Maatregelen. Scan Leefbare Wijken

Transcriptie

1 Maatregelen naar aanleiding van de Scan Leefbare Wijken Gemeente Hengelo

2 1. Inleiding Leefkwaliteit versterken Voor de provincie Overijssel is het behouden en versterken van de kwaliteit van de leefomgeving een belangrijke uitdaging. Doel is om schone, hele en veilige gebieden te realiseren, waar prettig gewoond en gewerkt kan worden. De beleving van bewoners en werknemers is hierbinnen een belangrijke factor. Het programma Gezond en Veilig Leefmilieu van de provincie omvat verschillende projecten. Twee pilots (Scan leefbare wijken en Scan leefkwaliteit bedrijventerreinen) maken onderdeel uit van dit programma. Deze twee pilots bieden vanuit een gebiedsgerichte duurzame insteek een aanpak, om samen met bewoners en werknemers de ervaren milieuhinder te benoemen en oplossingen te genereren. Die oplossingen richten zich primair op de milieudruk zoals die door de bewoners en werknemers wordt ervaren. Rapport milieugezondheidsonderzoek Ook de gemeente Hengelo hecht veel waarde aan het versterken van de leefbaarheid van de wijken en buurten in de stad. Uit het rapport milieugezondheidsonderzoek bedrijventerrein Twentekanaal blijkt dat er verbetering mogelijk is op het gebied van de beleving van overlast. Er zijn veel overlast klachten uit het woongebied grenzend aan het bedrijventerrein Twentekanaal. Bewoners ervaren overlast als gevolg van uitstoot en uitstraling van het bedrijventerrein. Reden voor de gemeente om deel te nemen aan de Scan leefbare wijken. 1. De woonwijk grens aan het industrieterrein. Kwaliteit leefomgeving, speerpunt voor de gemeente De gemeente Hengelo zet beleidsmatig in op verbetering van de kwaliteit van de leefomgeving. Duurzaamheid is daarbij het centrale begrip. We zetten daarbij in op de transformatie naar een toekomstbestendige stad met de focus op zuid. In de facetagenda wordt concreet ingegaan op de uitvoering van het groenplan. Het doel is te komen tot een gezonde omgeving van het bedrijventerrein Twentekanaal. Dit gebied is globaal te kenmerken als het woongebied ten zuiden van de Breemarsweg, gelegen tussen de Haaksbergerstraat tot en met de buurt Veldwijk Zuid. De meeste overlast wordt echter ervaren in het gebied tussen de Haaksbergerstraat en de Boekeloseweg. En tussen de Boekeloseweg en de Twekkelerweg. In het eerste gebied zijn diverse bedrijven actief, bedrijven die zorgen voor overlast en de beleving van overlast. In het andere Scan Leefbare Wijken 2

3 gebied ten zuiden van de Breemarsweg, tussen de Boekeloseweg en de Twekkelerweg, staan nieuwe bedrijfsontwikkelingen op stapel. Ontwikkelingen die samen met de Provincie Overijssel worden opgepakt. Ten eerste is dat de doortrekking van de Laan Hart van Zuid. Een ander onderdeel van deze ontwikkeling is de verplaatsing van Stork Technical Services naar het bedrijventerrein tussen de Wethouder Kampstraat en het Twentekanaal. Deze voor het centrum noodzakelijke ontwikkeling zal echter leiden tot meer overlast voor het woongebied tussen de Breemarsweg en de Wethouder Kampstraat. We willen met deze scan tevens inspelen op deze ontwikkeling nu er kansen liggen om aan te sluiten bij het project Herinrichting Bornse beek. De visie richt zich op het verbeteren van de natuurlijke omgeving van de beek. Een groot deel van de beek ligt in een stedelijke omgeving. Hier is vaak maar weinig ruimte. Samen met het waterschap is de gemeente op zoek naar een samenspel tussen de 'groene' en de 'blauwe' ruimte. Door beplanting (groen) en water (blauw) te combineren wordt een mooie zone in de stad gecreëerd, die de leefomgeving mooier maakt. Een betere groenere leefomgeving draagt bij in toename van woon- en verblijfgenot. Bewezen is dat dit weer bijdraagt in de acceptatie van de aanwezigheid van nabijgelegen industrie. Kortom: de beleving van overlast zal naar verwachting dalen. Scan leefkwaliteit op en om bedrijvenparken Parallel aan de scan leefbare wijken neemt de gemeente Hengelo ook deel aan de Scan leefkwaliteit op en om bedrijvenparken. In opdracht van de provincie heeft het Kenniscentrum Leefomgeving van de Saxion Hogeschool een scan ontwikkeld. Deze sluit aan bij de thema s duurzaamheid en ruimtelijke kwaliteit. In Hengelo is het Bedrijvenpark Twentekanaal Noord geselecteerd om deel te nemen. Dit bedrijvenpark grenst direct aan de wijken Berflo Es en Wilderinkshoek, die deelnemen aan de Scan leefbare wijken. De Scan Leefbaarheid Leefkwaliteit op en rond het bedrijventerrein Twentekanaal biedt ook aanknopingspunten. Dit bedrijventerrein kenmerkt zich door de aanwezigheid van zwaardere bedrijven en er is een verbeterslag noodzakelijk v.w.b. de uitstraling van het terrein. De Belangenvereniging Bedrijvenpark Twentekanaal(BIT) gaat daarnaast samen met de gemeente de mogelijkheden onderzoeken om het bedrijventerrein(fysiek) te verduurzamen. Hierbij komen meerdere thema s aan bod, zoals openbare verlichting, groenstructuren, mobiliteit, etc. De Scan Leefbare Wijken beoordelen we ook integraal met de twee andere onderzoeken te weten de Scan Leefbaarheid bedrijventerrein Twentekanaal en het rapport milieuonderzoek bedrijventerrein Twentekanaal, die al zijn uitgevoerd. Het één kan niet zonder het andere. Participatie: Rol omwonenden bij het proces: De gemeente Hengelo vindt het van groot belang om samen met de bewoners en belanghebbenden op te trekken. De bewoners van de wijk hebben actief inbreng geleverd bij de totstandkoming van maatregelen doordat ze deel hebben genomen aan de scan leefbare wijken. Wij koppelen de maatregelen beschreven in dit plan, na goedkeuring door het college van B&W en Gedeputeerde Staten, terug aan de bewoners van de wijk. Ook bij de planvorming en uitvoering van de maatregelen worden de bewoners nauw betrokken. 2. Scan Leefbare Wijken Wat is de scan? De provincie heeft samen met adviesbureau Berenschot de Scan Leefbare Wijken ontwikkeld. Met de scan wordt onderzocht of de bestaande onderzoeksgegevens op het gebied van geluid- en geuroverlast, fijnstof en veiligheid overeenkomen met de beleving van de bewoners. Hiertoe is een bijeenkomst georganiseerd met gebruikers van de wijken Berflo Es en Wilderinkshoek, die grenzen aan het bedrijventerrein Twentekanaal. Bewoners, maatschappelijke partners, Welbions en het lokale bedrijfsleven hebben meegeholpen om de beleving van de milieukwaliteit en de leefbaarheid in kaart te brengen en om gezamenlijke oplossingsrichtingen uit te werken. Thema s: De scan brengt de beleving en de waardering van de leefkwaliteit in beeld aan de hand van 15 thema s. Dit zijn: Geluid Geur Luchtkwaliteit Licht Vervuiling buurt Scan Leefbare Wijken 3

4 Externe veiligheid Veiligheid Wijkbetrokkenheid Contacten en binding (Jeugd)activiteiten Groenvoorziening Woning Verkeer Bereikbaarheid Voorzieningenniveau 3. Uitkomsten Scan Leefbare Wijken In de scan is bewoners gevraagd wat zij als sterktes en zwaktes ervaren en oplossingsrichtingen aan te geven. Uit de resultaten van de scan blijkt dat de gewenste situatie op geen enkel punt wordt gehaald. Het slechtst wordt er op geur gescoord. Ook scoort de beleefde overlast door geluid en de luchtkwaliteit slecht. De wijkbetrokkenheid scoort ook slechter. In dit rijtje kunnen we tevens de vervuiling van de buurt scharen. De groenvoorziening scoort minder slecht, maar het gewenste niveau ligt nog een stuk hoger. Dit leidt er toe dat er een redelijk groot verschil is te zien tussen de feitelijke situatie en de gewenste situatie. De geluid en warmtesituatie in de woningen zijn voor verbetering vatbaar. Wij zien in de scan vier belangrijke aandachtspunten die een directe relatie hebben met het industrieterrein. Hieronder lichten we deze punten nader toe. 1. Geuroverlast Geur is er altijd en de wind bepaalt de overlast. Bedrijven zoals Plasticon, Asfaltcentrale Hengelo en Twence geven veel overlast. De geur wordt door deelnemers van de scan als ongezond ervaren. De geuroverlast zou versterkt zijn sinds er twee gebouwen van Akzo zijn gesloopt. Deze gebouwen hielden in de beleving de geurstroom tegen. 2. Luchtkwaliteit De bewoners beleven overlast ten aanzien van de luchtkwaliteit. Ze vrezen gevolgen voor hun gezondheid ten gevolge van de kleine hoeveelheden giftige stoffen die worden uitgestoten door o.a. Plasticon. Ook stof en talk afkomstig van vervoer en opslag door enkele bedrijven worden als overlastgevend ervaren. 3. Geluidshinder Ook ervaren bewoners geluidsoverlast. Dit heeft een negatief effect op hun woongenot. Geluidsoverlast levert veel klachten op in de buurt. Veel woningen grenzend aan het industriegebied dateren uit de jaren 50 en zijn slecht geïsoleerd. Vooral de dakconstructie en het ontbreken van dubbel glas aan de bovenzijde van de woningen is hiervan de oorzaak. Het versterkt de overlast. Ook het geluid van de verkeersafwikkeling ten gevolge van vrachtverkeer levert overlastklachten op. 4. Vervuiling buurt. Bewoners kijken uit op een industrieterrein wat op enkele plaatsen een rommelige uitstraling heeft. Oorzaak hiervan is zwerfvuil (ook afkomstig van bedrijven) en slecht onderhouden bedrijfspanden. 5. Transparantie Een punt van aandacht is het gebrek aan communicatie en transparantie dat bewoners ervaren vanuit de bedrijven. Bewoners hebben behoefte aan meer informatie over uitstoot, duur van werkzaamheden, etc. De beleving van overlast gaat vooral over de geur van verschillende bedrijven waaronder Plasticon en de Asfaltcentrale. De klachten komen onder andere voort uit een gebrek aan communicatie tussen de bedrijven en de bewoners. Communicatie en vooral transparantie. Transparantie welke moet uitmonden in wederzijds begrip en inzicht in de ernst van bijvoorbeeld de werkzaamheden binnen de bedrijven en de gevolgen voor de omgeving (zoals de uitstoot van verbrandingsgassen). Scan Leefbare Wijken 4

5 2. De huidige situatie van de noordelijke kanaalzone: toekomstige industrieterrein met groene buffer tussen woonbuurt. 4. Vertaling in een maatregelenpakket Op basis van de uitkomsten van de scan is een maatregelenpakket samengesteld. Het pakket bevat maatregelen die een positieve bijdrage leveren aan de leefkwaliteit in de wijken Berflo Es en Wilderinkshoek en de beleving daarvan door bewoners. Bij het samenstellen van dit maatregelenpakket hebben we de volgende afwegingen meegenomen: - draagt de maatregel bij aan het verbeteren van de leefkwaliteit en de beleving daarvan door bewoners? - sluit de maatregel aan bij de door gebruikers van de wijk benoemde oplossingsrichtingen? - is de maatregel haalbaarheid, snel uitvoerbaar, realistisch en betaalbaar? - sluit de maatregel aan bij de uitkomst van eerder uitgevoerde onderzoeken (GGD onderzoek en het onderzoek leefkwaliteit op en om het bedrijventerrein Twentekanaal)? Hieronder beschrijven we de maatregelen waarop wij als gemeente inzetten. Aan het eind van dit hoofdstuk is een maatregelenmatrix opgenomen. Bij elke maatregel is tevens procesbegeleiding geïntegreerd. In de subsidievoorwaarden van de provincie wordt de mogelijkheid geboden om maximaal 10 % van het totale budget in te zetten voor procesbegeleiding om te komen tot de uitvoering. Hierdoor wordt het proces geborgd in de organisatie zodat er garanties zijn m.b.t. het realiseren van de maatregelen. Maatregel 1: Hoge bomen vangen veel wind en ook geur en geluid: Enkele bewoners hebben ervaren dat door de sloop van gebouwen meer wind en daarmee stank van het bedrijventerrein in de richting van het woongebied wordt verplaatst. Een tijdens de scan benoemde maatregel om dit te keren is de aanplant van hoge bomen als windvangers. Deze windvangers keren de wind en daarmee de geur/stankoverlast en het geluid. De aanplant van een hoge boomsoort in een grotere maat kost ongeveer 1.000,-- per boom. We willen zo n 55 bomen plaatsen; totale kosten ,-. Scan Leefbare Wijken 5

6 Wij verwachten daarnaast een bedrag van ca euro nodig te hebben voor een onderzoek naar: - een locatie voor de bomen waar het meeste effect wordt gesorteerd; - het type boom (geschikte hoogte, lange levensduur en eenvoudig te onderhouden). Maatregel 2: Communicatietraject tussen bedrijven en bewoners aangrenzend woongebied: Op het bedrijventerrein is parkmanagement aangesteld. De parkmanager legt de link tussen de bedrijven op het bedrijventerrein en de bewoners in de aangrenzende wijken/buurten. De parkmanager weet wat er leeft en wat nodig is voor de leefbaarheid op het industrieterrein en in de woonwijk. De parkmanager heeft na overleg met de gemeente een plan van aanpak opgesteld om de communicatie en relatie tussen bedrijven en omwonenden te verbeteren en de transparantie te vergroten. Dit leidt naar verwachting tot verbetering van de leefbaarheid in het woongebied. Het is van belang dat de omwonenden ervaren dat bedrijven zich inleven in de belangen van de bewoners uit de buurt. Uiteraard is het ook van belang dat bewoners begrip hebben voor de belangen van de bedrijven. Het betreft informatie over wat er binnen de bedrijfsmuren van bedrijven gebeurt, wanneer de bedrijven actief zijn en wanneer er mogelijk (extra) overlastgevende acties worden uitgevoerd. Meer begrip, onderling vertrouwen, verbeteren van de communicatie leidt tot het voorkomen van repressie door handhaving. Uiteraard blijft handhaving als instrument aanwezig en zal ook ingezet worden wanneer het niet lukt door communicatie - en eventueel mediation - het gewenste gedrag van de ondernemer te verkrijgen. Door het instellen van de klankbordgroep, bestaande uit bewoners, ondernemers en gemeente is in 2010 een eerste stap gezet. Door de aanwezigen wordt dit overleg als een belangrijk onderdeel van de communicatie gezien. De continuïteit van het aantal deelnemers is een verbeterpunt waardoor het positieve effect kan worden doorontwikkeld. Het streven is om de communicatie en betrokkenheid met de wijk verder te verbeteren. Dit heeft geresulteerd in het organiseren van een open bedrijvendag op 29 september Hierbij kregen de direct omwonenden van het industrieterrein een VIP behandeling. Daarnaast is het de bedoeling om door een nieuwsbrief en een jaarlijkse excursie naar een (overlastgevend) bedrijf in te zetten op meer wederzijds begrip. Bewoners zullen wel geur en geluid ten gevolge van bedrijfsactiviteiten waarnemen maar dit naar verwachting minder als overlast ervaren. Dit resulteert in minder klachten en verzoeken om handhaving. Bij overlast kunnen bedrijven direct aangesproken worden op hun activiteiten en kan er actie worden ondernomen. De kosten voor maatregel 2 bedragen in totaal ,- Scan Leefbare Wijken 6

7 3. Verbetering van de fysieke afscheiding dmv bomen en bossages met woonwijk door groen is gewenst Maatregel 3: Realisatie Groen-blauwe structuren; herontwikkeling Bornsebeek: Als verbeterpunt tijdens de scan is door bewoners uitgesproken de gehele groenzone langs de beek te verbeteren. Het waterschap en de gemeente Hengelo zijn bezig met planvoorbereiding voor herinrichting van de Berflo beek Omloopleiding (met projectnaam Bornsebeek). Het Waterschap Regge en Dinkel heeft de opgave om vóór 2016 het waterlichaam Bornsebeek te herontwikkelen conform de Europese Kaderrichtlijn Water(KRW). Onderdeel van het waterlichaam Bornsebeek is de Omloopleiding in het zuiden van Hengelo. Voor het deel van de Omloopleiding tussen de Twekkelerweg en het waterpark t Genseler is door het waterschap en de gemeente een projectplan opgesteld. Zie ook de platte grond in bijlage 1. De Bornsebeek vormt een natuurlijke, fysieke scheiding tussen de woonwijken en het industrieterrein. Diverse wetenschappelijke studies hebben aangetoond dat de aanwezigheid van water, bossages en bomen de leefbaarheid en woongenot van een buurt verbetert. Door aanvullende maatregelen te integreren bij de ontwikkelingen van de Bornsebeek verwachten we dat overlastbeleving als gevolg van geur en geluid vermindert. De aanvullende maatregelen ten opzichte van het in voorbereiding zijnde project bestaan uit bijvoorbeeld het aanbrengen van extra groen (bomen, Scan Leefbare Wijken 7

8 planten) en het verbeteren van de toegang tot het groen langs de beek. Mensen ruiken het groen, horen de blaadjes ritselen en het water stromen. Tevens zorgen de bossages en bomen voor demping van industriegeluid en een verbetering van de luchtkwaliteit. Het industrieterrein is minder goed zichtbaar doordat het verscholen is achter het groen. Hiermee zal het industrieterrein worden vergeten en de overlastbeleving verminderen. Ook wordt hiermee de op enkele plaatsen beleefde rommelige uitstraling van het bedrijventerrein gecamoufleerd. Tijdens de Scan is door bewoners als zwakte een te smalle groene gordel benoemd. Als oplossing is de ontwikkeling van de braakliggende Noordelijke Kanaalzone benoemd. De kanaalzone wordt aan de wijkzijde begrensd door de Bornsebeek. Een maatregel is om extra ruimte langs de beek, ter plaatse van de Noordelijke Kanaalzone te verwerven. Deze ruimte wordt vervolgens ingericht als retentiegebied van de beek, aangevuld met bomen en planten. Dit is een maatregel die door middel van de verbetering (vergroening) van de fysieke afscheiding tussen het bedrijventerrein en de woonwijk kan worden gerealiseerd. Daarbij kun je denken aan een geluids- en groenwal maar ook het groener en breder maken van het overgangsgebied. De noordelijke Kanaalzone wordt ingericht als nieuw groen bedrijventerrein. De overgang tussen de woonwijk en dit nieuw te ontwikkelen bedrijventerrein zal groen en natuurlijk worden ingericht. Aanvullend kan extra ruimte aan de beek worden toegevoegd. Hier ontstaan bijvoorbeeld nevengeulen met boomeilanden of plaatselijke verbreding met voor meer variatie in stroomsnelheden zodat meer soorten levende organismen een biotoop vinden. Ook op andere plaatsen langs de beek zal nieuw groen worden aangeplant, dat duidelijk in het zicht ligt. Het is van belang dat de groene buffer langs de beek toegankelijk is. Hierdoor wordt de positieve beleving van het groen versterkt; men kan het groen zien en in het groen vertoeven. Overlastbeleving veroorzaakt door industrie wordt verminderd. De kosten voor deze maatregel worden geraamd op ,-. Dit bedrag wordt - in aanvulling op de herinrichting van de Bornse beek ingezet voor: - extra planten en bomen; - een bijdrage in (het proces) om grond te verwerven om bomen en planten aan te brengen; - het aanbrengen van paden en andere voorzieningen om het groen te beleven. Overige maatregelen, buiten subsidieaanvraag: In de voorbereiding naar het zoeken van haalbare maatregelen zijn ook volgende maatregelen uitgewerkt: 1). Verbeteren van verkeerslichtenmanagement. De maatregel verbeteren van verkeerslichtmanagement komt ten goede aan de verkeersveiligheid- en verkeershinderbeleving rond de kruising Boekeloseweg met de Breemarsweg. Inmiddels is een nieuwe regelautomaat geplaatst op deze kruising, waardoor de wachttijd van het verkeer op de Boekeloseweg ten noorden en ten zuiden kon worden verminderd. Effect: een betere doorstroming van motorvoertuigen, waardoor 2). Het verminderen van geluidsoverlast in woningen. Aanbrengen van geluid- en warmte-isolatie in woningen gelegen in het gebied tussen Breemarsweg en Bornsebeek (Omloopleiding). Initiatief hiervoor ligt bij Welbions, aangezien het merendeel van de woningen in hun eigendom zijn. De bedoeling is om dit ook mogelijk te maken voor particuliere woningen. Zodra zich mogelijkheden voordoen (groot onderhoud huurwoningen) wordt geïnvesteerd in geluidsisolatie en maatregelen ter verlaging van het energieverbruik. Op korte termijn (binnen nu en 5 jaar) is dit niet geprogrammeerd. Scan Leefbare Wijken 8

9 Overzicht maatregelen, inclusief dekking: Maatregel Gewenst effect Uitvoering Subsidie Provincie 1. Hoge bomen vangen veel wind Keren windstroming van bedrijventerrein naar woonwijk. Effect: verminderen van geur- en geluidoverlast ,- 2. Communicatietraject tussen bedrijven en bewoners Verbetering communicatie tussen bedrijven en bewoners. Effect: meer begrip en minder klachten en handhaving ,- 3. Realisatie groen-blauwe structuren Natuurlijker aanblik van overgangsgebied tussen wonen en werken (in aansluiting op herinrichting Bornse beek). Effect: verlagen beleving van geur-, lucht- geluidsoverlast ,- Totaal: ,- Scan Leefbare Wijken 9

10 BIJLAGE 1: Plattegrond van het gebied waarop de Scan Leefbare Wijken betrekking heeft: Scan Leefbare Wijken 10