Beleidsplan Wet gemeentelijke schuldhulpverlening Sittard-Geleen

Transcriptie

1 Beleidsplan Wet gemeentelijke schuldhulpverlening Sittard-Geleen

2 Inhoudsopgave Voorwoord. blz Aanleiding... blz Opzet. blz Sociale opgave.. blz Regie- en sturingsopgave blz Financiële opgave.. blz. 17 2

3 Voorwoord Het voorkomen en wegnemen van drempels die de participatie van burgers belemmeren is een belangrijk uitgangspunt van het overheidsbeleid. Gemeenten worden gestimuleerd om te investeren in maatregelen die de maatschappelijke participatie van burgers vergroot. Het bevorderen van de arbeidsparticipatie staat daarbij voorop. Financiële problemen zijn een grote belemmering voor participatie. Mensen met schulden leven van dag tot dag, waardoor de capaciteit om andere problemen aan te pakken zeer beperkt is. Een instabiele financiële huishouding is meestal mede oorzaak van bijvoorbeeld verzuim op het werk, relatieproblemen en schooluitval. De Wet gemeentelijke schuldhulpverlening (Wgs) is nog niet aangenomen. De wet is echter door de Tweede Kamer aangenomen en doorgeleid naar de Eerste Kamer. Op 7 februari wordt het wetvoorstel als hamerstuk afgedaan. Naar verwachting zal de wet in werking treden op 1 juli De wet zorgt ervoor dat gemeenten een zorgplicht krijgen op het terrein van integrale schuldhulpverlening. Inwoners van de gemeente krijgen daarmee recht op schuldhulpverlening, mits ze voldoen aan de eisen die de gemeente stelt. De eisen die gemeente stelt worden vastgelegd in een beleidsnotitie en uitgewerkt in beleidsregels. In onze regio wordt de integrale schuldhulpverlening onder regie van de gemeenten, vorm gegeven door de Gemeenschappelijke Regeling Kredietbank Limburg (KBL), die wordt gevormd door de gemeenten Brunssum, Heerlen, Kerkrade, Landgraaf, Maastricht en Sittard-Geleen. 3

4 1. Aanleiding Op 21 januari 2010 is het Wetsvoorstel gemeentelijke schuldhulpverlening (Wgs) aan de Tweede Kamer aangeboden. De wet zorgt ervoor dat de gemeente een zorgplicht krijgt op het terrein van schuldhulpverlening. Inwoners van de gemeente krijgen daarmee recht op schuldhulpverlening, mits ze voldoen aan de eisen die de gemeente stelt. De eisen die gemeente stelt worden vastgelegd in een beleidsplan en uitgewerkt in beleidsregels. 1.1 Wet gemeentelijke schuldhulpverlening: kaders voor schuldhulpverlening De gemeente krijgt in dit wetsvoorstel expliciet de taak om regie te voeren en integraal beleid te ontwikkelen. Dat betekent dat niet alleen gewerkt wordt aan het oplossen of hanteerbaar maken van het schuldenprobleem, maar dat tegelijkertijd iets wordt gedaan aan de andere problemen waar de persoon mee te maken heeft (en die mede oorzaak zijn van het ontstaan van problematische schulden). Daarbij moet de gemeente werk gaan maken van het betrekken van andere beleidsterreinen. Te denken valt aan zorg (verslaving, gezondheid), re-integratie (werkloosheid), openbare orde (criminaliteit), welzijn (psychosociale hulpverlening), onderwijs (preventie) en armoedebeleid (tegengaan niet-gebruik). De gemeente moet ook beleid gaan ontwikkelen op het gebied van schuldenpreventie. Mogelijkheden hiervoor liggen bij het vergroten van het bereik van minima, het opzetten van voorlichting en het inschakelen van het onderwijs, vrijwilligersorganisaties en de hulpverlenende organisaties in de gemeente. Bovendien kan een koppeling worden gemaakt met de taken die de gemeente heeft in het kader van de WMO. Ook de nazorg op de schuldhulpverlening wordt bij de gemeente neergelegd. Het Rijk legt met de invoering van de Wgs de kaders vast voor de gemeentelijke schuldhulpverlening. Deze kaders worden vastgelegd als opdracht aan de gemeenteraad in artikel 2 van de Wgs: 1. De gemeenteraad stelt een plan vast dat richting geeft aan de integrale schuldhulpverlening aan de inwoners van zijn gemeente. 2. De gemeenteraad stelt het plan telkens voor een periode van ten hoogste vier jaren vast. Het plan kan tussentijds gewijzigd worden 3. Het plan bevat de hoofdzaken van het door de gemeente te voeren beleid betreffende integrale schuldhulpverlening en het voorkomen dat personen schulden aangaan die ze niet kunnen betalen. 4. In het plan wordt in ieder geval aangegeven: a. Welke resultaten de gemeente in de door het plan bestreken periode wenst te behalen; b. Welke maatregelen de gemeenteraad en het college nemen om de kwaliteit te waarborgen van de wijze waarop de integrale schuldhulpverlening wordt uitgevoerd; c. Het maximaal aantal weken dat de gemeente nastreeft met betrekking tot de in artikel 4, eerste lid *, genoemde periode en; * Hierin staat dat binnen vier weken het eerste gesprek moet plaatsvinden. 4

5 d. Hoe schuldhulpverlening aan gezinnen met inwonende minderjarige kinderen wordt vormgegeven. In dit beleidsplan wordt invulling gegeven aan deze kaders. 1.2 Wat betekent dit voor de gemeente? In het wetsvoorstel is opgenomen dat de gemeenteraad verantwoordelijk is voor het opstellen van een beleidsplan dat richting geeft aan de integrale schuldhulpverlening. In het beleidsplan moet nadrukkelijk aandacht zijn voor preventie, nazorg en het integrale karakter van de hulpverlening. De gemeente moet beleidsregels opstellen die regelen onder welke omstandigheden de toegang tot schuldhulpverlening kan worden ontzegd. In de wet zijn bovendien termijnen opgenomen over de behandeling van aanvragen schuldhulpverlening: De wachttijd tussen aanvraag en eerste gesprek (intake) is maximaal 4 weken; In het geval van bedreigende schulden is de wachttijd maximaal 3 werkdagen; De gemeente moet de aanvrager informeren over de verwachte doorlooptijd (de tijd tot bijvoorbeeld duidelijk is of een regeling kan worden getroffen). 1.3 Integrale schuldhulpverlening in de huidige situatie In de huidige praktijk wordt integrale schuldhulpverlening opgesplitst in een drietal met elkaar samenhangende onderdelen van hulpverlening: 1. materiële schuldhulpverlening; 2. immateriële schuldhulpverlening en 3. preventie. De uitvoering van de verschillende onderdelen van hulpverlening wordt uitgevoerd door verschillende organisaties onder verantwoordelijkheid van de gemeente. Materiële schuldhulpverlening Over materiële schuldhulpverlening wordt gesproken als er sprake is van een financiële hulpvraag. Deze hulpvragen lopen sterk uiteen. Het kan hierbij gaan om het treffen van een schuldenregeling, het beheren van budgetten, het afgeven van verklaringen op grond van de faillissementswet, etc. De uitvoering voor dit type hulpvragen wordt verzorgd door de KBL. De aanmelding bij de KBL kan worden gedaan door de inwoner zelf maar ook door andere partijen die bemoeienis hebben met de inwoner (zoals de sociale zaken, algemeen maatschappelijke werk, etc.). De KBL brengt (evt. met behulp van andere organisaties zoals Raad en Daad of Humanitas) in kaart wat er nodig is om de situatie in eerste instantie stabiel 5

6 te krijgen en op termijn op te lossen. Dit leidt uiteindelijk tot een plan van aanpak waarin de afspraken tussen de cliënt en de KBL worden vastgelegd. Immateriële schuldhulpverlening Een onderdeel van genoemde plan van aanpak kan zijn dat er naast de schulden ook moet worden gewerkt aan de omstandigheden waarin de inwoner verkeert die een oplossing voor de schuldenproblematiek in de weg staan. In dit kader wordt gesproken van immateriële schuldhulpverlening. De uitvoering voor dit type hulpvragen ligt over het algemeen bij het Algemeen Maatschappelijk Werk (AMW). Het AMW begeleidt inwoners bij psychosociale problematiek, motivatie, gedragsverandering en ondersteuning. Het Veiligheidshuis is ook een plaats waar de diverse disciplines die actief zijn in de gemeentelijke dienst- en hulpverlening elkaar treffen. De KBL neemt ook deel aan deze multidisciplinaire overleggen (MDO s). Doel is om advies te geven over de schuldenpositie van de betrokkene. Dit kan leiden tot schuldregeling of, wanneer dat niet mogelijk is, stabilisatie in de vorm van budgetbeheer of beschermingsbewind. Preventie Een belangrijk doel voor integrale schuldhulpverlening is het voorkomen dat inwoners problematische schulden krijgen. Dit wordt preventie genoemd. Een onderdeel van preventie is nazorg. Nazorg is het voorkomen dat inwoners opnieuw (dus na een schuldhulpverleningstraject) problematische schulden krijgen. In de huidige situatie hoeven gemeenten geen preventie aan te bieden. Sittard-Geleen heeft echter in de afgelopen jaren in samenwerking met de KBL diverse activiteiten ontwikkeld op het gebied van preventie variërend van incidentele programma s zoals voorlichtingsprojecten op scholen tot groepscursussen. Daarnaast worden in het Participatiehuis voorlichtingsbijeenkomsten georganiseerd waarin naast onderwerpen als voeding, persoonlijke verzorging en sociale activering ook omgaan met geld wordt behandeld. Naast de mogelijke inzet van de KBL bij preventie en nazorg worden vrijwilligersorganisaties in de keten van de schuldhulpverlening opgenomen. Vrijwilligers kunnen professionals ondersteunen in diverse stadia van het schuldhulpverleningsproces. De samenwerking met deze organisaties is inmiddels gestart. Bovendien zijn de GR-gemeenten overeengekomen om gezamenlijk preventieactiviteiten voor de regio te ontwikkelen. 6

7 2. Opzet In dit beleidsplan worden enkele uitgangspunten geformuleerd die in dit hoofdstuk worden toegelicht. 2.1 Opgaven Met de komst van de Wgs staat de gemeente grofweg voor drie vragen. Ten eerste moet worden bepaald wat de gemeente wil bereiken. Vervolgens moet worden nagedacht over wie verantwoordelijk wordt voor welk onderdeel van het beleid. Tot slot zal de gemeente moeten bepalen hoe het beleid wil financieren. Hieruit zijn een drietal opgaven gedestilleerd die centraal staan in deze beleidsnotitie: De sociale opgave Binnen de sociale opgave wordt aangegeven wat de gemeente wil bereiken met het beleid. Hierbij is het mogelijk om onderscheid te maken tussen verschillende doelgroepen. Oftewel; wat willen we gaan doen, voor wie en wat moet de uitkomst zijn? De regie- en sturingsopgave Door middel van de Wgs krijgt de gemeente een duidelijke regierol op het gebied van integrale schuldhulpverlening. In deze opgave zal worden beschreven hoe de gemeente de doelstellingen vanuit de sociale opgave wil verwezenlijken en wie daarin welke verantwoordelijkheid heeft. De financiële opgave In de financiële opgave zullen we ten slotte stil staan bij de financiële kaders waarbinnen de uitvoering van het beleid dient plaats te vinden 2.2 Uitgangspunten Om het beleidsplan richting te geven zijn de volgende uitgangspunten geformuleerd. 1. Duur beleidsplan Het beleidsplan zal gelden voor de periode dat het beleidsplan van de afdeling Werk en Inkomen geldt. Dat wil zeggen voor de periode 2012 t/m In de beleidsnotitie wordt een beeld geschetst waaraan de gemeente samen met haar partners en uitvoeringsorganisaties kan werken. Door de geldigheidsperiode van dit beleidsplan gelijk te laten lopen aan het beleidsplan van de afdeling Werk en Inkomen wordt een eenheid gevormd met de andere onderwerpen die vanuit die afdeling, zowel wat betreft visie, inhoud als financiën. 2. Aansluiten bij de wet en de huidige uitvoeringspraktijk In dit beleidsplan staat de Wgs centraal. Daarnaast zal zo veel als mogelijk aansluiting worden gezocht bij de bestaande uitvoeringspraktijk. Het beleid zal zorgen voor het creëren van meer duidelijkheid voor de gemeente, haar partners, uitvoeringsorganisaties en inwoners, over de doelstellingen van het beleid. 7

8 3. Financiële zelfredzaamheid Door middel van integrale schuldhulpverlening wil de gemeente de positie en de vaardigheden van inwoners verbeteren die problematische schulden hebben. Het doel van de inzet van deze diensten en/of financiële middelen is het zorgen voor financiële zelfredzaamheid van de inwoner. 4. Doelgroep Integrale schuldhulpverlening is bedoeld voor inwoners waarvan redelijkerwijs is te voorzien dat die niet zullen kunnen voortgaan met het betalen van hun schulden of in een toestand verkeren dat zij zijn opgehouden te betalen. Integrale schuldhulpverlening wordt geboden indien een inwoner niet langer in staat is zonder hulp van derden een oplossing voor zijn schuldsituatie te vinden. 3. Sociale opgave Het bevorderen van participatie is een van de belangrijkste opgaven in het sociaal domein van de gemeente. Inwoners moeten kunnen meedoen aan het maatschappelijk verkeer. Het zelfstandig verwerven van inkomen door arbeid is de optimale vorm van participatie. Financiële problemen zijn vaak een belangrijke belemmering voor participatie. Welke ambitie heeft de gemeente op het vlak van participatie en welke rol heeft integrale schuldhulpverlening hierbinnen? Wat wil de gemeente bereiken met het beleid voor schuldhulpverlening? Dit wordt verwoord in de sociale opgave. 3.1 Financiële zelfredzaamheid Het gemeentelijk beleid is er op gericht om (sociale) uitsluiting zoveel als mogelijk tegen te gaan, zodat inwoners mee kunnen doen. Eén van de belemmeringen die inwoners bij het meedoen ervaren is schuldenproblematiek. Integrale schuldhulpverlening is beleid dat zich richt op deze belemmering. De sociale opgave vanuit de Wgs is het verbeteren van de positie en de vaardigheden van personen die problematische schulden hebben door middel van het bieden van diensten, activiteiten en/of financiële middelen. Het doel van de inzet van diensten, activiteiten en/of financiële middelen is het streven naar financiële zelfredzaamheid voor de inwoners. Dit draagt bij aan de positieverbetering van mensen met problematische schulden. Financiële zelfredzaamheid draagt dan ook bij aan de emancipatie en participatie van de inwoner. Financiële zelfredzaamheid kan worden gedefinieerd als het verantwoord besteden en beheren van inkomen (uit werk of uitkering) zodat problematische schulden worden voorkomen. 8

9 3.2 Gemeentelijke doelstellingen Nadat we in bovenstaand kader het algemene doel van integrale schuldhulpverlening hebben vastgesteld is het goed om ook doelstellingen te formuleren voor de verschillende onderdelen binnen integrale schuldhulpverlening zoals verwoord in paragraaf 1.3. In de wet is echter niet opgenomen wat we moeten verstaan onder integrale schuldhulpverlening. De gemeente is dan ook vrij om dit zelf in te vullen. In deze beleidsnotitie wordt hiervoor aansluiting gezocht bij de definitie zoals deze is verwoord door de NVVK, de vereniging voor schuldhulpverlening en sociaal bankieren waar de KBL vanzelfsprekend ook lid van is. Integrale schuldhulpverlening is het actief ondersteunen van een inwoner bij het vinden van een oplossing voor zijn/haar financiële problemen, maar ook bij het vinden van een oplossing voor de eventuele oorzaken hiervan of voor omstandigheden die verhinderen dat de financiële problemen kunnen worden opgelost. Integrale schuldhulpverlening houdt daarnaast in dat zoveel mogelijk voorkomen wordt dat problematische schulden ontstaan. 1 Uit bovenstaande definitie komt naar voren dat integrale schuldhulpverlening uit de volgende drie met elkaar samenhangende onderdelen bestaat: 1. materiële schuldhulpverlening; 2. immateriële schuldhulpverlening en 3. preventie. Materiele schuldhulpverlening Het doel van materiële schuldhulpverlening is ten eerste het creëren van financiële stabiliteit en ten tweede het geven van een schuldenvrije toekomst binnen een periode van maximaal 36 maanden Van materiële schuldhulpverlening wordt gesproken als er sprake is van een financiële hulpvraag. Het doel van dit type hulpverlening is ten eerste het creëren van financiële stabiliteit. Voorkomen moet worden dat de schulden (verder) escaleren, waardoor bijvoorbeeld een crisissituatie kan worden voorkomen. Nadat financiële stabiliteit is behaald (indien nodig met behulp van immateriële schuldhulpverlening), kan worden gewerkt aan het oplossen van de schulden. Het doel hiervan is het creëren van een situatie waarin de inwoner een schuldenvrije toekomst heeft. Als dit minnelijke traject kan worden ingezet dient de schuldenvrije situatie binnen maximaal 36 maanden te zijn bewerkstelligt. 1 NVVK, Leidraad Wet gemeentelijke schuldhulpverlening, mei

10 Personen die toegelaten worden tot de WSNP, worden niet uitgesloten van de gemeentelijke integrale schuldhulpverlening Indien de schuldeisers niet mee willen werken aan een oplossing binnen het minnelijke traject, kan de persoon met schulden een beroep doen op de Wet schuldsanering natuurlijke personen (WSNP) door daartoe een verzoek in te dienen bij de rechtbank. De WSNP richt zich echter puur op de schulden en niet op bijvoorbeeld immateriële schuldhulpverlening terwijl de inwoner daar wel baat bij kan hebben. Het voorstel is dan ook om de WSNP te zien als een onderdeel van de integrale schuldhulpverlening. Hierdoor wordt een inwoner die is toegelaten tot de WSNP niet per definitie uitgesloten van de gemeentelijke dienstverlening in het kader van integrale schuldhulpverlening. De gemeente zal bij belangrijke schuldeisers (zoals woningbouwcoöperaties, energiebedrijven, etc.) aandringen om een overeenkomst te sluiten met de gemeente en de KBL om mee te werken aan het minnelijke traject. Nu al is er is er intensief contact met bijvoorbeeld ZoWonen dat heeft geleid tot samenwerking met de KBL die leidt tot minder uithuisplaatsingen. Ook de ministeriele regeling ter voorkoming van energieafsluitingen heeft een vaste plaats in de gemeentelijke uitvoering. Immateriële schuldhulpverlening Het doel van immateriële Schuldhulpverlening is het wegnemen van psychosociale oorzaken die in de weg staan van een schuldenvrije toekomst. Een belangrijk uitgangspunt van de Wgs is dat de schuldhulpverlening een integraal karakter heeft. Vaak is het nodig dat naast de aanpak van de schulden ook moet worden gewerkt aan het wegnemen van belemmeringen die een oplossing voor de schuldenproblematiek in de weg staan. In dit kader wordt gesproken van immateriële schuldhulpverlening. Immateriële schuldhulpverlening kan een voorwaarde zijn om de materiële schuldhulpverlening succesvol te laten verlopen. Dit betekent niet dat beide onderdelen van schuldhulpverlening niet gelijktijdig kunnen worden gestart. De uitvoering vindt over het algemeen plaats door het Algemeen Maatschappelijk Werk. De KBL levert informatie aan het AMK en neemt deel in de multidisciplinaire overleggen (mdo s) in het Veiligheidshuis. Bovendien heeft het Participatiehuis een belangrijke rol in het helpen van mensen die moeite hebben deel te nemen in alle aspecten van het maatschappelijk leven. In het Participatiehuis wordt daarvoor een geïntegreerde probleemaanpak gehanteerd. Samenwerking tussen Kredietbank en Participatiehuis is zeer goed. De organisaties zijn daarvoor bewust onder een dak samengebracht en delen faciliteiten. 10

11 Preventie Het doel van preventie is het voorkomen dat inwoners (weer) in een situatie komen waarin ze niet financieel zelfredzaam zijn Een belangrijk onderdeel van integrale schuldhulpverlening is preventie. Het doel van preventie is bewustwording zodat wordt voorkomen dat mensen schulden aangaan die ze niet kunnen betalen. De inwoners moeten zich bewust worden van de waarde van geld en van het aangaan van financiële verplichtingen. Preventie is niet alleen het voorkomen dat inwoners schulden maken door ze te leren bewust om te gaan met financiële verplichtingen. Ook nazorg is preventie in de zin dat deze is bedoeld voor mensen die al eerder in een problematische schuldsituatie terecht zijn gekomen en waar dient te worden voorkomen dat er opnieuw problematische schulden worden opgebouwd. 3.3 Doelgroep Integrale schuldhulpverlening wordt geboden indien een inwoner niet in staat is zonder hulp van derden financieel zelfredzaam te zijn. Eerder is al aangegeven dat integrale schuldhulpverlening is bedoeld voor inwoners waarvan redelijkerwijs is te voorzien dat zij niet zullen kunnen voortgaan met het betalen van hun schulden of in een toestand verkeren dat zij hebben opgehouden te betalen. Indien de raad instemt met bovenstaand kader is de integrale schuldhulpverlening breed toegankelijk (conform het uitgangspunt van de wet). Om integrale schuldhulpverlening ook budgettair haalbaar te houden wordt samenwerking met en inzet van vrijwilligersorganisaties actief nagestreeft. Uitsluitingsgronden Met de komst van de Wgs ontstaat een recht op integrale schuldhulpverlening. Dit recht ontstaat pas nadat het college van B&W de beslissing heeft genomen tot aanbod van integrale schuldhulpverlening. Een beslissing van het college van B&W tot het doen van een aanbod of tot het weigeren van schuldhulpverlening is een besluit in de zin van de Algemene wet bestuursrecht (Awb). Tegen een dergelijke beslissing is dan ook bezwaar en beroep mogelijk. Naast het indienen van bezwaar en het instellen van beroep heeft een inwoner die het niet eens is met een beslissing van de gemeente de volgende mogelijkheden om dit kenbaar te maken: De bestaande klachtenprocedure op basis van de gedragscode schuldhulpverlening van de NVVK. De bestaande klachtenprocedure van de gemeente. Klagen bij de nationale ombudsman, tenzij de gemeente een eigen ombudsvoorziening heeft. 11

12 De wetgever geeft het college van B&W de ruimte om in beleidsregels nadere uitsluitingsgronden vast te stellen op basis waaraan een inwoner kan worden uitgesloten van schuldhulpverlening. Hierbij staat de door de gemeenteraad vastgesteld doelstelling van integrale schuldhulpverlening centraal. Als een inwoner door verwijtbaar gedrag geen resultaat heeft geboekt, dan zal hem of haar de toegang tot een schuldsaneringstraject voor maximaal 12 maanden worden ontzegd. Als uitsluitingsgrond zal het college in een beleidsregel opnemen dat een inwoner die zich tot de gemeente heeft gewend voor integrale schuldhulpverlening, waarvan het hem of haar te verwijten is dat deze hulpverlening geen resultaten heeft opgeleverd de toegang tot een schuldsaneringstraject voor maximaal 12 maanden te ontzeggen. In een schuldsaneringstraject kunnen de schulden van de inwoner worden afgekocht. Uitzondering op deze regel zijn inwoners die verkeren in een bedreigende situatie zoals omschreven in paragraaf Wachttijd en doorlooptijd schuldhulpverlening Indien een inwoner zich meldt voor schuldhulpverlening vindt gemiddeld binnen maximaal vier weken het eerste gesprek plaats waarbij de hulpvraag wordt vastgesteld. In artikel 4 van de Wgs is opgenomen dat indien een persoon zich tot de gemeente wendt voor schuldhulpverlening, binnen vier weken het eerste gesprek dient plaats te vinden waarin de hulpvraag wordt vastgesteld. De wet legt geen sanctie op het behalen van deze termijn. Daarnaast is in de Wgs opgenomen dat de inwoner inzicht krijgt in het aantal weken tussen het eerste gesprek waarin de hulpvraag wordt vastgesteld en het bereiken van het resultaat (doorlooptijd). Deze maximale termijn van 4 weken zal voor onze gemeente geen extra inspanningen vereisen omdat in de afgelopen jaren reeds intensief is gestuurd op het beperken van de wachttijd welke daardoor in 2011 steeds onder de 4 weken is geweest. Dit neemt niet weg dat de duur van de wachttijd een constant punt van aandacht moet zijn. Eerste gesprek Er is sprake van een afgerond eerste gesprek indien er voldoende informatie is verkregen op basis waarvan een beschikking kan worden afgegeven over de toegang tot de integrale schuldhulpverlening. De wet geeft aan dat het eerste gesprek dient plaats te vinden binnen vier weken, maar geeft niet aan wat zij onder een eerste gesprek verstaat. Voor zowel de inwoners als voor de uitvoeringsorganisaties is het belangrijk om te weten wat de gemeente verstaat onder een eerste gesprek. Wij omschrijven het eerste gesprek als het intakegesprek die een beschikking oplevert over de toelating tot de integrale schuldhulpverlening. 12

13 Bedreigende situatie Van een bedreigende situatie is sprake als aan een inwoner de datum van een ontruiming, een afsluiting van gas, water en/ of elektra of een opzegging van de zorgverzekering bekend is. Voor personen die zich in een bedreigende situatie bevinden is in de Wgs opgenomen dat die binnen drie werkdagen het eerste gesprek moeten hebben waarin de hulpvraag wordt vastgesteld. Bij een aanmelding moet dan ook direct worden vastgesteld of hier mogelijk sprake is van een bedreigende situatie (dus nog voor het eerste gesprek ). In de wet wordt onder bedreigende situatie verstaan een gedwongen woningontruiming, beëindiging van de levering van gas, elektra of water of opzegging dan wel ontbinding van de zorgverzekering. Het voorstel is om hieraan toe te voegen dat de datum waarop de genoemde situaties plaatsvinden bekend moet zijn om te kunnen spreken van een bedreigende situatie. Indien sprake is van een dreigende situatie, vindt gemiddeld binnen maximaal drie werkdagen het eerste gesprek plaats. Indien de aangezegde datum van ontruiming, afsluiting of afzegging binnen deze drie werkdagen ligt, wordt deze datum leidend Gezinnen met inwonende minderjarige kinderen en schulden De wet eist dat de gemeente specifiek beleid vaststelt over de werkwijze van schuldhulpverlening bij gezinnen met kinderen en schulden. Bij de aanmelding voor schuldhulpverlening en het inplannen van een intake gesprek wordt voorrang gegeven aan gezinnen met inwonende minderjarige kinderen en schulden. Daarmee wordt de huidige uitvoeringspraktijk voortgezet. Ook de extra aandacht aan de sociaal-maatschappelijke situatie van het gezin wordt aandacht besteed in die zin dat wanneer deze daartoe aanleiding geeft, melding bij AMK wordt gedaan. Ook is het mogelijk dat vanuit de KBL in voorkomende gevallen gezinnen in het multidisciplinaire overleg (MDO) van het Veiligheidshuis worden besproken. 13

14 4. Regie- en sturingsopgave Waar de uitvoering op dit moment nog veelal op afstand staat van de gemeente, krijgt de gemeente door de komst van de Wgs een duidelijke regierol op het gebied van integrale schuldhulpverlening. De gemeente is verplicht integrale schuldhulpverlening aan te bieden en moet zich over de uitvoering van de wet verantwoorden richting het Rijk. Om invulling te geven aan de rol van regisseur is het van belang dat de gemeente duidelijk aangeeft wat zij wil en wie de uitvoeringspartner(s) zijn. Met deze partner(s) dienen vervolgens duidelijke kwantitatieve en kwalitatieve afspraken worden gemaakt. Hierbij dient een duidelijk onderscheid te worden gemaakt tussen de verantwoordelijkheden van de uitvoering en de beleidsverantwoordelijkheid. In dit hoofdstuk wordt stil gestaan bij de rollen en verantwoordelijkheden van de gemeente en de verschillende uitvoeringsorganisaties die het beleid moeten vormgeven. Daarnaast wordt stilgestaan bij de wijze van sturing door de gemeente. 4.1 Regie De gemeente is zoals gezegd de regievoerder. In het openbaar bestuur is regie de wijze van uitvoeren van publieke taken onder toezicht en voor rekening van de opdrachtgever. Regie kan worden omschreven als het zodanig sturen, faciliteren en stimuleren van de uitvoerende organisatie(s) dat zij optimaal presenteren. Sturen in de zin van een duidelijke opdracht en een duidelijk verantwoordingskader Faciliteren door middel van het beschikbaar stellen van de noodzakelijke middelen. Stimuleren door verantwoordelijkheid te delen, door ruimte te geven aan de professionaliteit en creativiteit. Wat de gemeente wil bereiken is opgenomen in de sociale opgave, namelijk: alle inwoners dusdanig ondersteunen dat hij zal uitkomen op zijn persoonlijk hoogst mogelijke vorm van financiële zelfredzaamheid. Regie kan worden gevoerd op verschillende niveaus. De volgende beleidsverantwoordelijkheden zijn te onderscheiden: 1. Strategisch beleid; beleid gericht op de langere termijn, waarin de sociale opgave centraal staat (wat je met het beleid wil bereiken). 2. Tactisch beleid; beleid gericht op doelgroepen, speerpunten en een kortere termijn. Uitwerking van het tactisch beleid vindt plaats in begrotingen, jaarrekeningen en jaarverslagen. 3. Uitvoeringsbeleid; beleid dat zich richt op het individu. 14

15 4.2 Rollen en verantwoordelijkheden Om regie te kunnen voeren is het van belang dat er duidelijke afspraken worden gemaakt over de beoogde resultaten en wie waarvoor verantwoordelijk is. In de startnotitie is opgenomen dat in het beleidsplan zoveel als mogelijk zal worden aangesloten bij de huidige situatie. In de huidige situatie zijn grofweg drie rollen te onderscheiden zijn: de gemeenteraad; het college van B&W de Kredietbank Limburg en vrijwilligersorganisaties De gemeenteraad De gemeenteraad voert regie op het strategische beleid. De gemeenteraad vult deze rol in door het vaststellen van dit beleidsplan. In het beleidsplan stelt de raad het beleid vast met betrekking tot: de toeleiding (toelatingscriteria) de wachttijden de doorstroom en het doel (maximale sociale en financiële zelfredzaamheid). College van B&W De gemeente sluit jaarlijst een dienstverleningsovereenkomst met de KBL waarin afspraken worden gemaakt over de uitvoering van de schuldhulpverlening Het college voert regie op het tactisch beleid. De beleidsdoelen die door de raad zijn vastgesteld, zullen worden vertaald in afspraken met de Kredietbank Limburg waarover het college zich verantwoord richting de gemeenteraad. Het college sluit jaarlijks een dienstverleningsovereenkomst (DVO) met de Kredietbank Limburg. Daarnaast worden afspraken gemaakt met vrijwilligersorganisaties die ondersteuning bieden aan de professionals van de KBL. Kredietbank Limburg De gemeente Sittard- Geleen beschouwt de Kredietbank Limburg als voorliggende voorziening en als een toereikende en passende voorziening in de zin van artikel 15 van de WWB De Kredietbank Limburg (KBL) is een gemeenschappelijke regeling (GR). De gemeenten Brunssum, Heerlen, Kerkrade, Landgraaf, Maastricht en Sittard-Geleen zijn deelnemers in deze GR en hebben dan ook belang bij het goed functioneren van deze organisatie. Als opdrachtgever heeft de gemeente er belang bij dat de KBL de prestaties levert die aansluiten aan het eigen doel van de gemeente. Als GR-lid heeft de gemeente er belang bij dat de KBL 15

16 levensvatbaar is en de bedrijfsvoering op orde heeft. De gemeente heeft direct invloed op het functioneren van de KBL doordat het college vertegenwoordigd is in het algemeen- en dagelijks bestuur van de KBL. Naast dat de KBL een GR is onderscheidt het zich ten opzichte van de andere uitvoeringsorganisaties doordat de KBL direct een oplossing kan bieden voor de schuldproblematiek. De KBL is hiermee sinds 2005 het gezicht op het terrein van integrale schuldhulpverlening in de gemeente De gemeente beschouwt daarom de Kredietbank Limburg als voorliggende voorziening die toereikende en passende is, in de zin van artikel 15 van de WWB. 4.3 Resultaatmeting Door middel van verschillende prestatie-indicatoren willen we enerzijds het succes van het beleid van de gemeente kunnen toetsen en anderzijds het succes van de uitvoering kunnen beoordelen. Deze indicatoren zullen door het college zijn gekwantificeerd in dienstverleningsovereenkomst tussen het college en de KBL. De KBL factureert maandelijks en levert daarbij een overzicht van diverse activiteiten. Ook vinden er kwartaalrapportages en afstemmingsoverleggen op uitvoeringsniveau plaats. Op basis van de management-informatie die dit oplevert wordt door de afdeling Sociale Zaken beoordeeld of de gestelde doelen worden behaald. Door de regelmaat van de informatietoelevering en korte lijnen die de gemeente voert met de KBL kan hier direct op gestuurd worden Enkele prestatie-indicatoren die worden opgenomen in de dienstverleningsovereenkomst danwel die de KBL aanlevert in haar managementinformatie zijn: Aantal huishoudens met problematische schulden; Input (aantal aanmeldingen); Througput (doorlooptijden); Output (geslaagde minnelijke trajecten, geslaagde WSNP trajecten); Gemiddelde wachttijden; Klanttevredenheid. Het aantal crisissituaties en het aantal dat wordt opgelost; Het aantal recidivegevallen; Uitvalpercentage; Aantal verwijzingen naar ketenpartners; 16

17 5. Financiële opgave Naast de sociale- en regieopgave ligt er een financiële opgave voor de gemeente. De financiële opgave is gericht op het behalen van de sociale ambities binnen de door de gemeenteraad beschikbaar gestelde financiële middelen. Regievoering door transparante financiering Ieder jaar wordt een dienstverleningsovereenkomst met de Kredietbank Limburg opgesteld. Hierin wordt aangegeven welke activiteiten en hoeveel er worden ingekocht. De bepaling van deze variabelen is afhankelijk van de middelen die beschikbaar worden gesteld door de Raad, door ervaringscijfers en door de wijze waarop de Kredietbank Limburg haar activiteiten prijst en vormgeeft. Al deze zaken worden vormgegeven door intensief en constant overleg tussen de diverse betrokkenen. Verantwoording aan de Raad verloopt via de P&C-cyclus. 17