1 De zinstructuur van het Klassiek Chinees. 1.1 Zinnen met een werkwoordelijk gezegde. 1.2 Zinnen met een naamwoordelijk gezegde

Transcriptie

1 1 De zinstructuur van het Klassiek Chinees Klassiek Chinese zin: subject predicaat: wat er over het subject wordt gezegd Het predicaat wordt verder onderverdeeld in: werkwoordelijk gezegde naamwoordelijk gezegde 1.1 Zinnen met een werkwoordelijk gezegde Meest courant in Klassiek Chinees: narratief en contextgebonden. (ONDERWERP) + WERKWOORD + (VOORWERP/EN) Negatie met 不 bù (niet) of 未 weì (nog niet, niet echt): bevestigt het omgekeerde; Uitroep/vraag dmv het slotpartikel 乎 hu; Nadruk op narrativiteit dmv het slotpartikel 矣 yi; Bijwoorden: alles wat net voor het werkwoord komt is mogelijk een bijwoord. Partikels die als bijwoord functioneren: Partikels die naar het onderwerp wijzen: 各 gè: elk; 皆 jie: allemaal, stuk voor stuk; 莫 mo: niemand; 咸 xian: allemaal samen; 擧 ju: allemaal; 俱 ju: beide, alle. Partikels die naar het voorwerp wijzen: 兼 jian: stuk voor stuk; 偏 biàn: allemaal (zr. onderscheid) / pian: sommige, eenzijdig; 周 zhou: alom; 氾 fàn: alle; 悉 xi: helemaal, allemaal; 藎 jin: helemaal (uitputtend). 1.2 Zinnen met een naamwoordelijk gezegde Dit soort zinnen drukt een oordeel, verklaring of bewering uit: (ONDERWERP) + SUBSTANTIEF/SUBSTANTIVERING + ( 也 ) A + B + 也

2 De zin beweert dat A van het type B is; tot de categorie B behoort; door B verklaard wordt. Negatie: door 非 fei voor B; Vraag: door slotpartikels 耶 of 與 / 歟 ; Bijwoorden staan voor B. B kan gemodificeerd worden door bijwoorden als: 乃 nai: in feite, inderdaad; 必 bì: zeker; 猶 yoú: als(of); 誠 chéng: echt; 殆 daì: misschien; 唯 weí: slechts; 皆 jie: allemaal, helemaal; 盡 jìn: ook, waarlijk; 亦 yì: ook, waarlijk. Let op: Narratieve zinnen kunnen in hun geheel bevestigd worden door 也 (is een slotpartikel, geen werkwoord!) en genegeerd door 非. 也 binnenin een zin zorgt ook voor een afbakening binnen de narratieve context. Soms is B 何 hé, wat of 是 shì, dit. Voorbeelden: 君子也 - Hij is een gentleman. 必非君子也 - Hij is zeker geen gentleman. 孔子非魚也 - Confucius is geen vis. 皆君子也 - Ze zijn allemaal gentlemen.

3 2 Substantief-functies Er zijn 4 soorten substantief-blokjes: substantieven substantiefgroepen substantiveringen betrekkelijke bijzin + woord waarop het betrekking heeft Fungeert iets als substantief? -> Vertrouwdheid met courante gebruik van het woord -> Positie in de zin (Ond, NG, VW, Bep, ) Zonder partikels is het niet altijd even duidelijk wat de verhouding tussen de substantiefblokjes is. Staan er wel partikels, dan is de neven- of onderschikking duidelijk: Nevenschikking en, met 與 yu: vervoegend, samen, met; 及 jí: bereikend, en ook; 並 bìng: zij aan zij, samen, ook; 若 ruò: zoals ook. Onderschikking: vaakst gebruikt zhi 之 van Let op: de bepaler gaat het bepaalde vooraf! Betrekkelijke bijzin met 之 bv. X 之 Y - de Y die X t; Substantivering dmv. 者, volgt op ww. of zinnen; Het onderwerp ve betrekkelijke bijzin/substantivering: - wordt vaak gevolgd door 之 - onderwerp niet expliciet genoemd maar wel gekend -> 其 (vaak ook afgesloten met 也 ), 之 verdwijnt dan. Scharnier tussen hoofdzin en betrekkelijke bijzin = voorwerp. => Partikel 所 net voor (bijwoord/negatie) + WW. Let op: Waar 所 voorkomt, valt 者 vaak weg. Substantiveringen: 食者 het eten de eter hij die eet het feit dat men eet 食肉者 het vlees eten het feit dat men vlees eet 王之食者 het vlees eten van de koning de vleeseters onder de koningen 其食肉者 het feit dat hij vlees eet

4 de vleeseters onder hen Betrekkelijke bijzin: Altijd met 所 : het is een voorwerp maar gedraagt zich raar ('t staat voor het werkwoord): 王之所不食者 dat wat de koning eet 其所食者 dat wat hij eet (is niet hetzelfde als 其食者!) Waar 所 voorkomt, valt 者 vaak weg.

5 3 Werkwoordelijke functies Algemeen beschouwd zijn er 2 grote soorten werkwoorden: transitief en intransitief: Intransitieve werkwoorden: vaak beschrijvend, kunnen soms ook actie uitdrukken, soms zelfs transitief gebruikt. Adjectieven functioneren vaak als werkwoord: stative verbs (drukken geen werking uit maar een eigenschap) Transitieve werkwoorden: drukken een actie uit en worden gevolgd door een voorwerp, soms wel ook eens intransitief gebruikt. Let op: Ook 有 en 無 zijn transitief! Ook koppelwerkwoord 為 zijn/worden/fungeren als in een narratieve of tijdelijke betekenis. Het verschil tussen actief en passief ~ transitief en intransitief, afh van context: X 見笑於 Y X wordt bespot door Y; X 為 Y 笑 X is voor Y de bespotte. Het verschil tussen 又 yoù en 亦 yi: 孔子又食 : 又 verwijst naar ww (gezegde) -> Conf eet ook (daarbuiten doet hij nog iets); 孔子亦食 : 亦 verwijst naar ond (subject) -> ook Conf eet (anderen ook). Let op het verschil tussen: Confucius is een mens (altijd al geweest): 孔子人也 Confucius is groot (beschrijving): 孔子父 Confucius is vader (niet altijd al geweest): 孔子為父矣

6 4 Complexe zinnen Hoofdregel: In complexe zinnen domineert doorgaans het latere werkwoord. Soms zijn de werkwoorden toch nevengeschikt, dit herkent men aan: twee (bijna) synoniemen naast elkaar, die soms vergroeien tot één woord een sterk parallelle structuur van de zinnen de partikels 且.. 且.. (qie) = en... en... De ondergeschikte verhouding is duidelijk wanneer er partikels van modificatie zijn die één of beide zinsdelen inleiden: de voorzin van toegeving: 雖... 猶...hoofdww sui... yoú... hoofdww Zelfs indien/hoewel... toch nog... hoofdww de voorzin van reden 既... 故... hoofdww jì... gù... hoofdww Vermits... daarom hoofdww de voorwaardelijke zin 如 / 若... 則... hoofdww rú/ruò... zé... hoofdww Indien... dan... hoofdww De meeste partikels zijn ook na het onderwerp mogelijk, soms is er slechts één gegeven, soms ook geen. Context bekijken. Als de relatie niet duidelijk is, domineert het laatste werkwoord doorgaans, eventueel voorafgegaan door 而 ér. De functie van 而 is de vorige zin ondergeschikt te maken. Betekenis: raden. Let op: de onderwerpen voor 而 en die na 而 kunnen verschillen. Ook kan er voor of na 而 een werkwoord ontbreken -> zelf één toevoegen in vertaling. Coverbs zijn werkwoorden die verzwakt zijn tot voorzetsel en zijn dus ondergeschikt: 以 yi (gebruikende) -> met, in de capaciteit van soms ook om te... 與 yu (samen zijnde) -> samen met 由 yoú (volgende, gaande langs) -> (van)uit 從 cóng (volgende, gaande langs) -> (van)uit 為 weì (pro zijn, werken voor) -> voor, ten voordele van 因 yin (steunend op) -> door, dankzij Na coverbs komt 之 doorgaans niet voor, vooral niet na 以. Courante constructie: 以 X 為 Y: X als Y beschouwen of X tot Y maken. Het tot Y maken wordt uitgedrukt als 以為 Y.

7 Woordvolgorde bij complexe zinnen: 1. MV LV: 告王事 we melden de zaak aan de koning 2. 告之事 ik meld hem de zaak 告王之 ik meld het aan de koning 3. 告之 ( 之 ) ik meld het hem: geen twee 之 na mekaar! 4. 以事告王 ik meld de zaak aan de koning 以告王 ik meld het aan de koning (geen 之 na 以!) 5. 告事於王 we melden de zaak aan de koning Coverbs en substantiefblokjes: 食者 hij die eet/het feit dat men eet/het eten 所食者 王之所食者 王之所以食者 dat wat men eet dat wat de koning eet dat waarmee de koning eet 王之所因食者 dat waardoor de koning eet 王之所為食者 dat waarvoor/waarom/pro de koning eet 王之所自 / 由 / 從食者 dat waaruit de koning eet 王之所與食者 degene met wie de koning eet Altijd het belangrijkste werkwoord achteraan: 以刀食肉 met een mes vlees eten (vlees eten is hoofdww) 食肉以刀 een mes gebruiken om vlees te eten (gebruiken is hoofdww) Pivotal sentences: 孔子欲食肉 Confucius wil vlees eten 孔子欲王之食肉 ( 也 ) Confucius wil dat de koning vlees eet 孔子使王食肉 Confucius beveelt de koning vlees te eten 孔子助之食肉 Confucius helpt hem vlees te eten Waarbij rood het eerste voorwerp voorstelt (voorwerp = meewerkend voorwerp) en blauw het tweede voorwerp. De twee laatste zinnen zijn pivotal sentences: 王 en 之 fungeren als scharnier waarrond de hoofdzin en het tweede voorwerp draaien. Let op: 王使其死 王使之死 De koning beveelt dat hij sterft (wordt uitgevoerd door 'n ander) De koning beveelt hem te sterven (wordt door de hem uitgevoerd) Stative verbs: 王善食肉 De koning is goed in vlees eten Probleemgevallen: 可 ke: kunnen, mogen 足 zú: genoeg om... te zijn 易 yì: gemakkelijk 難 nán: moeilijk

8 Deze stative verbs maken het werkwoord erachter passief! Maar een 以 erachter maakt de constructie weer actief. Bv: 書足見 het document is genoeg om gezien te worden 臣足以見書 de onderdaan is genoeg om het document te zien