Betreft : mijn ontslag als ondervoorzitter Beheerscomité Informatica van de Rechterlijke Orde

Transcriptie

1 Brussel, 19 oktober 2009 Aan de Heer Stefaan De Clerck Minister van Justitie Waterloolaan BRUSSEL Aangetekend en per gewone brief Mijnheer de Minister Betreft : mijn ontslag als ondervoorzitter Beheerscomité Informatica van de Rechterlijke Orde Sedert eind 2001 had ik de gelegenheid, op verzoek van de toenmalige eerste voorzitter van het Hof van beroep te Gent, mijn medewerking te verlenen aan de geplande informatisering van de Justitie. Dit was een mooi en toekomstgericht project teneinde aan alle interne en externe actoren van Justitie een moderne en performante Justitie te geven. Waar aanvankelijk dit project organisch is gegroeid en nadien een contract werd gesloten met de firma Unisys teneinde het project technisch uit te werken, heeft de wetgever met de wet van 10 augustus 2005 tot oprichting van het informatiesysteem Phenix een wettelijk kader gecreëerd. In deze wet werd niet alleen het opzet duidelijk weergegeven maar werden tegelijkertijd ook de organen gecreëerd, waaronder het Beheerscomité, om België vooraan op de informaticasnelweg te plaatsen wat het justitieel gebeuren betreft. In het verlengde daarvan moeten ook de wet betreffende de elektronische procesvoering van 10 juli 2006 (Phenix II) en de wet van 05 augustus 2006 tot wijziging van sommige bepalingen van het Gerechtelijk Wetboek met het oog op de elektronische procesvoering (Phenix III) gezien worden. De verbreking van het contract met Unisys in maart 2007 moest geen beletsel vormen om de ingeslagen weg van de informatisering verder te vervolgen. Reeds eind juni 2007 heeft een door Vice-eerste Minister en Minister van Justitie L. Onkelinx samengestelde multidisciplinaire werkgroep een verslag neergelegd waarin de te volgen weg uitgestippeld stond. De door de werkgroep voorgestelde stapsgewijze werkwijze sluit aan bij de wil van de wetgever terwijl ook het organisatiemodel in het verslag werd uitgetekend. Daardoor was de mogelijkheid voorhanden om met een minimaal tijdverlies (voorbereiding nieuwe lastencohiers) de werkzaamheden te hernemen. Inmiddels was door diezelfde Vice-eerste Minister het contract gesloten met : de firma Axylis voor de modernisering van de Mammout-applicaties tot Mach (Vredegerechten en Politierechtbanken), die moest beëindigd zijn eind december 2007; met de firma Speos voor de centrale printing.

2 De centrale databanken die voor Mach opgebouwd worden en waarvan de nationale codes door het Beheerscomité worden opgelegd, kunnen herbruikt, gedeeld en geïntegreerd worden voor en in de andere instanties Het Beheerscomité moet vaststellen dat sedert medio juni 2007 een politiek non-beleid wordt gevoerd op het gebied van de informatisering van Justitie. Van zijn kant heeft het Beheerscomité, samen met de andere leden van de opgerichte Task Force, verder gewerkt aan een aantal noodzakelijke KB s om het door de Phenixwetten gecreëerde wettelijke kader ten uitvoer te leggen. Een reeks uitvoeringsbesluiten liggen sedert december 2007 bij de opeenvolgende Ministers van Justitie stof te vergaren. Ook heeft het Beheerscomité, met zijn beperkte middelen en personeelsbezetting, gewerkt aan de uniformisering van de nationale codes voor de Vredegerechten tot grote tevredenheid van de firma Axylis en het CIV. Een mooie realisatie van de Phenix-I wet wat gemakkelijkheidshalve vergeten wordt door de buitenwereld - is het tot stand komen van de externe gegevensbank voor de rechtspraak Jure Juridat. Onder mede-leiding en impuls van de voorzitter van het Hof van Cassatie Ivan Verougstraete is het Beheerscomité er in geslaagd deze gegevensbank te realiseren waarop de diverse instanties zelf hun relevante rechtspraak kunnen publiceren. Daartoe ontvangen zij een opleiding die verzorgd wordt door en in de lokalen van het Beheerscomité. Het moet gezegd dat deze gegevensbank een groot succes kent, ondanks de desinteresse van de politieke overheid en de vele twijfels bij verantwoordelijken van de FOD Justitie. Aan de gepubliceerde rechtspraak wordt een uniek trefwoord gekoppeld dat is opgenomen in de universele thesaurus UTU, die kosteloos ter beschikking wordt gesteld van de FOD Justitie door de vzw UTU. Deze thesaurus is ook in een papieren versie beschikbaar. Het Beheerscomité heeft de selectieregels voor de te publiceren rechtspraak vastgelegd alsook de voorlopige criteria voor de anonimisering. Het door de Phenix-I wet voorziene KB betreffende deze anonimisering werd ook klaargemaakt maar blijft voorlopig zonder gevolg liggen op het Ministerieel Kabinet, spijts menigvuldige herinneringen. In afwachting heeft het Beheerscomité dan maar zelf een aantal criteria vastgelegd teneinde in regel te zijn met de Privacy-wetgeving. Het aangehaalde politieke non-beleid en de stagnatie worden niet tegengesproken door het door toenmalig Minister van Justitie J. Vandeurzen in april 2008 aangekondigde Cheops Stappenplan Justitie : in werkelijkheid houdt dit project tot op vandaag niets nieuws in en is het bovendien slechts de gedeeltelijke (laattijdige) uitvoering van eerder gesloten contracten door vice-eerste Minister Onkelinx : van de 229 Vredegerechten zijn er slechts een 100-tal in productie op vandaag, terwijl wat de Politierechtbanken/- Parketten betreft er slechts 2 pilootsites in de testfase vertoeven. Wat de centrale printing betreft, bestaat er geen enkele uitvoering van het contract niettegenstaande het Beheerscomité verschillende malen gepoogd heeft vergaderingen te beleggen die steeds op het laatste moment hetzij door het Kabinet hetzij door het CIV werden afgeblazen.

3 Een ontwerp lastencohier voor de informatisering van de Rechtbanken van Eerste Aanleg (burgerlijk), waarop het Beheerscomité een reeks juridische, technische en feitelijke opmerkingen formuleerde in juli 2008, is sedertdien geblokkeerd niettegenstaande bij hoogdringendheid opmerkingen moesten geformuleerd worden teneinde tot openbare aanbesteding te kunnen overgaan. Het is raden naar de reden daartoe Toen op 04 juni 2008 de toenmalige Minister van Justitie J. Vandeurzen en de Voorzitter van het Directiecomité van de FOD Justitie een protocol ondertekenden met het Beheerscomité, had het Beheerscomité de hoop dat én concreet verder werk zou gemaakt worden van de informatisering van Justitie én de rol van het Beheerscomité daarin zou gerespecteerd worden. In het protocol wordt gedetailleerd de wettelijke rol van het Beheerscomité hernomen en worden concrete toezeggingen gedaan wat de informatisering en de organisatie betreft. Tot vandaag moet het Beheerscomité vaststellen dat dit Protocol, laat staan de wet, noch door uw voorganger noch door u noch door de Voorzitter van het Directiecomité van de FOD Justitie worden gerespecteerd. Zo gingen er tot vandaag amper 4 vergaderingen van het tweetrapsoverleg door tussen juni en september 2008, terwijl dit een veertiendaagse vergadering zou moeten zijn volgens het Protocol. Het Beheerscomité heeft van zijn kant de opgenomen verbintenissen wel uitgevoerd in de mate van het mogelijke. Herhaalde malen heeft het Beheerscomité schriftelijk en mondeling zijn grote bezorgdheid geuit omtrent de gang van zaken. Deze bezorgdheid werd ook omstandig beschreven in o.a. het Activiteitenverslag 2009 (met bijlagen) waarnaar ik kortheidshalve verwijs. Overeenkomstig de wet is dit verslag u toegestuurd, net zoals aan het Hof van Cassatie en de Hoge Raad voor de Justitie. Elke reactie hierop bleef uit van alle bestemmelingen. Ook op afzonderlijke briefwisseling die in kopie werd toegestuurd aan u, het Hof van Cassatie en de HRJ kwam geen enkele reactie tot verwondering van het Beheerscomité. Op Parlementaire Vragen die herhaaldelijk gesteld werden omtrent de stand van de informatisering werd een ontwijkend antwoord gegeven. Laat mij ook toe, Mijnheer de Minister, mijn verwondering te uiten op wat beweerd wordt op uw website omtrent de Informatisering (wat een tijdlang een blanco blad was, behoudens de titel). Hetgeen omtrent Cheops wordt gesteld, beantwoordt niet aan de werkelijkheid. U beweert dat de informatisering van Justitie verloopt in nauw overleg met het door de wetgever opgerichte beheerscomité. Vermoedelijk is dit een naamgenoot van het Beheerscomité (BIRO) want tevergeefs wachten wij al meer dan een jaar op een signaal tot samenwerking. En wanneer het Beheerscomité een vergadering vastlegt, zoals voor het change management van de Politieparketten en rechtbanken wordt het Beheerscomité geboycot en wordt én aan de verantwoordelijke ambtenaar van het CIV én aan de firma Axylis door verantwoordelijken van de Administratie, waarvan uw kabinet op de hoogte was, verbod opgelegd deel te nemen aan deze vergadering. Waar dit nauw overleg zich dan situeert, is mij niet duidelijk.

4 U beperkt de werkzaamheden van het Beheerscomité, in strijd met de wet, tot de nationale codes terwijl in het Beheerscomité heel wat kunde en ervaring aanwezig is om de wettelijke taak uit te voeren. Met de duizenden uren vrijwillige en belangeloze inzet van tientallen magistraten, griffiers, parketsecretarissen en personeelsleden van alle niveaus wordt blijkbaar geen rekening meer gehouden. Naar de toekomst toe zal dit leiden tot demotivatie van deze toegewijde medewerkers van het gerecht om nog bijkomende inspanningen voor de informatisering te leveren. Daarbij voegt zich de weinig consequente houding wat de software keuzes betreft : jarenlang is er gewerkt met de Microsoft producten. Enkele jaren terug werd beslist dat nog enkel met open standaarden zou gewerkt worden (Linux, Mozilla, Firefox, OpenOffice). Duizenden interne gebruikers hebben inspanningen geleverd om zich deze programma s eigen te maken en specifieke opleidingen werden daartoe verzorgd. Enkele maanden terug werd blijkbaar beslist om terug over te schakelen naar de Microsoft producten. Onzekerheid bestaat er ook omtrent het verder gebruik van het Oracle platform waarop het Omptranet draait en het Iudexnet zou draaien, beiden noodzakelijke werkinstrumenten voor de magistraten van respectievelijk het parket en de zetel met een nog te verlenen beveiligde toegang (van thuis uit) via eid. De magistraten blijven omtrent het één en het ander totaal in het ongewisse, vanuit het CIV worden onduidelijke signalen ontvangen terwijl bij een klantgericht werken dit niet zou mogen kunnen Na jarenlange vrijwillige inzet (naast mijn normale zittingen), heb ik het wettelijk mandaat van voorzitter en thans ondervoorzitter van het Beheerscomité aanvaard omdat ik geloofde in en graag wou meewerken aan de realisatie van een informatiesysteem voor Justitie zoals vastgelegd door de wetgever. Tot mijn spijt moet ik echter op vandaag vaststellen dat de ingeslagen weg niet verder gevolgd wordt en er geen enkele concrete aanwijzing is dat het informatiesysteem zoals gewenst door de wetgever er komt : iedere instantie blijft met zijn eigen (vaak verouderde) applicatie werken op zijn eiland; er is geen elektronische overdracht van gegevens, laat staan dossiers in het vooruitzicht; er zijn geen plannen meer voor uniforme geïnformatiseerde werkprocessen; er worden geen gedeelde databanken opgebouwd; er is geen elektronisch dossier; er is geen mogelijkheid om stukken elektronisch neer te leggen hoewel door een eenvoudig uitvoeringsbesluit art. 32 Ger. W. ten uitvoer kan gelegd worden (zoals in een omstandige nota aan de Minister van Justitie van eind mei 2008 uiteengezet); de advocaten blijven beperkt tot de openingsuren van de griffie om stukken neer te leggen;

5 er is geen mogelijkheid om elektronische betalingen uit te voeren niettegenstaande het platform bestaat zoals uiteengezet in de bijlage van het rapport van de multidiscipliniaire werkgroep; er is geen mogelijkheid voor magistraten om van thuis uit via een beveiligde toegang dossiergegevens te raadplegen, laat staan gebruik te maken van het (bestaande) Omptranet of het (in de projectfase verkerende) Iudexnet; er is geen enkele visie meer merkbaar omtrent de informatisering noch bij de uitvoerende macht noch bij het CIV op het gebied dat rechtstreeks onder zijn beslissingsmacht valt. Momenteel wordt werk gemaakt van een facelift voor de Mammoutapplicaties, die gedeeltelijk draaien onder Linux en OpenOffice wat dus in de toekomst terug zal herzien worden. Eens te meer het bewijs van een gebrek aan lange termijn denken. De periode medio 2007 oktober 2009 zal geboekstaafd blijven als een zwarte periode wat de informatisering van Justitie betreft. Voor mij blijft het een onbeantwoorde vraag waarom de uitvoerende macht, de rechterlijke macht en de administratie van de FOD Justitie geen zin hebben om aan de burgers een betere dienstverlening te verschaffen en de lessen uit het verleden positief aan te wenden. België heeft ondertussen een quasi onoverbrugbare achterstand opgelopen tegenover de omringende landen wat de informatisering van Justitie betreft. Uw oriëntatienota laat weinig goeds verhopen voor een spoedige vooruitgang, integendeel, ook wat de positie van het Beheerscomité betreft. Uit een gesprek dat de voorzitter en ikzelf met u mochten hebben in juni 2009 en met de Voorzitter van het Directiecomité, waarop ook leden van uw Kabinet en het CIV aanwezig waren (op 13 juli 2009), blijkt dat er geen enkele wil aanwezig is om de informatisering te realiseren overeenkomstig de diverse Phenix-wetten, waarvan het Protocol van 04 juni 2008 de vertaling was met concrete afspraken. Zelfs maatregelen die geen geld kosten (KB anonimisering) en die integendeel geld kunnen besparen (centrale printing), worden niet geconcretiseerd. Zelfs maatregelen tot vereenvoudiging, zoals het wegwerken van het verschil in de bestelling van de gerechtsbrief in strafzaken en burgerlijke zaken wordt niet gerealiseerd, hoewel het Beheerscomité het voorbereidend werk heeft gefinaliseerd. Ik maak mij op vandaag geen illusies meer dat het in vooruitzicht gestelde in uitvoering stellen van de Phenix II en de Phenix III wet tegen uiterlijk 01 januari 2011 zal gerealiseerd worden. Het is ook zeer de vraag of in de huidige omstandigheden de gewenste werklastmeting kan worden doorgevoerd bij gebrek aan uniforme inbreng van gegevens in de applicaties en gebrek aan uniforme werkprocessen. Gelet op al deze omstandigheden wens ik mijn mandaat niet verder uit te oefenen. Ik neem dan ook ontslag uit mijn functie van ondervoorzitter van het Beheerscomité op dinsdag 03 november 2009 om middernacht om mijn ambt van raadsheer in het Hof van beroep te Gent terug op te nemen met ingang van woensdag 04 november 2009.

6 Toch blijf ik hopen dat aan alle interne en externe actoren van Justitie en in de eerste plaats aan de burgers een moderne en performante Justitie zal ter beschikking gesteld worden. Kopie van dit schrijven laat ik geworden aan de Eerste Voorzitter van het Hof van Cassatie, de Procureur-generaal bij het Hof van Cassatie, de Eerste Voorzitter van het Hof van beroep te Gent, de Voorzitter van de Senaat, de Voorzitter van de Kamer, de Voorzitter van de Senaatscommissie Justitie, de Voorzitter van de Kamercommissie Justitie, de Voorzitter van de Hoge Raad voor de Justitie, de Voorzitters van OVB en OBFG, aan de voorzitter en alle leden van het Beheerscomité. Gelieve te aanvaarden, Mijnheer de Minister, de uitdrukking mijner gevoelens van bijzondere hoogachting. Hans Van Bossuyt Ondervoorzitter van het Beheerscomité Phenix( Informatica van de Rechterlijke Orde) Raadsheer in het Hof van beroep te Gent