Het debat over levensbeschouwelijk onderwijs. Naar een inclusief vak over levensbeschouwingen, filosofie en burgerschap.
|
|
- Cornelia Christiaens
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Het debat over levensbeschouwelijk onderwijs. Naar een inclusief vak over levensbeschouwingen, filosofie en burgerschap. Onlangs (21 27/3/2011) kwam het debat over levensbeschouwelijke vakken opnieuw op gang. In de opiniepagina s van De Standaard verscheen een opmerkelijke, maar interessante reeks opiniestukken naar aanleiding van het voorstel van Groen! om de lessen zedenleer en godsdienst te vervangen door een eenheidsvak burgerschap, filosofie en levensbeschouwing. Het idee werd eerst ietwat onvoorzichtig toegejuicht door moraalfilosoof Patrick Loobuyck, nadien verketterd als partijdig en intolerant door Didier Pollefeyt (KUL) en Sonja Eggerickx (voorzitter UVV), en tenslotte opnieuw scherp gesteld door filosoof Ludo Abicht. Toch blijven in dit moeilijke, maar hoogdringende debat naar mijn mening een aantal hardnekkige misverstanden regelmatig opnieuw de kop opsteken. In dit artikel tracht ik een aantal daarvan op te lossen aan de hand van twee veelgestelde vragen: (1) Hoe neutraal kan zo n eenheidsvak zijn?, en (2) Schuilt er geen gevaar in voor het fundamentele recht op godsdienstvrijheid? Wat volgt is een pleidooi voor een (nietneutraal) inclusief vak over levensbeschouwingen, filosofie en burgerschap waar de vrije uitplooiing van het individu in een pluralistische en democratische samenleving centraal staat. Niet neutraal Een eerste veelgehoorde kritiek op een eenheidsvak over levensbeschouwingen is dat het haar vermeende ambitie van levensbeschouwelijke neutraliteit nooit kan waarmaken. Het scepticisme hierover uit zich op twee verschillende manieren. Langs de ene kant trekt men de mogelijkheid van een levensbeschouwelijk neutrale leerkracht in twijfel. Langs de andere kant betwijfelt men tevens of zo n eenheidsvak zelf wel levensbeschouwelijk neutraal is. Kan een leerkracht een neutrale levensbeschouwelijke positie innemen? Het antwoord op die vraag is ondubbelzinnig: neen. Een leerkracht heeft net als ieder ander mens persoonlijke levensbeschouwelijke voorkeuren en daar is helemaal niks mis mee, ook niet wanneer het de leerkracht levensbeschouwing betreft. Waar het om gaat, is dat noch de school, noch de leerkracht de eigen levensbeschouwelijke positie opdringt. Van hen wordt daarentegen verwacht leerlingen op een open, tolerante, maar kritische manier te laten kennis maken met verschillende levensbeschouwelijke opvattingen. Ook Pollefeyt ageerde in 1
2 zijn opiniestuk (DS 23/3/2011) tegen de neutraliteitsopvatting, maar dan vanuit de idee dat levensbeschouwing altijd gesteund is op de authentieke getuigenis van een ervaring en, zo voegt hij er nog aan toe, vraagt om een engagement vanuit een bepaald perspectief. Dat eerste is tot op zekere hoogte wel correct, maar in feite niet meer relevant dan stellen dat esthetica steunt op de onze subjectieve ervaring(en) van kunst. Problematischer evenwel is het tweede deel van Pollefeyts citaat. Daarin lijkt hij namelijk te suggeren dat een particuliere levensbeschouwing slechts kan overgebracht worden door zij die zich ook daadwerkelijk terugvinden in die levensbeschouwing. Waarom dat echter zo zou zijn, vertelt hij er niet bij. Bovendien geeft het andermaal aan dat Pollefeyt een ander doel voor ogen heeft wanneer hij spreekt over levensbeschouwelijk onderwijs. Het opzet van een eenheidsvak over levensbeschouwingen is immers niet het louter delen van persoonlijke ervaringen van (particuliere) levensbeschouwelijke aard, maar het overbrengen van kennis over de verschillende levensbeschouwingen evenals de vaardigheid om daar kritisch over te reflecteren, teneinde ieder individu de kans te geven om idealiter in volle vrijheid zijn of haar eigen levensbeschouwelijke positie te bepalen. Daar kunnen persoonlijke ervaringen ongetwijfeld een rol in spelen, maar het mag daar uiteraard niet bij ophouden al was het maar om de levensbeschouwelijke ongeletterheid bij jongeren daadkrachtig weg te werken. Maar houdt de voorkeur voor een eenheidsvak dan zelf ook geen levensbeschouwelijke positie in, vragen critici zich vervolgens af? Voorzover die voorkeur geïnspireerd is door de idee dat het moreel gezien prijzenswaardig is dat leerlingen in de grootst mogelijke vrijheid een eigen levensbeschouwelijke opvatting kunnen vormen, is het antwoord op deze vraag volmondig ja. In dat opzicht is een eenheidsvak over levensbeschouwingen inderdaad niet neutraal. Dé cruciale vraag is echter of (en waarom) dit een probleem vormt. Op die vraag krijgen we van de critici evenwel geen antwoord. Dat toont eens te meer aan dat de kwestie rond neutraliteit grotendeels irrelevant is in dit debat. Waar voorstanders eigenlijk naar verwijzen wanneer ze spreken over een neutraal vak over levensbeschouwingen, is de keuze voor een vak waar geen enkele levensbeschouwing een a priori voorkeursbehandeling krijgt. Dat is misschien geen neutraal, maar wel een moreel en pedagogisch verantwoord vak. Godsdienstvrijheid? Een andere vrees van de tegenstanders van een eenheidsvak over levensbeschouwingen is 2
3 dat zo n vak ingaat tegen het recht op vrijheid van godsdienst. Maar is die vrees wel terecht? Over de vrijheid van godsdienst kunnen we in de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens (UVRM) onder meer het volgende lezen: Een ieder heeft recht op vrijheid van gedachte, geweten en godsdienst; dit recht omvat tevens de vrijheid om van godsdienst of overtuiging te veranderen, alsmede de vrijheid hetzij alleen, hetzij met anderen zowel in het openbaar als in zijn particuliere leven zijn godsdienst of overtuiging te belijden door het onderwijzen ervan, door de praktische toepassing, door eredienst en de inachtneming van de geboden en voorschriften. (Art. 18). Wie goed leest, merkt dus dat een eenheidsvak over levensbeschouwingen geenszins in strijd is met het recht op godsdienstvrijheid zoals bepaald door de UVRM (evenmin overigens met de godsdienstvrijheid zoals geformuleerd in de Belgische Grondwet zie artikels 19 tot en met 21). Een eenheidsvak over levensbeschouwingen verhindert niemand om op vrijwillige basis onderricht te volgen in een specifieke godsdienst of levensbeschouwing. In feite voorziet een eenheidsvak reeds zelf in het basisonderwijs van niet alleen de eigen, maar ook andere levensbeschouwingen. Dat laatste is van cruciaal belang in deze discussie daar de UVRM expliciet stelt dat het recht op vrijheid van godsdienst tevens de vrijheid omvat om van godsdienst of overtuiging te veranderen. Die vrijheid kan echter alleen verzekerd worden wanneer men op z n minst kennis heeft genomen van andere levensbeschouwingen. Precies die vaststelling pleit in navolging van het recht op godsdienstvrijheid in sterke mate vóór de invoering van een eenheidsvak over levensbeschouwingen. Volgend artikel uit de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens bevestigt de voorgaande conclusie en pleit mijns inziens tevens voor het aanleren van de vaardigheid om overtuigingen, beweringen enz. kritisch tegen elkaar af te wegen: Het onderwijs zal gericht zijn op de volle ontwikkeling van de menselijke persoonlijkheid en op de versterking van de eerbied voor de rechten van de mens en de fundamentele vrijheden. Het zal het begrip, de verdraagzaamheid en de vriendschap onder alle naties, rassen of godsdienstige groepen bevorderen en het zal de werkzaamheden van de Verenigde Naties voor de handhaving van de vrede 3
4 steunen. (Art. 26 2). Kinderen kunnen slechts tot volle intellectuele en persoonlijke ontwikkeling komen wanneer ze niet alleen toegang krijgen tot de best beschikbare informatie, maar ook en vooral over de vaardigheid beschikken om de informatie die hen wordt aangereikt kritisch te beoordelen. Het aanleren van filosofie (waar logica en kritisch denken ongetwijfeld een bijzonder belangrijke rol in spelen) is in die zin van fundamenteel belang voor de ontwikkeling van het kind. Ook het bijbrengen van burgerschapsattitudes iets waar onze jongeren ook niet al te best op scoren als we sommige onderzoeken mogen geloven kan een plaats krijgen binnen dit vak. Opdat kinderen in onze multiculturele samenleving zouden opgroeien tot verdraagzame, begripvolle en intelligente volwassen burgers is het meer dan wenselijk om kinderen op een eerlijke manier te laten kennis maken met de diversiteit aan levensbeschouwingen. Kinderen afzonderlijk plaatsen per levensbeschouwing (zoals vandaag de regel is ook in het Gemeenschapsonderwijs) lijkt niet meteen de meest aangewezen methode. Dit bevordert immers hooguit de instructie en de uitdieping van de eigen levensbeschouwing (lees: die van de ouders), maar isoleert kinderen van vergelijking en dialoog, zoals Manu Robbroeckx het verwoordde. 1 Meer aangewezen is om leerlingen met diverse levensbeschouwelijke achtergronden samen te brengen en ze daarbij dezelfde kennis en vaardigheden aan te leren in één inclusief vak over levensbeschouwingen, filosofie en burgerschap, teneinde zowel de interlevensbeschouwelijke dialoog als de kansen op de individuele ontwikkeling van ieder kind optimaal te bevorderen. Praktische bezwaren Naast de vermeende inhoudelijke bezwaren wijzen tegenstanders ook graag op allerlei praktische bezwaren bij de invoering van een eenheidsvak over levensbeschouwingen. Zo vraagt men zich onder meer af wie het vak zal invullen of de leerplannen zal opstellen, wie het vak zal geven en wie de naleving van de leerplannen zal controleren. Dat zijn allen zeer terechte vragen waarover vooraf grondig nagedacht moet worden. De a priori weigering van sommige tegenstanders om die denkoefening nog maar te maken, getuigt echter van een erg behoudsgezinde houding dewelke hoogst ongepast is in een onderwijscontext. Het lijkt er vandaag dan ook sterk op dat de belanghebbende levensbeschouwelijke organisaties hun eigen belangen in dit debat boven die van het kind plaatsen. Bij katholieken en andere 1 Zie Pro-Contra: één levensbeschouwelijk vak voor alle leerlingen? Manu Robbroeckx, De Geus (2010, jr. 42, nr. 1, pg. 20). 4
5 confessionelen speelt wellicht de vrees voor een nog grotere secularisering, evenals de angst voor een nog verdere ontvoogding en vervreemding van de instituten. Bij de georganiseerde vrijzinnigheid is het dan weer een publiek geheim dat men vreest de maatschappelijke stem te verliezen wanneer zij zich niet langer kunnen opwerpen als vertegenwoordigers van een duidelijk identificeerbare groep. Hier kan men zich evenwel meteen de bedenking maken in welke mate de huidige positie van de georganiseerde vrijzinnigheid als vertegenwoordiger(s) van de vrijzinnige levensbeschouwing überhaupt gerechtvaardigd is. Immers, de vrijzinnige levensbeschouwing bestaat toch helemaal niet? Is dat geen contradictio in terminis? En staat het aanleren van een levensbeschouwing (in casu de vrijzinnige) niet haaks op de uitgangspunten van de vrijzinnigheid? Tot slot wil ik nog kort ingaan op een ander belangrijk praktisch probleem. De Belgische Grondwet bepaalt namelijk dat alle officiële scholen onderwijs in de erkende levensbeschouwingen én niet-confessionele zedenleer moeten aanbieden (art. 24 1). Wil men dus aan de huidige Grondwet tegemoet komen, dan zal de invoering van een inclusief vak over levensbeschouwingen gepaard moeten gaan met het behoud van de levensbeschouwelijke vakken (waaronder dus ook niet-confessionele zedenleer). Om dit op te lossen zijn er ruwweg twee mogelijkheden. De eerste en meest ideale is een grondwetswijziging. Om dit euvel evenwel te vermijden, kan men ook opteren voor de tweede oplossing die erin bestaat om, naar het voorstel van onder meer Patrick Loobuyck, de levensbeschouwelijke vakken facultatief aan te bieden (wat gezien de huidige realiteit van vrijstellingen eigenlijk nu reeds de facto het geval is). Tegenstanders vrezen echter dat dit in de praktijk zal leiden tot het verdwijnen van levensbeschouwelijke vakken. Maar waarom is dat te betreuren? Spreekt hier niet opnieuw de vrome wens om de eigen leer op te dringen als de ultieme toetssteen voor het zinaanbod? Het opzet van een inclusief vak over levensbeschouwingen is net het bevorderen van de vrije uitplooiing van ieder kind tot zelfstandige en kritische burgers die voor zichzelf kunnen uitmaken of ze zich al dan niet wensen te engageren in deze of gene levensbeschouwing. En als het eigen zingevingskader werkelijk zo superieur is, waar vreest men dan voor? Conclusie De centrale vraag in het debat over levensbeschouwelijk onderwijs is welke redenen tegenstanders naar voren kunnen schuiven om de huidige situatie te verkiezen boven het 5
6 voorstel van een inclusief vak over levensbeschouwingen. Twee veelgenoemde redenen werden hier besproken en te licht bevonden. Ten eerste is de kwestie rond neutraliteit grotendeels irrelevant. De principiële voorkeur voor een vak over levensbeschouwingen ten nadele van levensbeschouwelijke vakken mag dan immers ook zelf een levensbeschouwelijk oordeel inhouden, de vraag blijft welke redenen men kan aanhalen om dit oordeel te betwisten. Ten tweede is een inclusief vak over levensbeschouwingen geenszins in strijd met het recht op de vrijheid van godsdienst, wel integendeel. Het zijn veeleer de levensbeschouwelijke vakken in het huidig onderwijs die op gespannen voet staan met de vrije ontplooiing van het individu. Bovendien bevordert de huidige organsatie van het levensbeschouwelijk onderwijs noch de interlevensbeschouwelijke dialoog, noch de burgerzin in onze pluralistische en democratische samenleving. Alle pogingen om het voorstel voor een inclusief vak over levensbeschouwingen in diskrediet te brengen, zijn om inhoudelijke redenen wellicht gedoemd om te falen. Ook praktische bezwaren mogen ons er niet van weerhouden de denkoefening te maken, maar kunnen hooguit een stimulans vormen om het debat grondig te voeren. De a priori weigering om die denkoefening te maken, ingegeven door de corporatistische reflex bij sommige tegenstanders, getuigt van een erg betreurenswaardige conservatieve houding. Kinderen opvoeden tot vrije, zelfstandige en kritische burgers doet men niet door zich terug te plooien op de eigen levensbeschouwelijke traditie. Om het cliché nog maar eens boven te halen: men moet kinderen niet leren wat, maar hoe ze kunnen (vrij)denken. Cliff Beeckman 6
Voorstel van resolutie. betreffende de invoering van een nieuw onderwijsvak rond burgerschap, filosofie en levensbeschouwing
stuk ingediend op 1437 (2011-2012) Nr. 1 19 januari 2012 (2011-2012) Voorstel van resolutie van mevrouw Elisabeth Meuleman betreffende de invoering van een nieuw onderwijsvak rond burgerschap, filosofie
Nadere informatie-Onze school behoort tot het officieel gesubsidieerd onderwijsnet. Het schoolbestuur is de gemeente Olen.
Pedagogisch project 1. situering onderwijsinstelling 2. levensbeschouwelijke uitgangspunten 3. visie op ontwikkeling en opvoeding 4. het schoolconcept 1. Situering onderwijsinstelling 1.1 Een gemeenteschool:
Nadere informatieInhoudsopgave. Inleiding 4. Les 1. Introductie filosofie Hebben alle vragen een antwoord? 10. Les 2. Denken Kunnen dieren denken?
>> Inhoudsopgave Inleiding 4 Les 1. Introductie filosofie Hebben alle vragen een antwoord? 10 Les 2. Denken Kunnen dieren denken? 14 Les 3. Geluk Wat is het verschil tussen blij zijn en gelukkig zijn?
Nadere informatieInhoudsopgave Pedagogisch project
Inhoudsopgave ogisch project 1.1.1. Visie... 2 A. Pijlers... 2 B. Algemene doelen en waarden die de school wil realiseren... 2 C. Ligging... 3 1.1.2. Levensbeschouwing... 3 A. Karakter van de school...
Nadere informatieEngagementsverklaring
Engagementsverklaring van de erkende instanties en vereniging van de levensbeschouwelijke vakken en de onderwijskoepels van het officieel onderwijs en het GO! met het oog op een versterking van de interlevensbeschouwelijke
Nadere informatieUNIVERSELE VERKLARING van de RECHTEN van de MENS: De 30 artikelen:
UNIVERSELE VERKLARING van de RECHTEN van de MENS: De 30 artikelen: Artikel 1 Alle mensen worden vrij en gelijk in waardigheid en rechten geboren. Zij zijn begiftigd met verstand en geweten, en behoren
Nadere informatie1. Algemene situering van de cursus NCZ leraar secundair onderwijs-groep 1 2. Doel van de cursus NCZ
1. Algemene situering van de cursus NCZ leraar secundair onderwijs-groep 1 De cursus niet-confessionele zedenleer (NCZ) in de opleiding leraar secundair onderwijsgroep 1 (LSO-1) sluit aan bij de algemene
Nadere informatieCharter van de Vlaamse Interlevensbeschouwelijke Dialoog
Charter van de Vlaamse Interlevensbeschouwelijke Dialoog I. Preambule Levensbeschouwingen zijn waardevol in onze samenleving. Ze zijn een belangrijke zingever voor mensen en dragen bij aan de gemeenschapsvorming.
Nadere informatieAnnette Koops: Een dialoog in de klas
Annette Koops: Een dialoog in de klas Als ondersteuning bij het houden van een dialoog vindt u hier een compilatie aan van Spreken is zilver, luisteren is goud : een handleiding voor het houden van een
Nadere informatieGemeentelijke basisschool De Knipoog Cardijnlaan 10 2290 Vorselaar 014/51 27 00 0478/28 82 63 014/ 51 88 97 directie@deknipoog.be
Gemeentelijke basisschool De Knipoog Cardijnlaan 10 2290 Vorselaar 014/51 27 00 0478/28 82 63 014/ 51 88 97 directie@deknipoog.be Elementen van een pedagogisch project 1 GEGEVENS M.B.T. DE SITUERING VAN
Nadere informatieI N F O R M A T I E B R O C H U R E
I N F O R M A T I E B R O C H U R E BESTE OUDERS Het is de droom van ieder van ons dat onze kinderen en jongeren zich ontplooien tot fijne mensen die in staat zijn later hun eigen weg te gaan. Daarbij
Nadere informatieDe gemeenteraad. Ontwerpbesluit. Onderwerp: Beginselverklaring neutraliteit van het stedelijk en gemeentelijk onderwijs - Goedkeuring
De gemeenteraad Ontwerpbesluit OPSCHRIFT Vergadering van 26 september 2016 Besluit nummer: 2016_GR_00779 Onderwerp: Beginselverklaring neutraliteit van het stedelijk en gemeentelijk onderwijs - Goedkeuring
Nadere informatieOverwegende, dat het van het hoogste belang is om de ontwikkeling van vriendschappelijke betrekkingen tussen de naties te bevorderen;
Universele Verklaring van de Rechten van de Mens Overwegende, dat erkenning van de inherente waardigheid en van de gelijke en onvervreemdbare rechten van alle leden van de mensengemeenschap grondslag is
Nadere informatieJuist in het openbaar onderwijs
Juist in het openbaar onderwijs Over de aandacht voor levensbeschouwing op de openbare school Legitimatie MARLEEN LAMMERS Wie denkt dat het openbaar onderwijs geen aandacht mag besteden aan levensbeschouwing,
Nadere informatieEen levensbeschouwelijk vak op school: een kans of een last?
Een levensbeschouwelijk vak op school: een kans of een last? Design Charles & Ray Eames - Hang it all Vitra Goedroen Juchtmans 13 mei 2016 Uitgangspunten huidige organisatie levensbeschouwelijke vakken
Nadere informatiePrimair Onderwijs po 079-3232.333 Voorgezet onderwijs vo 079-3232.444
Voorlichtingspublicatie Betreft de onderwijssector(en) Informatie CFI/ICO Primair Onderwijs po 079-3232.333 Voorgezet onderwijs vo 079-3232.444 Wet van 9 december 2005, houdende opneming in de Wet op het
Nadere informatieUNIVERSELE VERKLARING VAN DE RECHTEN VAN DE MENS
UNIVERSELE VERKLARING VAN DE RECHTEN VAN DE MENS Preambule Overwegende, dat erkenning van de inherente waardigheid en van de gelijke en onvervreemdbare rechten van alle leden van de mensengemeenschap grondslag
Nadere informatieOnze vraag: Waarom onze vraag?
Onze vraag: Gaat u ermee akkoord dat toekomstige overheden ervoor moeten zorgen dat er bij openbare besturen en in het onderwijs geen verbod bestaat op het dragen van levensbeschouwelijke tekenen op de
Nadere informatieDe zorg verandert. Wat is basiszorg?
De zorg verandert. Wat is basiszorg? Ideeën uitgewerkt aan de hand van het 10-punten plan Hierin wordt genoemd: Cliëntenraad, wil je het voor mij opnemen? Mee doen, hoe doe ik dat? Gemeenten, ik wil een
Nadere informatieInhoudsopgave. Inleiding 4. Les 1. Introductie filosofie Hebben alle vragen een antwoord? 10. Les 2. Denken Kunnen dieren denken?
>> Inhoudsopgave Inleiding 4 Les 1. Introductie filosofie Hebben alle vragen een antwoord? 10 Les 2. Denken Kunnen dieren denken? 14 Les 3. Geluk Wat is het verschil tussen blij zijn en gelukkig zijn?
Nadere informatieBijzonder procesdoel 4: beleven van de democratie
Bijzonder procesdoel 4: beleven van de democratie Eerste leerjaar B 4.1. Herkennen en verkennen Mijn gedrag - hoe gedraag ik mij en waarom? - mijn waarden: - aan welke waarde(n) hecht ik belang? - thuis
Nadere informatie& Sociale Integratie. Beleidsstuk ACTIEF BURGERSCHAP. Actief burgerschap & Sociale integratie. Het Palet MeerderWeert 1
Beleidsstuk ACTIEF BURGERSCHAP & Sociale Integratie Actief burgerschap & Sociale integratie. Het Palet MeerderWeert 1 INHOUDSOPGAVE Hoofdstuk 1: Visie op actief burgerschap & sociale integratieactie Hoofdstuk
Nadere informatieDe Europese Unie is niet alleen een munt of een markt, maar ook een Unie die gebouwd is op gemeenschappelijke waarden.
Debat over Polen in het Europees Parlement Interventie van de heer Koenders - minister van Buitenlandse Zaken - Nederlands voorzitterschap Dank u meneer de voorzitter, De Europese Unie is niet alleen een
Nadere informatieDe rechten van de mens, kent u ze?
De rechten van de mens, kent u ze? De Universele Verklaring van de Rechten van de Mens werd op 10 december 1948 door alle lidstaten van de Verenigde Naties ondertekend. In deze verklaring werden 30 rechten
Nadere informatieDames en heren, Beste vrienden, personeelsleden en sympathisanten,
Speech voorzitter nieuwjaar 2016 Dames en heren, Beste vrienden, personeelsleden en sympathisanten, Ik heet jullie allen graag welkom hier vandaag op onze nieuwjaarsreceptie. Het is de gelegenheid om de
Nadere informatiePedagogisch project 1
Pedagogisch project 1 Situering van de school : - Als officieel gesubsidieerd onderwijs eerbiedigen we de overtuiging van alle ouders en staan wij als school open voor alle strekkingen. De ouders kunnen
Nadere informatiedat organisaties als Sharia4Belgium en steekpartijen in metrostations die vooroordelen in de hand werken.
1 Toespraak door viceminister-president en Vlaams minister van Bestuurszaken, Binnenlands Bestuur, Inburgering, Toerisme en Vlaamse Rand Geert BOURGEOIS Bezoek aan de Al Fath Moskee Gent, 16 juni 2012
Nadere informatieInhoud. Deel 1 Politiek liberalisme, neutraliteit en de scheiding tussen kerk en staat
Inhoud Inleiding 1. Overheidsfinanciering van religie in een postseculier tijdperk 2. Kerk en staat in België: drie domeinen van financiering 2.1 Financiering van erkende levensbeschouwingen 2.2 Organisatie
Nadere informatieDemocratiequiz met achtergrondinformatie over democratie en rechtstaat
Democratiequiz met achtergrondinformatie over democratie en rechtstaat Beschrijving van de activiteit De quiz wordt gespeeld op de wijze van petje op, petje af. In de plaats van petjes krijgen de kinderen
Nadere informatieBeginselverklaring van de Volkspartij voor Vrijheid en Democratie, 1980
Beginselverklaring van de Volkspartij voor Vrijheid en Democratie, 1980 Noot van de editor De beginselprogramma's zijn gescand, en zover nodig gecorrigeerd. Hierdoor is het mogelijk dat de tekst niet meer
Nadere informatieEindexamen filosofie vwo I
Opgave 3 Ramadan in de post-seculiere samenleving 12 maximumscore 4 verlichtingsfundamentalisme: laïciteit: verbannen van religie uit openbaar onderwijs en politiek 1 verlichtingsvijandig multiculturalisme:
Nadere informatieInhoudsopgave. Inleiding 4. Les 1. Denken Kunnen dieren denken? 10. Les 2. Geluk Wat is het verschil tussen blij zijn en gelukkig zijn?
>> Inhoudsopgave Inleiding 4 Les 1. Denken Kunnen dieren denken? 10 Les 2. Geluk Wat is het verschil tussen blij zijn en gelukkig zijn? 15 Les 3. Oneindigheid Hoeveel is oneindig + 1? 19 Les 4. Democratie
Nadere informatieADVIES Hoofddoeken op school?!
ADVIES Hoofddoeken op school?! De Vlaamse Jeugdraad formuleert in dit advies zijn standpunt m.b.t. het dragen van hoofddoeken op school door leerlingen. Op basis van een dialoog met jongeren en deskundigen
Nadere informatieCommissie voor de toegang tot en het hergebruik van bestuursdocumenten
Commissie voor de toegang tot en het hergebruik van bestuursdocumenten Afdeling openbaarheid van bestuur 7 mei 2018 ADVIES 2018-41 met betrekking tot de toegang tot informatie die in een databank aanwezig
Nadere informatieAls school zetten wij in op permanente verandering, gebaseerd op wetenschappelijk onderbouwde nieuwe inzichten.
Pagina - 1 1 DE SCHOOLCULTUUR Voorwoord : de visie van onze school Onze samenleving is voortdurend in beweging : er ontstaan altijd maar nieuwe behoeften en nieuwe uitdagingen. Dat mag inrichters van onderwijs
Nadere informatieOpvoedingsproject. Nieuwen Bosch Humaniora Gent
Opvoedingsproject Nieuwen Bosch Humaniora Gent Onze school wil aan jongeren kwalitatief hoogstaand onderwijs bieden in een hartelijk klimaat van samenwerken en samenleven stimuleren we de leerlingen vanuit
Nadere informatieNederlands (nieuwe stijl) en Nederlands, leesvaardigheid (oude stijl)
Nederlands (nieuwe stijl) en Nederlands, leesvaardigheid (oude stijl) Examen VWO Vragenboekje Voorbereidend Wetenschappelijk Onderwijs Tijdvak 1 Maandag 19 mei 9.00 12.00 uur 20 03 Voor dit examen zijn
Nadere informatieOp 18 november 2009 heeft het raadslid Flos (VVD) onderstaande motie ingediend:
Reactie van het College van B en W op de motie inzake Aanpak Discriminatie Amsterdam (openstellen functies voor iedereen bij ingehuurde organisaties) van het raadslid Flos (VVD) van 18 november 2009. Op
Nadere informatieVerzoekschrift betreffende het gesubsidieerd leerlingenvervoer ( , nr. 17).
Advies Tegemoetkoming in de kosten van het vervoer naar een vrije basisschool conform artikel 25 van het Decreet basisonderwijs Commissie voor Onderwijs, Vorming en Wetenschapsbeleid. Verzoekschrift betreffende
Nadere informatieNEEN JOS WOUTERS, directeur basisschool De Horizon in Beringen-Mijn.
HollandseHoogte DE STANDAARD 14 BINNENLAND DONDERDAG 17 JUNI 2010 Kan De overste van de Broeders van Liefde, broeder René Stockman, pleit in Tertio voor lessen islamitische godsdienst in katholieke scholen
Nadere informatieWe willen kansen scheppen om uw kind evenwichtig te laten ontplooien. We houden rekening en hebben respect voor de eigen mogelijkheden van elk kind.
1. VERWELKOMING. NAAR DE OUDERS TOE Van harte welkom in onze school. Wij danken u voor het vertrouwen dat u in onze school stelt. Het verheugt ons dat u voor het onderwijs en de opvoeding van uw kind een
Nadere informatieHET FUNDAMENT. Identiteit en kernwaarden BOOR: een stevig fundament voor het omgaan met culturele dilemma s
HET FUNDAMENT Identiteit en kernwaarden BOOR: een stevig fundament voor het omgaan met culturele dilemma s Omdat we met diversiteit opgroeien in Rotterdam, wil dat nog niet zeggen dat we er vanzelf mee
Nadere informatieLevensbeschouwelijke vakken in het gemeentelijk onderwijs
Levensbeschouwelijke vakken in het gemeentelijk onderwijs 1 Voorstel van decreet Het voorstel van decreet dat op 15 december in het Vlaams Parlement besproken wordt, vraagt dat in de derde graad van het
Nadere informatieGIBO HEIDE. pedagogisch project
GIBO HEIDE pedagogisch project gemeenteraadsbesluit van 26 mei 2015 Het pedagogisch project is de vertaling van de visie van directie en leerkrachten die betrekking heeft op alle aspecten van het onderwijs
Nadere informatiePOSTGRADUAAT NIET-CONFESSIONELE ZEDENLEER VOOR HET BASISONDERWIJS BRUGGE
POSTGRADUAAT NIET-CONFESSIONELE ZEDENLEER VOOR HET BASISONDERWIJS BRUGGE PROFIEL OPLEIDING VOOR WIE? Deze opleiding is bedoeld om mensen die reeds een diploma hebben behaald in een geïntegreerde, specifieke
Nadere informatieADVIES. Algemene Raad. 25 september 2008 AR/PCA/ADV/002
ADVIES Algemene Raad 25 september 2008 AR/PCA/ADV/002 Advies over het voorontwerp van decreet houdende de toelatingsvoorwaarden tot het gewoon lager onderwijs en de engagementsverklaring tussen school
Nadere informatieINHOUD. SCHEIDING VAN KERK EN STAAT OF ACTIEF PLURALISME? EEN ORIËNTERING VAN HET DEBAT PAUL DE HERT en KAREN MEERSCHAUT... 1
INHOUD VOORWOORD... v SCHEIDING VAN KERK EN STAAT OF ACTIEF PLURALISME? EEN ORIËNTERING VAN HET DEBAT PAUL DE HERT en KAREN MEERSCHAUT... 1 Maatschappelijke verschuivingen inzake levensbeschouwing en islamvooroordelen...
Nadere informatieHandboek Politiek 2. Derde Kamer der Staten-Generaal
Handboek Politiek 2 Derde Kamer der Staten-Generaal Hallo Kamerlid, Jij bent lid van de Derde Kamer der Staten-Generaal. Als politicus moet je natuurlijk wel verstand hebben van politiek. Samen met je
Nadere informatieLuc Van den Brande Laten we samen aan Europa bouwen
Luc Van den Brande Laten we samen aan Europa bouwen Inhoud Mijn overtuigingen 2 Mijn prioriteiten 3 Bakens voor morgen 8 Laten we samen aan Europa bouwen 1 Mijn overtuigingen Mijn overtuigingen Een Europa,
Nadere informatieStrijlandstraat 40 1755 Gooik-Strijland Tel. 054/56 78 05 Fax. 054/56 86 10
Strijlandstraat 40 1755 Gooik-Strijland Tel. 054/56 78 05 Fax. 054/56 86 10 Pedagogisch project Gemeentelijke lagere school De Oester met extra sportaanbod blz. 2 Pedagogisch project : Element 1: Gegevens
Nadere informatieActuele vragen met betrekking tot de vrijheid van onderwijs. Fenneke Zeldenrust
Actuele vragen met betrekking tot de vrijheid van onderwijs Fenneke Zeldenrust Vrijheid van onderwijs, artikel 23 Grondwet - Vrijheid van stichting - Vrijheid van richting - Vrijheid van inrichting Een
Nadere informatieSamenvatting Maatschappijleer Hoofdstuk 1 t/m 4
Samenvatting Maatschappijleer Hoofdstuk 1 t/m 4 Samenvatting door een scholier 1623 woorden 10 december 2007 5,4 53 keer beoordeeld Vak Methode Maatschappijleer Thema's maatschappijleer Hoofdstuk 1: Idee
Nadere informatieDiversiteitsvraagstukken: aanpassing van kledijvoorschriften
Diversiteitsvraagstukken: aanpassing van kledijvoorschriften Henk Keygnaert en Joke Vanreppelen 24 oktober 2011 1.1 Voorbeeldcase Volgende week start een stagiaire op de dienst burgerzaken. Zij draagt
Nadere informatieOpen brief aan mevrouw Hilde Crevits, viceminister-president van de Vlaamse Regering en Vlaams minister van Onderwijs
uw kenmerk ons kenmerk contactpersoon datum 00275/HVV/541/MVE/open brief Mario Van Essche 2014-11-20 Open brief aan mevrouw Hilde Crevits, viceminister-president van de Vlaamse Regering en Vlaams minister
Nadere informatieBeste ouder(s)/ verzorger(s) van leerlingen in de groepen 3 t/m 6 voor het komend schooljaar,
de kunst van het leren Nieuwveen, 19 maart 2015 Aan : Ouder(s)/verzorger(s) met kinderen in de groepen 3 t/m 6 voor het komend schooljaar Betreft : Informatie en aanmeldingsformulier, schooljaar 2015-2016;
Nadere informatieomtrent islamofobie augustus 2009, briefwisseling met Jozef Dewitte, Centrum voor gelijkheid van kansen en voor racismebestrijding
omtrent islamofobie augustus 2009, briefwisseling met Jozef Dewitte, Centrum voor gelijkheid van kansen en voor racismebestrijding Augustus 2009 voerde ik een korte briefwisseling (in feite één brief,
Nadere informatiewaardigheid participatie gelijke rechten solidariteit individuele vrijheid
individuele vrijheid participatie gelijke rechten solidariteit waardigheid Basisrechten Santé België is een rechtsstaat en een democratie die ieders mensenrechten e De Staat garandeert de naleving van
Nadere informatieGemeentebestuur Houthalen -Helchteren
Gemeentebestuur Houthalen -Helchteren VOOR DE GEMEENTELIJKE SCHOLEN VAN HOUTHALEN-HELCHTEREN 25.11.1999 De Gemeentelijke scholen van Houthalen-Helchteren zijn: de Kleuterschool van Houthalen-Oost, de Gemengde
Nadere informatieGelijke kansen met cultuur(onderwijs) Barend van Heusden Kunsten, Cultuur en Media Rotterdam, 2 november 2017
Gelijke kansen met cultuur(onderwijs) Barend van Heusden Kunsten, Cultuur en Media Rotterdam, 2 november 2017 11/6/2017 2 1. Cultuur 2. Cultuuronderwijs 3. Gelijke kansen 4. Doorlopende leerlijn 6-11-2017
Nadere informatiekracht TWEEDE WERELDOORLOG VERSUS MENSENRECHTEN
WERKb L a D WERKBLAD met terugwerkende kracht met terugwerkende kracht TWEEDE WERELDOORLOG VERSUS MENSENRECHTEN Dit werkblad is een voorbereiding op je bezoek aan de vaste tentoonstelling Met Terugwerkende
Nadere informatieLevensbeschouwing hoofdstuk 2.
Levensbeschouwing hoofdstuk 2. Boek Menswaardigheid In deze module ging het om de vraag hoe je kunt bepalen waardoor/waarom bepaalde levenshoudingen niet deugen. We hebben ontdekt dat het begrip menswaardigheid
Nadere informatieVISIE PEDAGOGISCH PROJECT
VISIE PEDAGOGISCH PROJECT van daltonschool De Kleine Icarus Algemene visie De opdracht van daltonschool De Kleine Icarus bevat naast het onderwijskundig eveneens een maatschappelijk aspect Wij brengen
Nadere informatieWie (ver)draagt de vrijheid van onderwijs? Pleidooi voor een pedagogische invalshoek. Maarten Simons KU Leuven
Wie (ver)draagt de vrijheid van onderwijs? Pleidooi voor een pedagogische invalshoek Maarten Simons KU Leuven 1. Een politiek-juridische kwestie met pedagogische ondertoon 2. Waarom (geen) vrijheid van
Nadere informatiePedagogisch project Levensbeschouwelijke en maatschappelijke uitgangspunten
Pedagogisch project Onze school is een basisschool die behoort tot het officieel gesubsidieerd onderwijs. Het schoolbestuur is het stadsbestuur van Waregem. Als openbare instelling staat onze school open
Nadere informatieGemeentelijke Lagere School Jongslag
Gemeentelijke Lagere School Jongslag Betreft: Ons pedagogisch project Een pedagogisch project is een opvoedingsproject. Bij het opstellen ervan moet je niet over één nacht ijs gaan. Er wordt over nagedacht.
Nadere informatieHet pedagogisch project van de stedelijke scholen hebben we als volgt verwoord:
pedagogisch project voorwoord Beste ouders, In deze brochure krijg je meer uitleg over het pedagogisch project van het Geelse stedelijk onderwijs. Dit project verwijst naar de doelstellingen waar het
Nadere informatieDe schoolbrochure. Jenaplanschool Lieven Gevaert. van het GESUBSIDIEERD OFFICIEEL LAGER ONDERWIJS
De schoolbrochure van het GESUBSIDIEERD OFFICIEEL LAGER ONDERWIJS Jenaplanschool Lieven Gevaert 2017-2018 1 Inhoudsopgave 1. Het pedagogisch project van Jenaplanschool Lieven Gevaert... 3 1.1. Inleiding
Nadere informatieBeste vrienden, vriendinnen, personeelsleden en sympathisanten, De traditie wil dat op we op nieuwjaar de beste wensen voor het nieuwe jaar worden
Speech Beste vrienden, vriendinnen, personeelsleden en sympathisanten, Dames en heren, De traditie wil dat op we op nieuwjaar de beste wensen voor het nieuwe jaar worden overgemaakt. Uiteraard willen we
Nadere informatieTHEMA 4: MAATSCHAPPELIJKE VERANTWOORDELIJKHEID
THEMA 4: MAATSCHAPPELIJKE VERANTWOORDELIJKHEID De volgende teksten zijn commentaren bij enkele kerkelijke documenten die te maken hebben met opvoeding en onderwijs. Deze Vaticaanse teksten spreken bepaalde
Nadere informatieJe kunt je kind inschrijven op onze school:
Inschrijving 1.Hoe en wanneer Je kunt je kind inschrijven op onze school: op de opendeurdagen op de schooldagen tussen 9 uur en 12 uur op werkdagen van 1 tot 3 juli en vanaf 24 augustus tussen 9 uur en
Nadere informatie> VERSLAG MAATSCHAPPELIJKE STAGES II Inspraakdag Vlaams Parlement Vrijdag 18 maart 2011 (namiddag)
> VERSLAG MAATSCHAPPELIJKE STAGES II Inspraakdag Vlaams Parlement Vrijdag 18 maart 2011 (namiddag) Aanwezig: 18 leerlingen Vertegenwoordiging: Vrij Technisch Instituut Leuven, Sint-Theresia-instituut Kortrijk,
Nadere informatieDE VOORZITTER VAN DE RECHTBANK VAN EERSTE AANLEG, ZITTING HOUDENDE TE HASSELT ARREST van 5 OKTOBER 2004
A.R. nr. 04/2029/A: Rep. Nr. 7 754 DE VOORZITTER VAN DE RECHTBANK VAN EERSTE AANLEG, ZITTING HOUDENDE TE HASSELT ARREST van 5 OKTOBER 2004 In zake: 1. A. IsmaiI. werknemer, geboren op 12.06.1960 en zijn
Nadere informatieDE BRUG BASISONDERWIJS HET PEDAGOGISCH PROJECT VAN DE BRUG. Levensbeschouwing. Pedagogische overtuiging. Deel A 1.2
BASISONDERWIJS DE BRUG Deel A 1.2 HET PEDAGOGISCH PROJECT VAN DE BRUG Levensbeschouwing Karakter van de school Het karakter van onze school vertaalt zich in het openstaan voor alle levensovertuigingen.
Nadere informatieMaatschappelijke vorming
toelichting Hoe kan de school de leerling helpen om zich te ontwikkelen tot een actieve, verantwoordelijke en sociale burger? Een belangrijke taak van de school is om leerlingen voor te bereiden op hun
Nadere informatieLS Levensbeschouwing versie van 07/07/2014
SWP LS Levensbeschouwing versie van 07/07/2014 Gemeentelijke Basisschool, Kwerpsebaan 249-3071 Erps-Kwerps. 02-759.64.59 deklimop@kortenberg.be 1. Godsdienstkeuze - zedenleer - vrijstelling Bij de eerste
Nadere informatieVan mij. Een gezicht is geen muur. Jan Bransen, Universiteit Utrecht
[Gepubliceerd in Erik Heijerman & Paul Wouters (red.) Praktische Filosofie. Utrecht: TELEAC/NOT, 1997, pp. 117-119.] Van mij Een gezicht is geen muur Jan Bransen, Universiteit Utrecht Wij hechten veel
Nadere informatie' Dit is de tijd die niet verloren gaat: iedre minuut zet zich in toekomst om.' M. Vasalis
IDENTITEITS- BEWIJS ' Dit is de tijd die niet verloren gaat: iedre minuut zet zich in toekomst om.' M. Vasalis 2 Onderwijs draait om mensen Als wij in onze onderwijsinstelling iets willen bereiken, dan
Nadere informatieLevensbeschouwelijke vakken. Stedelijk Onderwijs - Basisonderwijs
Levensbeschouwelijke vakken Stedelijk Onderwijs - Basisonderwijs Beste ouders, Het is de droom van ieder van ons dat onze kinderen zich ontplooien tot fijne mensen die in staat zijn later hun eigen weg
Nadere informatieMijn kind gaat naar de basisschool.
Mijn kind gaat naar de basisschool. 1. Pedagogisch project - 1 - 1. Pedagogisch project - 2 - 1. Gegevens met betrekking tot de situering van de onderwijsinstelling Situering van de onderwijsinstelling
Nadere informatieWaar het om draait, is niet of lesgeven ertoe doet: de vraag is hoe lesgeven er toe doet en waarvoor het ertoe doet.
Biesta Gert (2018) De terugkeer van het lesgeven Uitgeverij Pronese Wat ik vooral problematisch vind, is dat dat de leraar tot een factor wordt gereduceerd. Waar het om draait, is niet of lesgeven ertoe
Nadere informatieHANDELINGEN C267 OND30. Zitting mei 2008 COMMISSIEVERGADERING. C267OND3029 mei
C267 OND30 Zitting 2007-2008 29 mei 2008 HANDELINGEN COMMISSIEVERGADERING COMMISSIE VOOR ONDERWIJS, VORMING, WETENSCHAP EN INNOVATIE C267OND3029 mei Commissievergadering C267 OND30 29 mei 2008 INHOUD Vraag
Nadere informatieVERHALEN VERTELLEN EN VRAGEN STELLEN, TAMAR KOPMELS. In mijn onderzoek heb ik de kerstviering van een katholieke basisschool
PITCH BIJ HOOFDSTUK 2 VERHALEN VERTELLEN EN VRAGEN STELLEN, TAMAR KOPMELS 2 In mijn onderzoek heb ik de kerstviering van een katholieke basisschool bestudeerd. Ik heb een opname gemaakt van deze viering.
Nadere informatiePedagogisch project. Dit pedagogisch project werd ontworpen in overleg met het schoolteam.
Pedagogisch project 1. Inleiding Dit pedagogisch project werd ontworpen in overleg met het schoolteam. Het is een verduidelijking van wat we op vlak van onderwijs en opvoeding op school wensen te bereiken
Nadere informatiePOSITION PAPER wetsvoorstel verduidelijking burgerschapsopdracht in het funderend onderwijs
POSITION PAPER wetsvoorstel verduidelijking burgerschapsopdracht in het funderend onderwijs Algemeen De VGS constateert met dankbaarheid dat veel christelijkreformatorische scholen in onze achterban aandacht
Nadere informatieTOESPRAAK GEHOUDEN DOOR DE HEER PAUL BREYNE, GOUVERNEUR VAN WEST-VLAANDEREN, TER GELEGENHEID VAN HET KONINGSFEEST Brugge, 15 november 2007
TOESPRAAK GEHOUDEN DOOR DE HEER PAUL BREYNE, GOUVERNEUR VAN WEST-VLAANDEREN, TER GELEGENHEID VAN HET KONINGSFEEST Brugge, 15 november 2007 Dames en heren, Mag ik u allen, mede in naam van provinciecommandant
Nadere informatieDeel 1: Pedagogisch project Vrije Basisschool Lenteland
1 ONZE SCHOOL en de SCHOLENGROEP ARKORUM Het katholiek basisonderwijs brengt al vele jaren een aanbod van kwalitatief onderwijs en opvoeding aan kleuters en leerlingen in de regio Roeselare- Ardooie. In
Nadere informatieHet huis van de angst en het huis van de liefde Preek van Jos Douma over Romeinen 8:15
Het huis van de angst en het huis van de liefde Preek van Jos Douma over Romeinen 8:15 U hebt de Geest niet ontvangen om opnieuw als slaven in angst te leven, u hebt de Geest ontvangen om Gods kinderen
Nadere informatieMorele vorming in het voortgezet onderwijs Een peiling onder leidinggevenden en ouders
Morele vorming in het voortgezet onderwijs Een peiling onder leidinggevenden en ouders Auteurs: Drs. G. van der Meulen Referentie: WvdJ/SL 11.0426 Datum: maart 2007 Het lectoraat Morele vorming in het
Nadere informatieLAUREAATSCHAP inspecteurs-adviseurs niet-confessionele zedenleer. 2010
LAUREAATSCHAP inspecteurs-adviseurs niet-confessionele zedenleer. 2010 Oproep tot kandidaturen De Raad voor Inspectie en Begeleiding niet-confessionele zedenleer v.z.w. organiseert een reeks proeven in
Nadere informatieVorm en inhoud geven aan burgerschap. MaatschapJIJ, passie voor vorming CNV Onderwijs, 30 januari 2013
Vorm en inhoud geven aan burgerschap MaatschapJIJ, passie voor vorming CNV Onderwijs, 30 januari 2013 Inhoud Inleiding Bespiegelingen burgerschap Praktische middelen: - Kijk in mijn wijk - Geen grapjes
Nadere informatietogether forever is het motto van het Europees Jaar van de Interculturele Dialoog 2008 in Nederland Parents` Love
Parents` Love Ook ouders houden van hun kinderen: ouderliefde. Naast zorgzaamheid en genegenheid uit zich deze liefde vooral in: opvoeding. 1. Ga naar de site van Sesamstraat: Bekijk en beluister de volgende
Nadere informatieSpoor je leerlingen dus aan om een verzorgde taal te hanteren tijdens en buiten de lessen. Je maakt hen enkel sterker!
Jongeren en chattaal geen probleem, standaardtaal is ook een must in ons systeem! September Aandacht voor Standaardnederlands Taal verbindt en maakt van een groep mensen een samenleving. Een rijke taal
Nadere informatieIdentiteit in woorden Stichting St. Josephscholen Nijmegen
Identiteit in woorden Stichting St. Josephscholen Nijmegen Inleiding De commissie identiteit, in opdracht van het bestuur en de directies van de Stichting St. Josephscholen, heeft de identiteit van de
Nadere informatiePROCESDOEL 3 HUMANISEREN VAN HET SAMENLEVEN MET ANDEREN
PROCESDOEL 3 HUMANISEREN VAN HET SAMENLEVEN MET ANDEREN 3.1 Exploreren, verkennen en integreren van de mogelijkheden van de mens 3.2 Exploreren, verkennen en integreren van de grenzen van de mens 3.3 Ontdekken
Nadere informatieInstructie voor leerlingen.. 5. Gebruik van de lesbrieven. 6. Lesbrief: Wat wil je zijn en worden.. 7. Wat wil je zijn en worden.
VOORBEELD DE KLAS ALS TEAM (LEERLINGENBOEK) INHOUDSOPGAVE Instructie voor leerlingen.. 5 Gebruik van de lesbrieven. 6 Lesbrief: Wat wil je zijn en worden.. 7 Wat wil je zijn en worden. 11 Wat wil je zijn
Nadere informatieInterlevensbeschouwelijke competenties in het kader van dialoog en samenwerking tussen levensbeschouwingen op school
Interlevensbeschouwelijke competenties in het kader van dialoog en samenwerking tussen levensbeschouwingen op school SITUERING VAN DEZE TEKST In een schrijven van 30 juni 2010 bezorgden de erkende instanties
Nadere informatieVerslag college 4: De staat van burgerschapsonderwijs en een blik op de toekomst
Verslag college 4: De staat van burgerschapsonderwijs en een blik op de toekomst In de collegereeks Democratie en burgerschap, georganiseerd door ProDemos en de Universiteit van Amsterdam, kijken we naar
Nadere informatiePedagogisch project. Beginselverklaring neutraliteit. Kerkplein Gooik-Oetingen Tel. 054/
Kerkplein 1 1755 Gooik-Oetingen Tel. 054/56 60 23 Beginselverklaring neutraliteit Pedagogisch project Beginselverklaring neutraliteit blz. 2 Gemeentelijke lagere school De Oester met extra sportaanbod
Nadere informatieopdrachtsverklaring centrum voor volwassen personen met handicap MOZAÏEK
opdrachtsverklaring centrum voor volwassen personen met handicap MOZAÏEK Bij het begin van de jaren 70 zoeken enkele ouders een dagcentrum voor hun volwassen gehandicapt kind. Voordien was het bijna evident
Nadere informatie