De schimmel Synchytrium: een bedreiging van over de grenzen

Transcriptie

1 De schimmel Synchytrium: een bedreiging van over de grenzen Kurt Heungens ILVO contactdag aardappel 17/11/2016

2 Inhoud Synchytrium endobioticum: veroorzaker van wratziekte Symptomen Waarom een bedreiging? Kenmerken: o.a. insleep, pathotypes en vatbaarheid rassen Regulering: wat bij vaststelling? ILVO-activiteiten Evaluatie risico voor België Technieken in geval van vaststelling: identificatie, pathotypering, gevoelige opsporing in grond Survey in risicogebied

3 Synchytrium endobioticum: symptomen Wratvormige uitstulpingen aan de ogen van de knollen

4 Synchytrium endobioticum: symptomen Beige tot bruine wratten, zwart op einde seizoen, groen als contact met licht

5 Synchytrium endobioticum: symptomen Bovengronds zelden symptomen

6 Wortelknobbelaaltjes (Meloidogyne spp.) Synchytrium endobioticum: weinig kans op verwarring schurft (Streptomyces scabies) Poederschurft (Spongospora subterranea)

7 Synchytrium endobioticum: behalve pseudowarts Maar vooral na langdurige opslag

8 Synchytrium endobioticum: waarom een bedreiging? 2011: nieuwe vondst in Nederland op 5 km van grens België uit Baayen et al. (2004) Bergeijk

9 Synchytrium endobioticum: waarom een bedreiging? 2014 & 2016: nieuwe vondsten in Denemarken, geleden van jaren 80!! : 3 telers, 25 velden, 216 ha besmet 2016: bijkomende vondst bij 4 de teler, nabij eerste 3.

10 Synchytrium endobioticum: waarom een bedreiging? 2016: nieuwe vondsten in Duitsland (privé tuinen) Preist landkreis Bitburg-Prüm Becherbach landkreis Bad-Kreuznach Sandhof? landkreis Schwäbish-Hall

11 Synchytrium endobioticum: waarom een bedreiging? Vooral regio dicht tegen Nederland is een bedreiging: bv. kans op insleep met grond aan landbouwwerktuigen Er zijn verschillen in rasgevoeligheid, maar onze twee belangrijkste rassen zijn vatbaar (Bintje) of matig vatbaar (Fontane)!

12 Synchytrium endobioticum: kenmerken Overleeft in grond via duursporen (30-40 jaar) Duursporen kiemen in nabijheid van aardappel en infecteren tijdens het seizoen de ogen van de knollen, met zeer lokale secundaire verspreiding (via zoosporen en zomersporangia) Onder natuurlijke omstandigheden voornamelijk infectie bij aardappel. In optimale labo omstandigheden ook infectie bij o.a. Solanum nigrum (zwarte nachtschade) maar geen vermeerdering. Verspreiding naar nieuwe percelen via geïnfecteerd pootgoed, gecontamineerde grond, of mest met duursporen Er is geen goed en/of toepasbaar bestrijdingsmiddel

13 Synchytrium endobioticum: kenmerken Binnen Synchytrium endobioticum zijn er pathotypes. Deze verschillen in het al of niet kunnen infecteren van bepaalde rassen. Synchytrium endobioticum Pathotype 1 Pathotype 2 Pathotype 3 Ras A vatbaar vatbaar vatbaar aardappel Ras B resistent vatbaar vatbaar Ras C vatbaar resistent resistent Meer dan 40 pathotypes. Pathotypes 1, 2, 6, 18 zijn de belangrijkste voor ons (omdat ze in de buurlanden voorkomen). Tegen pathotype 1 (aanwezig in regio Bergeijk) zijn er het meest resistente rassen, maar zelfs daarvoor veel vatbare rassen in BE.

14 Top 10 rassen in Vlaanderen Data areaal: Veerle De Blauwer (PCA/INAGRO) Ras LATE RASSEN Aandeel in areaal (%) Wratziekte (P1) Fontane 36 5,7 Bintje 30 4,1 Innovator 7 10 Markies 5 1,1 VR Felsina 4 9 Challenger <4 10 Royal <4 resistent Agria <4 Vatbaar?; 9,2 Asterix <4 10 Zorba <4 vatbaar Ras Resistentieniveau t.o.v. pathotype 1 10= (volledig) resistent 8-9= hoog veldresistent 7= matig veldresistent 1-6 = sterk tot matig vatbaar VROEGE RASSEN Aandeel in areaal (%) Wratziekte (P1) Première Amora Anosta Frieslander 7 10 Sinora <6 Vatbaar; 2,9 Derby <6 7 Challenger <6 10 Ukama <6 10 Sprint <6 10 Forza <6 vatbaar Berber <6 7

15 Synchytrium endobioticum: regulering Synchytrium endobioticum is een quarantaine organisme -> meldingsplicht!! maar EU-gebaseerde vergoedingen in het kader van het CFF (Common Financial Framework for the Food Chain) zou de drempel tot melding moeten verlagen. EU regelgeving: 1969/464/EG omgezet in KB van 19/11/1987

16 Synchytrium endobioticum: regulering Omvat volgende maatregelen: besmette percelen: geen teelt van aardappel (en planten voor wederopplant) tot bij deregulering aangetoond is dat het perceel vrij is van wratziekte bepalen welk pathotype omringende bufferpercelen: enkel teelt van rassen die resistent zijn tegen het betreffend pathotype. resistent = volledig vrij van vermeerdering en wratvorming in 2 jaar onderzoek met specifieke biotoetsen. Resistente rassen komen op nationale naamlijsten. In NL: ook gebruik van kerngebieden en preventiegebieden. In preventiegebieden enkel veldresistente rassen

17 Synchytrium endobioticum: deregulering Complete de-scheduling Partial de-scheduling > 20 ans years since last detection in the plot > 10 years since last detection in the plot If soil treated or not conducive to survival of sporangia and >5 years since last detection in the plot 3 years before re-test 2 years before re-test Soil sampling 3 samples per ha Soil sampling 3 samples per ha Soil sampling 10 samples per ha Direct examination by microscope Direct examination by microscope + or 2 bio-assays + or 2 bio-assays Bio-assay Bio-assay no viable sporangia in soil and no infection in bio-assay No infection in bio-assays otherwise < 5 sporangia per g soil and no infection in bio-assay no infection in bio-assays De-scheduled = No restrictions on the use of the plot (except that the first crop of susceptible potatoes should be inspected at harvest by the Plant Protection Service) Partially de-scheduled Ware potatoes (resistant cvs) may be grown

18 ILVO-activiteiten ILVO-activiteiten rond Synchytrium endobioticum -> voornamelijk uitgevoerd in het kader van het FOD project POWADIS i.s.m. INAGRO 1. Evaluatie risico 2. Klaar staan met technieken indien vaststelling: Snelle identificatie en pathotypering Gevoelig opsporen van de schimmel in grond 3. Survey (i.s.m. FAVV) in risicogebied

19 ILVO-activiteiten 1. evaluatie risico De factoren klimaat, type grond, rassen, bemesting, rotaties, etc. bieden voldoende condities voor: insleep vestiging verspreiding Het risico op insleep is zoals verwacht het grootst in de grensregio Mol/Lommel.

20 ILVO-activiteiten 2. technieken A. Snellere identificatie en pathotypering Identificatie twee moleculaire detectietechnieken (qpcr) gevalideerd toepasbaar op wratweefsel en op uit grond geïsoleerde wintersporen Pathotypering Klassieke pathotypering via biotoets: niet haalbaar omwille van bijhouden referentiestammen, referentierassen, expertise Moleculaire identificatie pathotype 1: qpcr toets gevalideerd

21 ILVO-activiteiten 2. technieken B. Gevoelig opsporen in grond Optimalisatie van de techniek waarbij: isolatie van wintersporen uit grond met zonale centrifuge -> grondextract detectie en kwantificatie wintersporen in grondextract met qpcr

22 Zonale Automatische centrifuge zonale centrifuge: ontwikkeld bij ILVO filmpje oorspronkelijk voor het opsporen van nematoden in grond

23 Zonale centrifuge: laden 1. Scheidingsvloeistof (CaCl 2 ) 2. water 3. Waterige suspensie met 100 gram grond 4. kaolien

24 Zonale centrifuge: scheiding lagen

25 Zonale centrifuge: oogst van het grondextract met de rustsporen

26

27 Validatie en optimalisatie: Vergelijken DNA extractie methode Vergelijken PCR enzymes Bepalen standaard curve (sporen versus DNA) Testen van grondtextuur (zand/zandleem/leem) Testen van verschillende pathotypes Bepalen van recovery en detectielimiet Bepalen van herhaalbaarheid

28 Ct PC = positieve controle, toegevoegd aan grondextract versus ZC = terugwinning uit grond met zonale centrifuge ,5 1 1,5 2 2,5 3 3,5 log (aantal rustsporen per 100 g) PC ZC Lineair (PC) Lineair (ZC) y = -3,0858x + 33,927 R² = 0,9672 y = -3,4868x + 33,751 R² = 0,9786 Conclusie: Recovery ongeveer 50% Wanneer getest met zeer lage aantallen sporen: # sporen per 100 g log (#sporen) Ct PC Ct ZC ,1 Undet ,9 33, ,6 39,2 Analyse van Deense, natuurlijk besmette grond: 2912 sporen per gram

29 ILVO-activiteiten 3. survey in risicogebied Staalname door FAVV De grensstreek rond Turnhout/Retie/Mol/Lommel/Neerpelt Bij voorkeur percelen die in recente jaren uitgebaat werden door een teler die aan beide kanten van de grens actief was Perceel recent beplant geweest met een vatbaar aardappelras staalname op de hectare die het dichtst bij de toegang tot het perceel ligt een staal komt overeen komt met 100 prikken met een grondboor, goed gemengd, substaal naar laboratorium Verwerking stalen (minimum 100 g) door ILVO met geoptimaliseerde zonale centrifuge techniek en beste qpcr methode

30 Survey resultaten : grondstalen, alle stalen negatief Zone 10 km straal (NL preventiegebied)

31 Inhoud Synchytrium endobioticum: veroorzaker van wratziekte Symptomen Waarom een bedreiging? Kenmerken: o.a. insleep, pathotypes en vatbaarheid rassen Regulering: wat bij vaststelling? ILVO-activiteiten Evaluatie risico voor België Technieken in geval van vaststelling: identificatie, pathotypering, gevoelige opsporing in grond Survey in risicogebied

32 Dank u wel Instituut voor Landbouwen Visserijonderzoek Burg. Van Gansberghelaan Merelbeke België T + 32 (0) F +32 (0) plant@ilvo.vlaanderen.be