Energieinvesteringsaftrek. Jaarverslag 2013

Transcriptie

1 Energieinvesteringsaftrek (EIA) Jaarverslag

2 Binnen het Ministerie van Economische Zaken zijn per 1 januari 2014 de uitvoeringsorganisaties Agentschap NL en Dienst Regelingen in één organisatie overgegaan onder de naam: Rijksdienst voor ondernemend Nederland (RVO.nl). In deze nieuwe organisatie staat ondernemend Nederland centraal. Een goede illustratie daarvan is de Energie Investeringsaftrek (EIA). De EIA is sinds 1997 een betrouwbaar stimuleringsinstrument voor investeringen in energiebesparing en duurzame energie. De belangstelling voor de EIA groeit nog steeds. Sinds de economische crisis in 2009 is het aantal aanvragen voor de EIA ruimschoots verdubbeld, van circa in 2009 naar bijna in Ondernemers in Nederland weten de EIA dus te vinden en vragen EIA aan wanneer zij willen investeren in energiebesparing en duurzame energie. In 2013 behelzen de aanvragen in totaal 1,8 miljard euro aan investeringen in de Nederlandse economie. De energiebesparing die dit oplevert, is vergelijkbaar met een equivalent energiegebruik van Nederlandse huishoudens. In 2013 heeft de regering in het Nationale Energie Akkoord afgesproken dat zij de EIA meer inzet op energiebesparing en minder op duurzame energie. Naast duurzame energie is energiebesparing een van de pijlers waarmee de overheid het Nederlandse klimaat- en energiebeleid vormgeeft. De EIA neemt hierin een belangrijke en vertrouwde positie in, ook in de komende jaren. In dit jaarverslag vindt u onder andere de jaarcijfers en interviews met ondernemers die in 2013 gebruikmaakten van de EIA. Voor het nieuwe Van der Valk hotel in Zwolle is bijvoorbeeld geïnvesteerd in verschillende energiebesparende maatregelen in de gebouwde omgeving. 2

3 En zo is Schiphol als onderdeel van het duurzaamheidsbeleid de verlichting in de openbare ruimtes stapsgewijs aan het vervangen door ledverlichting. De EIA biedt tal van mogelijkheden om energiebesparende investeringen te ondersteunen. Dit kunnen zowel investeringen zijn in standaardtechnieken als in maatwerkprojecten. Het kan zowel gaan om grootschalige industriële processen als investeringen in duurzame installaties. Ik hoop dat de voorbeelden in dit jaarverslag u meer inzicht geven in de mogelijkheden van de EIA voor uw onderneming. Meer informatie over de EIA kunt u vinden op Ab van Ravestein Directeur Generaal RVO.nl 3

4 1.779 miljoen aan investeringen, waarvan 77 procent door het mkb Sectoren met de meeste aanvragen: groot- en detailhandel miljoen budget beschikbaar, 139 miljoen gebruikt De maatregelen uit 2013 zorgen voor circa kiloton CO2-reductie per jaar > circa 864 miljoen m3 aardgasequivalent > te vergelijken met huishoudens aanvragen van ondernemers In meer aanvragen dan in miljoen meer investeringen dan in 2012 Provincies met grootste investering 1. Zuid-Holland 578 miljoen 2. Noord-Holland 249 miljoen 3. Noord Brabant 185 miljoen Toepassingsgebied met de hoogste investeringen 1. Duurzame energie 637 miljoen (4.080 aanvragen) 2. (Proces)industrie 557 miljoen (1.390 aanvragen) 3. Gebouwde omgeving 328 miljoen (6.640 aanvragen) 4

5 01 EIA: instrument voor Een van de regelingen waarmee het Ministerie van Economische Zaken bedrijven ondersteunt bij het investeren in innovatieve, energiebesparende en duurzame technieken is de EIA. Met deze regeling leveren zowel de overheid als het bedrijfsleven een bijdrage aan de energiebesparingsdoelstellingen voor De investeringen waarbij in 2013 gebruik werd gemaakt van de EIA leveren naar verwachting een CO 2 -reductie op van ruim kiloton per jaar. Het Nederlandse De Nederlandse overheid wil in haar energievoorziening minder afhankelijk zijn van andere landen, hoge prijzen en vervuilende brandstoffen. De nationale doelstelling is om in procent van de energieproductie uit duurzame bronnen te halen. Binnen de Europese Unie is bovendien afgesproken om in procent minder CO 2 te produceren dan in In 2013 heeft de regering in het Nationale Energie Akkoord afgesproken dat zij de EIA meer inzet op energiebesparing en minder op duurzame energie. Daarnaast zet het Ministerie van Economische Zaken het Topsectorenbeleid en de Green Deals in voor de uitvoering van het. Via het Topsectorenbeleid werken bedrijven, overheid, kennisinstellingen en universiteiten samen aan innovatie en economische groei in negen sterke sectoren. De Green Deals moeten burgers, bedrijven, lokale en provinciale overheden helpen energieprojecten te realiseren, bijvoorbeeld door belemmeringen weg te nemen. De EIA sluit nauw aan bij de meerjarenafspraak (MJA), Green Deals en het Topsectorenbeleid. 5

6 Samen zorgen deze instrumenten voor (technische) innovaties en groene groei bij bedrijven en organisaties. EIA stimuleert innovatieve energiebesparing en duurzame energie De EIA is een ondersteuningsmaatregel voor bedrijven die investeren in innovatieve energiebesparende technieken en duurzame energie. Het biedt belastingvoordeel op investeringen in alternatieve technieken die energie besparen ten opzichte van een standaardtechniek. De investering in deze technieken is vaak hoger dan die van gangbare technieken. De EIA compenseert een deel van de hogere kostprijs. In 2013 leverde de EIA de bedrijven een netto voordeel op van circa 10 procent op energiebesparende investeringen. Verwachte CO 2 -reductie neemt toe tot ruim kiloton per jaar De investeringen waarbij in 2013 gebruik werd gemaakt van de EIA leveren naar verwachting een CO 2 -reductie op van kiloton per jaar. Deze behaalde energie-efficiency is vergelijkbaar met het jaarlijkse gasgebruik van huishoudens. Ter vergelijking: in 2012 was dit circa 765 kiloton CO 2 per jaar. Peildatum Het jaarverslag van de EIA wordt jaarlijks opgesteld en is gebaseerd op de cijfers per 1 april Op deze peildatum waren alle aanvragen ingediend voor de EIA-regeling van Bedrijven kunnen namelijk tot drie maanden na aanschaf van een bedrijfsmiddel een aanvraag doen voor EIA. Ook de cijfers en tabellen zijn vastgesteld op basis van de cijfers per 1 april Op de peildatum was 93 procent van de aanvragen van 2013 ook daadwerkelijk afgehandeld. 6

7 02 Kerncijfers EIA 2013 In 2013 steeg het aantal ingediende EIAaanvragen opnieuw, tot Ook het totaal van het gemelde investeringsbedrag nam sterk toe: in vergelijking met 2012 met ruim 40 procent. Het totale geraamde fiscale voordeel dat aan de bedrijven is toegekend steeg van 94 miljoen euro in 2012 tot naar verwachting 139 miljoen euro in De grootste investeringsbedragen werden gedaan door industriële bedrijven en in duurzame energie. De meeste aanvragen kwamen uit de sectoren groot- en detailhandel en de landbouw, bosbouw en visserij. Circa 70 procent van de aanvragen werd ingediend door het midden- en kleinbedrijf (mkb). Bedrijven in de provincies Zuid-Holland, Noord-Holland en Noord-Brabant investeerden het meest. Aanvragen en investeringsbedragen Meer aanvragen en hoger investeringsbedrag Het aantal EIA-aanvragen in 2013 steeg met 13 procent ten opzichte van 2012 naar aanvragen. Deze aanvragen werden gedaan door verschillende ondernemers. Het totale bedrag dat bedrijven in 2013 investeerden in energiebesparende maatregelen en duurzame energie steeg nog meer. Gezamenlijk vroegen ondernemers in 2013 aftrek aan voor circa miljoen euro aan energie-investeringen. Ten opzichte van miljoen euro een stijging van circa 42 procent. Een deel van het hoge meldingsbedrag komt op naam van een beperkt aantal meldingen van grote windturbineparken. Het totale investeringsbedrag van deze windturbineparken was in 2013 bijna 350 miljoen euro. 7

8 Daarnaast werd er een groot aantal meldingen gedaan voor de aanschaf van zonnepanelen, met name door de landbouwsector. Wijziging meldingsprocedure voor samenwerkingsverbanden Met ingang van 2013 is er een wijziging in de meldingsprocedure voor samenwerkingsverbanden, zoals een maat- of vennootschap onder firma. Vanaf 2013 hoeft Aantal aanvragen en gemeld investeringsbedrag 2012 en 2013 EIA 2013 EIA 2012 Aantal aanvragen Wijziging aantal aanvragen t.o.v regulier + 13 % - Peildata 2 april 2013 (cijfers 2012) en 1 april 2014 (cijfers 2013) elke maat of vennoot niet meer afzonderlijk een melding in te sturen, maar volstaat één gezamenlijke melding. Van deze mogelijkheid is in 2013 redelijk veel gebruikgemaakt. Dit zorgt er mede voor dat het gemiddelde aangevraagde bedrag per melding is gestegen ten opzicht van voorgaande jaren. Gemeld investeringsbedrag (in miljoen ) Wijziging investeringsbedrag t.o.v regulier (in miljoen ) + 42% - 8

9 Fiscaal voordeel voor bedrijven Het goedgekeurde bedrag van de afgehandelde aanvragen komt naar verwachting uit op circa 78 procent van het gemelde investeringsbedrag. Het netto fiscale voordeel voor een onderneming bedroeg in 2013 rond 10 procent. We gaan hierbij uit van een gemiddeld Gemeld en goedgekeurd investeringsbedrag, netto voordeel voor de ondernemer en EIA-budget EIA 2013 *Peildatum 1 april 2014 Gemeld investeringsbedrag (in miljoen ) Prognose(*) goedgekeurd bedrag (in miljoen ) belastingtarief van 25 procent en een EIAaftrekpercentage van 41,5 procent. Daarmee komt het totale verwachte fiscale voordeel voor de bedrijven uit op circa 140 miljoen euro. De cijfers zijn exclusief eventuele correcties door de Belastingdienst. Prognose netto voordeel (in miljoen ) Budget EIA (in miljoen ) (10%) 151 9

10 Terugblik: EIA in de afgelopen 17 jaar In de afgelopen zeventien jaar zijn er meer dan aanvragen gedaan voor circa Gemelde investeringsbedragen en aantal aanvragen van 1997 tot en met 2013 Aantal miljard euro aan investeringen in energiebesparende technieken en duurzame energie. In 2013 is het hoogste aantal aanvragen gedaan sinds Jaar Gemeld bedrag (miljoen ) Aantal aanvragen Gemeld investeringsbedrag 10

11 Aanvragen per sector Energieproducenten en de industrie meldden het hoogste bedrag aan investeringen in energiebesparing en duurzame energie. Gemeld investeringsbedrag per bedrijfssector in 2013 (in miljoen ) (totaal miljoen) atum 1 april 2014 Peildatum 1 april 2014 tverlening ialistische 12% 11% % 4% 18% 19% 33% Energieproducenten Industrie Overige sectoren Groot- en detailhandel Landbouw, bosbouw en visserij Verhuur van en handel in onroerend goed Informatie en communicatie De meeste aanvragen kwamen uit de grooten detailhandel, gevolgd door landbouw, bosbouw en visserij en de industrie. Voor een compleet overzicht van het aantal aanvragen en de investeringsbedragen van alle sectoren: zie de jaarcijfers over 2013 (vanaf pagina 18). Aantal aanvragen per bedrijfssector in 2013 (totaal aanvragen) 13% % 4% 6% 19% 26% 28% Groot- en detailhandel Landbouw, bosbouw en visserij Overige sectoren Industrie Roerende goederen en zakelijke dienstverlening Vervoer en opslag Advisering, onderzoek en overige specialistische zakelijke dienstverlening 12% 11% 33% 19% Peildatum 1 april 2014 Peildatum 1 april % 4% 18% Energieproducenten Industrie Overige sectoren Groot- en detailhandel Landbouw, bosbouw en visserij Verhuur van en handel in onroerend goed Informatie en communicatie 11

12 Midden- en kleinbedrijf Zowel het midden- en kleinbedrijf (bedrijven tot 250 werknemers) als grote bedrijven dienden in 2013 meer aanvragen in en investeerden grotere bedragen dan het jaar ervoor. Gemeld investeringsbedrag midden- en kleinbedrijf 2013 vergeleken met 2012 (in miljoen ) Grootbedrijf Mkb 307 (24%) 949 (76%) 393 (22%) (78%) Het aandeel van het mkb in de aangevraagde investeringsbedragen steeg in 2013 licht naar 78 procent. Het midden- en kleinbedrijf meldde gemiddeld een bedrag van circa euro per aanvraag, grote bedrijven meldden circa euro. 12

13 Geografische spreiding Net als in 2012 werden in 2013 de meeste investeringen gemeld door bedrijven in de provincies Zuid-Holland, Noord-Holland en Gemeld investeringsbedrag en aantal aanvragen in 2013 per provincie (4%) (1%) Zeeland 579 (33%) (16%) 248 (14%) Zuid-Holland 184 (10%) (13%) Noord-Holland (16%) Noord-Brabant Flevoland (4%) (5%) (13%) Utrecht Noord-Brabant. In Zuid-Holland was de grootste netto toename, ruim 100 miljoen euro. Daarbij zijn grote investeringen gedaan in een windturbinepark op de Noordzee. 114 (6%) 638 (3%) (7%) (7%) 132 (7%) Gelderland (6%) 57 (3%) Friesland 145 (8%) (10%) Overijssel (4%) (4%) Groningen (3%) (2%) Drenthe Aantal aanvragen Gemeld investeringsbedrag (in miljoen ) Limburg 13

14 03 Gebruikte energietechnieken Op de Energielijst staan alle technieken die voor de EIA in aanmerking komen. De lijst wordt jaarlijks aangepast en bevatte in technieken met fiscaal voordeel. De energietechnieken op de Energielijst kunnen worden toegepast in gebouwen, industriële processen, transportmiddelen en duurzame energie. Ondernemers kunnen ook pakketten van maatregelen melden voor het verbeteren van de energieprestatie van bestaande bedrijfsgebouwen. De Energielijst Generieke en specifieke energietechnieken De EIA is een algemene regeling: hij is generiek opgezet. Nederlandse ondernemers kunnen er voor uiteenlopende investeringen in energiebesparing gebruik van maken. Op de Energielijst staan generieke codes. Dit zijn geen duidelijk omschreven bedrijfsmiddelen, maar algemene beschrijvingen. Deze moeten per geïnvesteerde euro een bepaalde energiebesparing opleveren. De besparingsnorm verschilt per toepassingsgebied: gebouwde omgeving, industrie, transport of duurzame energie. Dit betekent dat alle technieken die aan deze eis voldoen in aanmerking kunnen komen voor EIA. Dit houdt in dat er wel een onderbouwing moet komen. Om het aanvragers gemakkelijker te maken staan er op de Energielijst daarnaast specifieke codes. Dit zijn concrete, duidelijk omschreven bedrijfsmiddelen, waarvan bekend is dat ze voldoende energie-efficiënt zijn of het best beschikbare alternatief. Voorbeelden daarvan zijn onder meer ledverlichting of warmtepompen. De besparing aantonen is in dergelijke gevallen niet meer nodig. In de tabel op de volgende pagina staat een overzicht van het aantal generieke en specifieke aanvragen en het gemelde bedrag per techniek. 14

15 Aantallen en gemelde bedragen generieke en specifieke meldingen Type melding Generiek Specifiek Totaal Aantal meldingen Actualisatie energielijst De Energielijst met alle technieken die voor EIA in aanmerking komen, wordt jaarlijks aangevuld met nieuw op de markt verschenen technieken. Ook het bedrijfsleven kan hiervoor voorstellen doen: dit kan ieder jaar tot begin september. Belangrijk is dat de innovatie een aantoonbare energie-efficiency heeft ten opzichte van de gangbare techniek op dat moment. Regelmatig worden technieken die al op de lijst staan aangepast, bijvoorbeeld vanwege technische ontwikkelingen of gewijzigde normen en keurmerken. Een techniek wordt verwijderd als deze gangbaar is geworden en dus geen energiebesparing meer oplevert ten opzichte van de referentietechniek. Gemeld investeringsbedrag (in miljoen ) In 2013 dienden bedrijven 92 verzoeken in voor aanpassingen of aanvullingen voor de Energielijst van Dit resulteerde in 13 nieuwe en 15 gewijzigde technieken. Daarnaast zijn er 6 technieken van de Energielijst verwijderd. 15

16 Toepassingsgebieden De technieken uit de Energielijst worden toegepast in gebouwen, processen, duurzame energie, transport, apparaten en land- en tuinbouw. Voor de categorie gebouwen werden de meeste aanvragen gedaan, met name voor ledverlichtingssystemen, overige energieefficiënte verlichtingssystemen en Aantal aanvragen per toepassing Gemeld investeringsbedrag per toepassing (in miljoen ) 26% 26% 4% 8% 8% 7% 7% 4% 34% 34% 21% 21% Gebouwen Gebouwen Duurzame Duurzame energie energie Industriële Industriële processen processen Apparaten Apparaten Land- Land- en tuinbouw en tuinbouw Transport Transport 1% 2% 2% warmtepompen. In de land- en tuinbouw steeg het aantal meldingen sterk, voornamelijk als gevolg van een groot aantal investeringen in zonne-energiesystemen. Vanuit de industrie werden in 2013 veel meldingen gedaan voor energiezuinige koel- en vriesinstallaties en warmteterugwinsystemen op koel- of persluchtinstallaties. 1% 11% 36% 36% 11% 19% 19% 31% 31% Peildatum Peildatum 1 april april 2014 Peildatum Peildatum 1 april april Gebouwen Gebouwen Industriële Industriële processen processen Duurzame Duurzame energie energie 31 Transport 31 Transport 22 Apparaten 22 Apparaten Land- Land- en tuinbouw en tuinbouw 16

17 Top 10-technieken In 2013 werd voor 122 van de 155 technieken op de Energielijst een melding ingediend. Onderstaand overzicht bevat de tien meest gemelde technieken op basis van het gemelde investeringsbedrag. Top tien EIA-technieken Techniek Windturbine Zonnepanelen voor elektriciteitsopwekking Technische voorzieningen voor energiebesparing bij bestaande processen Technische voorzieningen voor energiebesparing bij nieuwe processen Aardwarmtewinssysteem Afvalgestookte installatie Energiezuinige koel- en/of vriesinstallatie Warmtepomp Ledverlichtingssysteem Energieprestatieverbetering van bestaande bedrijfsgebouwen Toepassing Duurzame energie Duurzame energie (Proces) industrie (Proces) industrie Duurzame energie (Proces) industrie (Proces) industrie Gebouwen, (proces) industrie Gebouwen Gebouwen Gemeld investeringsbedrag (in miljoen ) Aantal aanvragen

18 04 Jaarcijfers Sectoren In onderstaande tabel is per SBI-code terug te vinden hoeveel aanvragen er zijn gedaan door bedrijven in die sector. Daarnaast laat de tabel zien welke bedragen binnen die categorie zijn gemeld*. SBI staat voor Standaard Bedrijfsindeling 2008 (voorheen BIK), zoals deze door het CBS is opgesteld. Jaarcijfers sectoren Sector Productie en distributie van en handel in elektriciteit, aardgas, stoom en gekoelde lucht Totaal productie en distributie van en handel in elektriciteit, aardgas, stoom en gekoelde lucht Industrie SBI Omschrijving SBI Vervaardiging van voedingsmiddelen Vervaardiging van dranken Vervaardiging van tabaksproducten 18 Vervaardiging van textiel Vervaardiging van kleding *De gehanteerde SBI-indeling wijkt in 2013 af van voorgaande jaren. Na een overgangsperiode van BIK naar SBI geeft de tabel de indeling weer op basis van de SBI zoals deze door de bedrijven zelf is ingevuld op het EIA-meldingsformulier. In een aantal gevallen zijn bedrijven ingedeeld in een andere SBI-code en/of sector dan in voorgaande jaren. Productie en distributie van en handel in elektriciteit, aardgas, stoom en gekoelde lucht Aantal aanvragen Gemeld investeringsbedrag 582,7 582,7 137,9 3,1 0,7 0,7 0,4

19 Sector SBI Omschrijving SBI Aantal aanvragen Gemeld investeringsbedrag Productie en distributie van en handel in elektriciteit, aardgas, stoom en gekoelde lucht Totaal Sectorproductie en distributie van en handel in elektriciteit, aardgas, stoom en gekoelde lucht Industrie Productie en distributie van en handel in elektriciteit, aardgas, stoom en gekoelde lucht Totaal productie en distributie van en handel in elektriciteit, aardgas, stoom en gekoelde lucht Industrie 35 SBI Productie en distributie van en handel in elektriciteit, aardgas, stoom en gekoelde lucht Omschrijving SBI Productie Vervaardiging en distributie van voedingsmiddelen van en handel in Vervaardiging elektriciteit, van aardgas, dranken stoom en gekoelde lucht Vervaardiging van tabaksproducten Vervaardiging van textiel Vervaardiging van kleding Vervaardiging van leer, lederwaren en schoenen Vervaardiging Primaire houtbewerking van voedingsmiddelen en vervaardiging Vervaardiging van artikelen van hout, dranken kurk, riet en vlechtwerk Vervaardiging (geen meubels) van tabaksproducten Vervaardiging van textiel papier, karton en papier- en Vervaardiging kartonwaren van kleding Vervaardiging Drukkerijen, reproductie van leer, lederwaren van opgenomen schoenen media Primaire Vervaardiging houtbewerking van cokesovenproducten en vervaardiging en van aardolieverwerking artikelen van hout, kurk, riet en vlechtwerk (geen Vervaardiging meubels) van chemische producten Vervaardiging van papier, farmaceutische karton en grondstoffen papier- kartonwaren producten Drukkerijen, Vervaardiging reproductie van producten van opgenomen van rubber en media Vervaardiging kunststof van cokesovenproducten en aardolieverwerking Vervaardiging van overige niet-metaalhoudende Vervaardiging minerale producten van chemische producten Vervaardiging van farmaceutische metalen in primaire grondstoffen vorm en Vervaardiging producten van producten van metaal (geen Vervaardiging machines en apparaten) van producten van rubber en kunststof Vervaardiging van computers en van Vervaardiging elektronische en van optische overige apparatuur niet-metaalhoudende minerale Vervaardiging producten van elektrische apparatuur Vervaardiging van metalen overige machines primaire en vorm Vervaardiging apparaten van producten van metaal (geen machines Vervaardiging en apparaten) van 19auto s, aanhangwagens en Vervaardiging opleggers van computers en van elektronische Vervaardiging en van optische overige apparatuur transportmiddelen 300 Aantal 300 aanvragen ,7 Gemeld 582,7 investeringsbedrag 582,7 137,9 3,1 0,7 582,7 0,7 0,4 0,7 137,9 0,8 3,1 0,7 0,7 3,2 0,4 0,7 2,6 0,8 4,9 87,6 3,2 0,3 2,6 8,4 4,9 6,8 87,6 12,5 0,3 4,9 8,4 2,8 6,8 0,9 12,5 6,9 4,9 18,4 2,8 3,4

20 Sector Productie en distributie van en handel in elektriciteit, aardgas, stoom en gekoelde lucht Totaal productie en distributie van en handel in elektriciteit, aardgas, stoom en gekoelde lucht Industrie Totaal industrie Groot- en detailhandel; reparatie van auto s Totaal groot- en detailhandel; reparatie van auto s Landbouw, bosbouw en visserij SBI Vervaardiging van farmaceutische grondstoffen en producten Vervaardiging van producten van rubber en kunststof Vervaardiging van overige niet-metaalhoudende minerale producten Vervaardiging van metalen in primaire vorm Vervaardiging van producten van metaal (geen machines Omschrijving en apparaten) SBI Vervaardiging van computers en van elektronische en optische apparatuur Productie Vervaardiging en distributie van elektrische van en apparatuur handel in Vervaardiging elektriciteit, van aardgas, overige stoom machines en gekoelde en lucht apparaten Vervaardiging van auto s, aanhangwagens en opleggers Vervaardiging van overige transportmiddelen Vervaardiging van voedingsmiddelen meubels Vervaardiging van dranken overige goederen Vervaardiging Reparatie en installatie van tabaksproducten van machines en Vervaardiging apparaten van textiel Vervaardiging van kleding auto s, aanhangwagens en Vervaardiging opleggers van leer, lederwaren en schoenen Primaire houtbewerking en vervaardiging van Handel artikelen in en reparatie van hout, van kurk, auto s, riet en motorfietsen vlechtwerk (geen en aanhangers meubels) Vervaardiging Groothandel en van handelsbemiddeling papier, karton en papier- (niet in en kartonwaren auto s motorfietsen) Drukkerijen, Detailhandel reproductie (niet in auto s) van opgenomen media Vervaardiging van cokesovenproducten en aardolieverwerking Vervaardiging Landbouw, jacht van en chemische dienstverlening producten voor de Vervaardiging landbouw en jacht van farmaceutische grondstoffen en Teelt producten van eenjarige gewassen Vervaardiging Teelt van meerjarige van producten gewassen van rubber en kunststof Teelt van sierplanten Vervaardiging Fokken en houden van overige van dieren niet-metaalhoudende minerale Dienstverlening producten voor de landbouw; behandeling Vervaardiging van gewassen van en zaden metalen na de in primaire oogst vorm Vervaardiging Bosbouw, exploitatie van producten van bossen van en metaal (geen machines dienstverlening apparaten) voor 20 de bosbouw Vervaardiging Visserij van computers en van elektronische Kweken van vis en en optische schaaldieren apparatuur Aantal aanvragen ,3 8,4 6,8 12,5 4,9 Gemeld investeringsbedrag 2,8 582,7 0,9 6,9 582,7 18,4 3,4 137,9 12,5 3,1 6,3 0,7 6,6 0,7 0,4 0,1 0,7 333,5 0,8 14,9 20,6 3,2 173,3 2,6 208,7 4,9 87,6 39,6 0,3 78,6 8,4 5,5 12,7 50,2 6,8 1,6 12,5 4,9 0,4 2,8 7,6 0,2

21 Totaal groot- en detailhandel; reparatie van auto s Landbouw, bosbouw en visserij Sector Productie en distributie van en handel in elektriciteit, aardgas, stoom en gekoelde lucht Totaal productie en distributie van en handel in elektriciteit, aardgas, stoom en gekoelde lucht Industrie Totaal landbouw, bosbouw en visserij Verhuur van en handel in onroerend goed Totaal verhuur van en handel in onroerend goed Informatie en communicatie Totaal Informatie en communicatie Winning en distributie van water; afval- en afvalwaterbeheer, sanering Totaal winning en distributie van water; afval- en afvalwaterbeheer, sanering Vervoer en opslag SBI Groothandel en handelsbemiddeling (niet in auto s en motorfietsen) Detailhandel (niet in auto s) Landbouw, jacht en dienstverlening voor de landbouw en jacht Teelt van eenjarige gewassen Teelt Omschrijving van meerjarige SBI gewassen Teelt van sierplanten Fokken en houden van dieren Productie Dienstverlening distributie voor de van landbouw; en handel behandeling in van elektriciteit, gewassen en aardgas, zaden stoom na de oogst en gekoelde lucht Bosbouw, exploitatie van bossen en dienstverlening voor de bosbouw Visserij Kweken van vis en schaaldieren Vervaardiging Jacht van voedingsmiddelen Vervaardiging van dranken Vervaardiging van tabaksproducten Vervaardiging Verhuur van en van handel textiel in onroerend goed Vervaardiging van kleding Vervaardiging van leer, lederwaren en schoenen Primaire houtbewerking en vervaardiging van Verzorgen artikelen en van uitzenden hout, kurk, van radio- riet en en vlechtwerk (geen televisieprogramma s meubels) Vervaardiging Telecommunicatie van papier, karton en papier- en kartonwaren Dienstverlenende activiteiten op het gebied Drukkerijen, van informatietechnologie reproductie van opgenomen media Vervaardiging Dienstverlenende van activiteiten cokesovenproducten op het gebied en aardolieverwerking van informatie Vervaardiging van chemische producten Vervaardiging Afvalwaterinzameling van farmaceutische en -behandeling grondstoffen en Afvalinzameling producten en -behandeling; voorbereiding Vervaardiging tot recycling van producten van rubber en kunststof Winning en distributie van water Vervaardiging van overige niet-metaalhoudende minerale producten Vervaardiging van metalen in primaire vorm Vervaardiging Vervoer over land van producten van metaal (geen machines Vervoer over en apparaten) water 21 Vervaardiging Luchtvaart van computers en van elektronische Opslag en dienstverlening optische apparatuur voor vervoer Aantal 153 aanvragen ,6 173,3 208,7 39,6 78,6 Gemeld 5,5 investeringsbedrag 50,2 12,7 582,7 1,6 0,4 582,7 7,6 0,2 137,9 0,1 196,5 3,1 0,7 70,9 0,7 0,4 70,9 0,7 0,8 0,2 41,1 3,2 21,9 2,6 4,9 0,4 87,6 63,6 0,3 0,1 58,8 8,4 1,9 60,8 6,8 12,5 12,9 4,9 5,9 12,1 2,8 25,0

22 Totaal Informatie en communicatie Winning en distributie van water; afval- en afvalwaterbeheer, sanering Totaal Sectorwinning en distributie van water; afval- en afvalwaterbeheer, sanering Vervoer Productie en en opslag distributie van en handel in elektriciteit, aardgas, stoom en gekoelde lucht Totaal productie en distributie van Totaal en handel vervoer in elektriciteit, en opslag aardgas, Verhuur stoom en van gekoelde roerende lucht goederen Industrie en overige zakelijke dienstverlening Totaal verhuur van roerende goederen en overige zakelijke dienstverlening Financiële instellingen Totaal financiële instellingen Logies-, maaltijd- en drankverstrekking Totaal logies-, maaltijd- en drankverstrekking Advisering, onderzoek en overige specialistische zakelijke dienstverlening SBI van informatietechnologie Dienstverlenende activiteiten op het gebied van informatie Afvalwaterinzameling en -behandeling Afvalinzameling en -behandeling; voorbereiding tot recycling Winning en distributie van water Omschrijving SBI Productie Vervoer over en distributie land van en handel in Vervoer elektriciteit, over water aardgas, stoom en gekoelde lucht Luchtvaart Opslag en dienstverlening voor vervoer Verhuur en lease van auto s, consumentenartikelen, machines van voedingsmiddelen en overige roerende goederen Vervaardiging Vervaardiging Beveiliging en van opsporing dranken Vervaardiging Overige zakelijke van dienstverlening tabaksproducten Vervaardiging van textiel Vervaardiging van kleding Vervaardiging van leer, lederwaren en schoenen Primaire Financiële houtbewerking instellingen (geen en vervaardiging verzekeringen van en pensioenfondsen) artikelen van hout, kurk, riet en vlechtwerk (geen Verzekeringen meubels) en pensioenfondsen (geen Vervaardiging verplichte sociale van verzekeringen) papier, karton en papier- en kartonwaren Overige financiële dienstverlening Drukkerijen, Activiteiten voor reproductie of verwant van aan opgenomen financiële media Vervaardiging instellingen van cokesovenproducten en aardolieverwerking Vervaardiging Logiesverstrekking van chemische producten Vervaardiging van farmaceutische grondstoffen en producten Vervaardiging van producten van rubber en kunststof Holdings (geen financiële), concerndiensten Vervaardiging binnen eigen concern van overige en managementadvisering niet-metaalhoudende minerale Architecten, producten ingenieurs en technisch ontwerp en Vervaardiging advies; keuring van en metalen controle in primaire vorm Vervaardiging Speur- en ontwikkelingswerk van producten van metaal (geen machines Reclame en en marktonderzoek apparaten) 22 Vervaardiging Industrieel ontwerp van computers en vormgeving, en van fotografie, elektronische vertaling en overige en optische consultancy apparatuur Aantal 104 aanvragen ,4 63,6 0,1 58,8 1,9 Gemeld 60,8 investeringsbedrag 582,7 12,9 5,9 12,1 582,7 25,0 55,9 16,3 137,9 3,1 0,1 32,7 0,7 49,1 0,7 0,4 0,7 35,6 0,8 3,6 3,2 5,3 2,60 4,9 44,5 87,6 36,1 0,3 36,1 8,4 19,1 6,8 3,9 12,5 4,9 9,0 0,4 2,8 0,7

23 Totaal financiële instellingen Logies-, maaltijd- en drankverstrekking Sector Totaal logies-, maaltijd- en drankverstrekking Advisering, Productie en onderzoek distributie en van en overige handel in specialistische elektriciteit, aardgas, zakelijke stoom en dienstverlening gekoelde lucht Totaal productie en distributie van en handel in elektriciteit, aardgas, stoom en gekoelde lucht Industrie Totaal advisering, onderzoek en overige specialistische zakelijke dienstverlening Bouwnijverheid Totaal bouwnijverheid Gezondheids- en welzijnszorg Totaal gezondheids- en welzijnszorg Onderwijs Totaal onderwijs Cultuur, sport en recreatie Totaal cultuur, sport en recreatie Winning van delfstoffen Totaal winning van delfstoffen Openbaar bestuur, overheidsdiensten en verplichte sociale verzekeringen SBI en pensioenfondsen) Verzekeringen en pensioenfondsen (geen verplichte sociale verzekeringen) Overige financiële dienstverlening Activiteiten voor of verwant aan financiële instellingen Logiesverstrekking Omschrijving SBI Productie Holdings (geen en distributie financiële), van concerndiensten en handel binnen elektriciteit, eigen concern aardgas, en stoom managementadvisering en gekoelde lucht Architecten, ingenieurs en technisch ontwerp en advies; keuring en controle Speur- en ontwikkelingswerk Reclame en marktonderzoek Vervaardiging Industrieel ontwerp van voedingsmiddelen en vormgeving, fotografie, Vervaardiging vertaling en overige van dranken consultancy Vervaardiging Veterinaire dienstverlening van tabaksproducten Vervaardiging van textiel Vervaardiging van kleding Vervaardiging van leer, lederwaren en schoenen Primaire Algemene houtbewerking burgerlijke en utiliteitsbouw, en vervaardiging van projectontwikkeling artikelen van hout, kurk, riet en vlechtwerk (geen meubels) Vervaardiging Gezondheidszorg van papier, karton en papier- en kartonwaren Drukkerijen, Onderwijs reproductie van opgenomen media Vervaardiging van cokesovenproducten en aardolieverwerking Kunst Vervaardiging Culturele uitleencentra, van chemische openbare producten archieven, Vervaardiging musea, dieren- van en farmaceutische plantentuinen, natuurbehoud grondstoffen en Loterijen producten kansspelen Vervaardiging van producten van rubber en kunststof Winning van aardolie Vervaardiging Winning van zand, van overige grind en niet-metaalhoudende klei minerale Dienstverlening producten voor de winning van aardolie Vervaardiging en aardgas van metalen in primaire vorm Vervaardiging van producten van metaal (geen machines Openbaar en bestuur, apparaten) 23overheidsdiensten en Vervaardiging verplichte sociale van verzekeringen computers en van elektronische en optische apparatuur Aantal aanvragen ,6 5,3 0 44,5 36,1 Gemeld investeringsbedrag 36,1 582,7 19,1 3,9 582,7 9,0 0,4 137,9 0,7 3,1 0,7 34,0 0,7 0,4 0,7 20,4 0,8 20,4 13,0 3,2 13,0 2,6 4,6 4,9 4,6 0,4 87,6 1,6 0,3 0,1 8,4 2,2 0,8 6,8 0,3 0,1 12,5 4,9 1,2 0,9 2,8

24 Totaal bouwnijverheid Gezondheids- en welzijnszorg Totaal gezondheids- en welzijnszorg Onderwijs Totaal onderwijs Cultuur, sport en recreatie Sector Totaal cultuur, sport en recreatie Winning Productie van en delfstoffen distributie van en handel in elektriciteit, aardgas, stoom en gekoelde lucht Totaal productie en distributie van Totaal en handel winning elektriciteit, van delfstoffen aardgas, Openbaar stoom gekoelde bestuur, lucht overheidsdiensten Industrieen verplichte sociale verzekeringen Totaal openbaar bestuur, overheidsdiensten en verplichte sociale verzekeringen Overige dienstverlening Totaal overige dienstverlening Extraterritoriale organisaties en lichamen Totaal extraterritoriale organisaties en lichamen Eindtotaal SBI projectontwikkeling Gezondheidszorg Onderwijs Kunst Culturele uitleencentra, openbare archieven, musea, Omschrijving dieren- SBI en plantentuinen, natuurbehoud Loterijen en kansspelen Productie Winning van en aardolie distributie van en handel Winning elektriciteit, van zand, aardgas, grind stoom en klei en gekoelde lucht Dienstverlening voor de winning van aardolie en aardgas Openbaar bestuur, overheidsdiensten en Vervaardiging verplichte sociale van verzekeringen voedingsmiddelen Vervaardiging van dranken Vervaardiging van tabaksproducten Vervaardiging van textiel Vervaardiging van kleding Vervaardiging Levensbeschouwelijke van leer, en lederwaren politieke organisaties, en schoenen Primaire belangen- houtbewerking en ideële organisaties, en vervaardiging hobbyclubs van artikelen van hout, kurk, riet en vlechtwerk (geen Extraterritoriale meubels) organisaties en lichamen Vervaardiging van papier, karton en papier- en kartonwaren Drukkerijen, reproductie van opgenomen media Vervaardiging van cokesovenproducten en aardolieverwerking Vervaardiging van chemische producten Vervaardiging van farmaceutische grondstoffen en producten Vervaardiging van producten van rubber en kunststof Vervaardiging van overige niet-metaalhoudende minerale producten Vervaardiging van metalen in primaire vorm Vervaardiging van producten van metaal (geen machines en apparaten) 24 Vervaardiging van computers en van elektronische en optische apparatuur Aantal aanvragen ,4 13,0 13,0 4,6 4,6 0,4 1,6 Gemeld investeringsbedrag 2,2 0,1 582,7 0,8 0,3 0,1 582,7 1,2 0,9 137,9 3,1 0,7 0,9 0,7 0,4 0,7 0,5 0,8 0,5 0 3,2 0 2, ,9 87,6 0,3 8,4 6,8 12,5 4,9 2,8

25 Technieken In onderstaande tabel staat voor elk toepassingsgebied hoeveel aanvragen er zijn gedaan per techniek (code). Daarnaast is te zien welke bedragen voor die codes zijn gemeld. Techniekgroep Gebouwde omgeving Code aangevraagd Afvalwaterwarmtewisselaar Besparingssysteem voor verlichting of klimaat Bevochtigingsrotor Debietregeling ventilator Direct gasgestookt stralingspaneel Direct gasgestookte condenserende boiler Energie-efficiënt verlichtingssysteem Energieprestatieverbetering van bestaande bedrijfsgebouwen Energieprestatieverbetering van bestaande liften Energiezuinig afzuigsysteem HR-elektromotor HR-glas HR-luchtverwarmer HR-pomp Isolatie van koel- of vriesruimten Isolatie voor bestaande constructies Koude- of warmteterugwinsysteem uit ventilatielucht 25 Ledbelichtingssysteem Ledverlichtingssysteem Aantal aanvragen Gemeld investeringsbedrag (in miljoen ) 4,9 0,1 2,3 0,5 0,3 15,5 51,7 0,2 0,2 0,7 21,3 2,9 1,1 9,6 10,9 23,1 0,7 50,5

26 Techniekgroep Gebouwde omgeving Totaal gebouwde omgeving Land- en tuinbouw Debietregeling ventilator Direct gasgestookt stralingspaneel Direct gasgestookte condenserende boiler Energie-efficiënt verlichtingssysteem Energieprestatieverbetering van bestaande bedrijfsgebouwen Energieprestatieverbetering van bestaande liften Energiezuinig afzuigsysteem HR-elektromotor Code aangevraagd HR-glas HR-luchtverwarmer HR-pomp Afvalwaterwarmtewisselaar Isolatie van koel- of vriesruimten Besparingssysteem Isolatie voor bestaande voor constructies verlichting of klimaat Bevochtigingsrotor Koude- of warmteterugwinsysteem uit ventilatielucht Debietregeling Ledbelichtingssysteem ventilator Direct Ledverlichtingssysteem gasgestookt stralingspaneel Direct Luchtdicht gasgestookte luchtverdeelsysteem condenserende boiler Energie-efficiënt Luchtontvochtiger verlichtingssysteem met tussengeschakelde Energieprestatieverbetering warmtewisselaar van bestaande bedrijfsgebouwen Steunventilator Energieprestatieverbetering Systeem bij radiatoren voor koude- van bestaande of liften Energiezuinig warmteterugwinning afzuigsysteem uit ventilatielucht HR-elektromotor Systeem voor benutting van afvalwarmte HR-glas Technische voorzieningen voor energiebesparing in of HR-luchtverwarmer bij bestaande bedrijfsgebouwen HR-pomp Uitschakelapparaat Isolatie Warmtepomp van koel- of vriesruimten Isolatie Warmtepompboiler voor bestaande constructies Koude- Warmtewisselaar of warmteterugwinsysteem voor vrije koeling uit ventilatielucht Ledbelichtingssysteem Warmtepomp (luchtgerelateerd) Ledverlichtingssysteem Zonnepanelen voor elektriciteitsopwekking Luchtdicht Technische luchtverdeelsysteem voorzieningen voor energiebesparing in of Luchtontvochtiger bij nieuwe bedrijfsgebouwen met tussengeschakelde warmtewisselaar Noodverlichting Steunventilator Adiabatische luchtkoeling Systeem Faseovergangsmateriaal bij radiatoren voor koude- of warmteterugwinning uit ventilatielucht Systeem Aardwarmtewinsysteem voor benutting van afvalwarmte Technische Absorptiedroging voorzieningen voor energiebesparing in of bij Afvalwaterwarmtewisselaar bestaande bedrijfsgebouwen 26 Uitschakelapparaat Bandenspanning(regel)systeem Warmtepomp Besparingssysteem voor verlichting of klimaat Aantal 26 aanvragen ,3 0,5 0,3 15,5 51,7 0,2 0,2 Gemeld 0,7 investeringsbedrag 2,9 21,3 (in miljoen 1,1 ) 9,6 10,9 4,9 23,1 0,1 2,3 0,7 50,5 0,3 0,8 15,5 0,8 51,7 0,3 0,2 0,2 0,7 2,5 21,3 43,8 2,9 1,1 43,0 9,6 10,9 0,1 23,1 0,4 33,3 0,7 50,5 0,8 4,5 0,8 0,6 0,3 1,3 327,9 26,3 2,5 43,8 0,1 0,1 43,0

27 Techniekgroep Totaal gebouwde omgeving Gebouwde Land- en tuinbouw omgeving Uitschakelapparaat Warmtepomp Warmtepompboiler Warmtewisselaar voor vrije koeling Warmtepomp (luchtgerelateerd) Zonnepanelen voor elektriciteitsopwekking Technische voorzieningen voor energiebesparing in of bij nieuwe bedrijfsgebouwen Noodverlichting Code aangevraagd Adiabatische luchtkoeling Faseovergangsmateriaal Afvalwaterwarmtewisselaar Aardwarmtewinsysteem Besparingssysteem Absorptiedroging voor verlichting of klimaat Bevochtigingsrotor Afvalwaterwarmtewisselaar Debietregeling Bandenspanning(regel)systeem ventilator Direct Besparingssysteem gasgestookt stralingspaneel voor verlichting of klimaat Direct Buitenschermen gasgestookte condenserende boiler Energie-efficiënt Condenserende warmtewisselaar verlichtingssysteem voor stoomketels of Energieprestatieverbetering productie- of droogprocessen van bestaande bedrijfsgebouwen Debietregeling ventilator Energieprestatieverbetering Debietregeling ventilator in tuinbouwkassen van bestaande liften Energiezuinig Direct gasgestookt afzuigsysteem stralingspaneel HR-elektromotor Direct gasgestookte condenserende boiler HR-glas Energie-efficiënt verlichtingssysteem HR-luchtverwarmer Energieprestatieverbetering van bestaande HR-pomp bedrijfsgebouwen Isolatie Energiezuinige van koel- klimaatregeling of vriesruimten in tuinbouwkassen Isolatie Energiezuinige voor bestaande koel- en/of constructies vriesinstallatie Koude- Energiezuinige of warmteterugwinsysteem professionele koel- of uit vrieskast ventilatielucht Ledbelichtingssysteem Gasgestookte heetwatertoestel voor (vaat) Ledverlichtingssysteem spoelmachines of (vaat)wasmachines Luchtdicht Gelijkstroomventilator luchtverdeelsysteem Luchtontvochtiger Gevelschermen met tussengeschakelde Grondwarmtewisselaar Steunventilator Heetgasontdooisysteem Systeem Hogedrukverneveling bij radiatoren in voor tuinbouwkassen koude- of warmteterugwinning Horizontale energieschermen uit ventilatielucht Systeem HR-glas voor benutting van afvalwarmte Technische HR-luchtverwarmer voorzieningen voor energiebesparing in of bij Isolatie bestaande van koel- bedrijfsgebouwen of vriesruimten 27 Uitschakelapparaat Isolatie voor bestaande constructies Warmtepomp Kasdek of kasgevel Aantal 118 aanvragen ,0 0,1 0,4 33,3 4,5 Gemeld 0,6 investeringsbedrag 1,3 (in miljoen 327,9 ) 26,3 4,9 0,1 0,1 2,3 0,1 0,5 0,3 0,5 15,5 51,7 5,9 0,2 0,2 0,1 0,7 0,1 21,3 0,9 2,9 0,3 1,1 9,6 0,1 10,9 6,5 23,1 0,7 0,1 50,5 0,8 0,2 0,8 0,7 0,1 0,3 0,2 2,4 3,4 2,5 0,2 43,8 0,1 3,6 6,2 43,0 0,9

28 Techniekgroep Gebouwde omgeving Energieprestatieverbetering van bestaande bedrijfsgebouwen Energiezuinige klimaatregeling in tuinbouwkassen Energiezuinige koel- en/of vriesinstallatie Energiezuinige professionele koel- of vrieskast Gasgestookte heetwatertoestel voor (vaat) spoelmachines of (vaat)wasmachines Gelijkstroomventilator Gevelschermen Code aangevraagd Grondwarmtewisselaar Heetgasontdooisysteem Hogedrukverneveling in tuinbouwkassen Afvalwaterwarmtewisselaar Horizontale energieschermen Besparingssysteem HR-glas voor verlichting of klimaat Bevochtigingsrotor HR-luchtverwarmer Debietregeling Isolatie van koel- ventilator of vriesruimten Direct Isolatie gasgestookt voor bestaande stralingspaneel constructies Direct Kasdek gasgestookte of kasgevel condenserende boiler Energie-efficiënt Koude- of warmteterugwinsysteem verlichtingssysteemuit ventilatielucht Energieprestatieverbetering Laaghangend verwarmingssysteem van bestaande voor bestaande bedrijfsgebouwen pluimveestallen Energieprestatieverbetering Ledbelichtingssysteem van bestaande liften Energiezuinig Ledbelichtingssysteem afzuigsysteem voor tuinbouwgewassen HR-elektromotor Ledverlichtingssysteem HR-glas Luchtcirculatiesysteem in tuinbouwkassen HR-luchtverwarmer Luchtdicht luchtverdeelsysteem HR-pomp Luchtontvochtiger met tussengeschakelde Isolatie warmtewisselaar van koel- of vriesruimten Isolatie Melkvoorkoeler bestaande constructies Koude- Ontdooikap of warmteterugwinsysteem uit ventilatielucht Ledbelichtingssysteem Organic Rankine Cycle of Kalinacyclus Ledverlichtingssysteem Rookgasreiniging voor CO 2 -bemesting Luchtdicht Steunventilator luchtverdeelsysteem Luchtontvochtiger Systeem voor benutting met tussengeschakelde van afvalwarmte warmtewisselaar Technische voorzieningen voor energiebesparing bij Steunventilator bestaande transportmiddelen Systeem Technische bij voorzieningen radiatoren voor voor koude- energiebesparing of bij warmteterugwinning bestaande processen uit ventilatielucht Systeem Technische voor voorzieningen benutting van voor afvalwarmte energiebesparing bij Technische nieuwe processen voorzieningen voor energiebesparing in of bij Technische bestaande voorzieningen bedrijfsgebouwen 28voor energiebesparing bij Uitschakelapparaat nieuwe transportmiddelen Warmtepomp Technische voorzieningen voor energiebesparing in of Aantal 15 aanvragen ,3 0,1 6,5 0,1 0,2 Gemeld 0,7 investeringsbedrag 0,2 0,1 (in miljoen 2,4 ) 3,4 4,9 0,2 0,1 2,3 3,6 0,5 6,2 0,3 0,9 15,5 2,5 51,7 0,1 0,2 0,2 1,8 0,7 2,6 21,3 0,6 2,9 1,1 2,8 9,6 10,9 1,2 23,1 0,7 0,1 50,5 0,6 0,8 0,8 0,3 0,1 0,3 8,3 2,5 3,0 43,8 0,3 43,0 1,1

29 Techniekgroep Gebouwde omgeving Luchtontvochtiger met tussengeschakelde warmtewisselaar Melkvoorkoeler Ontdooikap Organic Rankine Cycle of Kalinacyclus Rookgasreiniging voor CO 2 -bemesting Steunventilator Systeem voor benutting van afvalwarmte Code Technische aangevraagd voorzieningen voor energiebesparing bij bestaande transportmiddelen Technische voorzieningen voor energiebesparing bij bestaande processen Afvalwaterwarmtewisselaar Technische voorzieningen voor energiebesparing bij Besparingssysteem nieuwe processen voor verlichting of klimaat Bevochtigingsrotor Technische voorzieningen voor energiebesparing bij Debietregeling nieuwe transportmiddelen ventilator Direct Technische gasgestookt voorzieningen stralingspaneel voor energiebesparing in of Direct bij bestaande gasgestookte bedrijfsgebouwen condenserende boiler Energie-efficiënt Technische voorzieningen verlichtingssysteem voor het aanwenden van Energieprestatieverbetering duurzame energie van bestaande bedrijfsgebouwen Teruglevervoorziening remenergie van elektrische Energieprestatieverbetering motoren van bestaande liften Energiezuinig Uitschakelapparaat afzuigsysteem HR-elektromotor Vergistingsinstallatie voor droge biomassa HR-glas Warmte- of koudeopslag in de bodem (aquifer) HR-luchtverwarmer Warmtekrachtinstallatie anders dan met een HR-pomp zuigermotor, gestookt met biomassa Isolatie Warmtekrachtinstallatie van koel- of vriesruimten met een zuigermotor Isolatie Warmtekrachtinstallatie voor bestaande constructies met een zuigermotor, Koude- gestookt of met warmteterugwinsysteem biomassa uit ventilatielucht Ledbelichtingssysteem Warmtepomp Ledverlichtingssysteem Warmtepompboiler Luchtdicht Warmteterugwinning luchtverdeelsysteem bij (vaat)spoelmachines of (vaat) Luchtontvochtiger wasmachines of wasdrogers met tussengeschakelde warmtewisselaar Warmteterugwinsysteem op koel- of Steunventilator persluchtinstallaties Systeem Warmtewisselaar bij radiatoren voor vrije voor koeling koude- of warmteterugwinning Windturbine uit ventilatielucht Systeem Zijafscherming voor benutting van afvalwarmte Technische Dak- of gevelpanelen voorzieningen met voor geïntegreerde energiebesparing zonnecollector in of bij Warmtepomp bestaande bedrijfsgebouwen (luchtgerelateerd) 29 Uitschakelapparaat Zonnepanelen voor elektriciteitsopwekking Warmtepomp Technische voorzieningen voor energiebesparing in of Aantal 1 aanvragen ,8 1,2 0,1 0,6 0,3 Gemeld 0,1 investeringsbedrag 8,3 (in miljoen ) 3,0 4,9 0,1 0,3 2,3 0,5 1,1 0,3 15,5 51,7 0,2 0,2 0,7 0,1 21,3 5,0 2,9 0,9 1,1 9,6 2,0 10,9 0,3 23,1 0,7 2,9 50,5 0,8 0,8 1,9 0,3 2,0 2,5 43,8 0,7 73,9 43,0 0,2

30 Techniekgroep Gebouwde omgeving Totaal land- en tuinbouw Duurzame energie Warmtekrachtinstallatie anders dan met een 3 zuigermotor, gestookt met biomassa Warmtekrachtinstallatie met een zuigermotor 21 Warmtekrachtinstallatie met een zuigermotor, 1 gestookt met biomassa Warmtepomp 40 Warmtepompboiler 3 Warmteterugwinning bij (vaat)spoelmachines of (vaat) 1 Code wasmachines aangevraagd of wasdrogers Aantal Warmteterugwinsysteem op koel- of aanvragen 259 persluchtinstallaties Warmtewisselaar voor vrije koeling 3 Afvalwaterwarmtewisselaar Windturbine 28 Besparingssysteem Zijafscherming voor verlichting of klimaat 4702 Bevochtigingsrotor Dak- of gevelpanelen met geïntegreerde zonnecollector 81 Debietregeling Warmtepomp (luchtgerelateerd) ventilator Direct Zonnepanelen gasgestookt voor stralingspaneel elektriciteitsopwekking Direct Technische gasgestookte voorzieningen condenserende voor energiebesparing boiler in of 173 Energie-efficiënt bij nieuwe bedrijfsgebouwen verlichtingssysteem 858 Energieprestatieverbetering Ketel of kachel gestookt met van biomassa bestaande bedrijfsgebouwen Toerengeregelde vacuümpomp voor melkwininstallaties 269 Energieprestatieverbetering Zonnecollectorsysteem voor van verwarmen bestaande liften 61 4 Energiezuinig Noodverlichting afzuigsysteem 121 HR-elektromotor Zonne-energiesysteem voor het gecombineerd HR-glas opwekken van elektriciteit en warmte 229 HR-luchtverwarmer Energiezuinige wasdroger 805 HR-pomp Automatische snelheidsbegrenzing voor voertuigen 1111 Isolatie van koel- gevels of van vriesruimten bestaande tuinbouwkassen 1092 Isolatie Transportleiding voor bestaande voor levering constructies van gasvormig CO Koude- aan glastuinbouwbedrijven of warmteterugwinsysteem uit ventilatielucht 398 Ledbelichtingssysteem Hoogfrequent hoogrendementlader voor 425 Ledverlichtingssysteem tractiebatterijen Luchtdicht Adiabatische luchtverdeelsysteem luchtkoeling 284 Luchtontvochtiger Mangel met directe met gasverwarming tussengeschakelde van rol 72 warmtewisselaar Systeem voor ontvochtiging van tuinbouwkassen 7 Steunventilator Systeem voor verwarming van (semi-)gesloten 348 Systeem tuinbouwkassen bij radiatoren voor koude- of 2 warmteterugwinning Biobrandstof productieinstallatie uit ventilatielucht 1 Systeem Lage temperatuur voor benutting luchtverwarmer van afvalwarmte in tuinbouwkasssen 291 Technische voorzieningen voor energiebesparing in of bij Aardwarmtewinsysteem bestaande bedrijfsgebouwen Uitschakelapparaat Biogasopwaardeerinstallatie 21 Warmtepomp Energieprestatieverbetering van bestaande ,9 2,0 0,3 2,9 Gemeld investeringsbedrag 1,9 (in miljoen ) 2,0 4,9 0,1 2,3 0,7 73,9 0,5 0,3 0,2 15,5 51,7 4,0 1,6 0,2 1,0 0,2 0,7 0,9 21,3 2,9 0,1 1,1 9,6 10,9 0,3 23,1 0,7 50,5 0,8 0,8 9,2 0,3 3,7 0,1 2,5 195,5 43,8 76,1 7,7 43,0 0,1