jaarbericht Resultaten 2011

Transcriptie

1 jaarbericht Resultaten 2011

2 Jaarbericht 1. Profiel en kerncijfers 5 2. Focus en consolidatie 7 3. Financiële gang van zaken Netwerken Energie Afvalverwerking Corporate governance Risico s en risicobeheersing Bericht van de Raad van Commissarissen Personalia Jaarrekening Afvalverwerkingsinstallatie, Doel (België) 3

3 DELTA Jaarbericht 2011 Profiel en kerncijfers 1 DELTA is een zelfstandige multi-utility onderneming op het gebied van netwerken, energie en afvalverwerking. De aandelen zijn voor het grootste gedeelte (96,55%) in het bezit van de Zeeuwse gemeenten en de provincie Zeeland. Het hoofdkantoor van DELTA is gevestigd in Middelburg. Bij het bedrijf werken ongeveer mensen. Netwerken DELTA Netwerkbedrijf (DNWB) en DELTA Infra maken deel uit van het segment Netwerken. DNWB is het Zeeuwse netwerkbedrijf en voert binnen DELTA zijn wettelijke taken uit. Het bedrijf is verantwoordelijk voor het beheer van de distributienetwerken voor gas en elektriciteit. DELTA Infra zorgt voor de uitvoering van de aanleg van - en het onderhoud aan deze netten. Daarnaast verzorgt deze divisie de aanleg van en het onderhoud aan de waterleidingnetten van Evides waterbedrijf en het kabelnetwerk van DELTA. Verder voert DELTA Infra activiteiten uit op het gebied van onder andere hoogspanning en meettechniek. Energie Naast de opwekking van elektriciteit en de handel in energie levert DELTA gas en elektriciteit aan particulieren en zakelijke klanten. Op de consumentenmarkt in Zeeland biedt DELTA behalve energie ook digitale diensten (internet, telefonie, tv- en radiosignalen) en water via de deelneming in Evides. Met deze multi-utility benadering bedient de onderneming een groot deel van de huishoudens in Zeeland. Afvalverwerking Alle bedrijfsactiviteiten op het gebied van afvalverwerking zijn samengebracht in dochteronderneming Indaver, 75% eigendom van DELTA. Indaver richt zich op overheden (vooral in Nederland, België en Ierland) en industriële bedrijven (Noordwest-Europa). Indaver verwerkt het afval voor het grootste deel in eigen installaties, maar ook in installaties van andere partijen. De onderneming beschikt over meerdere afvalverwerkingstechnieken waaronder recycling, verwerking tot biomassa en Waste-to-Energy: afvalverbranding gecombineerd met energieproductie. Kerncijfers Netto-omzet Levering elektriciteit Levering gas Transport elektriciteit & gas Kabel, internet, telecommunicatie Afvalverwerking Overig in miljoenen Brandstofmix 2011: levering aan consumenten en zakelijke klanten Kolen 22,6% Aardgas 46,6% Overig 2,5% CO 2 -neutraal 28,3%, waarvan Nucleair 18,0% Hernieuwbaar 10,3% waarvan Wind 2,4% Zon 0,0% Waterkracht 2,3% Biomassa 5,6% 4 5

4 DELTA Jaarbericht 2011 Focus en consolidatie 2 In het najaar van 2010 is DELTA zich nadrukkelijk gaan toeleggen op de kernactiviteiten: netwerken, energie en afvalverwerking. Het organisatiemodel is meer gericht op een logische clustering van activiteiten binnen deze drie bedrijfssegmenten. De aansturing vindt voornamelijk plaats binnen de segmenten, zo dicht mogelijk bij de business. Bedrijfsactiviteiten buiten de drie segmenten werden afgestoten. Zo werd besloten tot volledige afbouw van de activiteiten op het gebied van zonne-energie. In 2011 is dit besluit daadwerkelijk uitgevoerd. In juli werd Solland Solar, de zonnecelfabriek in Heerlen, verkocht aan het management van het Limburgse bedrijf. Ook de andere activiteiten in het solar segment werden in de loop van 2011 beëindigd. Bedrijfseconomisch fundament versterkt In 2011 werd gewerkt aan een optimalisatie van de financiële structuur. Uit de verbetering van de creditrating (van BBB naar BBB+) blijkt dat deze koers vertrouwen wekt. Kredietbeoordelaar Standard & Poor s maakte in juni de opwaardering bekend en noemde onder meer de stabiele resultaten op het gebied van energie, water en afvalverwerking als gunstige factoren. Restrictief investeringsbeleid, een sterke focus op management van het werkkapitaal, kostenreductie en het al lopende efficiencyprogramma droegen ook bij aan de goede beoordeling. Marges onder druk Na het eerste halfjaar werd een gunstig operationeel resultaat gemeld uit normale bedrijfsvoering: op het gebied van energie lag het resultaat in lijn met de minder gunstige verwachtingen. Dit komt voornamelijk door de relatief lage prijzen van elektriciteit. Deze zijn het gevolg van de huidige overcapaciteit in Noordwest Europa. Deze overcapaciteit valt samen met de economische tegenslag in Europa en groeiende economieën in Azië en Zuid-Amerika. Als gevolg van deze groei buiten Europa blijven de brandstofprijzen hoog. Deze combinatie van factoren leiden tot een forse druk op de marges. De daling binnen het energiesegment energie werd echter gecompenseerd door beter dan verwachte resultaten binnen het afval- en netwerksegment. Ook waterbedrijf Evides presteerde in 2011 goed. In de zaak rond de afsplitsing van netwerkbedrijf zal DELTA Netwerkbedrijf vooralsnog deel blijven uitmaken van DELTA. De Hoge Raad is nog niet aan een eindoordeel toe omdat de Raad eerst een beoordeling van het Europees Hof wil afwachten. Ontwikkelingen rond kernenergie DELTA beschouwt kernenergie nog altijd als belangrijke bron van CO 2 -arme elektriciteit op weg naar een samenleving die vooral gebruik maakt van duurzame energie. Maar als voorwaarde geldt wel dat er voldoende vertrouwen moet zijn in het investeringsklimaat en daarvoor is ook politiek draagvlak nodig. Omdat het hieraan nog ontbreekt worden de plannen voorlopig uitgesteld. Ook rond de bestaande kerncentrale was er in 2011 nieuws. DELTA vergrootte zijn aandeel - van 50 naar 70% - in N.V. EPZ, de exploitant van de kerncentrale in Borssele. Het afgelopen jaar bereikten de betrokken partijen, Essent, RWE en DELTA, overeenstemming over de kwestie rond het eigendom van de kerncentrale. Als meerderheidsaandeelhouder kan DELTA nu het publieke belang in de kerncentrale adequaat zeker stellen. Prijs en kwaliteit DELTA wist zijn toppositie op het gebied van dienstverlening in 2011 verder uit te bouwen. Meerdere onafhankelijke organisaties roemden de service van het bedrijf, zowel op het gebied van internet als binnen het energiesegment. De Consumentenbond bewaakt de kwaliteit van internetproviders met een gebruikerspanel. De leden geven tweemaandelijks hun ervaringen door. De bond constateerde op basis van dit onderzoek: Net als vorige keer staat ZeelandNet bovenaan met een 8,2. De provider weet nu al enige tijd flink hoger te scoren dan de eerstvolgende providers - Solcon, Tele2 en XS4All - die alle een 7,7 halen.. Ook in de kwaliteit van de infrastructuur werd aanzienlijk geïnvesteerd in Om snellere verbindingen mogelijk te maken en nieuwe diensten te kunnen leveren, werd de technische ruggengraat van het Zeeuwse netwerk in 2011 grotendeels vernieuwd. In 2012 wordt hieraan de laatste hand gelegd. 6 Biomassacentrale, Moerdijk 7

5 2. Focus en consolidatie DELTA Jaarbericht 2011 Naast een hoog serviceniveau hanteert DELTA heel bewust gunstige energietarieven voor de Zeeuwse consumenten. In november werden de nieuwe prijzen voor 2012 bekendgemaakt. Ten opzichte van de grote concurrenten (Eneco, Nuon en Essent) biedt DELTA de scherpste prijzen. Lage CO 2 -uitstoot DELTA s gemiddelde CO 2 -uitstoot bedroeg 0,33 ton per megawattuur in De gemiddelde uitstoot van energiebedrijven in Nederland ligt op ongeveer 0,40 ton CO 2 per megawattuur. Deze cijfers werden op 11 november 2011, de Dag van de Duurzaamheid, gepubliceerd in het verslag over maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO). In dit eerste MVO-verslag legde DELTA verantwoording af over beleidskeuzen en strategie. Naast milieuaspecten kwamen de maatschappelijke positie van DELTA en het sociaal beleid aan de orde. De lage CO 2 -uitstoot van DELTA is in de eerste plaats een gevolg van de toepassing van kernenergie en wordt daarnaast veroorzaakt door het gebruik van biomassa. In de kolencentrale in Borssele wordt biomassa bijgestookt (maximaal 20%) en de Biomassacentrale in Moerdijk draait volledig op pluimveemest. Tenslotte wekt DELTA CO 2 -arme stroom op met windenergie en WKK-installaties. Vooruitzichten Door het additionele belang van 20% in N.V. EPZ neemt de omzet in 2012 toe. Daar staat tegenover dat minder wordt verdiend op de verkoop van energie door krimpende marges als gevolg van de lage prijzen van elektriciteit en wereldwijd stijgende brandstofkosten. DELTA wil het aantal particuliere energieklanten behouden. Het marktaandeel in Zeeland is fors, de uitdaging is om dat te handhaven met het multi-utility aanbod. Door de introductie van nieuwe diensten op het gebied van digitale tv en mobiele telefonie zullen de resultaten in het multi-mediasegment toenemen. DELTA Zakelijk zal naar verwachting gestaag groeien door vernieuwing van contracten waarbij de marges goed in het oog worden gehouden. De verwerkingsmarkt voor industrieel afval is, in tegenstelling tot de markt voor huishoudelijk afval, gevoelig voor economische op- en neergang. Ook de toename van hergebruik van materialen en de reductie van afval verminderen de vraag naar verwerking. Daar staat tegenover dat Indaver s nieuwe afvalverwerkingsinstallatie in het Ierse Meath en de start van Medipower, een installatie voor de verwerking van medisch afval in Antwerpen, zullen zorgen voor omzetverhoging. Het netwerksegment zal naar verwachting goed presteren. DELTA Netwerkbedrijf boekt een beter resultaat, vooral doordat de kosten die de afgelopen jaren gemaakt werden als gevolg van de zogenaamde splitsingswet, in 2012 niet langer in die omvang gemaakt hoeven te worden. DELTA zet de koers voort die is gericht op kostenbeheersing en de verdere versterking van de hoofdactiviteiten: energie, afval en netwerken. Als gevolg van ongunstige marktomstandigheden, vooral in het energiesegment, moet voor 2012 rekening worden gehouden met een operationeel resultaat uit normale bedrijfsvoering dat lager uitvalt dan dat van In 2012 wordt vastgehouden aan de lijn die inzet op verdere verbetering van interne processen met als uitgangspunt: optimale dienstverlening aan onze klanten. Operational Excellence moet leiden tot een voor klanten goed product, aantrekkelijk geprijsd. Verdere uitbouw en doorvoering van de multi-utility strategie zorgt daarbij niet alleen voor onderscheid ten opzichte van andere aanbieders, maar ook voor extra binding met onze afnemers. Deze strategie en het gediversifieerde productportfolio moeten ervoor zorgen dat DELTA de ongunstige marktontwikkelingen de komende jaren het hoofd kan bieden. Frank Verhagen CFO, CEO ad interim Frank Verhagen, CFO, CEO ad interim 8 9

6 DELTA Jaarbericht 2011 Financiële gang van zaken was voor DELTA een goed jaar, ondanks de stagnerende economische ontwikkeling op de consumentenmarkt en industriële markten. Door dalende elektriciteitsprijzen en stijgende brandstofkosten is het operationeel resultaat binnen het energiesegement beduidend lager dan in Daar staat tegenover dat de operationele resultaten binnen het afvalsegment en het segment netwerken veel beter waren. De corporate kosten zijn, mede door een aantal eenmalige posten in 2010 (EUR 25 miljoen), met ruim 45% gedaald ten opzichte van het voorgaande boekjaar. In 2011 heeft DELTA een additioneel belang van 20% in N.V. EPZ verworven en dat heeft geleid tot een eenmalige boekwinst. Daar staat wel een toename van latente belastingverplichtingen tegenover. Omzet en resultaat De omzet uit voortgezette bedrijfsactiviteiten is in het verslagjaar met ongeveer 5% gestegen naar bijna EUR 2,2 miljard. Dat komt vooral door de toename van de afzet en opbrengst van gas en een stijgende omzet binnen het afvalsegment met ruim EUR 50 miljoen. De goede resultaten in het afvalsegment zijn het gevolg van de hoge benuttinggraad van de beschikbare verbrandingscapaciteit en de ingebruikname van de nieuwe verbrandingsinstallatie in Ierland. DELTA slaagde erin de brutomarge met enkele miljoenen te verbeteren. Deze groei is volledig toe te schrijven aan de toename van de omzet binnen het afvalsegment. Naast de druk op de brutomarge in het energiesegment is sprake van een negatieve ontwikkeling van de waardemutatie van de handelsportefeuille met EUR 13 miljoen. In 2010 was nog sprake van een positieve impact van ruim EUR 3 miljoen. Tegenover de toename van de brutomarge binnen het afvalsegment staat een toename van de operationele kosten voor afvalverwerking. Mede door voortdurende aandacht voor kostenbeheersing en efficiencyverbetering en lagere impairments in vergelijking met 2010, zijn de netto bedrijfslasten per saldo bijna EUR 8 miljoen lager dan in het voorgaande jaar. Het aantal medewerkers is ultimo 2011 slechts licht gestegen naar FTE ten opzichte van FTE ultimo De personele bezetting nam toe door ingebruikname van de nieuwe afvalverbrandingsinstallatie in Ierland, maar deze toename werd deels gecompenseerd door strikt aannamebeleid en efficiencyprogramma s in de rest van de onderneming. Het resultaat uit joint ventures en geassocieerde deelnemingen is in 2011 beduidend hoger dan in Een belangrijk deel van dit resultaat is toe te schrijven aan de boekwinst in relatie tot de uitbreiding van het belang in EPZ. De elektriciteitscentrales (EPZ, Elsta, Sloe, BMC en Wind- en WKK-installaties) zijn als gevolg van de prijsontwikkeling voor elektriciteit maar beperkt operationeel geweest en dat heeft geresulteerd in een lager (EPZ, Elsta) tot negatief (Sloe) netto resultaat in vergelijking met Daarnaast zijn binnen het energiesegment enkele voorzieningen getroffen voor verlieslatende contracten, die vanwege het causaal verband met de betreffende deelneming hier zijn verantwoord. De resultaten van de afvalverbrandingbedrijven Sleco en AZN zijn beter dan in 2010; ook hier is sprake van een hoge benuttinggraad van de installaties. Het waterbedrijf Evides behaalde een eenmalig hoog resultaat door de voltooiing van enkele grote opdrachten. De operationele kasstroom toont een verbetering met ca. EUR 30 miljoen ten opzichte van Als gevolg van de extra investeringsuitgaven in het kader van de nieuwbouw in Meath (Ierland) en de aankoop van het 20%-belang in N.V. EPZ, is de kasstroom uit financiering toegenomen. Daardoor zijn de externe financieringslasten in het verslagjaar ruim EUR 2,5 miljoen hoger dan in het voorgaande jaar. 10 Windturbines bij Kreekrak, Zeeland 11

7 3. Financiële gang van zaken DELTA Jaarbericht 2011 Door het besluit tot de verkoop van de activiteiten op het gebied van zonne-energie, heeft in 2010 een volledige afwaardering plaatsgevonden van de gerelateerde activa en passiva. De financiële implicaties hiervan zijn samen met het operationeel resultaat over 2010 en de verwachte verkoopopbrengst verantwoord onder Resultaat na belastingen uit beëindigde bedrijfsactiviteiten. In 2011 zijn de operationele kosten tot het moment van beëindiging c.q. verkoop verantwoord, evenals de afvloeiingskosten in het kader van het sociaal vangnet. Per saldo resulteert een netto resultaat over 2011, toekomende aan de aandeelhouders van DELTA N.V., van EUR 82,7 miljoen. Kasstroom en Investeringen In 2010 was sprake van een negatief bedrijfsresultaat, vooral als gevolg van de afwaarderingen binnen het solar segment. Doordat hierbij slechts beperkt sprake is van kasuitgaven, werd het negatieve aspect van deze besluitvorming in 2010 ruimschoots gecompenseerd door de positieve impact vanuit de post Afschrijvingen. In 2011 is daarentegen sprake van kasuitgaven in het kader van de in 2010 getroffen voorzieningen en de reguliere operationele activiteiten in 2011 met betrekking tot de solar activiteiten. Deze uitgaande kasstromen zijn verantwoord onder Mutaties overige vorderingen/schulden en Overige mutaties. De uitgaven in het kader van investeringen in immateriële en materiële vaste activa (EUR 165 miljoen) zijn ongeveer EUR 24 miljoen hoger dan in 2010 (EUR 141 miljoen). Dit wordt vooral veroorzaakt door de investeringen in een nieuwe verbrandingsoven (EUR 51 miljoen). De overige uitgaven betreffen reguliere investeringen in het kader van uitbreiding en vervanging van operationeel equipment en netwerken. De uitgaven ten behoeve van investeringen in groepsmaatschappijen en deelnemingen betreffen met name de aankoop van het 20% belang in EPZ. De uit bovenstaande ontwikkelingen voortvloeiende netto kasstroom heeft geleid tot een toename van de schuldpositie ten opzichte van ultimo 2010 met EUR 130 miljoen. Al met al leverde DELTA in 2011 goede financiële prestaties: gecorrigeerd voor vergroting van het EPZ-aandeel is de schuldpositie van DELTA in 2011 verbeterd, is EUR 50 miljoen aan dividend uitgekeerd, zijn de eerder besproken duurzame kasuitgaven (die al in 2010 waren voorzien) gedaan en is de vuilverbrandingsinstallatie in Meath gereed gekomen. Vermogenspositie en Solvabiliteit Het saldo van gerealiseerde en niet-gerealiseerde resultaten in 2011 bedraagt EUR 54,3 miljoen. Dit resultaat, gekoppeld aan de toename van de putoptie (EUR 8 miljoen) en de dividenduitkering over 2010 (EUR 50 miljoen) heeft tot gevolg dat het eigen vermogen nagenoeg constant is gebleven. Door de balansverlenging als gevolg van de aankoop van het 20%-belang in EPZ en de toename van de tradingactiviteiten (debiteuren/crediteuren positie en derivatenpositie) is de solvabiliteit van de DELTA groep gedaald naar 36,7% (2010: 42,2%). Ontwikkelingen 2012 In 2012 zal verder aandacht worden besteed aan kostenbeheersing en efficiencyverbetering om de negatieve marktontwikkelingen het hoofd te kunnen bieden. Naar verwachting zullen de marges de komende jaren onder druk blijven staan door lagere energieprijzen en hoge brandstofprijzen. Met nog een aantal centrales in aanbouw lijkt de overcapaciteit vooralsnog niet opgelost te zijn. Wij gaan dan ook uit van een aantal moeilijke jaren waar de industrie als geheel mee geconfronteerd zal worden. Naast het streven naar verdere optimalisatie van de drie bedrijfssegmenten zal ook worden gewerkt aan verbetering van de financieringsstructuur, onder andere door het matchen van lange termijn investeringen met lange termijn financiering

8 DELTA Jaarbericht 2011 Netwerken 4 In 2011 bleek opnieuw dat het aantal storingsminuten in Zeeland beduidend lager is dan in de rest van het land: de gemiddelde uitvalduur bedroeg nog geen 15 minuten, terwijl landelijk sprake is van ruim 20 minuten uitval. Huishoudens, bedrijfsleven en industrie kunnen rekenen op betrouwbare energievoorziening, 24 uur per dag, 365 dagen per jaar. De hechte samenwerking tussen de netbeheerder (DELTA Netwerkbedrijf) en uitvoerder (DELTA Infra), de relatief beperkte schaalgrootte van beide organisaties en de uitvoerige kennis over het regionale netwerk dragen bij aan dat succes. Het onafhankelijke DELTA Netwerkbedrijf (DNWB) heeft binnen DELTA een eigen status die wettelijk is vastgelegd. DNWB zorgt voor veilig, betrouwbaar en efficiënt beheer van de gas- en elektriciteitsnetten. DELTA Infra zorgt voor de uitvoering van het onderhoud aan deze netten en legt nieuwe voorzieningen aan. Daarnaast verzorgt DELTA Infra het onderhoud van het waterleiding- en het kabelnetwerk in Zuidwest Nederland. De service provider levert ook diensten aan onder andere industriële opdrachtgevers. Meer samenwerking, meer kwaliteit In januari 2011 verhuisde DNWB van Middelburg naar Goes, waar DELTA Infra al gevestigd was. De verhuizing zorgt voor kortere lijnen en meer slagvaardigheid en maakt op die manier intensievere samenwerking tussen beide organisaties mogelijk. De toenadering bevordert de efficiency, ook omdat in 2011 tegelijkertijd is gewerkt aan verdere verzakelijking. Beide bedrijven sluiten nauw op elkaar aan als het gaat om kennis en kunde, maar er is ook sprake van een opdrachtgever - opdrachtnemer relatie die baat heeft bij een zakelijke en transparante benadering. Ook op andere terreinen is in 2011 aan kwaliteitsverbetering gewerkt. Zo ontving DNWB in september van certificeringsorganisatie KIWA de NTA 8120-erkenning. NTA (Nederlandse Technische Afspraak) 8120 staat voor een pakket afspraken en regels die de branche hanteert om onder andere de veiligheid en kwaliteit van de distributienetten verder te vergroten. Ook in oktober werd DNWB door KIWA gecertificeerd, dit maal ging het om ISO 9001, waarmee de netbeheerder liet zien over een kwaliteitsmanagementsysteem te beschikken waarin klanttevredenheid een centrale rol speelt. DELTA Infra kwalificeerde zich het afgelopen jaar om mee te dingen naar nieuwe opdrachten van landelijk netbeheerder TenneT en regionaal netbeheerder Stedin. Verder wist de service provider de VCA**-, VCA-P-, CKB- en ISO 9001-certificaten vast te houden. Bestaande en nieuwe opdrachtgevers Kort voor het begin van 2011 verwierf DELTA Infra enkele belangrijke nieuwe opdrachten, waaronder het onderhoud van de distributienetwerken voor gas en elektriciteit van netbeheerder Stedin op Goeree-Overflakkee. In 2011 stond de implementatie van dit nieuwe werk op het Zuid-Hollandse eiland centraal. Ook het werk dat voortvloeit uit het hernieuwde contract met Waterbedrijf Evides werd in 2011 ingeregeld. Verder verwierf DELTA Infra nieuwe opdrachtgevers, zoals luchthaven Schiphol, waarvoor het bedrijf meetdiensten verricht. Voor Zeeland Refinery werd een ontwerpstudie gemaakt voor een nieuw 15/50 kv schakelstation, waardoor in de toekomst minder gebruik gemaakt hoeft te worden van elektriciteit die met dieselmotoren wordt opgewekt. Hierdoor wordt de CO 2 -uitstoot beperkt. In 2011 is besloten de werkzaamheden op het gebied van lichttechniek binnen de Infradivisie af te bouwen. De medewerkers van deze unit werden voor het grootste gedeelte ondergebracht binnen andere afdelingen van het bedrijf. 14 Suntrackers bij Biobase Europe, Terneuzen 15

9 4. Netwerken DELTA Jaarbericht 2011 Duurzaam Bij Bio Base Europe in Terneuzen installeerde DELTA Infra een zonnebos : negen bewegende zonnepanelen leveren optimaal rendement omdat ze de stand van de zon volgen. Ook DNWB liet zich van zijn duurzame kant zien in Begin april werd het convenant getekend waarbij de Zeeuwse gemeenten, het waterschap Scheldestromen en de Stichting E-Laad overeenkomen in Zeeland 75 laadpalen te installeren voor elektrische auto s. DNWB is als medeoprichter van deze stichting een van de drijvende krachten geweest bij de totstandkoming van dit convenant. In april verscheen ook de publicatie Net voor de toekomst waarin de gezamenlijke netbeheerders verklaren bij te willen dragen aan de energietransitie - de overgang naar een duurzamere energiehuishouding - door de distributienetten daarvoor geschikt te maken. De komende jaren wordt gewerkt aan capaciteitsverzwaring van de netten om bijvoorbeeld decentrale opwekking van elektriciteit en toenemend gebruik van elektrische auto s mogelijk te maken. Door toepassing van slimmere energienetten zullen vraag en aanbod van elektriciteit beter op elkaar worden afgestemd. Apart en toch samen Na ongeveer 2,5 jaar werk voldoen DNWB en DELTA Infra aan de Wet Onafhankelijk Netbeheer. Met deze wet, die in 2006 werd aangenomen, beoogt de overheid een scheiding aan te brengen tussen netbeheer aan de ene kant en productie- en leveringsbedrijven aan de andere kant. Een omvangrijk karwei omdat sprake was van meerdere geautomatiseerde systemen die ontvlochten moesten worden. Nu dat is gerealiseerd kan DNWB zelfstandig zijn taken uitvoeren. Het zogenaamde groepsverbod uit de Wet Onafhankelijk Netbeheer werd in 2010 niet geldig verklaard door het Gerechtshof in Den Haag, waardoor DNWB wel deel kan blijven uitmaken van DELTA. Overigens ging de Staat in cassatie waardoor de zaak bij de Hoge Raad terechtkwam die de behandeling heeft opgeschort in afwachting van een reactie van het Europese Hof van Justitie in Luxemburg

10 DELTA Jaarbericht 2011 Energie Levering aan zakelijke klanten en consumenten Ongeveer driekwart van de omzet van DELTA komt voort uit energie-activiteiten. Die activiteiten zijn divers en hebben betrekking op de hele energiewaardeketen. DELTA produceert - via deelnemingen in exploitatiemaatschappijen - energie, handelt op verschillende markten in brandstoffen (gas, kolen, olie), elektriciteit en emissierechten en levert aan zakelijke klanten en consumenten. In 2011 werd de nieuwe divisie Consument & Zakelijk geïntroduceerd. De bundeling van de op de eindgebruiker gerichte activiteiten zorgt voor een logischer organisatiemodel met meer ruimte voor ondernemerschap. Deze organisatorische wijziging wordt gevolgd door stroomlijning van enkele automatiseringssystemen die eveneens zorgen voor meer integratie en synergie. Hierdoor komt de strategie van Consument & Zakelijk beter tot zijn recht: door goede service in combinatie met multi-utilitydiensten een hechte relatie creëren tussen leverancier en klant. Service, service en nog eens: service DELTA onderscheidde zich ook in 2011 met een serviceniveau dat er uit springt. Onafhankelijke organisaties maakten melding van uitstekende resultaten op het gebied van dienstverlening. Zo maakte de Consumentenbond in februari bekend dat DELTA een 7,5 scoort als het gaat om service. Daarmee nam het bedrijf een vierde plaats in op de landelijke serviceranglijst, de grote concurrenten achter zich latend. In maart bereikte DELTA voor de tweede keer een hoge notering in de top 10 van de Customer Performance Award. Binnen de energiesector neemt DELTA een tweede plaats in, na Shell. De Rijksuniversiteit Groningen reikt deze prestigieuze prijs jaarlijks uit. Bij het bepalen van de winnaar speelt de loyaliteit van de klanten een belangrijke rol en wordt rekening gehouden met de manier waarop organisaties hun klanten bedienen. DELTA verleidt De wervingsmethoden van energieleveranciers worden regelmatig als agressief of hinderlijk bestempeld (uit: De Consumentengids, maart 2011). De Consumentenbond is kritisch over de wervingsmethoden van energiebedrijven. De bedrijven zijn steeds vaker onderwerp van gesprek naar aanleiding van het zoveelste verkooptelefoontje of colportagebezoek. DELTA kiest heel bewust voor aan andere aanpak: geen harde verkoop, wel nuchtere verleiding Commercieel directeur Jaap Rieter: Het is belangrijk dat je zichtbaar in de markt aanwezig bent, je moet er actief aan werken om je naamsbekendheid in stand te houden. Maar het is wel de vraag hoe je dat doet. DELTA kiest voor minder agressieve methodes dan de meeste andere bedrijven en zet in op het perfectioneren van onze service. Het is kapitaalvernietiging om met reclamecampagnes aan een fraai imago te timmeren om vervolgens door harde verkooppraktijken en haperende service die beeldvorming weer om zeep te helpen. Wij kiezen voor een doordachte aanpak: geen langdurige en dure reclamecampagnes op radio en tv, maar kortlopende acties met een duidelijk doel. Via ons consumentenmagazine Zeeland geven we verder actief vorm aan de relatie die we graag met onze klanten willen onderhouden: dichtbij zijn met relevante informatie over Zeeland, in combinatie met scherpe aanbiedingen op het gebied van energie en internet. 18 Sloecentrale, Vlissingen 19

11 5. Energie DELTA Jaarbericht Opwekking van elektriciteit Ook de dienstverlening op het gebied van televisie, internet en telefonie deed het goed in In februari riep de Consumentenbond ZeelandNet uit tot de beste internetprovider van Nederland. Dat was nog op een gedeelde eerste plaats, maar sinds april komt ZeelandNet de eerste plaats alleen toe. De kwaliteit van de internetverbinding van ZeelandNet kreeg een 8,2. Daarnaast is bij ZeelandNet het percentage storingsvrij het hoogst van alle providers: 84 procent. De tevredenheid bleek ook uit trouwe energieklanten, minder dan 2% particuliere DELTA-klanten stapte over naar een andere energieleverancier. Landelijk is sprake van een veel hoger overstappercentage (11%). Website van het jaar Tijdens een feestelijk gala in de beurs van Berlage in Amsterdam ontving ZeelandNet op 10 november de prijs voor beste website van het jaar, een jaarlijks terugkerende publieksprijs. De titel Website van het Jaar is het ultieme bewijs dat de site uitblinkt in overzicht en gebruiksvriendelijkheid. Dit jaar kon in 21 categorieën worden gestemd, waarbij stemmers werd gevraagd hun mening te geven over de inhoud, de navigatie en het ontwerp van de deelnemende websites. Er werden meer dan stemmen uitgebracht. Marktontwikkelingen Sinds de liberalisering van de energiemarkt is een klant steeds minder vanzelfsprekend klant. Een strikte focus op de behoeften van de klant is voorwaarde om de goede positie op de consumentenmarkt in Zeeland te handhaven en de positie op de zakelijke markt verder te versterken, binnen en buiten Zeeland. De instandhouding van het hoge serviceniveau vergt voortdurend en actief onderhoud. In 2011 gebeurde dat onder andere door het zogenaamde closed loop feedback-onderzoek. Alle klanten die contact hebben gehad met de klantenservice van DELTA worden nadien desgewenst benaderd met de vraag of ze tevreden zijn met de afhandeling van hun vraag of klacht. Dat biedt DELTA de kans om - bij onvoldoende adequate respons - alsnog te voldoen aan het verzoek en het levert informatie op over eventuele verbetermogelijkheden. Op de zakelijke energiemarkt werken vooral de grotere afnemers en leverancier steeds vaker samen om te komen tot een optimaal leveringscontract. Meer en meer is sprake van strategisch partnerschap. Binnen dit marktsegment gaat het niet meer alleen om volume, maar ook om toegesneden dienstverlening. Deze aanpak en het midsize formaat van de onderneming resulteren in korte lijnen en flexibiliteit en daar profiteert de klant van. Hierdoor versterkt DELTA ook zijn positie op de zakelijke markt. Binnen het multimedia marktsegment wordt zichtbaar dat huishoudens en bedrijven in toenemende mate gebruik maken van internetdiensten met behulp van meerdere apparaten (mobiel, tablet, vaste pc). De vraag naar snelle verbindingen groeit en dit vergt een infrastructuur die up to date is. De afgelopen periode werd daarom de ruggengraat van het Zeeuwse kabelnetwerk vernieuwd, begin 2012 jaar wordt daaraan de laatste hand gelegd. Doordat internet, televisie en telefonie (vast en mobiel) steeds meer naar elkaar toe groeien, werd besloten om voorbereidingen te treffen voor de introductie van mobiele telefonie. In 2012 start hiermee een pilot. Ook werd gewerkt aan voorbereidingen voor de introductie van interactie televisie. Hierdoor kan DELTA straks een totaalpakket bieden en de multi-utility dienstverlening op de consumentenmarkt compleet maken. De prijs van elektriciteit is laag en blijft naar verwachting de komende periode laag; de matige economische omstandigheden zorgen voor minder vraag. Tegelijkertijd is de kostprijs van sommige brandstoffen, zoals gas, hoog door toenemende vraag uit onder andere Azië. De marges staan hierdoor onder druk en de noodzaak om kostenbewust en efficiënt te produceren wordt steeds groter. Dat gebeurt door zorgvuldige inkoop van brandstoffen, zo laag mogelijke exploitatiekosten en flexibilisering van de productiecapaciteit. Door die flexibilisering wordt het mogelijk om in toenemende mate elektriciteit te produceren op momenten dat dat het meest rendabel is. Kolencentrale De kolencentrale van EPZ bevindt zich in zwaar weer, omdat er na 2012 betaald moet worden voor CO 2 -emissierechten. Dit betekent een aanzienlijke verhoging van de productiekosten, terwijl de opbrengst uit de verkoop van stroom nauwelijks stijgt. Hierdoor wordt de centrale verliesgevend en is het een reële optie om de centrale te sluiten. De centrale is eventueel technisch geschikt te maken voor het stoken van biomassa omdat deze brandstof duurzaam is en niet belast wordt met CO 2 -emissierechten. Maar de kosten van biomassa zijn zo hoog dat exploitatie niet lonend is. De introductie van een handelssysteem met groencertificaten om opwekking van duurzame stroom te stimuleren zou hierin verandering kunnen brengen, maar over het overheidsbeleid hierover bestaat nog onduidelijkheid. Om het biomassa-alternatief een kans te geven, is eind 2011 besloten om de kolencentrale niet op korte termijn te sluiten, maar om de huidige bedrijfsvoering voort te zetten tot uiterlijk eind Om de verliezen in deze periode te beperken, worden er kostenbeperkende maatregelen genomen, waaronder een inkrimping van het personeelsbestand met 35 fte. Kerncentrale Na de gebeurtenissen in Fukushima in maart, is de kerncentrale door exploitant EPZ getest op een combinatie van risico s, zoals overstromingen, aardbevingen, stroomuitval en aanslagen. Eenzelfde robuustheidstest werd uitgevoerd bij alle 143 kerncentrales in de Europese Unie. De kerncentrale blijkt goed bestand tegen de onderzochte risico s. Zo kan de kerncentrale bijvoorbeeld overstromingen van 8,55 meter weerstaan. De ontwerp-eis is 7,3 meter. Minister Verhagen van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie (EL&I) liet weten dat De eerste resultaten geen enkele aanleiding geven om te twijfelen aan de veiligheid van de kerncentrale Borssele. EPZ gaf in het rapport over de test aan dat er boven de door de overheid gestelde veiligheidseisen mogelijkheden zijn om de marges nog verder te vergroten. Daarom gaat EPZ op korte termijn onder andere de werkinstructies aanscherpen en extra pompen aanschaffen. De Europese Commissie brengt in juni 2012 definitief rapport uit over de testen. De landen van de Europese Unie besluiten dan of er kerncentrales moeten worden gesloten en waar eventueel maatregelen moeten worden genomen. In 2011 werd DELTA meerderheidsaandeelhouder van EPZ. DELTA en de oud-aandeelhouders van Essent bereikten overeenstemming en daarmee werd voorkomen dat de impasse rondom de aandelenverdeling van EPZ zou blijven voortbestaan. DELTA vergrootte hierdoor zijn aandelenbezit met 20% naar 70%. De resterende 30% is, indirect, in bezit van het Duitse RWE

12 5. Energie DELTA Jaarbericht 2011 Plannen nieuwe kerncentrale Ondanks de gebeurtenissen in Japan in maart 2011 blijft het draagvlak voor een tweede kerncentrale in Borssele en de rest van Zeeland behoorlijk groot. De PZC schreef op 2 december: De kernramp in de Fukushima kerncentrale in Japan lijkt relatief weinig invloed te hebben gehad op de mening van de Zeeuwen over een tweede kerncentrale in Borssele. In december 2010 had 72% geen bezwaar tegen een tweede kerncentrale in Borssele, want er staat er toch al één. En nu, een jaar later, heeft 66% van de Zeeuwen er geen bezwaar tegen.. In december werd duidelijk dat DELTA de strategie rond de voorbereidingen voor de nieuwe kerncentrale wijzigde. Niet langer wil DELTA een leidende positie innemen, maar eerder een faciliterende rol spelen. DELTA beschouwt kernenergie nog steeds als een onmisbare bron van CO 2 -arme elektriciteit op weg naar een samenleving die vooral gebruik maakt van duurzame energie. Maar als voorwaarde geldt wel dat er voldoende vertrouwen moet zijn in een gezond investeringsklimaat en daarvoor is ook politiek draagvlak nodig. Getijdencentrale In 2011 werd duidelijk dat het technisch mogelijk is om in de Brouwersdam een getijdencentrale te bouwen die genoeg energie kan opwekken voor tot huishoudens. Tegelijk kan hierdoor de eb- en vloedbeweging terugkomen in het Grevelingenmeer, waardoor de kwaliteit van water en natuur, die sinds de afsluiting in 1971 ernstig achteruit is gegaan, kan herstellen. Als er doorlaatopeningen komen in de Brouwersdam, kunnen daarin turbines worden geplaatst die met behulp van de eben vloedbeweging energie opwekken. Intussen is onderzoek gedaan door de Technische Universiteit Delft. Hieruit blijkt dat een getijdencentrale al effectief kan functioneren bij een waterpeilvariatie van één meter. De komende periode moet blijken of de getijdecentrale ook voldoende rendement kan opleveren. Windenergie Eind 2011 werd de definitieve investeringsbeslissing genomen om het windturbinepark bij Kreekrak ingrijpend te vernieuwen en uit te breiden. In de zomer van 2011 werd de SDE-plus subsidie toegekend, de stimuleringsregeling voor de productie van duurzame energie. Eind 2012 zal het nieuwe park naar verwachting operationeel zijn. Ongeveer huishoudens kunnen dan van stroom worden voorzien door het vernieuwde park, dat is ongeveer vijf keer meer dan het oude park. In het nieuwe windmolenpark komen 29 moderne molens te staan, gedeeltelijk geëxploiteerd door DELTA. Daarvan worden er zestien aan de noordkant van de A58 geplaatst en dertien ten zuiden van de snelweg. De 29 nieuwe windturbines zijn groter en de generatoren zijn moderner, waardoor ze veel meer stroom kunnen opwekken dan voorheen. De nabijheid van het militair vliegveld in Woensdrecht zorgde aanvankelijk voor een probleem. Door de hoogte van de nieuwe windmolens zou de radar van de vliegbasis niet meer voldoende kunnen functioneren. DELTA maakte een innovatieve technische oplossing mogelijk waardoor dat probleem werd verholpen. Een paar jaar geleden maakte de gemeente Woensdrecht en bewoners van het buurtschap Volckerdorp nog bezwaar tegen de plannen. De verplaatsing van een deel van het park naar de zuidzijde van de A58 viel niet in goede aarde, de bewoners vreesden voor geluidsoverlast en vervuiling van de horizon. DELTA nam daarop het initiatief tot externe, onafhankelijke bemiddeling. Intensief contact met de bewoners en concrete maatregelen tegen bijvoorbeeld geluidsoverlast en horizonvervuiling hebben ervoor gezorgd dat de bezwaren werden ingetrokken. Door het intensieve contact is over en weer vertrouwen ontstaan en dat heeft ertoe geleid dat het eindresultaat in alle opzichten optimaal is. Opwekcapaciteit DELTA EPZ (70% eigendom) Brandstof kerncentrale: uranium Vermogen: 512 MW (DELTA: 70%) Brandstof kolencentrale: kolen en biomassa Vermogen: 426 MW (DELTA: 70%) ELSTA (25% eigendom) Brandstof: gas Vermogen: 405 MW (DELTA: 50%) Sloecentrale (50% eigendom) Brandstof: gas Vermogen: 870 MW (DELTA: 50%) Biomassacentrale (50% eigendom) Brandstof: pluimveemest Vermogen: 36,5 MW (Delta 100%) Windparken (eigendom, deelnemingen en contracten) DELTA eigendom: 30 MW Deelnemingen: 42 MW Contracten: 27 MW Totaalvermogen: 99 MW Warmtekrachtkoppeling Totaalvermogen: 60 MW (DELTA: 100%) Zonnepark Willebroek (B) (49% eigendom) Totaalvermogen: 2,6 MWp (DELTA: 100%) Beschikbaarheid opwekcapaciteit Over het algemeen verliep de beschikbaarheid van de centrales in 2011 zoals gepland. De gasgestookte Sloecentrale in het Vlissingse havengebied produceerde minder dan gepland door lagere beschikbaarheid als gevolg van problemen met de luchtinlaat. Deze problemen zijn intussen verholpen. Ook de tijd dat de biomassacentrale in Moerdijk operationeel kon zijn was iets minder dan gepland vanwege enkele technische problemen. In 2011 zijn een aantal WKK-installaties verkocht of verwijderd vanwege de afloop van de economische levensduur. De windturbines produceerden een te verwachten hoeveelheid elektriciteit, er was sprake van een vrij constant windniveau, alleen in december waaide het aanzienlijk meer. Het zonnepark in Willebroek (België) produceerde ruim (10%) boven verwachting. 5.3 Handel Tot en met februari was er sprake van een rustige prijsontwikkeling, daarna steeg de olieprijs fors door de Arabische lente. In het kielzog daarvan gingen ook de kolenen gasprijzen omhoog. Dat gold in mindere mate ook voor de stroomprijzen. De marges namen hierdoor af. Na de gebeurtenissen in Japan besloot Duitsland de zeven oudste kerncentrales uit bedrijf te nemen. Hierdoor schoten de prijzen van gas, kolen, stroom en CO 2 omhoog. De prijs van CO 2 - emissierechten zakte in mei door berichtgeving over Europese maatregelen die energie-efficiency moeten bevorderen. De escalerende schuldencrisis in Europa en de toenemende vrees voor een nieuwe recessie zorgden in september voor lagere energie- en emissieprijzen. Ook de elektriciteitsprijzen daalden. Deze trend zette aan het einde van het jaar door. De marges komen hierdoor verder onder druk te staan

13 DELTA Jaarbericht 2011 Afvalverwerking 6 Alle bedrijfsactiviteiten op het gebied van afvalverwerking zijn samengebracht in dochteronderneming N.V. Indaver, 75% eigendom van DELTA. Indaver, gevestigd in het Belgische Mechelen, is uitgegroeid tot een internationale groep met vestigingen en activiteiten binnen Europa. Behalve in België is Indaver actief in Nederland, Ierland, Portugal, Italië en Duitsland. Het bedrijf richt zich op overheden (vooral in België, Nederland en Ierland) en de industrie (Noordwest Europa). Indaver is vooral in de volgende sectoren actief: chemie, farmacie, automotive en elektronica. Het bedrijf beheert jaarlijks bijna vijf miljoen ton afval, De verwerking gebeurt voor het grootste deel in eigen installaties, vooral in België, maar ook in installaties van andere partijen. Het bedrijf beschikt over meerdere afvalverwerkingstechnieken waaronder recycling, verwerking tot biomassa en Waste-to- Energy: vuilverbranding gecombineerd met energieproductie. Afscheid CEO Ronny Ansoms Ronny Ansoms droeg op 1 mei de fakkel als CEO van Indaver over aan Paul De Bruycker. Hij was een van de sleutelfiguren achter de uitbouw van Indaver tot een internationaal bedrijf op het gebied van duurzaam afvalbeheer. Tijdens het afscheidsevenement op 6 mei in Antwerpen voerden onder meer Paul De Bruycker, Peter Boerma en Vlaams Minister- President Kris Peeters het woord. De Vlaamse Minister-President sprak lovend over de manier waarop Indaver haar maatschappelijke verantwoordelijkheid genomen heeft. Gevaarlijk afval verwijderen door verbranding, zonder intoxicatie van de omgeving door vuile rookgassen, blijft de specialiteit van Indaver. Maar het opteerde niet voor zoveel mogelijk verbranden of storten, om zo een maximale winst te halen. Integendeel, Indaver participeert vandaag ook nog in diverse recyclage-initiatieven en toont zo in de praktijk ook echt bezig te zijn met het respecteren van de ladder van Lansink: storten en verbranden zijn daarin de laatste en voorlaatste optie bij de verwijdering van ons afval, hergebruik en recyclage staan veel hoger op de ladder. Nieuwe installaties 2010 stond voor Indaver in het teken van organisatieontwikkeling en nieuwe projecten. De activiteiten van DELTA Milieu werden in dat jaar in de Indaver-organisatie ondergebracht en een nieuwe landenorganisatie werd geïntroduceerd. In het verslagjaar konden deze vernieuwingen verder vorm krijgen. Een belangrijk nieuwbouwproject werd in 2011 afgerond: de nieuwe verwerkingsinstallatie in het Ierse Meath, niet ver van Dublin, ging in september van start. De installatie verwerkt jaarlijks ton huishoudelijk en vergelijkbaar bedrijfsafval en combineert dat met de productie van elektriciteit. De turbine levert 20 MW, voldoende om huishoudens van stroom te voorzien. In 2011 werd verder gewerkt aan de Medipower-installatie, op de locatie van Indaver in Antwerpen. De verwerking van medisch afval en ziekenhuisafval vond voorheen plaats bij Indaver Medical Services in Leuven. In april 2012 werd deze installatie ontmanteld. Sindsdien wordt dit type afval uit Vlaanderen en de rest van de Benelux verwerkt in de nieuwe installatie die ook warmte en elektriciteit (2,5 MW) levert. Twee dienstverleningsconcepten Indaver onderscheidt twee dienstverleningsconcepten voor twee aparte markten. In het business-segment Industrieel & Gevaarlijk afval wil het bedrijf een leidende positie innemen op de Europese markt met het Total Waste Managementconcept. Dat concept houdt in dat een totaalpakket wordt geboden dat begint bij advies en preventie van afval en eindigt bij verwerking en, desgewenst, volledige exploitatie van installaties. In verschillende typen installaties wordt zoveel als mogelijk materiaal terug gewonnen. Het overige materiaal wordt verbrand en tegelijkertijd wordt energie opgewekt. Public waste PartnershipS is het dienstverleningsconcept waarmee de markt voor huishoudelijk en vergelijkbaar bedrijfsafval wordt benaderd. In België, Nederland en Ierland is Indaver op dit terrein een belangrijke partner voor overheden. De belangrijkste verwerkingsmethoden binnen dit segment zijn recycling en verbranding in combinatie met energieproductie. 24 Afvalverwerkingsinstallatie, Antwerpen (België) 25

14 DELTA Jaarbericht 2011 Goed ondernemerschap, integer handelen, respect, toezicht, transparante verslaglegging en het anderszins afleggen van verantwoording vormen de belangrijkste leidraad voor het corporate governancebeleid van DELTA. Het bedrijf gaat zorgvuldig om met maatschappelijke belangen. DELTA volgt de Nederlandse Corporate Governance Code, die is opgesteld voor in Nederland aan de beursgenoteerde vennootschappen, ook al is een aantal bepalingen niet direct van toepassing op de onderneming. De best practice-bepalingen worden gevolgd voor zover van toepassing op DELTA, een naamloze vennootschap waarvan de aandelen op naam zijn uitgegeven. Dit betekent dat de bepalingen ten aanzien van onder andere beschermingsconstructies niet van toepassing zijn. Corporate governance 7 Structuur, beleid en naleving DELTA N.V. is een structuurvennootschap in de zin van artikel 2:154 van het Nederlandse Burgerlijk Wetboek. De consequenties die het Burgerlijk Wetboek hieraan verbindt zijn in de governance van DELTA als niet geheel passend ervaren. De betrokkenheid van de (Algemene vergadering van) Aandeelhouders (AvA) en Raad van Commissarissen (RvC) bij de gang van zaken van de onderneming heeft haar weerslag gevonden in statuten en diverse reglementen. Daarin is ook vastgelegd waar (aanvullende) goedkeuring nodig is van hetzij de RvC dan wel de AvA op voorgenomen directiebesluiten met betrekking tot investeringen en/of overnames of bij het afstoten van (delen) van de onderneming. Als het hiermee gemoeide bedrag de som van vijf miljoen euro te boven gaat, is voor voorgenomen besluiten de instemming vereist van de RvC. Gaat het om investeringen met een waarde van meer dan 55 miljoen euro, dan is de voorafgaande instemming van de aandeelhouders van DELTA vereist. Directie De verantwoordelijkheden en bevoegdheden van de DELTAdirectie zijn vastgelegd in het directiereglement. Hierin zijn onder de leden van de directie de diverse bestuurstaken verdeeld, zijn de interne procuraties geformuleerd, is de besluitvorming binnen de directie vormgegeven en zijn de uit de Nederlandse Corporate Governance Code voortvloeiende regels neergelegd, zoals regels betreffende tegenstrijdige belangen van directieleden. Raad van Commissarissen De RvC van DELTA houdt toezicht op het totale functioneren van de onderneming inclusief de nagestreefde beleidsregels en de behaalde resultaten door de directie, de financiële positie en het risicoprofiel van de vennootschap en de financiële verslaglegging. Daarnaast vervult de RvC de rol van sparring partner van de directie. Om die rol goed in te vullen, heeft de RvC een profiel dat aansluit bij dat van de onderneming. De profielschets zoals die in de loop van 2010 door de RvC is opgesteld, geeft inzicht in de kwaliteiten die (kandidaat-)leden dienen te bezitten, een en ander met inachtneming van het versterkte voordrachtrecht van de Centrale Ondernemingsraad (COR). Tegen de achtergrond van het gestelde in de profielschets is het proces ingezet en gerealiseerd om te komen tot de samenstelling van een vrijwel geheel vernieuwde RvC die per 1 januari 2011 is aangetreden. Ook op het punt van de samenstelling (onafhankelijkheid, diversiteit naar leeftijd, achtergrond en expertise) voldoet deze RvC aan de Code. De diversiteit naar geslacht blijft nog een aandachtspunt zeker in verband met de Wet Bestuur & Toezicht die in de loop van 2012 naar verwachting in werking zal treden en die een inspanning op DELTA legt om te komen tot een hoger aandeel van vrouwen in de directie en RvC. Taken en bevoegdheden, evenals interne besluitvormingsprocessen en de rol van de voorzitter van de RvC zijn neergelegd in een RvC-reglement. Daarin zijn ook zaken neergelegd, zoals periodieke evaluatie van het eigen functioneren, conform het gestelde in de Code. Naast dit reglement bestaat ook het reglement voor het Audit Committee. Het Audit Committee rekent naast onderwerpen van financiële en fiscale aard ook het toezicht op de risico s die de vennootschap wenst te lopen tot zijn taak. Risicomanagement en rapportage over het gevoerde beleid staan dan ook regelmatig op de agenda van het Audit Committee maar ook op die van de voltallige RvC. Aandeelhouders De rol van de aandeelhouders van DELTA en de bevoegdheden van de algemene vergadering zijn vastgelegd in de statuten. Aandeelhouders van DELTA zijn betrokken en gedreven, mede ingegeven door hun publieke karakter (allen zijnde gemeenten of provincies). Zoals de Code aangeeft, geldt ook voor DELTA-aandeelhouders dat zij bij hun handelen in beginsel hun eigenbelang mogen nastreven, binnen het kader van de wettelijke maatstaven van redelijkheid en billijkheid. Maar zeker door de ruime bevoegdheden die de AvA van DELTA krachtens de statuten heeft, is de wijze waarop aandeelhouders hun stemrecht uitoefenen van grote invloed op de gang van zaken binnen de onderneming. De commissie-frijns constateerde dit in bredere zin in tal van andere vennootschappen in Nederland en beveelt ook aan een beleid te voeren ter zake bilaterale contacten tussen de vennootschap en haar aandeelhouders. Bij DELTA heeft een dergelijk beleid vorm gekregen in gemaakte afspraken over periodiek, informeel overleg tussen de directie en de aandeelhouders hetgeen ook met grote regelmaat in het verslagjaar heeft plaatsgevonden. Dividend Directie, RvC en aandeelhouders hebben het dividendbeleid voor de periode boekjaren 2011 en 2012 in een voor allen aanvaardbare en werkbare meerjarenvisie vastgelegd. Ondernemingsraad In het geheel van statuten, reglementen en andersoortige overeenkomsten mag ten slotte de relatie met de (C)OR van de DELTA Groep niet onvermeld blijven. Een relatie die ingegeven is door wederzijds respect heeft vorm gekregen in een gestructureerd overleg tussen bestuurder/ondernemer en de (C)OR op basis van overeenstemming ter zake van te raadplegen onderwerpen en faciliteiten van de leden van de C(OR) alsmede in 2009 ingestelde E-OR. Op divisieniveau vindt een gestructureerd overleg plaats met de op dat niveau ingestelde ondernemingsraden. Compliance DELTA heeft een door de RvC vastgesteld Klokkenluidersreglement dat medewerkers, in aanvulling op de activiteiten van de compliance officer, de gelegenheid geeft om vermoedens van een misstand bij de directie en/ of vertrouwenspersoon te melden zonder het risico te lopen van enige benadeling in zijn positie als werknemer. In de loop van 2011 werd een extern functionaris aangesteld waarbij meldingen conform het reglement kunnen worden gedaan. Betrekkingen met externe belanghebbenden Gezien het belang en de positie van de onderneming publiceert DELTA regelmatig zijn resultaten en belangrijke gebeurtenissen door middel van persberichten en publicaties via zijn website. Reglementen DELTA kent verschillende reglementen die de kaders aangeven voor het functioneren van de verschillende organen, dan wel inhoud geven aan binnen DELTA geldende regels. De regelingen worden van tijd tot tijd getoetst en zo nodig aangepast. Het betreft: Statuten Directiereglement Gedragscode procedure voor het omgaan met een vermoeden van ongewenst gedrag ( klokkenluidersregeling ). Voorts zijn geplaatst op de website: reglement voor de Raad van Commissarissen rooster van aftreden van de Raad van Commissarissen 26 27