ii in in inn urn li ii ii

Transcriptie

1 1 Gemeente fj ř Berven Bergen op Zoom Aan de leden en duoburgerleden van de gemeenteraad van Bergen op Zoom ii in in inn urn li ii ii 2 7 SEP Uw kenmerk Ons kenmerk U Datum Uw brief Beh. door W.M.M. Vansteelandt Doorkiesnr Onderwerp: Landschap van Allure de Brabantse Wal Robuust Project de Zoom Afdeling Ruimtelijke Ontwikkeling Bijlage(n) 6 Geachte leden en duoburgerlieden van de gemeenteraad van Bergen op Zoom, Hierbij willen wij u graag informeren over het Provinciale subsidietraject Landschappen van Allure. Binnen dit kader heeft de Provincie besloten het Robuust Project De Zoom, als één van de drie door de streekorganisatie van de Brabantse Wal ingediende projecten, te honoreren en een forse financiële bijdrage ter beschikking te stellen. Voor de Zoom is ca. C10,5 miljoen aangevraagd. De provincie heeft nog niet bekend gemaakt wat het exacte investeringsbedrag zal zijn. Daarvoor is de provincie nog in gesprek met ons als penvoerder om gezamenlijk afspraken te maken over de investeringen en de bijhorende prestaties. De twee andere robuuste projecten, de Linie en de Steilrand, die vanuit de Brabantse Wal in de eerste tender aan de Provincie zijn aangeboden, zijn niet gehonoreerd. Deze projecten worden na verwerking van de geleverde adviezen, tijdens de tweede tender van Landschap van Allure opnieuw aangeboden. De tweede tender wordt in januari 2014 opengesteld. De subsidieregeling Landschappen van Allure vereist dat minimaal 50 o Zo van de totale investering door de partners wordt gefinancierd. Bij het onderdeel financiën verderop in deze brief wordt hier verder op ingegaan. Proces Op 10 april j.l. is aan u de inhoud van het investeringsvoorstel van de Zoom gepresenteerd. Verder zijn tijdens het proces van de totstandkoming van het investeringsvoorstel van de Zoom in de periode september april 2013 de colleges van Bergen op Zoom, Roosendaal, de besturen van het Waterschap, de Holding Bergse Heide, Holding Finvesť Wouwse Plantage, Natuurmonumenten en Provinciale Staten geïnformeerd en hebben zij de gelegenheid gekregen inhoudelijk het project te sturen. Hieronder bieden wij u een overzicht van het doorlopen proces van Landschap van Allure: Augustus 2012 Provincie Noord-Brabant stelt bidbook Landschap van Allure vast; 28 september 2012 Raadsexcursie Bergen op Zoom: bezoek aan projecten binnen het Landschap van Allure Brabantse Wal, waaronder de Stayokay, Bergse Heide en Fort de Roovere; 9 november 2012 De Provinciale Statencommissie Ecologie en Handhaving wijst C56,2 miljoen toe aan de Landschappen van Allure Maashorst, Groene Woud en Brabantse Wal; Jacob Obrechtlaan AR Bergen op Zoom E stadskantoor@bergenopzoom.nl Postbus AA Bergen op Zoom I wwwbergenopzoom.nl T F (0164) KvK B nvbng rek. nr B IBAN: NL41BNGH B BIC: BNGHNL2G

2 Relatie met bestaand beleid Het ruimtelijk kader waarbinnen het investeringsvoorstel en de daarin opgenomen projecten en investeringen zijn ontstaan, zijn geënt op de vele reeds vastgestelde provinciale, regionale en gemeentelijke beleidstukken. Zo is de Brabantse Wal als Provinciaal Landschap gekenmerkt (Gebiedsplan Brabantse Delta d.d. 22 april 2005), is er een Toekomstschets Brabantse Wal (april 2009), een Nota Toeristisch Beleid Brabantse Wal (november 2009) en een Gebiedsvisie Brabantse Wal Bergen op Zoom Oost (oktober 2010) opgesteld. Dit voorstel is erop gericht een plan vast te stellen met daarbij een financiering ten behoeve van de subsidie/in veste ri ng svoo rste Hen in het kader van Landschap van Allure de Brabantse Wal. Financiën De totale investering in het project De Zoom bedraagt ca. i 22 miljoen. Het project is gehonoreerd door de provincie in het subsidietraject Landschap van Allure. Over de definitieve hoogte van de provinciale bijdrage wordt nog gesproken. Er is een bedrag van C 10,5 miljoen aangevraagd. De subsidieregeling vereist dat minimaal 507o van de kosten door de partners wordt gefinancierd. Onze partners in het project, zijnde andere gemeenten in de Brabantse Wal en particulieren, nemen een aanzienlijk deel voor hun rekening. Voorde gemeente Bergen op Zoom houden wij rekening met een eigen bijdrage van ca. 6 2,4 miljoen. o Communicatie De Streekorganisatie Brabantse Wal, het samenwerkingsverband tussen de 4 gemeenten (Woensdrecht, Steenbergen, Roosendaal en Bergen op Zoom), wordt verantwoordelijk voor de regiomarketing en communicatie. Doel hiervan is om de Brabantse Wal als uniek landschap en aantrekkelijk gebied om te wonen, werken en recreëren bij het grote publiek (Brabant, Zeeland, Rijnmond en Vlaanderen) onder de aandacht te brengen. Op 2 oktober wordt u uitgenodigd voor het bijwonen van een presentatieavond. Tijdens deze avond zal enerzijds de functie en werking van de Streekorganisatie als onderwerp worden behandelt en anderzijds zal een toelichting gegeven worden op de stand van zaken rondom het project de Zoom met daarbij een overzicht van de prestaties die met de realisatie van het project de Zoom bereikt zullen zijn. In maart/april 2014 wordt u geïnformeerd over het resultaat van de tweede tender. De voortgang van Landschap van Allure wordt gerapporteerd door middel van de concern berichten volgens de reguliere planning en controle cyclus. In het najaar van 2015 wordt opnieuw gerapporteerd over de stand van zaken Landschappen van Allure door middel van een presentatie. De bijlagen bij deze brief zijn de stukken die vanaf nu openbaar zijn en gebruikt zullen worden in het marketing en communicatie traject: 1. Statenmededeling LvA eerste tender (auteur: Provincie) 2. Ingekomen investeringsprojecten LvA eerste tender (auteur: Provincie) 3. Advies van de Adviescommissie LvA eerste tender (auteur: Provincie) 4. Investeringsvoorstel De Zoom (wordt digitaal ter beschikking gesteld) (auteur: penvoerder) 5. Losse bijlagen investeringsvoostel De Zoom (wordt digitaal ter beschikking gesteld) (auteur: DLG en penvoerder) 6. Organigram project de Zoom (auteur: penvoerder) Beoogd maatschappelijk effect/doelstelling Om een toekomstbestendig en gunstig vestigingsklimaat te creëren is het raadzaam te blijven investeren in zowel de kernen als in het buitengebied. Vooral de verbinding tussen stad en ommeland zorgt ervoor dat bewoners en bezoekers een prettige omgeving wordt geboden om te wonen, recreëren en te werken. Door de demografische veranderingen en het teruglopend bestedingspatroon zijn mensen ook meer geneigd dichter bij huis en kortere periodes op vakantie te gaan. Door op de Brabantse Wal te investeren in de regionale economie, waaronder de toeristisch- recreatieve sector en op die manier de streek te voorzien van hoogwaardige verblijf- en dagrecreatieve voorzieningen, wordt verwacht hier nieuwe inkomstenbronnen mee te genereren.

3 27 november 2012 Gedeputeerde Staten stelt regeling Landschappen van Allure definitief vast en geeft aan de eerste tender van f26,475 miljoen in april 2013 open te stellen; 8 februari 2013 De Brabantse Wal presenteert de robuuste projecten Linie, Steilrand en Zoom aan Statencommissie; 10 april 2013 De Gemeenteraad van Bergen op Zoom wordt middels presentatie in commissie stad en ruimte geïnformeerd; 26 april 2013 Het investeringsvoorstel 'de Zoom' wordt aan de Provincie overhandigd; 15 juni 2013 GS besluit welke projecten in de eerste tender gehonoreerd worden; 2 oktober 2013 De Gemeenteraad van Bergen op Zoom wordt tijdens presentatieavond op de hoogte gebracht over de stand van zaken Lanschap van Allure en de Streekorganisatie Brabantse Wal Januari 2014 Verwachte openstelling tweede tender Landschappen van Allure (moet formeel nog worden bevestigd); 31 december 2016 projecten Landschappen van Allure moeten uitgevoerd zijn ^einde looptijd bestuursperiode GS). Context De Brabantse Wal is één van de drie Landschappen van Allure waarin de provincie de komende jaren investeert. De andere landschappen Groene Woud en Maashorst liggen respectievelijk in midden en oost Brabant. Met deze subsidieregeling wil de provincie de komende jaren een bijdrage leveren aan de realisatie van deze drie hoogwaardige 'allurevolle' landschappen. Deze landschappen zijn van groot belang vooreen aantrekkelijk vestiging- en leefklimaat in Brabant. Mooie landschappen houden Brabant aantrekkelijk om in te wonen, werken en recreëren. Dankzij de financiering vanuit Landschappen van Allure kan het landschap Brabantse Wal verder worden ontwikkeld. De komende jaren wordt voor miljoenen in de regio geïnvesteerd door zowel overheid als bedrijfsleven. Hoofdonderdelen van het project de Zoom Het (gemeente-) grensoverschrijdende project de Zoom is hoofdzakelijk geënt op de voormalige turfvaart de Zoom die loopt vanaf de Belgische grens bij landgoed Hemelrijk (Essen)/ Grenspark- De Zoom- Kalmthoutse Heide tot aan de Waterschans in Bergen op Zoom en landgoed Visdonk bij Roosendaal. In de directe nabijheid van de Zoom worden belangrijke ontwikkelingen op landschapspark Bergse Heide, landgoed Wouwse Plantage en landgoed Visdonk gestimuleerd en wordt een bezoekerscentrum op landgoed Lievensberg met bijhorende parkeervoorziening gerealiseerd. Al deze gebieden worden verbonden door een continue wandel- en fietsroute die recreanten en toeristen van en naar de Brabantse Wal, de historische binnenstad van Bergen op Zoom en de vele dag- en verblijfsaccommodaties langs de route leidt. De route vormt uiteindelijk een dubbelzijdige stad- land- verbinding tussen Bergen op Zoom en Roosendaal. De optimalisering van de recreatieve ontsluiting van de Brabantse Wal vanuit de steden Bergen op Zoom en Roosendaal zullen effect hebben op de lokale en regionale economie. Het zal een verbetering van het vestigingsklimaat voor (recreatieve) ondernemers teweeg brengen en de streek zal meer bezoekers en daarmee ook potentiële bewoners trekken.

4 Daarnaast is het voor de algemene volksgezondheid van groot belang dat de overheid blijft investeren in goede voorzieningen en infrastructuur die bewegen stimuleren en verblijven in de natuur accommoderen. Het ontsluiten van de natuur vanuit de kernen en het aanbrengen/opwaarderen van recreatieve voorzieningen zijn de basisdoelstellingen die met het project de Zoom worden bereikt. Vervolgtraject Zoals eerder vermeld, gaan wij als penvoerder met de provincie nog in gesprek om gezamenlijk afspraken te maken over de investeringen en de bijhorende prestaties. Verder worden samenwerkingsovereenkomsten opgesteld met de individuele partners van de deelprojecten binnen het project de Zoom. Vervolgens wordt het aanbestedingstraject opgestart voor de realisatie van het route van de turf en de daaraan gerelateerde deelaspecten. Per deelproject worden maandelijks overleggen gevoerd met de projectleiders van de deelprojecten. Elke drie maanden wordt een plenair overleg ingepland waar alle projectleiders van de deelprojecten bij aanwezig zullen zijn en waar de collectieve voortgang en de overkoepelende belangen worden afgestemd en besproken (zie ook organigram in bijlage). Wij gaan ervan uit u hierbij voldoende te hebben geïnformeerd. Hoogachtend, het college van burgemeester en wethouders van Bergen op Zoom, Me/r. mr. A C. Spindler s Loco-Burgemeester I'

5 E B B Statenmededeling aan Provinciale Staten Onderwerp Landschappen van Allure: investeringsbesluit eerste tender. Aan Provinciale Staten van Noord-Brabant Kennisnemen van het investeringsbesluit eerste tender Landschappen van Allure Datum 18 juni 2013 Documentnummer Aanleiding In het Bestuursakkoord en de Uitvoeringsagenda 'Tien voor Brabant' is de investeringsstrategie Landschappen van Allure speerpunt nr. 39. De door uw Staten vastgestelde koers "Transitie stad en platteland" is voor de uitvoering van deze strategie bepalend. Er is een investeringsvolume van maximaal G 56.2 miljoen beschikbaar voor de gebieden de Brabantse Wal, Het Groene Woud en de Maashorst om te investeren in robuuste projecten die het landschap versterken Bevoegdheid Uw Staten hebben in december 2010 de kaders voor Landschappen van Allure vastgesteld en daarbij de commissie Sijmons ingesteld om de kwaliteit van de inhoud van de projecten te borgen en te verhogen. Deze Commissie heeft drie keer een advies aan u uitgebracht. Op 27 november 2012 hebben wij de Subsidieregeling Landschappen van allure Noord-Brabant vastgesteld. Op basis daarvan zijn uw Staten op 8 februari 2013 door projectindieners geraadpleegd over de investeringsprojecten die men vanuit de regio wil indienen voor de eerste tender. Op basis van de regeling hebben wij een externe adviescommissie Landschappen van Allure ingesteld, die ons adviseert over de ingekomen projecten. Deze commissie onder leiding van prof. drs. Asselbergs heeft ons geadviseerd over de tien bij ons binnengekomen investeringsvoorstellen. Voor de eerste tender is totaal G 26,475 miljoen beschikbaar. Wij informeren u nu over ons besluit eerste tender. 1/5

6 Kernboodschap 1. Vanuit de eerste tender landschappen van Allure investeert de provincie in vier projecten die het landschap in de Brabantse Wal, de Maashorst en Hel Groene Woud gaan versterken. De adviescommissie Asselbergs heeft ons geadviseerd over de kwaliteit van de tien ingediende projecten (bijlage 1) en op basis daarvan een rankschikking gemaakt. Het advies incl. rangschikking (zie bijlage 2) is gebaseerd op een toekenning van punten op vier criteria: de mate waarin het project bijdraagt aan het versterken van het landschap, de mate waarin het project partijen laat participeren die nog niet eerder bij de ontwikkeling van het landschap betrokken zijn geweest, de mate waarin verdienmogelijkheden van het project voor het landschap bijdragen aan een structurele financiering van het versterken van het landschap, de mate waarin het project toepassing geeft aan innovatieve concepten en oplossingen in en voor het landschap. Datum 18 juni 2013 Documentnummer Wij nemen het advies van de commissie over. Op basis daarvan hebben wij besloten om in vier projecten te investeren: de Groene Corridor (Het Groene Woud), de Zoom ( de Brabantse Wal), het Kloppend Hart Het Groene Woud) en de Landerij van Tosse (de Maashorst). Onze totale investering is daarbij max. G 26,475 miljoen. Wij zullen over de hoogte van onze concrete investeringsbijdragen nog afspraken maken met de betrokken projectindieners. Indien op basis daarvan binnen het plafond van de eerste tender nog financiële ruimte ontstaat, komt het eerstvolgende project daarvoor in aanmerking: het Biomassaplein (Het Groene Wouďj. 2. Het totale resultaat van de eerste tender is positie/ Wij hebben een positief resultaat bereikt met de Landschappen van Allure want: er is een zeer hoge ambitie en participatie vanuit de regio, dat brengt een proces in én voor het landschap op gang dat verder reikt dan onze investeringsimpuls; de tien ingediende projecten voldoen aan het provinciale investeringskader, een prioritering leidt er toe dat alleen de beste vier, mogelijk vijf projecten worden gehonoreerd. Zes (of mogelijk vijf) ingediende projecten zullen geen investeringsbijdrage van de provincie ontvangen. In een tweede tender kunnen deze projecten - waarin vanuit de regio inmiddels fors is geïnvesteerd - opnieuw ingediend worden, al dan niet na doorgevoerde wijzigingen in het projectplan. 2/5

7 3. De ervaring van de eerste tender laat zien dat de ambitie landschappen van Allure (Investeringsagenda) met inzet van de koers 'Transitie Stad en platteland' slaagt mits de provincie investeert in kwaliteitsborging en in een consistente lijn samenwerkt met de partijen in de regio. Samen met de partijen uit de drie gebieden is intensief gewerkt aan verrijking van de projecten zodat de ambitie van uw Staten voor Landschappen van Allure wordt behaald. Zowel de inzet van de commissie Sijmons als met inzet van onze eigen provinciale expertise (bijv. op het vlak van participatie, ruimtelijke kwaliteit en vastgoed) en de ingehuurde expertise (bijv. op het vlak van verdienmogelijkheden) zijn van belang. In tijden waarin middelen schaars zijn is gekeken naar het mobiliseren van verschillende (nieuwe) partijen bij gebiedsontwikkeling. Hoe kunnen we burgers, bedrijven, onderwijs, zorg en welzijn, cultuur, maatschappelijke organisaties betrekken om bij te dragen aan duurzame investeringen in het landschap. Maar ook: hoe kunnen we een verbeterslag in ruimtelijke kwaliteit maken zodat er ook een gezamenlijke investering ontstaat in de gebruiks-, belevings- en toekomstwaarde van een gebied? Datum 18 juni 2013 Documentnummer Het instellen van de commissie onder leiding professor Dirk Sijmons is de eerste aanjager geweest om tot kwaliteitsverbetering en aangescherpte keuzes binnen de investeringsvoorstellen te komen. Deze commissie heeft drie adviezen opgesteld en constateert in het laatste advies aan uw Staten (medio 2012 over het Bidbook Landschappen van Allure) dat met de ontwikkelde projectideeën de doelstellingen van Landschappen van Allure gekoppeld aan de koers Stad en platteland, gehaald kunnen worden. De gekozen aanpak stimuleert samenwerking en inspireert tot nieuwe allianties en innovatieve keuzes. Om dit te bereiken zijn adviezen van de commissie Sijmons verwerkt in toetsingscriteria van onze subsidieregeling. Wij constateren dat 'het werken conform de geest van de koers Transitie stad en platteland' binnen Landschappen van Allure goed heeft uitgepakt, rĩr zijn wel een paar spanningsvelden: Regio en provincie Het spanningsveld tussen 'rekening houden met de ambities vanuit de regio' versus 'de beleidsdoelstellingen van de provincie'. De provincie is niet langer de 'pinautomaat' die alleen betaalt en bepaalt. De provincie bepaalt daarom niet alleen wat de inhoud van de investeringsvoorstellen moet zijn. Voor elk projectinitiatief vanuit de regio moeten wij als provincie clan ook een afweging maken vanuit onze provinciale visie (beleid) en welke rolinvulling daarbij het beste past. Keuzes maken In de Agenda van Brabant zijn duidelijke keuzes gemaakt: wat willen we doen en wat niet? Deze scherpte zien we terug in de wijze waarop nu door ons wordt geïnvesteerd in de ingediende voorstellen: 3/5

8 er is een versc hil in kwaliteit tussen projecten die worden gehonoreerd en projecten die daarmee onder de streep eindigen. Deze laatste categorie scoort kwalitatief minder en ontvangt geen investeringsbijdrage van ons. Ambitie versus regels De overheid kent juridisch gezien - om redenen van rechtmatigheid en rechtsgelijkheid - slechts twee manieren waarop geld in te zetten: via eigen opdrachten/aanbestedingen óf via subsidies, ook fondsen vallen onder een van de categorieën. Subsidie' is overigens een juridische term, ook leningen en garantstellingen vallen hieronder. Voor een goede inzet van ons geld moeten we over een deugdelijk juridisch kader beschikken. Omdat er sprake is van forse financiële bedragen levert dit in de praktijk discussie op met projectindieners: Ís het werken met deze tot in detail uitgewerkte regels nou de nieuwe werkwijze van de provincie?' Het antwoord hierop is dat een "regeling" een noodzakelijk onderdeel is van een adequate provinciale sturing. Maar wel regels maken en hanteren in de context van een totaal aanpak van samenwerken en samen investeren. Die aanpak in de afgelopen twee jaar heeft er toe geleid dat de investeringsvoorstellen aanzienlijk aan kracht hebben gewonnen. Datum 18 ļuni 2013 Documentnummer Consequenties De gezamenlijke investeńng van provincie en gebiedspartijen geven een flinke aan de Brabantse ambitie om samen te werken aan Brabant als Europese topregįo. Dankzij de inzet van veel partijen in de regio ontwikkelen de Brabantse Wal, Het Groene Woud en de Maashorst zich tot Landschappen van Allure, met een eigen identiteit en dynamiek. Zij zorgen voor verbinding van stad en platteland. Ze brengen mensen in contact met de natuur, met elkaar, met de historie, met de stad en haar achterland. En ze creëren nieuwe vormen van economie en ondernemerschap. Op deze wijze wordt een bijdrage geleverd aan de Brabantse ambitie als een moderne en economisch innovatieve regio. Onze investeringsimpuls in het landschap van 6 26,475 miljoen genereert een regionale investering van ca. C 44,4 miljoen, totaal investering ca. 6 70,8 miljoen. Het beleidskader Landschappen van Allure voldoet. Grosso modo is er geen aanleiding om het beleidskader voor de Landschappen bij te stellen.. Naar aanleiding van de ervaringen in de eerste tender vraagt de betreíľende subsidieregeling wél om een aantal technische wijzigingen. Daarvoor willen wij in augustus 2013 een 'Wijziging subsidieregeling Landschappen van allure Noord-Brabant" vaststellen. Tegelijk nemen wij dan een besluit over de openstellingtermijn van de tweede tender, gepland januari Europese en internationale zaken Om de Europese risico's te beperken hebben wij er voor gekozen om de activiteiten van de landschappen van allure aan te merken als DAEB (Diensten van Algemeen Economisch Belang). 4/5

9 Hierdoor hoeft per project geen aparte toets Staatssteun vanuit Brussel plaats te vinden. Daarom is de subsidieregeling in maart 2013 hierop aangepast. Communicatie Vanaf augustus 2013 start in samenwerking met de partners in de regio een communicatietraject in de drie gebieden, dit onder verantwoordelijkheid van gedeputeerde van den Hout. Datum 18 [uni 2013 Documentnummer Vervolg Wij stellen de tweede tender Landschappen van Allure op 1 januari 2014 open. Wij houden dan weer een raadpleging van de Statencommissie TSP in oktober Hierin kunnen de projectindieners, die voornemens zijn om in de tweede tender investeringsvoorstellen in te dienen, u informeren en raadplegen. Over de uitkomst van de tweede tender en de bijhorende evaluatie informeren wij u in maart/april Bijlage 1. Overzicht ingekomen investeringsprojecten L tender Landschappen van Allure 2. Advies van de Adviescommissie Landschappen van Allure over de l c tender. Gedeputeerde Staten van Noord-Brabant, de voorzitter de secretaris. prof. dr. W.B.H.J. van de Donk drs. W.G.H.M. Rutten Auteur: M.W. Gielis, MGielis@brabant.nl, toestel (073) Ecologie/Bureau Natuur en Landschap 5/5

10 's-hertogenbosch, 14 juni 2013 onderwerp: Advisering Landschappen van Allure, l e tender uw kenmerk: C / dd 10 mei 2013 College van Gedeputeerde Staten van de provincie Noord-Brabant Postbus MC Den Bosch Geachte leden van het college van Gedeputeerde Staten, Hierbij zenden wij u ons advies over de tien investeringsvoorstellen die door Uw College aan ons per brief op 10 mei 2013 zijn voorgelegd in het kader van de l e van Allure. tender investeringsproject Landschappen Wij hebben met plezier gewerkt aan dit advies. Met waardering constateren wij dat de betrokken partijen in de regio voortvarend aan de slag gegaan zijn met de door de provincie Noord-Brabant in gang gezette ambities in het investeringsproject Landschappen van Allure. We concluderen dat twee jaar gezamenlijk investeren in deze vorm van integrale gebiedsontwikkeling nu zijn vruchten afwerpt. Wij zijn graag bereid u te adviseren over de projecten in een 2 e tender van het project Landschappen van Allure. De Adviescommissie Landschappen van Allure Voorzitter, Prof. drs. A.L.L.M. Asselbergs Advies van de Adviescommissie l e tender Landschappen van Allure 1

11 Advies 1' tender Landschappen van Allure Dit is het advies van de Adviescommissie aan het College van GS van de provincie Noord-Brabant over de l e tender Landschappen van Allure. In dit advies gaan wij in hoofdstuk 1 in op het verzoek van het College en de wijze waarop wij daaraan invulling hebben gegeven. In hoofdstuk 2 adviseren wij u over de tien investeringsvoorstellen uit de T tender. Wij geven daarbij een overzicht met een rangschikkingslijst en lichten ons advies vervolgens per project kort toe. In hoofdstuk 3 adviseren wij u over het vervolg van de Landschappen van Allure. 1. Uw verzoek en de werkwijze van onze commissie. Ons advieswerk vond plaats binnen de door Provinciale Staten en het College van Gedeputeerde Staten gestelde kaders, zoals de Investeringsagenda van Brabant (Landschappen van Allure), het Bidbook Landschappen van Allure, de Subsidieregeling Landschappen van Allure Noord-Brabant en het Reglement Adviescommissie Landschappen van Allure. Ook het koersdocument Transitie Stad en Platteland is een belangrijk kader. Op 15 april 2013 hebben de betrokken tien indieners vanuit de regio hun voorgenomen projecten aan onze commissie gepresenteerd. Met belangstelling hebben wij toen kennis genomen van de uitwerkingen van de in het Bidbook opgenomen investeringsvoorstellen. Wij hebben toen het elan geconstateerd waarmee vanuit de regio invulling wordt gegeven aan de door de provincie Noord- Brabant opgeroepen ambitie voor de Landschappen van Allure. Het College van GS heeft half mei 2013 de tien bij de provincie ingediende investeringsvoorstellen voor advies aan ons voorgelegd. Wij hebben conform het verzoek van het College deze voorstellen beoordeeld en op basis daarvan dit advies opgesteld. Conform de regeling Landschappen van Allure Noord-Brabant adviseert de adviescommissie aan de hand van art. 6 (de subsidievereisten, gerelateerd aan de drie doelen van de Landschappen van Allure) en daaraan gekoppeld art. 12 (de verdeelcriteria, indien er een overschrijding van het subsidieplafond plaatsvindt en er een afgewogen prioritering moet plaatsvinden). Aangezien er inderdaad sprake is van een overschrijding geven wij een advies aan de hand van de vier verdeelcriteria in art. 12 lid la t/m ld. Bij onze beoordeling en (punten-)waardering voor projecten hanteren wij een aantal noties, die wij hier in het kort opsommen. M.b.t. art. 12 lid la, de mate van versterken van het landschap. A. is er in het project sprake van een conceptuele benadering en een samenhangende en integraal programmatische aanpak in het landschap die kenbaar ruimtelijke kwaliteit oplevert? B. zijn de gebiedsspecifieke potenties (op minimaal de regionale schaal) goed benut? C. is er vanuit de conceptuele benadering en de al aanwezige gebiedspotenties aandacht voor toekomstwaarde, voor continuïteit in uitwerking, voor participatie en realisatie? D. is die continuïteit aanwezig op diverse schaalniveaus van het project? M.b.t. art. 12 lid lb, de mate van participatie in het landschap Advies van de Adviescommissie l e tender Landschappen van Allure 2

12 E. in welke mate zijn nieuwe partners aangetrokken en zijn coalities aangegaan of worden die gezocht, bijv. met het bedrijfsleven, de kunst/cultuur, met het onderwijs of met zorg en welzijn? F. In hoeverre gaat participatie naast betrokkenheid (meedenken) ook over (financiële) verantwoordelijkheid (meedoen)? M.b.t. art. 12 lid 1c, de mate van verdienmogelijkheden voor het landschap G. hoe is de materiële en financiële verantwoordelijkheid verdeeld tussen overheid en bedrijfsleven (de markt)? H. zijn projecten uitgewerkt in businesscases? M.b.t. art. 12 lid ld, de mate van innovatie en vernieuwing in en voor het landschap I. is er sprake van renovatie (herstel, reconstructie) en/of van innovatie (vernieuwing)? Beide kunnen adequaat zijn. J. zo ja, op welk vlak: ontwerptechnisch, in herbestemming, in duurzaam beheer, in financiële arrangementen, in samenwerking of in een bijzondere soort van proceskwaliteit? Bij alle vier de verdeelcriteria vinden wij de mate van concreetheid en de hardheid van samenwerkingsovereenkomsten en investeringsvoorstellen een belangrijke notie. Is de visie en de ambitie in het project in voldoende mate omgezet in concrete projectvoorstellen en projectafspraken? 2. Advies over tien projecten. De oogst van tien projecten is rijk en divers. Wij hebben de tien aan ons voorgelegde investeringsvoorstellen voor advies aan de hand van bovengenoemde criteria beoordeeld. Wij constateren dat alle voorstellen inhoudelijk voldoen aan de door de provincie beoogde doelen van Landschappen van Allure. Wij geven een positief advies over alle projecten. Dat betekent dat de projecten in ruime mate voldoen aan art. 6 van de regeling, de subsidievereisten gerelateerd aan de drie doelen van de Landschappen van Allure. Wij constateren ook dat de door de provincie in gang gezette impuls door betrokken projectpartners in de regio actief en adequaat is opgepakt. Daarmee is een waardevol gebiedsproces in gang gezet waarvan de betekenis voor het landschap - ook op langere termijn - niet onderschat moet worden. Projectpartners komen met voorstellen die kansen bieden om bestaande kwaliteiten van het landschap te versterken, stad en ommeland beter te verbinden en dat zowel in fysiek-ruimtelijk als ook in sociaal-cultureel en economisch oogpunt. Wij zien in de projecten een vorm van herontdekking van het Brabantse landschap en hoe dat met gezamenlijke inzet ontwikkeld en beheerd kan worden. Verborgen kwaliteiten worden opengelegd en ontwikkeld met een hernieuwde Brabantse dynamiek. De provincie heeft juist gebieden met landschapskwaliteiten met allure gekozen om deze te versterken en te ontwikkelen. Het zijn drie overgangsgebieden stad-land in de stedelijke, dynamische kennisregio Brabant. Deze keuze zal op termijn zijn duurzaam effect hebben. De drie gebieden zijn nu voor veel mensen (zeker van buiten de provincie) relatief onbekend en worden door hen veelal beleefd als doorgangsgebieden. Door juist te investeren in hun bestaande landschappelijke kwaliteit worden bewoners en bezoekers verleid tot verblijf en bestedingen. Alle projecten spelen in op het creëren van landschapsallure ten dienste van het welbevinden, het wonen en het werken in en buiten de stad. Het ene project overtuigt daarmee in deze fase van Landschappen van Allure duidelijk meer dan het andere. De keuze van het provinciale bestuur voor Advies van de Adviescommissie l e tender Landschappen van Allure 3

13 een open competitieve inschrijving is weliswaar gedurfd, maar goed uitgewerkt. Wij hebben waardering voor de wijze waarop projectpartners in de regio de samenwerking met de provincie conform de koers Transitie Stad en Platteland zijn aangegaan. De investeringsimpuls van de provincie is een effectief mechanisme gebleken waarmee een belangrijk proces in de regio op gang is gebracht. Diepte-investeringen in bestaande kwaliteiten van het landschap moeten niet alleen landschappelijk en landschapsecologisch gaan renderen maar zullen ook moeten resulteren in een economische en sociaal -culturele spin-off. Dit conform uw beoogde ambities in de Agenda van Brabant om uw provincie als kennis- en innovatieregio op een hoger niveau te tillen. Dit alles afwegend is in een aantal projecten toch nog een nadere verdiepingsen kwaliteitslag nodig om deze allure-ambities echt waar te maken. We gaan daar in ons advies in hoofdstuk 2 en 3 nader op in. We herkennen in de projecten ook reacties op de adviezen van de Commissie Sijmons, de commissie die u en de regionale partijen in het voortraject heeft geadviseerd over de projectontwikkeling in de drie landschappen. De projecten tonen één of meer karaktertrekken van de door de Commissie Sijmons onderscheiden driedeling: innovatieve top-projecten, ruimtelijk top-projecten en bottom-up projecten. In hoofdstuk 3 geven wij een aantal adviezen voor verbetering die bij het vervolg van dit investeringsproject van belang zijn om de doelen van de Landschappen van Allure - zeker op de langere termijn - te borgen. Prioritering, de tien projecten nader gewogen. Er werd in deze l e tender van tien projecten een totaal bedrag gevraagd van C 58,179 miljoen, wat een overschrijding betekent van C 31,704 miljoen. De provincie Noord-Brabant stelde immers een budget beschikbaar van C 26,475 miljoen. Op basis van de verdeelcriteria van art. 12 van de regeling Landschappen van Allure Noord-Brabant hebben wij op verzoek van het College van GS de projecten beoordeeld en voorzien van een puntenscore en een rangschikking. Wij adviseren het College van GS om bij de toezeggingen over de ingekomen investeringsvoorstellen de onderstaande beoordeling en rangschikking aan te houden. project Landschap totaalscore 1. De Groene Corridor Het Groene Woud 82, De Zoom De Brabantse Wal 79, Het Kloppend Hart Het Groene Woud 78, De Landerij van Tosse De Maashorst 76, Biomassaplein Het Groene Woud 75, De Linie De Brabantse Wal 74, Harba Lorifa Het Groene Woud 73, De Steilrand De Brabantse Wal 64, Dorpskernen verbonden - Schaijkse De Maashorst 63,125 Dreven en Driften 10 de Nieuwe Heerlijkheid Het Groene Woud 62,000 Advies van de Adviescommissie l e tender Landschappen van Allure 4

14 Tabel 1 in de bijlage geeft de puntenscore voor de vier verdeelcriteria uit art. 12 en de daaruit voortkomende totaalscore en rangschikking van de tien projecten. Advies over de tien projecten Onderstaand gaan wij per project inhoudelijk op het volgende in: 1. Oordeel en advies over het investeringsvoorstel; 2. Adviezen voor de vervolgfase van het investeringsvoorstel. De gemaakte opmerkingen zijn soms toegespitst op het project maar ook gemaakt "in verhouding, in vergelijking met hoe andere projecten op een dergelijk criterium of punt zijn beoordeeld". Wij adviseren het College van GS onze opmerkingen te betrekken bij de toekenning van de investeringsbijdragen l e tender en bij de vervolgafspraken voor uitwerking en uitvoering van projecten. Project 1: De Groene Corridor Het Groene Woud Oordeel en advies: Project is een onderdeel van een ruimtelijk topproject in Brabant, een imposante verbinding stadland, 'slow lane' is een conceptueel sterk ruimtelijk project dat goed spoort met de lokale gebiedsontwikkelingen. Dit project vraagt een lange adem en een consistente inrichting en uitvoering. De fietsbrug is een specifiek, maar essentieel onderdeel van het totaalproject Groene Corridor. Aansluiting met kunst en design (Design Academy bijv.), die voor de nodige innovatie kan zorgen, wordt gemist. Uitgewerkte businesscase t.b.v. exploitatie ontbreekt. Adviezen vervolgfase: Project vraagt om topinzet en innovatie op het gebied van ontwerp en inrichting bijv. t.a.v. ontwerp en/of constructie van de brug (3D-print). Het project kan worden verrijkt met karakteristieke oplossingen bijv. voor de verlichting van deze corridor, een visie op eenheid van profiel, kleur en/of materiaal over het totale traject (constante vormgeving in een veranderende omgeving). In en rondom Eindhoven is deze kennis volop aanwezig. Denk verder aan: nieuwe vormen van brugbeheer (zie de grote investering in beheerkosten ) en over een nader doordachte keuze van de boomsoorten (wil men een mono- cultuur met de zomereik of juist niet?). Dit kan door bijvoorbeeld een relatie te leggen tussen boomsoort, leeftijdsopbouw en landschappelijke deeltrajecten. Project 2: De Zoom De Brabantse Wal Oordeel en advies: Conceptueel sterk project (turf, turfvaart), in potentie een ruimtelijk topproject, integraal met verwevenheid van thema's (cultuur, recreatie en ecologie). Een goed uitgewerkt, zichtbaar en beleefbaar project met allure. De Zoom verbindt deellandschappen, is gradiëntrijk en daarmee kansrijk. Aantrekkelijke stad-land verbinding met een veelsoortig aanbod voor publiek. Het genoemde turfaquaduct kan uniek zijn op de schaal van Nederland, voorbeeldige participatie met burgers en scholen, goede ideeën over verdienmogelijkheden (fondsvorming o.a.). Uitgewerkte businesscase t.b.v. exploitatie ontbreekt. Advies van de Adviescommissie l e tender Landschappen van Allure 5

15 Adviezen vervolgfase: Werk de sociaal-culturele dimensie van deze specifieke Brabantse turfgeschiedenis uit. Wat maakt deze geschiedenis onderscheidend van bijvoorbeeld de Hollandse en de Drentse/Friese verveningen? Businesscase uitwerken en optimaliseren. Mogelijk met rechten en plichten werken. Werk aan de link met het kennisveld. Kijk of er nog mogelijkheden zijn met design. Project 3: Het Kloppend Hart Het Groene Woud Oordeel en advies: Omvangrijk en sterk conceptueel project. Het verbindt de deelgebieden in het hart van Het Groene Woud en versterkt een reeks van aangrenzende bestemmingen met potentie voor allure. Binnen Het Groene Woud is Het Kloppend Hart in samenhang met de inzet op drie stad-landprojecten essentieel. Sterk bottom-up project, heeft hoog ambitieniveau met concrete voorstellen m.b.t. natuur/ecologie en landschap (cultuurhistorie). Er is aandacht voor structurele uitwerking van verdienmodellen o.a. via fondsvorming. Uitgewerkte businesscase t.b.v. exploitatie ontbreekt. Edelhert als icoon is van belang voor de beleefbaarheid van de natuur maar nog meer voor de regionale economie (branding, recreatie en toerisme). Hoge participatiegraad, vooral van ondernemers. Nieuwe allianties zoals met onderwijs, kunsten en cultuur krijgen nog weinig aandacht. Adviezen vervolgfase: Extra aandacht voor innovatie en participatie op het vlak van onderwijs, kunst en cultuur, ontwerp en design. Nadere uitwerking van de ecologische verbindingen in relatie tot de Brabantse beekdalen verdient aandacht. De daadwerkelijke verbinding van high tech met high green vraagt om een innovatieve invulling. Verruiming van het areaal van het edelhert is gewenst. Project 4: De Landerij van Tosse De Maashorst Oordeel en advies: Creatief en innovatief project, op meerdere fronten goed uitgewerkt, waaronder cultuurhistorie, aansluiting op landbouw/streekproducten, sterke stad-landrelatie. Project maakt link met verschillende belevingssnelheden (van snelweg tot fietsroute). Potentie ook voor spin-off in de regio en zelfs breder in Brabant. Een visuele verrassing van een idealistisch landschap. Hoge participatiegraad met nieuwe verbindingen, programmatisch en procesmatig sterk project, ruimtelijk goed uitgewerkt. Mooi bottom-up project. Burgerparticipatie is goed georganiseerd. Uitgewerkte businesscase t.b.v. exploitatie ontbreekt. Adviezen vervolgfase: Positie van en kansen met het aangrenzende klooster, dat overigens nu in bezit is van een GGZ organisatie, is wezenlijk voor dit project. Een zorg- en welzijnsfunctie kan dit project compleet maken en daarmee allure geven. Het project uitwerken in een businessmodel is randvoorwaarde i.v.m. beheerbaarheid en duurzaamheid in de toekomst. Betrek in de uitwerking van de businesscase ook financiële expertise om de condities scherp te maken. Advies van de Adviescommissie l e tender Landschappen van Allure 6

16 Project 5: Biomassaplein Het Groene Woud Oordeel en advies: Goed thematisch project rond thema landschap en energie. Innovatief project met in deze fase een prominente rol voor gemeenten en daarmee ook een bottom-up project. Sterk revolverend project en in dat opzicht onderscheidend op gebied van natuur en landschap. De overheden blijven tot ver in de keten eigenaar van de biomassa. De onrendabele top/start kan ook via de markt opgelost worden. Geld lenen of garant staan i.p.v. het gevraagde geld geven is een alternatief voor de provincie. Project heeft (nog) geen directe koppeling aan specifieke groene objecten en projecten. Levert het biomassaplein nieuw groen op in het landschap (bijv. populierenteelt) of is dit een concept dat vooral onderhoud en beheer van het bestaande groen kan aanjagen en financieren? Er is geen zichtbare aandacht voor de kwalitatieve aspecten van de locatie van het biomassaplein zelf. Het biomassaplein kan door zijn bijzondere inrichting een ruimtelijk icoon worden. Innovatie is er vooral in gelegen dat de waarde, financieel en als schone energiebron, van biomassa maximaal wordt benut ten behoeve van de publieke zaak. Adviezen vervolgfase: De achterliggende landschappelijk doelen concreter maken. Wat is de landschappelijke meerwaarde, wat is de output? Bij ontwikkeling en inrichting van de locatie van het Biomassaplein ook aandacht voor kwaliteit, zowel ruimtelijk als milieutechnisch. Project 6: De Linie De Brabantse Wal Oordeel en advies: Conceptueel sterk project, integraal, ruimtelijk topproject, gericht op renovatie van verborgen waarden. Kernkwaliteiten en potenties van het gebied worden goed benut, belangrijke impact op de gewenste allure van dé Wal, landschap komt op deze manier tot leven, op een wijze die ook op andere plekken in Nederland plaats vindt. Renovatie van het landschap staat centraal, innovatie veel minder. Sterk in de componenten recreatie S toerisme en cultuurhistorie, uitvoerbaar plan met concrete uitwerkingen. Relatief veel investeringen in "voorzieningen watersport". Uitgewerkte businesscase t.b.v. exploitatie ontbreekt. Discutabele keuze m.b.t. deelproject Waterschans i.v.m. hoge kosten voor het verplaatsen van veel grond voor ca. C 0,5 miljoen omwille van weinig rekkelijke archeologie en historische begrenzing. Adviezen vervolgfase: Deel project Waterschans en de daarmee gepaard gaande kosten voor herstel en grondverzet ernstig heroverwegen, advies om dat onderdeel uit dit project te halen. Ecologische component kan sterker uitgewerkt worden, evenals de relatie inundatie met landbouw en/of natuur. Project 7: Harba Lorifa Het Groene Woud Oordeel en advies: Gedegen, integraal en samenhangend voorstel met drie sterke planlijnen. Stevig bottom-up project met hoge participatiegraad, sterk in landschap en ecologie. Goed voorbeeld van renovatie in het landschap is het deelproject de IJzeren Man, waar voorziening met verbleekte allure door nieuwe impulsen weer toekomstwaarde krijgt. Uitwerking van de projectonderdelen is divers en wisselend van betekenis, icoon-projecten worden daarbij gemist. Uitgewerkte businesscase t.b.v. exploitatie Advies van de Adviescommissie l e tender Landschappen van Allure 7

17 ontbreekt. Aandacht voor innovatie en nieuwe allianties is beperkt, bijv. de koppeling met musea, kunst en cultuur van Den Bosch e.o. Adviezen vervolgfase: Explicieter inzetten op ruimtelijke en architectonische uitwerking, sterker sturen op iconen en duidelijker maken wat de potentiële impact is van het project. Heeft Kanaalpark meer mogelijkheden in combinatie met 'rood' als verdienmodel? Project 8: De Steilrand De Brabantse Wal Oordeel en advies: Uniek project op Brabantse schaal gezien dé wal en dé steilrand. Heeft potentie en allure voldoende om ruimtelijk topproject te worden. Een visionair verhaal ontbreekt echter. Hoe ga je in de toekomst om met de Wal? Uitwerking mist overtuiging. Conceptueel is dit project nog onvoldoende uitgewerkt, samenhang tussen de verschillende projecten en structuren wordt gemist. Bottom-up project, mooie aanpak buisleidingenstraat. Mogelijk een overdaad aan deelprojecten, sterkere prioritering is een optie. Landgoederen zijn belangrijk en vragen om een bredere conceptuele benadering. Meer aandacht nodig voor ontsluiting en totaalbeleving. Veel participatie met name vanuit het bedrijfsleven, goede koppeling natuur 81 economie, maar uitgewerkte business case t.b.v. exploitatie ontbreekt. Adviezen vervolgfase: De kwaliteit van dé wal als geheel scherper uitwerken. Meer inzet op integrale ontwerpkwaliteit. Probeer de Westflank van Brabant met dit project neer te zetten op de schaal van Nederland. Positie van de landgoederen bezien in dit project of in een koppeling met project Landgoederen (zie Bidbook) opnemen. Project 9: Dorpskernen verbonden - Schaijkse Dreven en Driften De Maashorst Oordeel en advies: Sterk bottom-up project, sterk in herstel van dreven en driften, maar dat is Maashorst-breed nog onvoldoende benut en uitgewerkt. Aanpak op hoger schaalniveau is noodzakelijk en ruimtelijk gewenst. Forse kwaliteitsverbeteringen in dit project op lokaal niveau, nog onvoldoende allure conform investeringsstrategie van de provincie. Goede basis gelegd voor verdienmogelijkheden voor het landschap met traditionele partners, wel goede aanzetten, maar uitgewerkte businesscase t.b.v. exploitatie ontbreekt. Project is nog niet rijp genoeg. Adviezen vervolgfase: Concept en daarmee project opschalen naar dreven en driften. Maashorst-breed, in een groter verband plaatsen. Verkennen om aansluiting te zoeken met de positie van de landbouw/agrofood in deze regio Oost-Brabant. Project 10: De Nieuwe Heerlijckheid Het Groene Woud Oordeel en advies: Bottom-up project, conceptueel landschappelijk een gedegen project, de uitstraling is echter Advies van de Adviescommissie l e tender Landschappen van Allure 8

18 beperkt en iconen ontbreken. De uitwerking is beperkt vooral m.b.t. economische en ecologische aspecten. Er zijn vraagtekens m.b.t. de opgevoerde kosten, vooral het aandeel in de afwaardering van de grond is erg hoog, financieel-economische onderbouwing ontbreekt. Is het model stadslandbouw wel een levensvatbare businesscase? Uitgewerkte businesscase t.b.v. exploitatie ontbreekt namelijk. Er bestaat onduidelijkheid t.a.v. het nut van het slopen van de steenfabriek, kan/mag het ook een landschappelijk ingepaste ruïne worden (kosten-baten analyse)? Adviezen vervolgfase: Financiële onderbouwing duidelijker maken, evenals de hoogte van de grondafwaardering en de mate waarin opbrengsten weer in 'groen' worden geïnvesteerd. De (on-)mogelijkheden t.a.v. de steenfabriek verdienen een nadere analyse. Ook de totale ecologische en landschappelijke impact op de regio duidelijker uitwerken. 3. Advies voor verdieping en uitwerking. Zoals uit het voorgaande blijkt is er nog een aantal verbeter- en aandachtspunten bij de uitwerking van veel van de projecten uit de l e tender. Wij adviseren u deze punten ook sterk te betrekken bij een 2 e tender. Hiermee kan de kwaliteitslag, die nu met de Landschappen van Allure in gang gezet is, worden doorgezet. Wij brengen de volgende punten naar voren: 1. Zet in op hoogwaardige uitwerkingen van projecten op het vlak van innovatie (architectuur, ecologie en vormgeving). Aanwezige potenties in projecten kunnen omgezet worden in meer concrete allure, waardoor Brabant zich in positieve zin onderscheidt van andere delen van Nederland. Aandacht is daarbij nodig voor innovatie en ruimtelijke kwaliteit op verschillende schaalniveaus en (belevings-)snelheden. 2. Betrek meer (nieuwe) partijen die voor inspiratie, participatie en daarmee ook voor een brede verankering en cofinanciering kunnen zorgen. Verdergaande slagen zijn mogelijk - bijvoorbeeld met kunst en cultuur, zorg en welzijn, onderwijs en kennis - om de gewenste participatie en innovatie in het landschap los te maken. 3. First things first. Maak bewuste keuzes in het project voor die zaken die het meest opleveren aan spin-off, aan allure, aan participatie, aan duurzame instandhouding. Kies strategisch voor de volgorde der dingen. Voorkom een overdaad aan projectonderdelen, breng meer focus aan. 4. Zoek het bijzondere, het unieke in landschap en/of project. Hoed u voor clichématige en overmatige toepassing van horeca, poorten en uitkijktorens. Maak gebruik van de uniciteit van het gebied en vraag u af of de voorziening duurzaam is te exploiteren met minimale overheidssteun. 5. In de Landschappen van Allure heeft u aandacht gevraagd voor nieuwe verdienmogelijkheden, voor het revolverend maken van investeringen, als overheid minder geefgeld verstrekken en meer garant staan, lenen etc. Daarmee wilt u "het landschap en het Advies van de Adviescommissie l e tender Landschappen van Allure 9

19 beheer daarvan" betaalbaar maken voor de toekomst. Wij ondersteunen die lijn, dat kan in de projecten ook meer geconcretiseerd worden. Bij de projecten van de l e tender ontbreekt de financiële onderbouwing in een businesscase voor het toekomstige beheer. Dat is niet als voorwaarde opgenomen in de provinciale regeling. Project indieners moeten wél aangeven hoe de cofinanciering en het structurele beheer is geregeld. Hoe men dat (duurzaam) financiert is door de regio vormvrij in te vullen. Wij adviseren om van een "budget gestuurde" aanpak naar een aanpak volgens een businesscase toe te werken. Betrek daarbij - zowel vanuit de provinciale positie als vanuit de positie van de projectontwikkelaars - naast plannings- en beleidsdeskundigen meer expertise op het vlak van financiering en exploitatie. Op dez e manier komt er meer gerichte aandacht voor en afspraken over een duurzame en betaalbare exploitatie. Wij merken op dat de revolverendheid niet altijd binnen een project concreet te kwantificeren is. De onderhavige projecten zijn hoogwaardige groene gebiedsontwikkelingen die veel landschappelijk en maatschappelijk rendement opleveren voor de regio en /of Brabant (leef - en vestigingsklimaat, recreatie ä toerisme etc). Dat is deels niet concreet in euro's door te rekenen binnen een project, maar het is wel dé meerwaarde van deze overheidsinvestering. Een uitgewerkte businesscase of een financieringsarrangement is voor ons wel een positief punt bij de beoordeling van de criteria: participatie, verdienmogelijkheden en innovatie. Wij zijn van mening dat gezien het elan binnen de projectorganisaties een kwaliteitsslag op bovenstaande punten in uw provincie reëel gemaakt kan worden. De expertise en de kansen voor samenwerking zijn in Brabant zeker binnen bereik. Denk bijvoorbeeld aan Brainport Eindhoven, de Design Academy Eindhoven, de Brabantse universiteiten en de expertise in het bedrijfsleven. Landschappen van Allure is een Brabants investeringsproject met veel potenties. Conform de doelen van uw Agenda van Brabant en de samenwerkingskoers Stad en Platteland krijgt de kwaliteit van de groene leefomgeving van uw stedelijke kennis- en innovatieve regio een forse impuls. Dat vraagt volgens ons om continuïteit en vasthoudendheid op een langere termijn. Een investeringsimpuls als die van de Landschappen van Allure legt daar een stevige basis voor. Wij wensen uw College en de initiatiefnemers voor projecten in de regio veel succes, zowel bij de uitwerking van de huidige projecten als bij mogelijke nieuwe projectinitiatieven voor een 2 e tender. De Adviescommissie Landschappen van Allure de heer prof. drs. Fons Asselbergs (Advies Ruimte en Cultuur, directeur) de heer drs. Tjebbe de Boer (Dienst Landelijk Gebied, ecoloog en strategisch adviseur) mevrouw drs. Dorine Putman-Devilee (ASN Bank, manager institutionele relaties) de heer ir. Peter de Ruyter (Bureau Peter de Ruyter landschapsarchitectuur, directeur) Advies van de Adviescommissie l e tender Landschappen van Allure 10