(Technisch) leesproblemen in het Frans. Landelijke Studiedag Levende Talen 2011 Ans van Berkel

Transcriptie

1 (Technisch) leesproblemen in het Frans Landelijke Studiedag Levende Talen 2011 Ans van Berkel

2 Samenva'ng 1. Opsporen van technisch leesproblemen: bespreking van recent op de markt gebrachte woordleestoets (ECN) en een 2. om de technische leesvaardigheid in het Frans te verbeteren.

3 Problemen met technisch lezen in het Frans Woorden worden niet meteen herkend. Woorden worden verkeerd verklankt. Het leestempo is laag. Als er wel snel gelezen wordt zijn er veel fouten. Op te sporen door (1 minuut) een lijst met Franse woorden te laten lezen.

4 Woordleestoets Frans brugklas Zie Kleijnen, R. et al. (2008). Toetsen en interven+es bij dyslexie in het Voortgezet Onderwijs. Nijmegen: Centrum Nederlands. Criteria voor de woordkeuze: Voorkomen in leergangen en

5 100 woorden, waarvan niet in leergang vmbo/kgt havo/vwo Franconville Grandes Lignes Carte Orange d Accord 39 39

6 van de woorden Behorend tot de meest frequente 2000 woorden van het Frans: : 46 % : 20 % (frequen@eanalyse uitgevoerd op Als je de laagfrequente woorden baignoire, vignoble of distrac+on niet kunt lezen, maakt dat weinig uit voor de leesvaardigheid. Je zult die woorden nauwelijks in teksten tegenkomen.

7 Woordleestoets Frans eind brugklas * 49 leerlingen van gemengde brugklassen vmbo gt/havo * Afname eind schooljaar * Ook afgenomen Woordleestoets Engels (108 woorden)

8 Resultaten Volgens normering Frans: gemiddeld 29.5 woorden correct gelezen Engels: gemiddeld 52.8 woorden correct gelezen Leerlingen uit onderzoek Frans: gemiddeld 24.5 woorden correct gelezen, minimum / maximum: 2 / 48 Engels: gemiddeld 56.3 woorden correct gelezen, minimum / maximum: 37 / 78

9 Woorden gelezen door 95 % van de lln, Engels Woord 1 50 gelezen door 95 % van de 49 lln. Voorbeelden van fouten Engels: laugh (32), said (27), largest (25), stove (16), find (11), already (8), watch (6), work (5), except (5), heavy (4).

10 Woorden gelezen door 95 % van de lln, Frans Woord 1 28 gelezen door 95 % van de 49 lln. Voorbeelden van fouten Frans: pluie (48), haut (48), chez (48), vrai (46), chaud (43), bruit (43), reine (42), but (38), pouce (38), bain (37), lait (37), loin (37), sud (34), tard (32), pont (31), chien (30), vert (28), beau (19), trou (10), pour (5), jeu (4)

11 Kennis van betekenis van 50 hoogfrequente woorden onderzocht (E-NL en F-NL). Engels: betekenis van 41.5 woorden bekend. Frans: betekenis van 12.4 woorden bekend. Conclusie: Deze leerlingen kennen eenvoudigweg te weinig Franse woorden om met deze toets op hun technische leesvaardigheid in het Frans onderzocht te worden.

12 Franse leenwoorden in Voordelen het Nederlands Grotendeels gespeld en uitgesproken volgens Franse conventies Betekenis bekend Uitspraak bekend Roept bij dyslectici minder faalangst op 88 leenwoorden, bv. chef, milieu, carrière, broche, champignon, enquête

13 Leenwoordentoets Frans Resultaten Gemiddeld 56.6 woorden goed gelezen, minimum / maximum: 24 / 86 Ter vergelijking Eerder besproken toets: gemiddeld 24.5 woorden goed gelezen, minimum / maximum: 2 / 48

14 Onderliggende vaardigheid De tussen de woordleestoets Frans en de leenwoordentoets bedraagt.85. Beide toetsen meten blijkbaar dezelfde onderliggende vaardigheid. Hoe te omschrijven? In het geheugen opslaan van de geschreven vorm van woorden, inprenten van woordbeelden.

15 Opsporen problemen met technisch lezen in het Frans Conclusie De toets met leenwoorden heef de voorkeur. Toets moet nog genormeerd worden. Daarvoor wordt de medewerking van docenten gevraagd. Zie en vt.org, doorklikken naar Frans.

16 Om even bij te staan (1). Kennis van de betekenis, voorbeelden 10% van de lln kent de betekenis van: tard, vrai, chez, le matin, facile, devant, loin, le lait, la pluie, la semaine, minuit, rien 50% van de lln: le frère, beau, vert, jaune, vite, le jardin, l école, très, la soeur, le soleil

17 Om even bij te staan (2). Een onbekend woord kun je niet meteen herkennen. Maar als je wist hoe de letters worden uitgesproken zou je ze wel correct kunnen verklanken. Onbekende woorden als tard, vrai, bruit, trou, pouce, matin, guerre, facile, poitrine, genou, repos, devant zijn eenduidig te verklanken. Toch worden ze veelvuldig fout opgelezen.

18 Verbeteren leesvaardigheid, niet alleen voor zwakke lezers Belang van recep1eve woordkennis betekenis F NL verstaan en direct herkennen (luisteren) zien en direct herkennen (lezen) Als hulpstrategie bij het lezen: correcte verklanking van woorden.

19 Gevolgen voor woordjes leren * Alle woorden worden eerst F NL geleerd, ook die welke in de woordenlijst staan als NL F te leren. * Eerst uitspraak en betekenis leren, dan pas spelling. * Drie aspecten bij het leren van uitspraak: verstaan, woord oplezen en zelf uitspreken.

20 Volgorde woordjes leren in wrts 1. uitspraak leren door luisteren en naspreken (= verstaan en uitspraak) 2. uitspraak leren door oplezen en jezelf controleren (= technisch lezen, basis voor woordherkennen) 3. betekenis Frans Nederlands leren 4. betekenis Nederlands Frans leren 5. spelling leren van de woorden die je Nederlands Frans moet kennen

21 De meeste leerlingen zullen met zo n aanpak beter technisch gaan lezen, dus woorden sneller gaan herkennen (vergelijk de score op de leenwoorden). Zij hoeven waarschijnlijk niet expliciet op de lemer klankkoppelingen van het Frans gewezen te worden. Dat neemt niet weg dat het technisch lezen voor meer leerlingen dan alleen de heel zwakke verbeterd zou kunnen worden door aandacht te besteden aan de lemerklankkoppeling, bv. bij de bespreking van nieuw vocabulaire.

22 Hulpstrategie: correcte verklanking van woorden. Letter-klankkoppeling in het Frans is zeer regelmatig. Het komt nauwelijks voor dat een letter(cluster) op meer manieren kan worden uitgesproken. En als dat wel zo is, zijn er regels voor. Ook de spelling van de Franse klinkers is voor de lezer meestal eenduidig.

23 Twee belangrijke leesregels De laatste lemer van een woord, is er één die je vaak niet hoort. Voorbeelden: tard, bruit, repos, très, devant, pont, vert, nord, beaucoup; donner; lune, vite, école (STER) De laatste medeklinker spreek je uit, als de letter e het woord besluit. Voorbeelden: grande, poitrine, vite, grise

24 Klinkerlemers die aandacht a (ça va); i (triste); u (le mur) verdienen é (le café) en è (la mère); doffe klinker e (regarde!) neusklinkers: un bon vin blanc, ain (la main), en (cent), en na i (bien, rien) i (Pierre, bien), il(l) (le travail, travailler) ai (vrai) au, eau (autre, le bureau) ou (le jour) oi (moi) ui (je suis)

25 Medeklinkers die de aandacht verdienen ch (la chambre) gn (magnifique) s tussen klinkers (la maison) ss tussen klinkers (possible) h (l heure)

26 Regels voor medeklinkers c voor mkl, o, u, a /k/ le café qu voor e en i /k/ qui c voor e, i en y /s/ le cinéma ç voor o, u, a /s/ le garçon g voor mkl, o, u, a /zachte k/ grand gu voor e en i /zachte k/ fatigué g voor e en i /zj/ gentil j voor o, u, a /zj/ jouer

27 Extra hulp voor zwakke lezers Herhaald audiogestuurd lezen van teksten op niveau bevordert de ontwikkeling van woordbeelden in het geheugen. Daardoor zal de leerling meer woorden gaan herkennen en zal het lezen steeds vlotter gaan. Gebruik maken van bestaand materiaal: tekstjes uit leergang met audio-versie of van methodesite leesboekjes met cd

28 Mogelijke oefeningen tekst met audio Dezelfde tekst op meer manieren bewerkt: meerdere keren te lezen. toevoegen van woorden weglaten van woorden vervangen van woorden door andere woorden Audio wordt afgespeeld en de tekst wordt meegelezen. De leerling krijgt de opdracht verschillen te zoeken tussen wat hij hoort en wat hij leest.

29 Begeleidingsmateriaal Ans van Berkel (2007). Opstapboek Frans. Zoetermeer: Betelgeuze. Deel 1: Leenwoorden Deel 2 en 3: Franse woorden. Met cd en diverse kaartspellen. Nieuw te verschijnen uitgave van D ACCORD (Malmberg) met remedial materiaal voor technisch lezen en spellen op methodesite.