Aardappelvirus Y Wilga, fytoplasma s en Candidatus Liberibacter : klein venijn!

Transcriptie

1 Aardappelvirus Y Wilga, fytoplasma s en Candidatus Liberibacter : klein venijn! Kris De Jonghe + contactdag aardappel 17/11/2016

2 Aardappelvirus Y (PVY) belangrijkste karakteristieken Potato virus Y Potyviridae familie typespecies van het Potyvirus genus filamenteuze en flexibele partikels (700nm x 11 nm) Genoom Positief ssrna van ± 10 Kb Codeert voor 9 virale eiwitten Vectoren Niet persistente overdracht door minstens 70 bladluissoorten (incl. de groene perzikluis Myzus persicae) Waardplantbereik > 500 plantensoorten Aaaaaaaaa aaa Economisch belang Zware opbrengstverliezen (>50%) mogelijk

3 Aardappelvirus Y overdracht PVY opname binnen de 15-30s PVY afgifte aan de gezonde plant binnen de 5-30s PVY deeltjes binden in de stylet van de bladluis Chemische controle niet effectief: afdoden duurt langer dan de transmissie De bladluis verliest zijn infectiviteit snel (na 1-2 voedingsbeurten)

4 PVY Wi PVY O Aardappelvirus Y symptomen Sterke symptoomvariatie tussen de stammen - PVY Wi vs. PVY O USDA, USA Sterke variatie in PVY symptoomvorming tussen de aardappel cultivars, bijv. Shepody ( tijdelijke symptomen) USDA, USA Slechts enkele stammen (NTN, NA, NWi) veroorzaken symptomen op knollen potato tuber necrotic ringspot disease

5 NTN Aardappelvirus Y stammen FN3PT, Fr NTN FN3PT, Fr Biologisch Moleculair USDA, USA PVY N blad mild soms op knol PVY O blad mild tot ernstig PVY C blad ernstig PVY N-Wi blad meestal mild USDA, USA PVY NTN blad ernstig + mogelijk PTNRD PVY NA blad ernstig + mogelijk PTNRD

6 Aardappelvirus Y Wilga in opmars Sedert 1984 eerste beschrijving van de Wilga recombinant in Polen. Sindsdien geleidelijk aan belang gewonnen. NTN en N-Wilga in Europa belangrijkste stammen. USA Europe België Bron: Bahrami et al Bron: FN3PT, Frankrijk Bron: SASA, UK

7 Aardappelvirus Y Wilga mogelijke problemen voor de certificering PVY wint algemeen aan belang tov. andere virussen in aardappel Wilga lijkt selectief voordeel te hebben in de verspreiding en overleving. Cultivargevoeligheid (vnl. symptomen)? Aandachtspunten Late aantastingen in het seizoen? Overdrachtsefficiëntie? Misleidende laboresultaten: diagnostiek op stamniveau nodig?, enz. Foute veldwaarnemingen door beperkte/geen symptoomvorming. Moeilijker virusmanagement (zowel pootgoed, consumptie als verwerking) Bron: Incidence of viruses in the Scottish Potato Certification Scheme (SPCS) ; C. Lacomme

8 PVY: beheersing Resistentie Waardplant Management Rothamsted Research, UK Pathogeen Vector Wilga? Uitsluiting: gecertificeerd pootgoed pootgoed en consumptie scheiden opslag Diagnose! Omgeving Gentblogt Monitoring Alternatieve waardplanten verwijderen

9 Onderzoek naar de aanwezigheid van fytoplasma s en de bacterie Ca. Liberibacter solanacearum in de aardappel- en wortelteelt met optimalisatie en implementatie van moleculaire diagnostiek. RF 14/6290 project FYLIBER Financiering:

10 Blad- en stengelsymptomen Ca. Phytoplasma en Ca. Liberibacter bij aardappel 10

11 Donkere, radiale strepen in aardappelchips Zebra chip ziekte Bladkrul, paarsverkleuring top, luchtknolletjes Centrale radiale vaatbundelverkleuring

12 Zebra chip ziekte Mexico 1994 USA 2000 USA 2004 en later Oost-Europa 2006 en later 12

13 Bacteriën geassocieerd met de zebra chip ziekte Ca. Liberibacter solanacearum Nieuw Zeeland: 2008 Noord America: Mexico, USA Centraal America: Honduras, Guatemala Ca. Phytoplasma solani (stolbur) Oost-Europa: oa. Bulgarije, Hongarije, Roemenië, Rusland Azië & M. Oosten: oa. Armenië, Libanon, Uzbekistan, Turkije, Israël België: geïsoleerde melding 2012 J. M. Bové, La Brède, Fr. Ca. Liberibacter (boven) en stolbur fytoplasma (onder) in het floeem Fytoplasma s en Liberibacter geen klassieke bacteriën? Obligate pathogenen floeem Niet te kweken op kunstmatige voedingsbodems Fytoplasma s: geen celwand Ca. Liberibacter : celwand (gramnegatief) D. Blancard, INRA, Fr.

14 Vectoren en waardplanten Niet aanwezig in de EPPO zone Enkel in N. & Centraal Amerika + Nieuw Zeeland Ca. P. solani Vectoren Cicaden Hyalestes obsoletus Reptalus spp. Waardplanten Solanaceae oa. Aardappel Tomaat Andere oa. Convolvulus Rubus Vitis Ca. L. solanacearum Vectoren Bladvlooien Bactericera cockerelli (aardappel/tomaat) Waardplanten Solanaceae Aardappel Tomaat Paprika/chilli Aubergine Andere (andere vectoren) Wortel Selder Erwt? Cypress sp.? Onkruiden Hyalesthes obsoletus pathogenese vermenigvuldiging Gernot Kunz R. Berg opname via voeding gezonde plant Bactericera cockerelli speekselklieren pathogeendragende vector vermenigvuldiging latente periode systemische infectie infectie via voeding floeem cellen Aangepast van sporometrics.com

15 Huidige verspreiding van Ca. Liberibacter solanacearum

16 Ca. Liberibacter solanacearum op wortel en potentieel risico voor aardappel Schadebeeld bladvlo Schadebeeld pathogeen A. Nissinen A. Nissinen Voedt zich niet op aardappel Voedt zich op aardappel???? Wel in de EPPO zone J. Botting Trioza apicalis D. Ouvrard Bactericera trigonica EPPO

17 FYLIBER: status van Ca. Liberibacter solanacearum en fytoplasma s in aardappel en wortel Staalnameplaatsen: e

18 FYLIBER: status van Ca. Liberibacter solanacearum en fytoplasma s in aardappel en wortel - Vector monitoring: Aardappel: 5 productievelden + Postcontroleveld pootgoed Moerbeke Sint Niklaas Ruiselede Gavere Merelbeke Aantal locaties Aantal stalen Positief voor Liberibacter Positief voor fytoplasma Aardappel Consumptie Pootgoed

19 Geen fytoplasma vastgesteld AY gedetecteerd en bevestigd

20 Eupteryx atropunctata Macrosteles sexnotatus Macropsis fuscula Euscelis incisus Euscelis sordida Euscelidius variegatus Deltocephalu pulicaris Osbornellus auronitens Graphocephala fennahi Philaenus spumarius Javesella pellucida Empoasca decipiens + andere Zyginidia scutellaris Lygus rugulipennis Lygocoris pabulinus Overzicht van de (relevante) aangetroffen insecten in de vangbakken A PC 22 A PC 286 A Moorslede 2016 A Zonnebeke 2015 A aa-locatie 06 A aa-locatie 15 A aa-locatie 17 A Moerzeke A PC A PC - 346

21 Macrosteles sexnotatus Philaenus spumarius Eupteryx atropunctata Euscelis incisus Empoasca decipiens

22 FYLIBER: status van Ca. Liberibacter solanacearum en fytoplasma s in aardappel en wortel 2015 & 2016: Algemene statusbepaling (ILVO & Inagro) Optimalisatie/validatie detectie Sensibilisatie van de telers via proefcentrum Survey van pathogeen/vectoren in aardappel & wortel Algemene bevindingen conclusies na 18m survey: GEEN Ca. Liberibacter solanacearum' in wortel en aardappel vastgesteld Geen Ca. Phytoplasma solani in aardappel vastgesteld Regelmatig fytoplasmaziekten in wortel, met bijhorende schade, heel gelijkend op de Ca. Liberibacter schade Ca. Phytoplasma asteris (aster yellows fytoplasma) Op het einde van seizoen 2016 ook enkele AY fytoplasma aantastingen in aardappel vastgesteld. Voorlopige identificatie: ook Ca. P. asteris

23 Bedankt! Instituut voor Landbouwen Visserijonderzoek Burg. Van Gansberghelaan Merelbeke België T + 32 (0) F +32 (0) plant@ilvo.vlaanderen.be