandacht zijn voor het overdragen van kennis en het aanleren van vaardigheden Integrale schuldhulpverlening Een belangrijk uitgangspunt van het wettelijk kader gemeentelijke schuldhulpverlening is dat de schuldhulpverlening een integraal karakter heeft. Dat betekent dat er bij de schuldhulpverlening niet alleen aandacht moet zijn voor het komen tot een oplossing van de financiële problemen (materiële schuldhulpverlening), maar er moet ook aandacht zijn voor eventuele omstandigheden die in verband kunnen staan met de financiële problemen van de verzoeker (immateriële schuldhulpverlening). Het kan daarbij bijvoorbeeld gaan om psychosociale factoren, relatieproblemen, de woonsituatie, de gezondheid, de verslaving of de gezinssituatie. Het is van belang in het kader van de schuldhulpverlening om samen met de verzoeker de eventuele oorzaken, die ten grondslag liggen aan het ontstaan van de schulden, zo mogelijk weg te nemen. Hetzelfde geldt uiteraard ook voor het wegnemen van omstandigheden die het oplossen van problematische schulden in de weg staan. Kortom het samen met de verzoeker wegnemen van deze oorzaken of omstandigheden is in veel gevallen essentieel om de financiële problemen van de verzoeker in structurele zin op te lossen. Om daadwerkelijk integrale hulpverlening te kunnen bieden, vindt, zoals omschreven in de inleiding, aansluiting plaats met andere beleidsterreinen binnen de gemeente. Wanneer blijkt dat om bepaalde redenen, zoals een verstandelijke beperking, financiële zelfredzaamheid niet haalbaar is, wordt voor de verzoeker een duurzame oplossing gezocht. Denk bijvoorbeeld aan beschermingsbewind. Een andere mogelijkheid is dat de verzoeker na het einde van het traject gebruik blijft maken van budgethulp, maar deze hulp zelf betaalt. De schuldhulpverlening is onder te verdelen in verschillende producten. Bijvoorbeeld een saneringskrediet, inkomensbeheer of begeleiding door maatschappelijk werk. Het uitgangspunt voor de in te zetten producten is minimale ondersteuning vanuit de gemeente en maximale eigen verantwoordelijkheid van de verzoeker. De producten die de betrokken instanties in een hulpverleningstraject inzetten, worden omschreven in een individueel plan van aanpak. Daarbij wordt eerst onderzocht welke mogelijke ondersteuning de verzoeker vanuit zijn of haar eigen netwerk en de wijk waarin de verzoeker woont zelf kan inschakelen. Het doel is om het juiste product op het juiste moment in te zetten. Schuldhulpverlening is voor de verzoeker niet vrijblijvend. De verzoeker stemt schriftelijk in met het plan van aanpak en houdt zich aan de afspraken die hierin genoemd staan. Het plan van aanpak kan gedurende het traject gewijzigd worden indien de omstandigheden daarom vragen Toegankelijkheid Uit onderzoek blijkt dat het slecht voor de effectiviteit van de gemeentelijke schuldhulpverlening is als bepaalde groepen van schuldhulpverlening worden uitgesloten. Dit en het feit dat problematische schulden een belangrijke belemmerende factor voor (volwaardige) participatie zijn, is reden om gemeentelijke schuldhulpverlening breed toegankelijk te laten zijn. Uitsluiting in individuele situaties is wel mogelijk daar waar de Wgs daar ruimte toe biedt. In de beleidsregels gemeentelijke schuldhulpverlening is aangegeven in welke gevallen het college kan besluiten een aanvraag tot gemeentelijke schuldhulpverlening af te wijzen. Bijvoorbeeld in het geval van herhaaldelijk verwijtbare recidive. De beleidsregels worden vastgesteld door het college van Burgemeester en Wethouders van de gemeente 4. 4 Zie bijlage 3 beleidsregel B094 De kosten van Schuldhulpverlening. 6

7 De Wgs schrijft in artikel 2 lid 4.d. voor dat in het beleidsplan in ieder geval wordt aangegeven hoe schuldhulpverlening aan gezinnen met inwonende minderjarige kinderen wordt vormgegeven. De gemeentelijke schuldhulpverlening is laagdrempelig, breed toegankelijk en toegespitst op de individuele omstandigheden van de verzoeker. Dat betekent dat waar mogelijk altijd een passende vorm van hulpverlening geboden wordt. Dat geldt dus ook voor gezinnen met inwonende minderjarige kinderen. Ook wanneer de verzoeker op basis van de beleidsregels wordt uitgesloten voor schuldhulpverlening zal in het geval van inwonende minderjarige kinderen onderzocht worden welke hulpverlening wel geboden kan worden Wachttijd en doorlooptijd De wachttijd is de periode die verstrijkt tussen het moment dat een persoon zich tot het Meldpunt Schuldhulpverlening wendt voor schuldhulpverlening en het eerste gesprek waarin de hulpvraag wordt vastgesteld. De Wgs schrijft voor dat de wachttijd maximaal vier weken mag zijn. De maximale wachttijd is een termijn van orde. Dit betekent dat er geen directe sanctie voor de gemeente is, indien deze de geldende termijn overschrijdt. Aangezien korte wachttijden bijdragen aan het voorkomen en beperken van problematische schulden en aan de bereidheid van schuldeisers om mee te werken aan een schuldbemiddelingstraject, is het een inspanningsverplichting voor gemeente Drimmelen om in te zetten op een zo kort mogelijke wachttijd. Het intake gesprek zal altijd plaatsvinden binnen een periode van vier weken door een budgetconsulent 5. Het gesprek is laagdrempelig en gericht om op korte termijn een globale inschatting te maken van de problematiek en het mogelijke vervolgtraject. Voor het gesprek hoeft de verzoeker niet alle papieren al op orde te hebben en een formele aanvraag te doen. Als de verzoeker naar aanleiding van het gesprek een aanvraag voor schuldhulpverlening wil doen, wordt een aanmeldingsgesprek geadviseerd bij een casemanager van sociale zaken. Dit gesprek, waarin de hulpvraag wordt geïnventariseerd, zal ook binnen dezelfde periode van vier weken plaatsvinden. Wanneer er sprake is van een bedreigende situatie, vindt het intakegesprek bij de budgetconsulent binnen drie werkdagen plaats. De doorlooptijd is de periode die verstrijkt tussen het intakegesprek waarin de hulpvraag wordt vastgesteld en het moment waarop het resultaat is bereikt. Het resultaat is bijvoorbeeld bereikt bij het opstarten van een schuldregeling, betalingsregeling, herfinanciering, weigering van een of meer crediteuren om mee te werken aan een voorstel, uitval van de aanvrager of een adviesgesprek op basis waarvan de aanvrager de situatie zelf kan oplossen. Lange doorlooptijden hebben een negatieve invloed op de motivatie van de aanvrager om mee te (blijven) doen aan een schuldhulpverleningstraject. Beperking van doorlooptijden is ook positief voor bereidheid van schuldeisers om mee te werken aan een schuldbemiddelingstraject en draagt bij aan het voorkomen en beperken van problematische schulden. Daarnaast is het van belang dat de aanvrager vooraf een globaal beeld heeft van de doorlooptijd en dat rekening wordt gehouden met de individuele situatie van de aanvrager. In de Wgs is ook opgenomen dat gemeenten verplicht zijn schuldenaren vooraf globaal inzicht te geven in de te verwachten doorlooptijd. De verwachting die de gemeente afgeeft is een termijn van orde. Op het overschrijden van deze termijn staat geen sanctie. De gemeente heeft de inspanningsverplichting om conform de Gedragscode Schuldregeling van de NVVK binnen de termijn van fase 1 (3 mnd) en fase 2 (120 dgn) een schuldregeling tot stand te brengen. (zie 5.2 blz. 15) Wanneer schuldeisers niet mee willen werken of het proces vertragen, vindt doorgeleiding naar de Wsnp plaats. Door middel van een plan van aanpak wordt aan de aanvrager inzicht gegeven in de verwachte doorlooptijd. 5 De gemeente heeft ervoor gekozen om schuldhulpverlening uit te besteden. De instelling die schuldhulpverlening voor de gemeente uitvoert wordt in dit plan omschreven als de budgetconsulent. Veelal is dit de budget consulent van Stichting Surplus Welzijn. 7

8 Moratorium Een moratorium is een afkoelingsperiode van zes maanden waarin schuldeisers hun invorderingsmaatregelen op de aanvrager van schuldhulpverlening tijdelijk opschorten. Dat betekent ook dat schuldeisers in die periode geen beslag kunnen leggen op het inkomen en het vermogen van de aanvrager of bezittingen van de aanvrager gedwongen kunnen verkopen. Een moratorium is een uiterst middel om in het minnelijke traject tot een oplossing te komen en wordt alleen toegekend als het voor de schuldhulpverlening noodzakelijk is. Bijvoorbeeld als vaststaat dat de schuldeiser niet bereid is op basis van individuele afspraken zijn invorderingsmaatregelen tijdelijk op te schorten. Alleen het college kan een verzoekschrift voor een moratorium indienen bij de rechtbank. Het streven is om zoveel als mogelijk zonder de inzet van een moratorium te komen tot een schuldregeling. Dit is mogelijk als schuldeisers vertrouwen hebben in de gemeentelijke schuldhulpverlening en daarom wordt door de Kredietbank geïnvesteerd in een goede relatie met schuldeisers. In uiterste gevallen zal het college een verzoekschrift indienen bij de rechtbank Maatwerk Integrale schuldhulpverlening is toegesneden op de individuele aanvrager, waarbij dus sprake is van maatwerk. Het werken volgens standaardafspraken levert echter een belangrijke bijdrage aan het vertrouwen van schuldeisers in de gemeentelijke schuldhulpverlening. Om hierin een goede balans te vinden bieden gemeenten schuldregelingen aan die uitgaan van gestandaardiseerd maatwerk. Ook budgetconsulents gaan bij het bieden van een oplossing uit van gestandaardiseerd maatwerk. Voor iedere verzoeker wordt een plan van aanpak opgesteld. Het plan van aanpak geeft in de eerste plaats aan wat de verzoeker zelf moet doen en wat zijn omgeving voor hem kan betekenen. Vervolgens wordt een keuze gemaakt uit standaard producten rondom de eventuele schuldregeling (materiële schuldhulpverlening). Ook wordt in het plan aangegeven of er sprake is van immateriële problematiek en door welke partij(en) hulpverlening op dit gebied geboden wordt. Het aanbod is geheel afhankelijk van de situatie van de verzoeker, de mate van leerbaarheid van de verzoeker, de mate waarin de verzoeker meewerkt, de complexiteit van de schuld en de complexiteit van de sociaal-maatschappelijke problematiek. Belangrijk is dat het aanbod dat wordt gedaan realistisch is en dus haalbaar voor de verzoeker. Het aanbod gaat altijd uit van minimale professionele ondersteuning en zo veel mogelijk eigen inzet van de verzoeker, met eventueel ondersteuning vanuit het eigen netwerk. Dit om zelfredzaamheid te bevorderen en kans op herhaling te verkleinen. In een individueel plan van aanpak wordt maatwerk geboden binnen vooraf vastgestelde kaders. Deze kaders worden verder uitgewerkt in de beleidsregels schuldhulpverlening. Afwijken van standaard afspraken bij materiële schuldhulpverlening is alleen mogelijk als de aanvrager en de schuldeisers daarmee instemmen. 8

9 4. Uitvoering schuldhulpverlening 4.1. Juridische aspecten De beslissing van het college van de gemeente tot het doen van een aanbod of tot het weigeren van integrale schuldhulpverlening is een besluit in de zin van de Algemene wet bestuursrecht (Awb). Het besluit moet binnen acht weken na datum aanvraag genomen worden. Bij niet tijdig beslissen is de Wet dwangsom en beroep van toepassing. Tegen het besluit is bezwaar en beroep mogelijk. Het college neemt het besluit op basis van een schriftelijke aanvraag en maakt het besluit door middel van een beschikking aan de verzoeker bekend. Het afgeven van een beschikking wordt gemandateerd aan de Kredietbank. Bij het nemen van een negatief besluit (afwijzing) is het belangrijk dat het besluit in de beschikking goed gemotiveerd wordt. De motivatie moet afgeleid zijn van wat bepaald is in het beleid en de beleidsregels. In individuele gevallen kan het college zowel ten gunste van de verzoeker als ten nadele van de verzoeker gemotiveerd afwijken van wat is opgenomen in de beleidsregels. Het college kan ook ambtshalve overgaan tot schuldhulpverlening. Dit kan bijvoorbeeld aan de orde zijn in spoedgevallen waarin de wil van de persoon die schuldhulpverlening nodig heeft niet kenbaar gemaakt kan worden. In de artikelen 5 en 6 van de Wgs is de inlichtingen- en medewerkingverplichting opgenomen. De verzoeker wordt zowel door het aanvraagformulier als de beschikking hierop gewezen. Wanneer de verzoeker zich niet aan deze voorwaarden houdt, kan de hulpverlening beëindigd worden. De beëindiging van een traject in het kader van integrale schuldhulpverlening wordt door de gemeente schriftelijk gemotiveerd. Naast de mogelijkheid van bezwaar en beroep, kan de verzoeker een klacht indienen bij de nationale ombudsman of gebruik maken van de klachtenprocedure Regierol De gemeente is verantwoordelijk voor schuldhulpverlening. Binnen deze verantwoordelijkheid stuurt, faciliteert en controleert de gemeente, als opdrachtgever van schuldhulpverlening, de uitvoerende organisaties. Sturen door middel van een duidelijke opdracht en een verantwoordingskader, faciliteren door het beschikbaar stellen van middelen en het geven van ruimte voor ieders professie en controleren door het toezien op het naleven van het beleid, de beleidsregels en het behalen van de gewenste resultaten. Naast de Kredietbank zijn er in Drimmelen verschillende organisaties en particuliere initiatieven actief op het gebied van schuldhulpverlening. Zoals in de visie aangegeven voert de gemeente de hulpverlening niet zelfstandig uit, maar werkt daarbij nauw samen met deze organisaties en particuliere initiatieven. De gemeente Drimmelen brengt in beeld wie dit zijn, wat zij aan hulpverlening kunnen bieden en welke taken en verantwoordelijkheden hierbij horen. Bij de inrichting en de uitvoering van de integrale schuldhulpverlening is het van belang dat één instantie zoveel mogelijk de regie heeft binnen de schuldhulpverlening trajecten. Het toewijzen van de regierol is essentieel om samenhang te waarborgen in de aanpak van de problemen van de aanvrager. Hiermee kan voorkomen worden dat organisaties langs elkaar heen werken en met name bezig zijn om hun aspect van het probleem op te lossen. De gemeente heeft ervoor gekozen om schuldhulpverlening uit te besteden en heeft zelf de regierol binnen het uitvoerende proces. Door de opdrachtnemer (Kredietbank) 6 worden diverse producten ingezet en na advisering aan de gemeente wordt het besluit via een beschikking door de gemeente aan de aanvrager gecorrespondeerd. 6 Op dit moment voert Kredietbank West-Brabant te Breda de schuldbemiddeling uit in Drimmelen. 9

10 De gemeente heeft de begeleiding van de schuldhulp ondergebracht bij de budgetconsulent van Stichting Surplus Welzijn. Deze brengt in beeld welke instanties en vrijwilligers er zijn en welke hulpverlening er noodzakelijk is. De budgetconsulent zet in samenspraak met de gemeente binnenhet Meldpunt Schuldhulpverlening Drimmelen de instanties en vrijwilligers op het juiste moment in het proces in en is op uitvoerend niveau de gesprekspartner van de betrokken instanties. In bijlage 4 zijn de rollen en taken van de gemeente, Kredietbank en budgetconsulent nader beschreven Proces schuldhulpverlening In bijlage 2 staat het proces schuldhulpverlening schematisch weergegeven Contact Budgetconsulent (inloop) contact budgetconsulent Mensen met financiële problemen melden zich op diverse plaatsen, zoals bij de gemeente, Surplus Welzijn, de sociaal raadslieden, de goederenbank, loketbegeleiding, stichting Leergeld, woningcorporaties, kredietbank, enzovoort. Wanneer mensen ondersteuning nodig hebben worden deze mensen als eerste stap in het proces doorverwezen naar de budgetconsulent, die voor de mensen laagdrempelig bereikbaar moet zijn. Het betreft een informatie- en servicegesprek gericht op de persoonlijke financiële situatie. Tijdens het gesprek wordt door een professional de persoonlijke situatie van de persoon geïnventariseerd. Op basis daarvan wordt door de professional beoordeeld of er financiële hulpverlening geboden moet en kan worden. Indien dat het geval is en deze persoon ook ondersteuning nodig heeft van de gemeente, wordt contact gelegd voor de eventuele intake van een uitkeringsaanvraag of een aanmeldingsgesprek voor de aanvraag van schuldbemiddeling, die daarna doorgestuurd wordt aan de Kredietbank. Als de verzoeker ondersteuning nodig heeft bij het verzamelen en ordenen van de benodigde gegevens voor de intake, kan de budgetconsulent een vrijwilliger benaderen om daarin hulp te bieden. De vrijwilliger ondersteunt bij het verzamelen en ordenen van de gegevens, maar heeft niet zelf contact met schuldeisers en is ook niet verantwoordelijk voor het opstellen van een actueel schuldoverzicht. Met een gesprek wordt bereikt dat de mensen die financiële problemen hebben in beeld zijn bij de gemeente en dat een goede inschatting gemaakt kan worden van de vaak complexe problematiek en wat die persoon nodig heeft. Niet al deze mensen zullen uiteindelijk in een schuldhulpverleningstraject terecht komen, maar worden wel doorverwezen naar mogelijke instanties die hen op dat moment kunnen ondersteunen. adviesgesprek Wanneer een verzoeker bijvoorbeeld een advies nodig heeft, maar een schuldhulpverleningstraject nog niet van toepassing is, kan de budgetconsulent met de verzoeker in een gesprek in deze behoefte voorzien. Hier is dan geen sprake van een aanvraag schuldhulpverlening en wordt ook geen intakegesprek gepland, maar wordt in het kader van primaire preventie met een adviesgesprek voorkomen dan mensen in zodanige financiële problemen komen dat schuldhulpverlening nodig is. 10

11 Intake Intake budgetconsulent Het intakegesprek wordt gevoerd door de budgetconsulent. Tijdens het intakegesprek wordt de hulpvraag vastgesteld. Daarbij wordt bepaald of er sprake is van een problematische schuld of een niet problematische schuld (materiële schuldhulpverlening). In de beleidsregels wordt conform de Gedragscode Schuldregeling van de NVVK gedefinieerd wanneer er wel of geen sprake is van een problematische schuld. Daarnaast wordt onderzocht of er omstandigheden zijn die ten grondslag liggen aan het ontstaan van de schulden van de verzoeker of die het oplossen van deze schulden in de weg staan (immateriële schuldhulpverlening). Ook wordt beoordeeld of de verzoeker wel in aanmerking komt voor een aanbod tot schuldhulpverlening (zie verder hoofdstuk 3.2.1). Als de verzoeker in aanmerking komt voor schuldhulpverlening en de verzoeker de hulpverlening ook accepteert, wordt naar aanleiding van het intakegesprek een plan van aanpak opgesteld. In het plan van aanpak staat het te volgen traject beschreven en de verwachte doorlooptijd. Ook staan daarin alle voorwaarden en afspraken die gemaakt worden. Indien de Kredietbank andere instanties of vrijwilligers betrekt in het plan van aanpak, wordt dit vooraf met de betreffende instantie of vrijwilliger afgestemd. Zowel de verzoeker als de Kredietbank tekent het plan van aanpak. Het wel of niet doen van een aanbod tot schuldhulpverlening naar aanleiding van een schriftelijke aanvraag van de verzoeker, wordt aan de verzoeker bevestigd in een beschikking Niet problematische schuld Niet problematische schuld Wanneer na het intakegesprek blijkt dat er geen sprake is van een problematische schuld, wordt geen traject opgestart door de Kredietbank. In het plan van aanpak wordt aangegeven welke ondersteuning wel geboden wordt. Denk hierbij aan deelname aan een preventieactiviteit zoals een budgetcursus of een financieel adviesgesprek. Voor het regelen van de niet problematische schulden wordt de verzoeker gewezen op zelfhulpmiddelen 7. Om er daadwerkelijk voor te zorgen dat de schulden niet problematisch worden en de verzoeker financieel zelfredzaam wordt of blijft, is in de meeste gevallen wel begeleiding nodig. Hiervoor worden samen met de verzoeker eerst de mogelijkheden in het eigen netwerk en in de eigen wijk onderzocht. Als de ondersteuning niet in het eigen netwerk of in de wijk gevonden kan worden, wordt de verzoeker aan een vrijwilliger gekoppeld. Voor deze aanpak wordt aansluiting gezocht bij bestaande collectief georganiseerde voorzieningen in het kader van het Wmo beleid (informele zorg). Wanneer schulden toch problematisch dreigen te worden of er ontstaan andere knelpunten, dan vindt over de voortgang van het traject overleg plaats tussen de verzoeker, de vrijwilliger en de budgetconsulent. Voor eventuele immateriële hulpverlening wordt de verzoeker doorverwezen naar zorgpartners. Ook dit traject wordt opgenomen in het plan van aanpak. De hulpverlening die bij niet problematische schulden geboden wordt duurt in principe maximaal een jaar. De Kredietbank verstrekt het plan van aanpak aan alle partijen die betrokken zijn bij het hulpverleningstraject. 7 Bijvoorbeeld en 11

12 Schematische weergave niet problematische schuld: Niet problematische schuld Materieel Immaterieel Adviesgesprek Preventie instrument Zelfhulpmiddel Zorgpartners Vrijwilliger Problematische schuld Problematische schuld In het geval van een problematische schuld, wordt de materiële schuldhulpverlening geboden door de Kredietbank. Deze hulpverlening (schuldbemiddeling) omvat onder andere het stabiliseren van de schulden, het waar mogelijk hanteerbaar maken van de schulden en eventueel met een schuldregeling het oplossen van de schulden. Daarnaast worden deze mensen door de Kredietbank in principe binnen een jaar gecoacht naar financiële zelfredzaamheid. Wanneer het niet mogelijk blijkt om tot een oplossing van de problematische schulden te komen, bijvoorbeeld omdat een of meerdere schuldeisers niet mee willen werken aan een schuldregeling, kan de Kredietbank de aanvrager doorgeleiden naar de Wsnp. Welke instantie de eventuele immateriële hulpverlening biedt, is afhankelijk van welke problematiek er naast de schulden mogelijk nog meer speelt. Uitgangspunt van het schuldhulpverleningstraject is dat de professionele hulpverlening zo beperkt en kort mogelijk is. Er wordt altijd gezocht naar de meest efficiënte weg naar (financiële) zelfredzaamheid, waarbij ook in het geval van een problematische schuld zoveel mogelijk wordt gezocht naar ondersteuning vanuit het eigen netwerk van de verzoeker of vanuit vrijwilligersorganisaties. De Kredietbank verstrekt het plan van aanpak aan alle partijen die betrokken zijn bij het hulpverleningstraject. De Kredietbank houdt gedurende het traject de regie. Problematische schuld Materieel Immaterieel Schuldregeling Zorgpartners Coachen 12

13 Geen aanbod Geen aanbod Niet in alle gevallen zal een bezoek aan het spreekuur leiden tot een aanvraag schuldhulpverlening. In sommige gevallen echter zal een bezoek aan het spreekuur wel leiden tot een aanvraag, maar zal geen aanbod schuldhulpverlening gedaan worden door het college. In de beleidsregels staat aangegeven in welke gevallen het college kan besluiten geen aanbod te doen in het kader van schuldhulpverlening Functieprofiel medewerkers Kredietbank De Kredietbank is bij alle onderdelen van het proces schuldhulpverlening betrokken en sluit zijn bevindingen kort met de budgetconsulent en casemanager sociale zaken. Om bij de verschillende processtappen, zoals het intakegesprek, een goede inschatting te kunnen maken van de problematiek, is het van essentieel belang dat de medewerker zowel de materiële als immateriële problematiek goed in beeld kan brengen. Zeker ook op het gebied van financiële coachen en het vervullen van de rol van sparringpartner voor vrijwilligers en zorgpartners, zal de medewerker de problematiek niet alleen vanuit een financiële invalshoek moeten kunnen benaderen. De Kredietbank zorgt ervoor dat haar medewerkers voldoen aan dit profiel Inzet vrijwilligers vrijwilligers Vrijwilligers zijn op allerlei terreinen in de Drimmelense samenleving actief. Ook op het terrein van schuldhulpverlening, schuldpreventie en thuisadministratie zijn steeds meer vrijwilligers en maatschappelijke organisaties actief. Deze ondersteuning is voor mensen met schulden en mensen die moeite hebben om hun administratie op orde te houden van groot belang. Vrijwilligers hebben meer tijd dan professionals, zijn laagdrempelig en komen vaker bij iemand thuis. Die factoren kunnen echt het verschil maken. Grip, inzicht en overzicht over de financiën zijn belangrijke indicatoren voor financiële zelfredzaamheid. Budgetvaardigheden aanleren en samen oefenen is bij uitstek een activiteit waarbij vrijwilligers een rol kunnen spelen. Vrijwilligers zijn op verschillende momenten in het proces zeer waardevol. Zo kunnen de vrijwilligers mensen die zich met financiële problemen bij hun melden doorverwijzen (en eventueel vergezellen) naar het spreekuur, kunnen zij mensen ondersteunen bij het verzamelen van de benodigde gegevens voor de intake en kunnen zij aan een verzoeker gekoppeld worden om de verzoeker te ondersteunen bij het doorlopen van een traject. Het is belangrijk dat de vrijwilliger naast de verzoeker staat. Hij neemt het roer niet over van de verzoeker. Wel is het van belang dat de vrijwilliger de verzoeker handvatten geeft om zelf aan de slag te kunnen. In de eerste fase ondersteunt de vrijwilliger bij het verkrijgen van overzicht in de financiën. Vervolgens is de begeleiding erop gericht de verzoeker (weer) financieel zelfredzaam te krijgen. Voor een geslaagde inzet van vrijwilligers in het proces, is een scherp beeld van de werkverdeling tussen professionals en vrijwilligers noodzakelijk. Daarnaast is het ter bescherming van de vrijwilliger belangrijk dat het duidelijk is welke ondersteuning hij wel, en welke hij niet biedt. Wat bijvoorbeeld niet kan is dat de vrijwilliger gaat pinnen voor de verzoeker, hem geld leent, of regelingen voor hem treft. Voor deze grensbewaking worden in het plan van aanpak kaders opgesteld waarbinnen de hulpverlening die de vrijwilliger biedt is vastgelegd. Een randvoorwaarde bij de inzet van vrijwilligers is dat de vrijwilliger integer is. 13

14 In Drimmelen zijn diverse vrijwilligers(organisaties) actief. Deze organisaties zijn voor een groot deel in het kader van informele zorg (Wmo prestatieveld 4) bij de gemeente bekend en worden vanuit deze hoek ook door de gemeente gefaciliteerd. De werving van nieuwe vrijwilligers en ondersteuning en begeleiding van deze groep mensen geschiedt door de budgetconsulent Stichting Surplus Welzijn. In de komende beleidsperiode wordt het netwerk van vrijwilligers, specifiek gericht op financiële ondersteuning, mogelijk gemaakt. De budgetconsulent fungeert als begeleider op dossierniveau en als coördinator/coach van het netwerk van vrijwilligers. De budgetconsulent kan hulpmiddelen voor de vrijwilligers ontwikkelen. Denk hierbij bijvoorbeeld aan een checklist waarop alle relevante vormen van inkomensondersteuning (zowel van de gemeente als de belastingdienst) en verzekeringen staan, zodat de verzoeker voor zover hij daar recht op heeft zijn inkomen verder kan verhogen en zich tegen mogelijke financiële tegenvallers kan verzekeren. Deze checklist wordt jaarlijks geactualiseerd Borging kwaliteit Een belangrijke voorwaarde voor een effectieve integrale schuldhulpverlening is dat de kwaliteit van de schuldhulpverlening goed is. Het is essentieel dat schuldeisers vertrouwen hebben in de wijze waarop de gemeentelijke schuldhulpverlening wordt uitgevoerd en dat recht wordt gedaan aan hun belangen. Het werken volgens standaardafspraken levert een belangrijke bijdrage aan het vertrouwen van schuldeisers in de gemeentelijke schuldhulpverlening. Zoals reeds aangegeven vraagt het belang van verzoekers echter om maatwerk. Door het bieden van gestandaardiseerd maatwerk wordt hierin een balans gevonden. Naast het aanbieden van gestandaardiseerd maatwerk is het voldoen aan kwaliteitseisen een belangrijke toegevoegde waarde voor het vertrouwen van zowel schuldeisers als schuldenaren. De NVVK is de koepelorganisatie van schuldhulpverlenende instanties in Nederland. De NVVK heeft gedragscodes ontwikkeld waarin richtlijnen voor goede schuldhulpverlening opgenomen zijn. Het werken volgens deze gedragscodes levert een grote bijdrage aan de kwaliteit. Ook het lidmaatschap van een branchevereniging op het gebied van schuldhulpverlening, maar ook op het gebied van inkomensbeheer en beschermingsbewind levert hieraan een bijdrage. De gemeente stelt bij de uitbesteding van (materiële) schuldhulpverlening lidmaatschap van een branchevereniging als eis voor de Kredietbank. Verder is het van essentieel belang dat alle partijen die betrokken zijn bij de schuldhulpverlening beschikken over voldoende capaciteit en deskundigheid. Om de kwaliteit te kunnen meten, worden de volgende acties uitgevoerd: - Met de betrokken partijen worden duidelijke afspraken gemaakt over de te behalen resultaten. De partijen rapporteren over deze resultaten. Op basis van de rapportages vindt waar nodig bijsturing plaats; - Een kritische succesfactor op het gebied van kwaliteit is de samenwerking tussen de verschillende betrokken partijen, zoals de Kredietbank, het algemeen maatschappelijk werk, overige zorgpartners (Maatschappelijk Steunsysteem), Stedelijk Kompas en alle vrijwilligers. De samenwerking en resultaten worden door de gemeente gemonitord en ieder half jaar met de betrokken partijen besproken. Indien van toepassing worden naar aanleiding hiervan afspraken gemaakt die tot verbetering van de integrale samenwerking leiden. - Door de Kredietbank worden onder klanten doorlopend tevredenheidsonderzoeken uitgevoerd. Uitingen van tevredenheid/ontevredenheid vanuit de schuldeisers komen via overlegsituaties en contact ter sprake. De uitkomst hiervan geeft een belangrijk signaal over de stand van het kwaliteitsniveau. Op basis van deze uitkomsten worden indien nodig verbeteracties uitgevoerd. 14

15 5. Ontwikkelingen, resultaten en kosten 5.1. Ontwikkelingen. Mede als gevolg van de financiële crisis, de vergrijzing en de ontgroening, zijn er veel ontwikkelingen gaande op het gebied van Sociale Zekerheid. De Wet werk en bijstand (WWB) wordt steeds verder aangescherpt, de Wet werken naar vermogen (Wwnv) is in ontwikkeling, delen van de Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten (AWBZ) worden overgeheveld naar de gemeenten en zo ook de Jeugdzorg. Een verwachte uitwerking van deze ontwikkelingen is dat de gemeenten te maken krijgen met een grotere groep kwetsbare inwoners. Daarnaast komt het inkomen van juist deze groep steeds verder onder druk te staan. Op basis hiervan kan verwacht worden dat de toeloop naar de schuldhulpverlening verder toeneemt. Naast deze groep kwetsbare inwoners blijft ook de vraag naar schuldhulpverlening stijgen onder de mensen, die wel financieel zelfredzaam zijn, maar door omstandigheden, zoals de financiële crisis, toch in de financiële problemen zijn geraakt. De budgetten voor Sociale Zekerheid staan ook in de gemeente Drimmelen onder druk. Uit Onderzoek 8. van de Hogeschool Utrecht en onderzoeksbureau Regioplan blijkt dat budgettaire keuzes op het beleidsterrein schuldhulpverlening effect hebben op andere beleidsterreinen, zoals de Wmo, Reïntegratie, Welzijn en Veiligheid. Het onderzoek geeft aan dat bezuinigingen op schuldhulpverlening uiteindelijk twee keer zoveel kosten als ze opleveren. De gemiddelde uitkeringsduur is bijvoorbeeld substantieel korter als een uitkeringsgerechtigde met schulden gebruikmaakt van schuldhulp. Daarnaast slaan de effecten van bezuinigingen ook over op ketenpartners. Wanneer bijvoorbeeld huisuitzettingen niet door schuldhulpverlening voorkomen kunnen worden, maken zowel woningcorporaties als de maatschappelijke opvang kosten. Veel schuldenaren kampen ook met niet-financiële problemen als verslaving of psychische problemen. Het aanpakken van schulden leidt ertoe dat mensen ook op dit terrein de draad kunnen oppakken Resultaten De komende vier jaar wordt gestuurd op de volgende indicatoren. De Kredietbank is verantwoordelijk voor het meten van deze resultaten. Prestatie-indicator Norm W achttijd Vier weken Doorlooptijd fase 1 3 maanden Doorlooptijd fase dagen Succesvol afgeronde trajecten 60% Klanttevredenheid 7 Ketentevredenheid 7 Effectiviteit preventie - Fase 1 is periode van inventarisatie en stabilisatie van de schulden en conform de Nederlandse Vereniging voor Volkskrediet (NVVK) staat hier een periode van 3 maanden voor; Deze periode wordt afgesloten met de constatering dat er sprake is van problematische- of geen problematische schulden. Fase 2 is schuldsituatie is volledig in beeld en wordt in oplossende zin gewerkt richting schuldbemiddeling of schuldsanering. In deze fase is er veel contact met schuldeisers. 8 Onderzoek: SCHULDHULPVERLENING LOONT! Een onderzoek naar de kosten en baten van schuldhulpverlening. Amsterdam juli Regioplan publicatienummer

16 5.3. Kosten Het kader voor de uitgaven in deze beleidsperiode is de meerjarenbegroting, die in de raadsvergadering van november 2011 is vastgesteld. In de gemeentelijke begroting zijn de volgende middelen beschikbaar gesteld: ,= ,= ,= In onderstaande tabel staan de werkelijke uitgaven aan schuldhulpverlening van de afgelopen vier jaar weergegeven. Zoals uit deze cijfers blijkt, lopen de kosten bij ongewijzigd beleid verder op ,= ,= ,= ,= Stijging t.o.v. voorgaand jaar 9% 44% 50% De kosten zijn in de jaren 2009, 2010 en 2011 fors gestegen. De kosten zijn met name in 2011 toegenomen, omdat er geïnvesteerd is in de opleiding van vrijwilligers tot budgetcoach. In gemeente Drimmelen zijn ondertussen 10 budgetcoaches opgeleid, die maximaal één of twee gezinnen willen/kunnen begeleiden. De vermelde kosten van schuldhulpverlening zijn in deze tabellen beperkt tot de uitgaven aan budgetbegeleiding, welke wordt verkregen van Stichting Surplus Welzijn. Daarnaast zijn nog kosten gemaakt via de bijzondere bijstand voor inhuur van producten van de Kredietbank en de eigen uitgaven aan inzet uren casemanagers/beleid sociale zaken. De kosten aan producten van de Kredietbank en ook de eigen kosten aan uren zijn echter veel minder explosief gestegen. De reservering in de begroting voor uitgaven aan schuldhulpverlening zijn in 2012 lager dan topjaar Het bedrag aan uitgaven bestendigd zich in De uitgaven voor 2014 zijn nog niet definitief in te schatten. Momenteel is het aantal schuldhulpverlening dossiers eind 2011 gestegen naar 60 en is dit aantal in de eerste maanden in 2012 gestegen naar 65. De vooruitzichten voor 2014 en 2015 zijn in de kadernota 2013 opgenomen. Gelet op de nog steeds bestendige toeloop naar schuldhulpverlening is minimaal een hulpinzet noodzakelijk op het niveau van 2012 en In de kadernota is daarom om uitbreiding van de financiële middelen gevraagd tot minimaal het niveau van 2012/2013. De uitgangspunten zoals opgenomen in dit beleidsplan zullen op termijn zorgen voor een kostenreductie. Zo wil de gemeente mensen met financiële problemen, door directe doorleiding vanuit maatschappelijke partners naar het gesprek met de budgetconsulent, eerder bereiken en ondersteunen met laagdrempelig hulpverlening, waardoor wordt voorkomen dat er problematische schulden ontstaan. Wanneer er sprake is van problematische schulden is het hulpverleningstraject namelijk complexer en voor de gemeente duurder. Verzoekers met niet problematische schulden zullen niet meer begeleid worden door de Kredietbank. Daarnaast zullen de trajecten korter zijn, waardoor er betere financiële sturing plaats kan vinden. Om de kosten verder te reduceren zal in de komende beleidsperiode doorlopend gezocht worden naar samenwerkingsvormen en mogelijke cofinanciering van schuldhulpverlening. Zoals aangegeven in paragraaf 5.1 loont investering in schuldhulpverlening namelijk voor meer partijen dan alleen de klant en de gemeente. Mogelijkheden hiervoor zijn te vinden bij werkgevers, woningcorporaties, schuldeisers, scholen, vrijwilligersorganisaties, particuliere initiatieven in Drimmelen op het gebied van armoedebestrijding, schuldhulpverlening en andere beleidsvelden binnen gemeente Drimmelen. 16

17 Bijlage 1 Samenvatting werkwijze schuldhulpverlening Gemeente Drimmelen Taakstelling Wet gemeentelijke schuldhulpverlening ingaande 1 juli verplichte zorgplicht naar schuldenaren in de gemeente; - uitgangspunt is eigen verantwoordelijkheid van schuldenaar; - gewerkt wordt naar het hanteerbaar maken van de schuldsituatie; - schuldsituatie wordt integraal aangepakt gericht op bestrijding oorzaken; - integrale aanpak is ook gericht op preventie en vroegsignalering; - in periode van 36 maanden wordt schuldenaar beleerd om recidive/terugval te voorkomen; - indien leerbaarheid niet mogelijk is wordt in het kader van nazorg blijvende ondersteuningsmaatregelen afgestemd. Inrichting proces schuldhulpverlening gemeente Drimmelen en haar samenwerkingspartners Samenwerkingspartners: - Kredietbank West-Brabant te Breda - Budgetconsulent Stichting Surplus Welzijn te Oosterhout. - aanvraag via samenwerkingsverband Meldpunt schuldhulpverlening Drimmelen; - opstellen plan van aanpak binnen 4 weken na aanmelding; - inzetten van producten Kredietbank om schuldsituatie te onderzoeken; - inzetten van begeleiding door Stichting Surplus om schuldhulpverleningsproces te stroomlijnen en afhankelijk van inventarisatie van achtergronden de hulpinzet te verbreden met andere specialisme zoals o.a. MEE, GGZ, AMW, sociale raadslieden etc.; - inzetten van vrijwilligers om kosten professionele schuldhulpverlening te drukken en leerbaarheid van schuldenaren te vergroten; - inzetten budgetcoaches door Surplus Welzijn; - inzetten vrijwillige administratieve ondersteuning door SWO - preventie schuldhulpverlening door: - vroegsignalering huurachterstanden en achterstanden in voorschotbetalingen; - aanbieden cursus Uitkomen met Inkomen door Surplus Welzijn; 17

18 Bijlage 2 Proces schuldhulpverlening zie omschrijving 4.3 Adviesgesprek A. Pr imaire preventie 1. (inloop) contact budgetconsulent 2. Vrijwilligers 3. Intake 4. Geen aanbod B. Secundaire preventie 5. Niet problematische schuld 6. Problematische schuld 5.A. Materieel 5.B. Immaterieel 6.A. Immaterieel 6.A.1 Zorgpartners 6.B. Materieel 5.A.1 Adviesgesprek 5.A.2 Preventie instrument 5.A.3 Zelfhulpmiddel 6.B.1 Schuldbemiddeling 5.C. Vrijwilliger 6.B.2 Coaching / beheer C. Tertiaire preventie / nazorg Bijlage 3 18

19 Beleidsregel B094 Kosten Schuldhulpverlening Omschrijving kosten De kosten die verbonden zijn aan het oplossen van een schuldenprobleem kunnen op grond van de wettelijke bepalingen niet in rekening worden gebracht bij de schuldenaar. Voorliggende voorziening Afhankelijk van de omstandigheden en de ruimte in het inkomen, kan het afsluiten van een lening bij een commerciële bank, waardoor het betalen van de schulden mogelijk wordt gemaakt, een voorliggende voorziening betekenen. In deze situatie wordt artikel 15 WWB toegepast en is er geen sprake van een schuldsituatie. Uitgangspunten schuldhulpverlening Drimmelen werkt binnen het Meldpunt Schuldhulpverlening Drimmelen samen met de Kredietbank West-Brabant te Breda en met een budgetconsulent van Stichting Surplus Oosterhout. Na aanmelding bij de gemeente of bij de budgetconsulent wordt het traject schuldhulpverlening gestart. Niet iedere aanmelding behoeft begeleiding te ontvangen via Stichting Surplus en kunnen direct of na nader overleg voor inzet dienstverlening doorgestuurd worden naar de KB voor schuldregeling, budgetbeheer, krediet, saneringskrediet of Wsnp verklaring. Indien noodzakelijk kunnen meerdere producten in combinatie worden ingezet. Problematische schulden Hiervan is sprake als het inkomen niet toereikend is om alle schulden binnen een periode van 36 maanden af te lossen. Met inzet van schuldbemiddeling wordt getracht de schuldeisers akkoord te laten gaan met de betaling van een deel van hun vordering. Mislukt deze bemiddeling dan biedt de Wsnp mogelijk uitkomst. Recht op bijzondere bijstand Op grond van artikel 13, eerste lid, onder f WWB kan geen bijstand worden ingezet voor de aflossing van een schuldenlast. Dit ontneemt niet de mogelijkheid om bijzondere bijstand in te zetten voor de kosten van een schuldhulpverlening traject. De kosten van schuldhulpverlening kunnen namelijk niet ten laste gebracht worden van de schuldenaar. De KB berekent voor haar producten vooraf afgesproken kosten. De kosten van de budgetconsulent worden uit de algemene uitkering van de gemeente voldaan. Recidiverende aanvraag schuldregeling De schuldenaar is zelf verantwoordelijk en tot medewerking verplicht in een schuldhulpverleningstraject. Indien een traject wordt afgebroken wegens het ontbreken van voldoende medewerking van de schuldenaar, kan deze door de gemeente voor de duur van een jaar worden uitgesloten van schuldhulp producten. Wel blijft de begeleiding via Stichting Surplus Welzijn beschikbaar. Indien na een wachttijd van 1 jaar de nieuwe aanvraag schuldregeling wederom wordt afgebroken wegens gebrek aan medewerking, kan een uisluiting plaatsvinden van 3 jaar. 19

20 Actoren binnen het Meldpunt Schuldhulpverlening Drimmelen De gemeente heeft de volgende taken: - Besluiten om een schuldregelingtraject op te starten of te weigeren; - In beeld brengen betrokken instellingen en particuliere initiatieven; - Beschrijven hulpverlening en kaders betrokken instellingen en initiatieven; - Afspraken maken met betrokken partijen; - Toetsen deskundigheid en capaciteit betrokken partijen (in samenwerking met de Kredietbank); - Evalueren en bijsturen van de afspraken met de betrokken partijen; - Borgen kwaliteit; - Evalueren effectiviteit beleid; - Besluiten op advies van KWB welke vorm van schuldregeling wordt ingezet; - Mandateren van het nemen van Wsnp besluiten aan de Kredietbank. (Dit wordt verder uitgewerkt in een contract); - Verzoek moratorium; - Uitvoeren bezwaar en beroep; - Uitvoeren Wet dwangsom en beroep bij niet tijdig beslissen; Taken budgetconsulent: Bijlage 4 - Houden (inloop)spreekuur; - Voeren intakegesprek; - Opstellen plan van aanpak; - Bewerkstelligen samenwerking en communicatie met algemeen maatschappelijk werk, zorgpartners, vrijwilligersorganisaties en particuliere initiatieven; - Regie voeren op dossierniveau (klantmanagement); - Verstrekken informatie aan de gemeente over onder andere aantallen, achtergrond klanten en resultaten trajecten. Taken Kredietbank West Brabant: - onderzoeken schuldenlast; - actief schulden bemiddelen en aansturen op akkoord binnen minnelijk traject; - Adviseren gemeente t.a.v. plan van aanpak; - Uitvoeren tevredenheidsonderzoeken onder klanten en schuldeisers; - Op mandaat basis, namens de burgemeester afgeven van Wsnp verklaring; - Inzetten van producten budgetbeheer basis, plus en totaal; - Leveren van jaarlijkse heronderzoeken t.a.v. minnelijke regelingen; - Verstrekken van consumptieve kredieten; - Verstrekken van saneringskredieten ter financiering directe afkoop minnelijk traject. 20