Onderzoek en diagnostiek van plantschadelijke organismen in ILVO

Transcriptie

1 Onderzoek en diagnostiek van plantschadelijke organismen in ILVO Martine Maes Eenheid Plant Beleidsdomein Landbouw en Visserij

2 Plantenteelt! beheersing van ziekten en plagen! IPM 2014 verschillende beheersingstechnieken methodes en combinaties van methodes minst nadelig voor milieu grootst mogelijke specificiteit voor de ziekteverwekker / plaag! Nood aan kennis! 1. Over schadelijke organismen zelf welke waardplanten / dragerplanten actueel voorkomen in onze teelten algemeen aanwezig of insleep / insleeproutes mogelijke impact (beperkt of epidemie + schade) factoren die graad van aantasting beïnvloeden 2

3 De 5 expertises / disciplines Onderzoek & diagnostiek 3

4 ILVO, Plant - Gewasbescherming Extra sterkte : over de disciplines heen bladluizen beheersen om viroiden-verspreiding tegen te gaan bezorgdheid over verspreiding vanuit sierteelt naar tomaat (Solanaceae) kevers als vectors voor schadelijke nematoden Monochamus - Bursaphilenchus in dennenhout 4

5 1. Over schadelijke organismen zelf 2. Hoe beheersen (~ IPM) Plantenteelt! Nood aan kennis! voorkómen genezen Inzet op preventie Insleep voorkomen Uitbreiding / epidemie / schade voorkomen 5

6 Inzet op preventie Insleep voorkomen (potentieel) bijzonder schadelijke organismen quarantaine organismen voor de EU Geen eiland Expertgroepen uitgebreid wereldwijd verkeer van plantenmateriaal, toerisme, hobbyisten vrij verkeer binnen de EU Overleg status PRA methoden om accuraat en tijdig te onderscheppen Nationaal ReferentieLaboratorium - Plantengezondheid Onderzoek: technieken om betrouwbaar te identificeren op te sporen insleeproutes te identificeren 6

7 Inzet op preventie Insleep voorkomen van (potentieel) bijzonder schadelijke organismen quarantaine organismen voor de EU op te sporen insleeproutes identificeren - specifieke stammen onderscheiden / traceren 7

8 Plantpathogene bacteriën netwerken in de EU EPPO expert groups European Association of Phytobacteriologists ERA-net for phytosanitary research coördinator barcoding quarantine bacteria Belgian Network for phytobacteria Partner in different COST actions COST 873

9 Inzet op preventie Insleep voorkomen Uitbreiding / epidemie / schade voorkomen Vbn ILVO onderzoek: *Keuze van het gewas verschillende resistentie-niveau s in bestaande assortiment *Gerichte resistentieveredeling - Azalea genen betrokken bij afweer tegenover weekhuidmijt *Biologische controle *Teelttechniek 9

10 Inzet op preventie Biologische controle Een schadelijk organisme beheersen met een ander organisme! Sterkte: interdisciplinair! Complex gegeven schadelijk organisme controle organisme plant (plant omgeving) 10

11 Inzet op preventie Biologische controle Aardbeiteelt! Voeding! Pesticidenproblematiek! Chemische bestrijding vruchtrotschimmels schadelijk organisme controle organisme plant (plant omgeving) 11

12 Inzet op preventie Biologische controle Aardbeiteelt vruchtrotschimmels (moleculaire methode) 1. opbouw van de schimmelpopulatie op bladeren -!zonder symptomen 2. is infectiebron voor vruchten - onrijp & rijp schadelijke schimmels 12

13 Inzet op preventie Aardbeiteelt Biologische controle vruchtrotschimmels strategie: hoe opbouw inoculum tegengaan? Bezetting van bladoppervlak met bacteriën schimmels gisten 13

14 Inzet op preventie Aardbeiteelt vruchtrotschimmels hoe opbouw tegengaan? Biologische controle onderzoek: aardbeibladeren en onrijpe vruchten dragen specifieke gisten! aanwenden om plant-oppervlakte te bezetten & concurrentie met rotschimmels! extra : resistent tegen courante fungiciden! gecombineerd / geïntegreerd gebruik! 14

15 Inzet op preventie Biologische controle appelteelt! bestrijding wollige bloedluis schadelijk organisme 15

16 Inzet op preventie Biologische controle appelteelt! bestrijding wollige bloedluis één van de belangrijkste plagen in appelboomgaarden resulteert in oogstverlies (besmeurde, kleinere vruchten) in een vervormingen (kankerweefsel) in verzwakking van de bomen schadelijk organisme 16

17 Inzet op preventie Biologische controle appelteelt! bestrijding wollige bloedluis! Entomopathogene nematoden (EPN) zijn natuurlijk voorkomende parasieten van insecten Worden met succes ingezet in diverse kas- en openluchtteelten worden getest tegen eikenprocessierups, koolvliegen/rupsen in bloemkool, trips in prei onderzoek: verschillende nematodensoorten testen tegenover bloedluispopulaties laboratorium gecontroleerde plantentesten open lucht 17

18 Inzet op preventie Biologische controle Complexe interactie 3 spelers 4 spelers wollige bloedluis EPN + appelboom 18

19 Nematoden die insecten/larven afdoden Nematode dringt insectenhaemoceel binnen langs natuurlijke openingen of cuticula Nematoden localiseren insect Nematode geeft bacteriën af Nematoden verlaten kadaver! Bacteriën produceren antibiotica en toxinen! Bacteriën koloniseren juvenile nematoden Nematoden vermeerdering Dood insecten

20 Inzet op preventie Biologische controle Complexe interactie wollige bloedluis EPN + bacterie appelboom 20

21 Inzet op preventie Gewasbescherming en teelttechniek Bodembeheer 21

22 Bodembeheer - waarom bodem/substraat plant plant-geassocieerde biologie (pathogenen) Invloed op ziekteweerbaarheid

23 bodembeheer Boomziekten: blijvend veel vragen over vóórkomen over juiste oorzaak over hoe voorkómen Vooral indien: weinig agressieve ziekteverwekker aanwezig maar zelden ziekte indien ziekte dan toch belangrijke impact wat is de trigger? speculaties klimaat straling pollutie? bodem? 23

24 Watermerkziekte in wilg

25 Watermerkziekte in wilg Ziekteverwekker = bacterie Brenneria salicis Tast het hout aan geen watertransport uitdroging Verloop van de epidemie niet gekend Bs aanwezigheid is niet voldoende om ziekte te hebben other yet unknown factors are needed for disease 25

26 Watermerkziekte in wilg Ontwikkelde methoden 26

27 conclusies Watermerkziekte in wilg 1. Bs is algemeen aanwezig in wilg en andere boomsoorten regel = aanwezig in gezonde bomen dus ziekte is niet het gevolg van Bs infectie geen nut van ziekte-vrije soorten te selecteren/planten 2. Bs bevordert wilg-groei en chlorofiel conc Bs is een hout-endofiet! 3. Bs zit in het houtsap - circuleert 4. Houtsap wilg varieert in samenstelling gedurende het jaar 5. Rijke N-bodem geeft zeer rijk houtsap voor Bs 6. Najaar: hoge Bs concentraties Bs maakt cellulase houtsap-transport stopt cellulase tast houtvaten aan (pits) Bodem - N als trigger voor de ziekte 27

28 Bodembeheer - waarom bodem/substraat plant plant-geassocieerde biologie (pathogenen) Invloed op ziekteweerbaarheid

29 Boomziekten Geval : nieuwe introductie / verspreiding van nieuwe (stam) ziekteverwekker en agressief en gevoelige waardplant duidelijke relatie tussen aanwezigheid pathogeen en ziekte/afsterven minder trigger / duidelijke invloed omgevingsfactoren 29

30 bodembeheer Boomziekten Voorbeelden Ophiostoma en olmenziekte Phytopthora ramorum en sudden oak death Chalara fraxinea en essensterfte 30

31 Phytophthora ramorum/kernoviae 31

32 Chalara fraxinea

33 Chalara fraxinea Historie in Polen - identificatie van het organisme(kowalski, 2006) -Verspreiding in Europe DE(2007) FR (2008)

34 Boomziekten Geval : duidelijke relatie tussen aanwezigheid pathogeen en ziekte/afsterven minder trigger / duidelijke invloed omgevingsfactoren? gerichte duurzame beheersing van de ziekteverwekker?? In bomen?? resistente soorten / variëteiten / klonen? resistentieveredeling 34

35 Plant Gewasbescherming wetenschappelijke staf Wetenschappelijk directeur Martine Maes Bacteriologie Evelien Adriaenssens Bart Cottyn Elena Gavrila Annemie Hoedekie Sofie Rombouts Inge Van der Linden Joachim Vandroemme Johan Van Vaerenbergh Entomologie/acarologie Hans Casteels Johan Witters Nick Berkvens Mycologie Jane Debode Bjorn Gehesquière Kurt Heungens Kris Van Poucke Nematologie Nick Berkvens Nicole Damme Nicole Viaene Lieven Waeyenberge Wim Wesemael Virologie/phytoplasmas Kris De Jonghe Mathias De Bakker Ziekteweerbaarheid in planten Jane Debode + 25 gespecialiseerde technici diensten Nationaal ReferentieLaboratorium Plantengezondheid Communicatie Annemie Hoedekie Diagnosecentrum voor Planten Qualiteitscoordinator Lutgart De Wael 35