NORMBLAD SIKB 8001 NORMBLAD BODEMBEHEER ONDERDEEL PROVINCIAAL BEVOEGD GEZAG WBB VOOR LANDBODEMS

Transcriptie

1 NORMBLAD SIKB 8001 NORMBLAD BODEMBEHEER ONDERDEEL PROVINCIAAL BEVOEGD GEZAG WBB VOOR LANDBODEMS Versie 2.0 Vastgesteld door het Centraal College van Deskundigen Bodembeheer op 1 april 2003 SIKB/stukken/ Versie 2.0, vastgesteld door het CCvD Bodembeheer op Pagina 1 van 26

2 1 april 2003 Dit normblad (versie 2.0) is opgesteld in opdracht van:, Postbus 420, 2800 AK Gouda Vrijwaring SIKB is behoudens in geval van opzet of grove schuld niet aansprakelijk voor schade die bij de CI of derden ontstaat door het gebruik van dit document. Versie 2.0, vastgesteld door het CCvD Bodembeheer op Pagina 2 van 26

3 Inhoudsopgave 1 Inleiding Aanleiding Relatie met kwaliteitsmanagement Ondersteuning bij de implementatie van de norm Onderwerp en toepassingsgebied Termen en definities Kwaliteitseisen bodemsanering Algemene eisen Visie en doelen van bodemsanering Programmeren van de bodemsaneringsoperatie Uitvoering van bodemsanering en bevoegdgezag taken Beheersing, controle en continu verbeteren...11 Bijlage A: Toelichting op de norm...13 A.1 Algemene eisen...13 A.2 Visie en doelen van bodemsanering...14 A.3 Programmeren van de bodemsaneringsoperatie...14 A.4 Uitvoering van bodemsanering en bevoegd gezag taken...16 A.5 Beheersing, controle en continu verbeteren...20 Bijlage B: Verhouding Normblad bodembeheer SIKB 8001 tot ISO 9001:2000 en INK-managementmodel...22 B.1 Verhouding Normblad 8001 tot ISO 9001: B.2 Verhouding Normblad 8001 tot INK-managementmodel...24 Bijlage C: Gebruikte documenten...26 Versie 2.0, vastgesteld door het CCvD Bodembeheer op Pagina 3 van 26

4 1 Inleiding 1.1 Aanleiding In het Kabinetsstandpunt Beleidsvernieuwing Bodemsanering staat dat vanwege het grote risico van fouten (onbewust) en fraude (bewust) door de minister van VROM in overleg met de andere overheden en marktpartijen een pakket aan maatregelen is ontworpen dat tegemoet komt aan de wens om de kwaliteit van de bodemsanering te borgen. Zo is onder andere een wettelijke regeling voor de kwaliteitsborging van bodemintermediairs (KWALIBO) in de maak, waarin kwaliteitseisen worden gesteld aan werkzaamheden, functies en personen en aan de organisatie. Er zijn maatregelen geformuleerd om het toezicht en de handhaving op de uitvoering van bodemsaneringen te verbeteren. In het Kabinetsstandpunt is tenslotte vastgesteld dat de bevoegde overheden gezamenlijk kwaliteitseisen vaststellen voor het uitvoeren van hun Wet bodembescherming(wbb)-taken en dat zij tevens ervoor zorgen dat getoetst wordt of deze ook worden nageleefd. In dit normblad zijn deze kwaliteitseisen geformuleerd. 1.2 Relatie met kwaliteitsmanagement In dit normblad zijn eisen gesteld aan de essentiële processen voor het provinciaal bevoegd gezag Wbb 1. Hierbij is uitgegaan van een aantal kwaliteitsmanagementprincipes. Er is in de vereisten nadrukkelijk een beleidscyclus van continue verbetering opgenomen. Dit normblad fungeert als een nadere precisering en uitwerking van algemene kwaliteitsprincipes, specifiek toegespitst op de provinciale Wbb-taken. In bijlage B is de verhouding weergegeven tussen de kwaliteitseisen bodemsanering, de norm ISO 9001:2000 en het INKmodel. 1.3 Ondersteuning bij de implementatie van de norm Naast het beschrijven van kwaliteitseisen bodemsanering wordt overheidsorganisaties een concrete handreiking geboden deze afspraken te implementeren. Een onderdeel van de SIKB-website ( is ingericht met voorbeelden van uitwerkingen van het normblad door provincies. De website is bij SIKB ondergebracht omdat deze organisatie beheerder is van dit normblad. De website is bedoeld om per concreet proces, bijvoorbeeld het toezicht houden op bodemsanering, een bestaand en in gebruik zijnd voorbeeld te downloaden. Ook is het mogelijk goede voorbeelden aan te leveren, zodat tussen functionarissen belast met de kwaliteitszorg van bodembeheertaken een uitwisseling van kennis en ervaring kan plaatsvinden. De website vormt het meest gedetailleerde uitwerkingsniveau van dit normblad en is uitsluitend bedoeld om organisaties te ondersteunen bij de implementatie van de eisen uit dit normblad. 1.4 Onderwerp en toepassingsgebied Dit normblad specificeert eisen voor provincies die bevoegd zijn uitvoering te geven aan de Wbb voor wat betreft de sanering van bodemverontreiniging van landbodems. De 1 Voor gemeenten is een afzonderlijk Normblad 8002 ontwikkeld. Versie 2.0, vastgesteld door het CCvD Bodembeheer op Pagina 4 van 26

5 problematiek van verontreinigde waterbodems, valt buiten het bestek van dit normblad. Tevens is in deze versie van het normblad nog geen aandacht geschonken aan onderwerpen die specifiek te maken hebben met bodembeheer, zoals actief bodembeheer en preventie van bodemverontreiniging. Naar verwachting zullen op een later tijdstip meer onderwerpen in dit normblad worden opgenomen. In dit normblad zijn voor de volgende onderwerpen kwaliteitseisen opgenomen: - Visie en doelen van bodemsanering - Programmeren van de bodemsaneringsoperatie - Uitvoering van bodemsanering en bevoegd gezag taken - Beheersing, controle en continu verbeteren. Verantwoording over de uitvoering van de taken vindt plaats door Gedeputeerde Staten aan Provinciale Staten op grond van de Wbb. Daarnaast rapporteert de provincie met behulp van een monitoringrapportage en een rapportage over de voortgang van het programma aan de minister van VROM. 2 Termen en definities Audit Auditprogramma Bestuur Bodembeheer Bodemsanering systematisch, onafhankelijk en gedocumenteerd proces voor het verkrijgen van bewijsmateriaal en het objectief beoordelen daarvan om vast te stellen in welke mate aan dit normblad wordt voldaan geheel van één of meer audits gepland voor een specifiek tijdsbestek en gericht op een specifiek doel Gedeputeerde Staten van een provincie het geheel van activiteiten, preventie beheer(sen), saneren en nazorg, gericht op het beheer en de bescherming van de bodem het geheel van activiteiten gericht op het voor de bestemde functie, of multifunctioneel geschikt maken van de bodem Bodemsaneringsoperatie het geheel van activiteiten gericht op het saneren of beheersbaar maken van alle gevallen van ernstige verontreiniging in Nederland Directie Continu verbeteren Kwaliteitseisen de leidinggevenden van de provincie die tezamen met de griffier het ambtelijk apparaat aansturen zich herhalende activiteit om het vermogen om aan eisen te voldoen te vergroten de in dit normblad voorgeschreven eisen aan de sturing, programmering en uitvoering van de bodemsaneringsoperatie Nieuw geval een geval van bodemverontreiniging ontstaan na 1 januari 1987 Procedure gespecificeerde wijze van het uitvoeren van een activiteit of een proces Versie 2.0, vastgesteld door het CCvD Bodembeheer op Pagina 5 van 26

6 Werkvoorraad geheel van locaties binnen de provincie waarvoor nog een of meerdere vervolgstappen nodig zijn om de bodemsanering voor deze locatie af te ronden. Versie 2.0, vastgesteld door het CCvD Bodembeheer op Pagina 6 van 26

7 3 Kwaliteitseisen bodemsanering 3.1 Algemene eisen De eisen in dit normblad zijn van toepassing op provincies in relatie tot de uitvoering van de Wbb voorzover het landbodems betreft en die: a. Ten behoeve van het bereiken, handhaven en verbeteren van prestaties van de organisatie systematische kwaliteitszorg wil implementeren, bijhouden en verbeteren. b. Zich ervan wil verzekeren dat zij het door haar vastgestelde beleid naleeft c. De naleving van beleid wil aantonen aan anderen d. Zelf de naleving van de opgestelde eisen wil vaststellen en daarvan een eigen verklaring wil afleggen e. Het systeem van processen door een externe organisatie wil laten certificeren/registreren. Alle eisen zijn bedoeld om onderdeel te kunnen zijn van elk willekeurig zorgsysteem. De mate van toepassing zal afhangen van factoren als beleid van de organisatie en de aard van haar activiteiten. Bijlage A geeft een toelichting op het gebruik van de eisen. 3.2 Visie en doelen van bodemsanering Het bestuur van de provincie stelt een beleidsdocument op waarin de visie op bodemsanering is weergegeven en de doelstellingen voor de provincie zijn vastgelegd en bewerkstelligt dat: a. Er een kader is voor de uitvoering van bodemsaneringsactiviteiten. b. Alle medewerkers het beleid kennen en hiernaar handelen. c. Alle relevante derden die betrokken zijn bij activiteiten inzake bodemsanering van dit beleid hebben kunnen kennisnemen. d. Er een structuur is vastgelegd voor evalueren en continue verbetering van bodemsanering. Het beleidsdocument strekt zich uit over een door de provincie gehanteerde beheerperiode en wordt geactualiseerd op het moment dat zich belangrijke wijzigingen of afwijkingen voordoen. Het beleidsdocument bevat tenminste de volgende elementen: a. Verkenning van de bodemkwaliteit en werkvoorraad. b. Doorwerking of vertaling van (inter)nationale wet- en regelgeving en doelstellingen. c. Doel- en taakstellingen van de provincie, zowel beleidsmatig als voor wat betreft de bodemkwaliteit van het eigen beheergebied. d. Wijze van prioritering en temporisering van de saneringsoperatie. e. Wijze van sturing op participatie van doelgroepen aan het realiseren van de doelstellingen. f. Wijze van toezicht, controle en verificatie van behaalde beleidsresultaten. g. De middelen waarmee en het tijdsbestek waarin de doelstellingen verwezenlijkt worden. 3.3 Programmeren van de bodemsaneringsoperatie Opstellen meerjarenprogramma De provincie stelt, voor zover benodigd of op basis van wet- en regelgeving vereist, ten behoeve van specifieke beheergebieden of doelgroepen programma s op. Hierop zijn de eisen zoals gesteld in 3.2 onverminderd van toepassing, ook indien de programma s door Versie 2.0, vastgesteld door het CCvD Bodembeheer op Pagina 7 van 26

8 andere organisaties tot stand zijn gebracht. Voor de programma s die door andere organisaties zijn opgesteld stelt de provincie een toetsingskader vast. In de specifieke programma s wordt aanvullend ten opzichte van 3.2 tenminste beschreven: a. De doel- en taakstelling voor het programma en de verhouding tot de algehele doelstellingen van de organisatie die het programma opstelt. b. De herkomst van de middelen die ter beschikking worden gesteld alsmede de wijze van het financieel beheer. c. De beheer- en rapportagestructuur Regievoering bodemsaneringsoperatie De provincies beschrijven de wijze waarop zij derden, dat wil zeggen programma- en projectgemeenten en andere op basis van wet- en regelgeving of in specifieke afspraken (bijvoorbeeld convenanten) aangewezen partners, stimuleren, faciliteren, ondersteunen en controle uitoefenen op de realisatie van de bodemsaneringsoperatie. De beschrijving omvat tenminste: a. De wijze waarop een maximaal rendement van de overheidsmiddelen voor bodembeheer wordt nagestreefd. b. De wijze waarop programma- en projectgemeenten optimaal worden ondersteund in het realiseren van hun bodembeheertaken. c. De verdeling van taken, bevoegdheden en verantwoordelijkheden in de eigen organisatie en andere organisaties belast met de uitvoering van taken ingevolge de Wbb. De verdeling van taken, bevoegdheden en verantwoordelijkheden omvat ten minste: De taakverdeling voor het opstellen van programma s en projecten voor het stedelijk en landelijk gebied, bedrijventerreinen en particulieren; De taakverdeling bij de uitvoering van onderzoeken en bodemsaneringen die gefinancierd zijn op basis van de Wbb. d. De controle op de resultaten van derden inzake de uitvoering van de bodemsaneringsoperatie Evaluatie en monitoring bodemsaneringsoperatie a) Evaluatie meerjarenprogramma De provincie stelt na afloop van de budgetperiode waarop het meerjarenprogramma betrekking heeft: 1. Een prestatieverantwoording op met betrekking tot de doeltreffendheid van de besteding. Deze verantwoording bevat een vergelijking van de in het meerjarenprogramma opgenomen doelstellingen en de aan de bijdrage verbonden verplichtingen met de bereikte resultaten en een toelichting van de verschillen, rekening houdend met de gerealiseerde bestedingen. 2. Een bestedingsverantwoording op, waarmee inzicht wordt gegeven in de mate waarin en de wijze waarop de voor die budgetperiode beschikbaar gestelde rijksmiddelen zijn besteed. 3. Een verslag op met daarin aangegeven de eventuele beleidsmatige bijstellingen van de doelstellingen en de op te nemen maatregelen die voortvloeien uit de evaluatie van de voorgaande programmaperiode. b) Monitoring van de voortgang van de bodemsaneringsoperatie De provincie rapporteert ten behoeve van de landelijke monitoringsoperatie en het eigen bestuur jaarlijks (Regeling financiële bepalingen bodemsanering 2002): 1. Aan de hand van een landelijk afgesproken gegevensset over de voortgang van de bodemsaneringsoperatie in het voorafgaande kalenderjaar en de uitvoering van de bevoegd gezag taak Wbb. Versie 2.0, vastgesteld door het CCvD Bodembeheer op Pagina 8 van 26

9 2. Op basis van deze gegevens over de uitvoering van de bodemsaneringsaneringsoperatie, waarin hierop een beleidsmatige toelichting wordt gegeven. Het verzamelen en vastleggen van gegevens betreffende de voortgang van de bodemsaneringsoperatie moet voldoen aan het landelijk afgesproken format. Ten behoeve van de gegevensverzameling moet een organisatie beschikken over een informatiesysteem dat is aangepast aan dit landelijk vastgestelde format om de gegevensverzameling op de juiste manier te ondersteunen. 3.4 Uitvoering van bodemsanering en bevoegdgezag taken Opleiding en vakbekwaamheid Functionarissen belast met de uitvoering van de bodemsaneringsoperatie moeten bekwaam zijn, gebaseerd op passende opleiding, training, vaardigheden en ervaring. De provincie moet: a. Bepalen over welke bekwaamheden de functionarissen moeten beschikken. b. In training voorzien of andere maatregelen treffen om hieraan te voldoen. c. De doeltreffendheid van de getroffen maatregelen beoordelen en waar nodig aan te passen Nieuw geval van bodemverontreiniging De provincie moet bewerkstelligen dat nieuwe gevallen van bodemverontreiniging geïdentificeerd worden. Nieuwe gevallen van bodemverontreiniging die de provincie ter kennis komen moeten worden geregistreerd, beoordeeld voor wat betreft de verontreiniging, het van toepassing zijnde wettelijke regime (Wbb of Wm) en de provincie moet bewerkstelligen dat de noodzakelijke maatregelen worden getroffen Opstellen beleidskader voor de uitvoering Het bestuur van de provincie stelt ten behoeve van de uitvoering van programma s en projecten een beschreven beleids- en beoordelingskader vast dat regelmatig wordt geactualiseerd en bij alle medewerkers en uitvoerende organisaties bekend is. Hierin is ten minste opgenomen: a. De wijze waarop op basis van wet- en regelgeving beschikbare instrumenten worden ingezet ter realisatie van doelstellingen. Voor zover procedures voor de toepassing van juridische instrumenten niet uit de Wet volgen stelt de provincie dergelijke procedures vast. b. De vereisten voor de ontvankelijkheid van aanvragen van een beschikking, budget of beoordeling. c. De wijze van besluitvorming inzake medefinanciering van saneringsprojecten en programma s. De provincie moet de criteria waaraan aanvragen voor medefinanciering ingevolge de Wbb en specifieke (uitvoerings)regelingen worden beoordeeld op schrift stellen. Een beoordeling van een aanvraag voor medefinanciering moet worden vastgelegd en gedocumenteerd. d. De criteria die gehanteerd worden bij het beoordelen van en beschikken op bodemonderzoeken, bodemsaneringsplannen en evaluatierapporten Beoordelen en beschikken op bodemonderzoeken, saneringsplannen en evaluatieverslagen a) Beoordeling van onderzoek en sanering van locaties De provincie moet bewerkstelligen dat de beoordeling van onderzoeken, saneringsplannen en saneringen plaatsvindt met behulp van vastgelegde criteria die bekend zijn bij alle betrokken medewerkers. De beoordeling moet worden vastgelegd en gedocumenteerd. Versie 2.0, vastgesteld door het CCvD Bodembeheer op Pagina 9 van 26

10 b) Het nemen van beschikkingen en uitvoeren van beoordelingen Het bevoegd gezag voor de Wbb moet een procedure vaststellen en bijhouden voor het nemen van beschikkingen ten aanzien van ernst en urgentie, en saneringsplan en het beoordelen van een evaluatieverslag. Deze procedure moet expliciet ingaan op: 1. De (functionele) scheiding van taken 2. Het houden van vooroverleg en de verslaglegging daarvan 3. Het bewaken van de behandelingstermijn van de aanvraag 4. Toetsen op kwalitatieve en kwantitatieve volledigheid en juistheid van de informatie 5. Opstellen en beoordelen van de ontwerpbeschikking 6. Uitvoeren van de inspraakprocedure 7. Opstellen van de definitieve beschikking 8. Overdracht van het dossier aan de toezichthouder 9. Registratie en monitoring nazorgactiviteiten 10. Evaluatie van de sanering. c) Onafhankelijk nemen van de beschikking De provincie draagt er expliciet zorg voor dat op onderzoeken en saneringen waartoe de provincie zelf opdracht heeft gegeven organisatorisch onafhankelijk wordt voorbereid en beschikt Toezicht en handhaving bodemsanering a) Functiescheiding De provincie moet een duidelijke organisatorische scheiding aanbrengen tussen haar taken die betrekking hebben op de voorbereiding van de beschikking op het saneringsplan en haar taken die betrekking hebben op toezicht en handhaving. b) Planmatig toezicht houden De bevoegde overheid dient voor het toezicht en de handhaving van saneringen een toezicht- en handhavingplan op te stellen. Dit toezicht- en handhavingsplan legt de aard en de frequentie van het toezicht door de bevoegde overheid vast, zowel voor overheidssaneringen als voor saneringen door derden en geeft tevens aan op welke wijze voldaan wordt aan de landelijk vastgestelde kwaliteitscriteria voor milieuhandhaving. De provincie expliciteert de wijze waarop aard en frequentie van het toezicht wordt bepaald. c) Beschikbaarheid van mensen en middelen De provincie moet bewerkstelligen dat middelen en menskracht beschikbaar zijn om systematisch controles uit te voeren, waarbij de kans om bij een overtreding gepakt te worden dusdanig hoog is dat daarvan een redelijke preventieve werking uitgaat. D) Uitvoeren van het toezicht en handhaving De resultaten van iedere uitgevoerde controle worden vastgelegd en gedocumenteerd en beschikbaar gesteld aan eigen personeel die vanuit hun functie bij het saneringsgeval zijn betrokken. De provincie moet vaststellen hoe wordt opgetreden wanneer in afwijking van de beschikking wordt gesaneerd. Tevens moet de provincie vastleggen wanneer onregelmatigheden ertoe leiden dat overdracht van toezicht naar handhaving plaatsvindt. e) Terugkoppeling en evaluatie van toezichtactiviteiten Periodiek, doch minstens jaarlijks, worden de resultaten van de toezichtsactiviteiten gerapporteerd en wordt beoordeeld of de ervaringen in het veld consequenties hebben voor: 1. Het beoordelen van bodemonderzoeken en saneringsplannen 2. Het beschikken op bodemonderzoeken, saneringsplannen en evaluatieverslagen 3. De overdracht van de definitieve beschikking naar de toezichthouder Versie 2.0, vastgesteld door het CCvD Bodembeheer op Pagina 10 van 26

11 4. De wijze waarop aard en frequentie van het toezicht wordt bepaald 5. De wijze van toezichthouden 6. De overdracht naar handhaving Inkoop (aanbesteding) van diensten en werken De provincie moet bewerkstelligen dat ingekochte diensten en werken voldoen aan de gespecificeerde inkoopeisen. De onderhandse aanbesteding van diensten en werken moet met de volgende waarborgen zijn omkleed: a. Iedere opdracht kent een vooraf opgestelde schriftelijke specificatie. b. Op basis van de opdrachtspecificatie vindt een leveranciersselectie plaats. c. Ingekomen offertes worden expliciet op vooraf opgestelde criteria beoordeeld. d. De uitvoering van de opdracht wordt gecontroleerd en na afronding van de opdracht worden de prestaties expliciet en schriftelijk beoordeeld op grond van de vooraf opgestelde specificatie. e. Jaarlijks vindt op basis van alle uitgevoerde leveranciersbeoordelingen een totaalbeoordeling plaats. De provincie bewerkstelligt dat de eisen genoemd in de Europese aanbestedingsregels en andere regels met betrekking tot openbare aanbestedingen worden nageleefd. 3.5 Beheersing, controle en continu verbeteren Monitoring en analyse van werkprocessen De provincie moet bewerkstelligen dat monitoring en meting van de werkprocessen ten behoeve van de uitvoering van de bodemsaneringsoperatie regelmatig plaatsvinden. De meetresultaten dienen te worden geregistreerd en geanalyseerd om te beoordelen hoe de uitvoering van de bodemsaneringsoperatie kan worden verbeterd Beheer van documenten en registraties Er moeten procedures en verantwoordelijkheden worden vastgesteld voor het vaststellen en bijhouden van het beheer van documenten en registraties. Documenten en registraties moeten leesbaar en herleidbaar zijn, voorzien van data en gemakkelijk te identificeren, op ordelijke wijze worden bijgehouden en worden bewaard voor een gespecificeerde periode Beschikbaar stellen menskracht en middelen Het bestuur of de directie moet adequate middelen voor de implementatie en het beheer van een op dit Normblad gebaseerd kwaliteitssysteem beschikbaar stellen. Middelen omvatten personele middelen en financiële middelen Corrigerende en preventieve maatregelen De provincie moet corrigerende maatregelen treffen om de oorzaak van afwijkingen ten opzichte van het kwaliteitssysteem die tot ongewenste effecten leiden op te heffen om herhaling te voorkomen en preventieve maatregelen treffen om de oorzaak van mogelijk toekomstige afwijkingen op te heffen. Voor het beoordelen en bepalen van afwijkingen en het bepalen en beoordelen van te stellen maatregelen moet de provincie een procedure vaststellen Normblad-audits De provincie moet bewerkstelligen dat periodiek audits worden uitgevoerd als gevolg van dit normblad om vast te stellen of: a. Voorgenomen maatregelen die op grond van deze norm zijn genomen ook zijn uitgevoerd. b. De norm goed is ingevoerd en bijgehouden. Versie 2.0, vastgesteld door het CCvD Bodembeheer op Pagina 11 van 26

12 Het auditprogramma van de provincie moet het onderwerp waarop geaudit wordt, de frequentie en methodieken van de audits, de verantwoordelijkheden en eisen voor het uitvoeren van audits en het rapporteren van resultaten bevatten Beoordeling door het bestuur of de directie van de provincie Het bestuur of de directie van de provincie moet periodiek de implementatie van het normblad bodembeheer beoordelen. In het proces van beoordeling door het bestuur/directie moet zijn bewerkstelligd dat de noodzakelijke informatie wordt verzameld om het bestuur/directie in staat te stellen deze evaluatie uit te voeren. Deze beoordeling moet schriftelijk worden vastgelegd. In de beoordeling door het bestuur/directie moet aan de orde worden gesteld of het beleid, de doelstellingen en andere elementen van het normblad bodembeheer, eventueel moeten worden gewijzigd in het licht van resultaten van uitgevoerde audits, veranderende omstandigheden en de verbintenis tot continue verbetering. Versie 2.0, vastgesteld door het CCvD Bodembeheer op Pagina 12 van 26

13 Bijlage A: Toelichting op de norm Deze bijlage geeft aanvullende informatie over de eisen en is bedoeld om verkeerde interpretatie van de norm te vermijden. A.1 Algemene eisen De drie basisprincipes van kwaliteitsmanagement Kwaliteitsmanagement bestaat uit drie basisprincipes. Het eerste basisprincipe is de focus op klanten. Het ultieme doel van kwaliteitszorg is het voldoen aan eisen en verwachtingen van klanten. Elk proces en elke activiteit levert een product op, in het geval van bodembeheer is dat uiteindelijk meestal een geschikte bodem voor bijvoorbeeld een gebruiker, een projectontwikkelaar of een eigenaar. Dit normblad richt zich vooral op het tweede basisprincipe, het beginsel van procesbeheersing. Hierbij gaat het vooral om het beheersen van risico s in de uitvoering van bodembeheer, het goed organiseren van overdrachtsmomenten en het effectief en efficiënt organiseren van de werkprocessen. Ook de borging van vakbekwaamheid is een belangrijke voorwaarde voor procesbeheersing. De belangrijkste werkprocessen voor het bevoegd gezag Wbb zijn de aansturing en medefinanciering (stimuleren en faciliteren) van de bodemsaneringsoperatie en het in goede banen leiden van de uitvoering (de bevoegd gezag taken genoemd). Deze zogenaamde primaire werkprocessen worden aangestuurd op basis van een visie op bodemsanering. Duidelijk dient te zijn welke doelen zijn gesteld en hoe de betrokken overheidsorganisatie vanuit de visie en de doelen de bodemsaneringsoperatie concreet programmeert, uitvoert en monitoort. Het derde basisprincipe is het streven naar continue verbetering. Concreet betekent dit het periodiek evalueren van de uitvoering en het op basis van deze evaluatie bijstellen van doelen. In onderstaande afbeelding zijn deze drie basisprincipes concreet vertaald naar bodemsanering en in samenhang afgebeeld. Versie 2.0, vastgesteld door het CCvD Bodembeheer op Pagina 13 van 26

14 Ongeschikte locatie voor klanten STICHTING INFRASTRUCTUUR KWALITEITSBORGING BODEMBEHEER (SIKB) Doelen BOSA Particulieren Bedrijven Sted. ontwikk Programma s Beleidskader OO Beschikking Uitvoering Monitoring NO SO SP Uitv Budgettoets Beschikking Toezicht Hhaving Evaluatie Naz Geschikte locatie voor klanten Bevoegd gezag taak Afbeelding 1: Aansturing en uitvoering van bodembeheer (Wbb-taken) in kwaliteitsperspectief. A.2 Visie en doelen van bodemsanering De doelen van de bodemsaneringsoperatie zijn in het NMP3 opgenomen. Op basis van deze doelen voeren provincies en gemeenten, en in een enkel geval nog VROM, binnen hun verantwoordelijkheden regie over de uitvoering. Een eerste stap is dat in 2004 de werkvoorraad (landsdekkend) in beeld is gebracht en de prioritering en temporisering van de bodemsaneringsoperatie is bepaald. Vanwege de regievoering is het van belang dat provincies een lange termijn strategie vaststellen waarin voor de organisatie zelf, maar ook voor andere betrokkenen, duidelijk de doelen voor het eigen beheergebied zijn bepaald, de aansturing van betrokkenen en de terugkoppeling van resultaten. Dit is breder dan alleen de beleidsregels. A.3 Programmeren van de bodemsaneringsoperatie Provincies en rechtstreekse gemeenten, het bevoegd gezag Wbb, zijn verantwoordelijk voor de programmering en aansturing van de uitvoering van de bodemsaneringsoperatie. Zij moeten er op toezien dat de verschillende programma s tot stand komen en de saneringen of beheersmaatregelen conform de opgestelde programma s worden uitgevoerd. De uitvoeringsoperatie is daarbij opgedeeld in programma-eenheden die aansluiten bij gebruikelijke maatschappelijke en economische eenheden. In onderstaande afbeelding 4 is dit weergegeven (overigens is het programma voor de gasfabrieken en het convenant SBNS niet apart weergegeven en verondersteld binnen het segment bedrijven). Versie 2.0, vastgesteld door het CCvD Bodembeheer op Pagina 14 van 26

15 Doelen Programma s Monitoring Uitvoering Ongeschikte Locaties voor klanten Beleidskader Sanering stedelijke locaties Sanering in landelijk gebied Sanering bedrijventerreinen Sanering particulieren Geschikte locaties voor klanten Afbeelding 2: Uitvoeringsregie van de bodemsaneringsoperatie A.3.1 Opstellen meerjarenprogramma In deze paragraaf zijn eisen gesteld aan het meerjarenprogramma. Expliciet wordt vereist dat de afzonderlijke programma s getoetst worden aan de algemene saneringsdoelstelling voor het betreffende gebied zoals vereist in 3.2. De eisen gelden ook indien programma s of programmaonderdelen (projecten) zijn opgesteld door andere organisaties, zoals de ISVaanvragen. Voor de beoordeling van deze programma s stelt de provincie een toetsingskader vast. De verklaring kan een door het bestuur of management afgelegde verklaring met betrekking tot de kwaliteit c.q. kwaliteitsintenties betreffen. A.3.2 Regievoering bodemsaneringsoperatie In deze paragraaf wordt expliciet invulling gegeven aan de regierol zoals die in het Kabinetsstandpunt nadrukkelijk voor de provincies is bepaald. Aangezien de diverse programma s gezamenlijk een gefragmenteerd beeld geven is het zaak dat de provincie de samenhang tussen de diverse programma s waarborgt en een duidelijke taakverdeling tussen de diverse betrokken instanties bij de saneringsoperatie realiseert. Tevens wordt van de provincies verwacht zij de kennis en ervaring die zij afgelopen jaren hebben opgedaan overdragen aan de nieuwe bevoegde overheden. A.3.3 Evaluatie en monitoring bodemsaneringsoperatie a) Evaluatie meerjarenprogramma De provincie moet het meerjarenprogramma na afloop van de programmaperiode evalueren. Bij de evaluatie van het meerjarenprogramma moet ook uitdrukkelijk het beleidsdocument genoemd in paragraaf 3.2. worden meegenomen en indien nodig worden aangepast. Versie 2.0, vastgesteld door het CCvD Bodembeheer op Pagina 15 van 26

16 b) Monitoring van de voortgang van de bodemsaneringsoperatie De jaarlijkse rapportage van de voortgang kan zowel worden benut voor de verantwoording aan VROM, als voor de verantwoording aan het eigen bestuur en/of de burgers. Het bevoegd gezag Wbb heeft de volgende monitoringstaken: a) Gegevensverzamelen en -vastleggen 1. Verzamelen van gegevens van bodemonderzoeks- en bodemsaneringsprojecten volgens een landelijk afgesproken format, opgenomen in het Handboek Monitoring Bodemsanering. Dit betreffen zowel Wbb-, ISV-, en SEB-projecten van locaties met (mogelijk) ernstige verontreinigingen. 2. Gegevensverzameling volgens dit format betekent dat wordt voldaan aan de afgesproken minimale kwaliteitseisen. 3. Wanneer een bevoegd gezag de gegevensverzameling uitvoert volgens de afspraken die zijn omschreven in het Handboek Monitoring Bodemsanering, oktober 2001, wordt aan de kwaliteitseisen voldaan. 4. Het bodeminformatiesysteem, zoals GLOBIS, waar de provincie mee werkt, moet zijn aangepast aan de monitoringseisen om de gegevensverzameling op de juiste manier te ondersteunen en aan het Protocol digitale data-uitwisseling. b) Rapportage van de monitoringsgegevens Voor de aanlevering van gegevens voor de landelijke monitoringsrapportage, ontvangt de provincie een rapportageformat van het RIVM, volgens welke de gegevens moeten worden aangeleverd. De eisen waaraan de individuele voortgangsrapportage van het bevoegde gezag aan VROM moet voldoen, zijn beschreven in bijlage 9 van de ministeriële regeling Financiële Bepalingen Bodemsanering. Het betreft een aanlevering van geaggregeerde gegevens (exact vastgelegd in bijlage 8 van dezelfde regeling) met daarbij: 1. Vergelijkbare figuren en toelichtende teksten als zijn gebruikt in de landelijke monitoringsrapportage. 2. De belangrijkste beleidsmatige beslissingen en knelpunten. 3. Een aanduiding van de bodemsaneringsprojecten die volgens het bevoegd gezag als bijzonder of complex zijn aan te duiden en waarover het bevoegd gezag met VROM zou willen overleggen. 4. Het uitputtingspercentage van de middelen die in Wbb- en/of ISV-kader zijn verstrekt. A.4 Uitvoering van bodemsanering en bevoegd gezag taken In onderstaande afbeelding zijn de uitvoeringstaken van de provincies weergegeven. Het betreft het uitvoeren van onderzoek en sanering en het beoordelen en uitvoeren van de bevoegd gezag taken. Daarbij is nog geen specificatie gegeven van de taken in het kader van de bedrijvenregeling, zoals beoordelen, toekennen en vaststellen van aanvragen tot subsidie. Deze huidige taken tot beoordeling van financiële gevolgen zijn opgenomen in de budgettoets. Versie 2.0, vastgesteld door het CCvD Bodembeheer op Pagina 16 van 26

17 BOSA - geval Beleidskader Beschikking Beschikking OO NO SO SP Uitvoering Evaluatie Nazorg Toezicht Hhaving Budgettoets Afbeelding 3: Uitvoeringstaken provincies A.4.1 Opleiding en vakbekwaamheid Voor het bepalen van de benodigde kennis en vakbekwaamheid is op initiatief van VROM, IPO, VNG, SKB en SIKB, onder aansturing van SIKB in het eerste kwartaal van 2002 een project gestart, het project VOORT. In dit project zal men een voorstel doen om te bepalen over welke bekwaamheden functionarissen belast met de uitvoering van de bodemsaneringsoperatie moeten beschikken. A.4.2 Nieuw geval van bodemverontreiniging Het identificeren van nieuwe gevallen van bodemverontreiniging vereist dat tussen diverse afdelingen belast met de uitvoering van milieuwetgeving afspraken worden gemaakt. Eén van de problemen met de behandeling van nieuwe gevallen is het traceren van nieuwe gevallen en de bepaling of het een nieuw geval betreft, dat wil zeggen ontstaan na 1 januari Een ander probleem is het daadkrachtig optreden om te voorkomen dat de verontreiniging zich gaat verspreiden. A.4.3 Opstellen beleidskader voor de uitvoering Het bevoegd gezag Wbb stelt voor zichzelf en voor andere organisaties en partijen die mede uitvoering geven aan de saneringsoperatie een beleidskader vast waarin helder en duidelijk de eigen invulling aan een aantal uitvoeringsaspecten is neergelegd. Zo heeft het bevoegd gezag vanuit de wet en mogelijk vanuit provinciale of gemeentelijke regelgeving bevoegdheden om veroorzakers, eigenaren of gebruikers van verontreinigde locaties te bewegen activiteiten te gedogen of uit te voeren ten behoeve van de realisatie van gestelde doelen. Hieronder vallen de verschillende bevelen ingevolge de Wbb (art. 43, 44 en 49 Wbb). Daarnaast is er op basis van artikel 4 van het besluit verplicht bodemonderzoek bedrijfsterreinen (VERBOND) de mogelijkheid tot het geven van een aanwijzing. De wijze waarop deze bevelen worden toegepast hangt veelal samen met het gevoerde beleid op het gebied van de uitvoeringsregie. Aangezien de juridische instrumenten een belangrijk onderdeel uitmaken van het waarborgen van de voortgang is het van belang de inzet en toepassingen duidelijk te beschrijven en te evalueren. Het zorgvuldig gekozen inzetten van instrumenten is een kritische stap in de uitoefening van de taken en realisatie van de doelstellingen. Provincies en gemeenten hebben ook de bevoegdheid om te bepalen of de overheid bijdraagt aan de financiering van de bodemsanering in het kader van ISV, het programma Versie 2.0, vastgesteld door het CCvD Bodembeheer op Pagina 17 van 26

18 voor het landelijk gebied, de bedrijvenregeling en mogelijk een andere specifiek op bodembeheer van toepassing zijnde regeling. Provincies en gemeenten toetsen dan, mede aan de hand van het saneringsplan of medefinanciering opportuun is. In bovenstaande afbeelding is deze taak weergegeven onder de benaming budgettoets. De budgettoets is gepositioneerd na de beschikking SP. In sommige gevallen vindt de toets na de beschikking NO plaats. A.4.4 Beoordelen en beschikken op bodemonderzoeken, saneringsplannen en evaluatieverslagen a) Beoordeling van onderzoek en sanering van locaties Provincies en gemeenten besteden zelf onderzoeken en bodemsaneringen aan. Dat betekent dat ze zelf verantwoordelijk zijn voor de kwaliteit van de uitvoering. De wijze waarop de onderzoeken en saneringen worden beoordeeld door provincies en gemeenten moet expliciet worden bepaald. Vaak wordt bijvoorbeeld gesteld dat een onderzoek aan NVN 5725, of NEN 5740 moet voldoen en een sanering onder kwaliteitsborging wordt uitgevoerd. In de praktijk zie je dan dat dit wel wordt gesteld maar dat geen expliciete toetsing wordt uitgevoerd. In dit onderdeel van de norm is voorgeschreven dat provincies en gemeenten expliciet het beoordelingskader voor onderzoeken en saneringen moet vastleggen en dat een beoordeling ook moet worden vastgelegd en gedocumenteerd. Dit beoordelingskader kan natuurlijk ook worden gebruikt voor het beoordelen van rapporten die door derden bij de aanvraag voor een beschikking of een beoordeling zijn gevoegd. Het hanteren van een zelfde beoordelingskader voor de beoordeling van rapporten en saneringen uitgevoerd door het bevoegd gezag Wbb en voor het beoordelen van derden geeft veel duidelijkheid en rechtsgelijkheid. b) Het nemen van beschikkingen en uitvoeren van beoordelingen Provincies en rechtstreekse gemeenten zijn als gevolg van de Wbb gemachtigd te bepalen of een bodem al dan niet ernstig is verontreinigd en met urgentie gesaneerd moet worden, of een saneringsplan voldoet aan de kaders en richtlijnen die vanuit overheidsperspectief daaraan gesteld zijn en wat achteraf gezien het oordeel over een sanering moet zijn. Voor wat betreft het beoordelen van het evaluatierapport is een wetswijziging op handen waardoor bevoegd gezag Wbb de beoordeling straks in een beschikking kan neerleggen. Belangrijke uitvoeringsaspecten zijn het correct uitvoeren van de beschikkingsprocedure en het toetsen op kwalitatieve en kwantitatieve volledigheid en juistheid van de informatie. Wat betreft bodem kunnen zaken nogal eens jarenlang spelen, of na jaren opeens weer in de belangstelling komen. Het is daarom van belang om de toets op kwalitatieve en kwantitatieve volledigheid en juistheid van de informatie expliciet uit te voeren en te documenteren. Andere belangrijke aspecten die samenhangen met het uitvoeren van deze wettelijke taken zijn het registreren en monitoren van nazorgactiviteiten en evaluatie van de sanering en de overdracht van het dossier aan de toezichthouder. c) Onafhankelijk nemen van de beschikking Bij functiescheiding wordt veelal onderscheid gemaakt tussen beschikken en handhaven van de beschikking. In het kader van kwaliteitsborging en integriteit is het tevens van belang dat wanneer het bevoegd gezag zelf opdrachtgever is van onderzoeken en saneringen het nemen van de beschikking met extra waarborgen is omkleed. Vooral bij provincies met een geringe capaciteit voor bodemtaken is het mogelijk dat de beschikking wordt geschreven door dezelfde functionaris als die de opdracht voor het onderzoek of de sanering heeft verstrekt. Indien organisatorisch mogelijk zou deze situatie vermeden moeten worden om iedere schijn van belangenverstrengeling te vermijden. Wanneer gezien de personele capaciteit er geen andere mogelijkheid is moet de organisatie waarborgen dat op andere wijze de correctheid van de beschikking wordt gecontroleerd. Versie 2.0, vastgesteld door het CCvD Bodembeheer op Pagina 18 van 26

19 A.4.5 Toezicht en handhaving bodemsanering a) Functiescheiding In het Kabinetsstandpunt beleidsvernieuwing bodemsanering is bepaald dat een functiescheiding vereist is tussen beschikken en toezicht en handhaving. Deze eis is voor een belangrijk deel gebaseerd op integriteit. Bij kleinere organisaties is minimaal nodig om helder te beschrijven hoe procesmatig scheiding van functies is gerealiseerd en gewaarborgd. b) Planmatig toezicht houden In het Kabinetsstandpunt is bepaald dat voor het toezicht en de handhaving van saneringen een toezicht- en handhavingplan op te stellen. Voor kleine reguliere saneringsprojecten kan dit een algemeen geldend protocol zijn. Maar voor grote en complexe projecten moet specifiek per project een toezichtsplan worden opgesteld. Het I-VROM heeft naar aanleiding van deze geluiden een beoordelingskader opgesteld voor goed en adequaat toezicht (Bodem in zicht, 2002).In het I-VROM rapport wordt goed toezicht gedefinieerd als onafhankelijk (hiertoe de benodigde functiescheiding), transparant (verifieerbaar, verslaglegging, dossiervorming), toegerust (mensen voldoende opleiding en ervaring, toegang tot informatie) en gericht. Dit laatste punt houdt in dat voor het bepalen van de prioriteit van controle een risicobenadering wordt gehanteerd. De kans op afwijking is bijvoorbeeld afhankelijk van de overtredingsdrempel, de baten en het sanctierisico. c) Beschikbaarheid van mensen en middelen Afgelopen jaren is gebleken dat toezicht en handhaving van wettelijke bepalingen bij bodemsanering versterking behoeft In het rapport van I-VROM Bodem in Zicht wordt adequaat vertaald als voldoende toezicht en voldoende is als de pakkans zodanig groot is dat er een redelijke preventieve werking vanuit gaat. d.) Uitvoeren van het toezicht en handhaving Belangrijk voor het toezicht is het vastleggen van controleresultaten en dossiervorming en het ter beschikking stellen van resultaten aan betrokken functionarissen van de provincie, bijvoorbeeld ten behoeve van de beoordeling van het evaluatieverslag. De relatie en werkverhouding tussen toezicht en handhaving moet ook goed georganiseerd worden. Vaak zijn er afspraken dat het bevoegd gezag het toezicht uitvoert en de politie erbij wordt gehaald wanneer handhavend moet worden opgetreden. Veel van dit type afspraken zijn overigens al gemaakt in de provinciale bestuursconvenanten. e) Terugkoppeling en evaluatie van toezichtsactiviteiten Het is van belang om de ervaringen die in het veld zijn opgedaan periodiek terug te koppelen naar degenen die de werkprocessen beheren om zo het primaire proces continu te verbeteren. A.4.6 Inkoop (aanbesteding) van diensten en werken Zelden voeren gemeenten en provincies zelf onderzoek en saneringen uit. Meestal worden deze werken en diensten ingekocht bij ingenieursbureau s en aannemers. Aan deze ingenieursbureau s en aannemers kunnen eisen worden gesteld, bijvoorbeeld dat onderzoek conform de BRL 1000 en de BRL 2000 plaatsvindt, dat een bureau of aannemer over een kwaliteitscertificaat beschikt en dat bijvoorbeeld een milieukundig begeleider voldoet aan de eisen gesteld in de BRL Aangezien met bodemsanering een groot budget gemoeid is en het hier gemeenschapsgeld betreft is het zaak dat de inkoop verifieerbaar en transparant wordt uitgevoerd. Versie 2.0, vastgesteld door het CCvD Bodembeheer op Pagina 19 van 26

20 A.5 Beheersing, controle en continu verbeteren A.5.1 Monitoring en analyse van werkprocessen In deze eis staat beschreven dat de provincie metingen moet verrichten en analyses moet doen om zich ervan te vergewissen dat de werkprocessen naar behoren verlopen.hierbij kan bijvoorbeeld gedacht worden aan de meting van de doorlooptijd van beschikkingen, het registreren en analyseren van nieuwe gevallen en het meten van de termijn waarbinnen door het toezicht geconstateerde overtredingen ongedaan zijn gemaakt. A.5.2 Beheer van documenten en registraties Een procedure moet worden vastgesteld om de beheersing te waarborgen die nodig is voor de identificatie, het opslaan, de bescherming, het terugvinden en eventueel de vernietiging van documenten en registraties. Voor bodemdocumenten en registraties is het met het oog op de benodigde lange beschikbaarheid van de documenten en registraties van belang de bewaartermijn expliciet vast te leggen. A.5.3 Beschikbaar stellen menskracht en middelen Dit vereiste bepaalt dat de provincie expliciet nadenkt over de benodigde menskracht en middelen om dit Normblad te implementeren, in de vorm van een kwaliteitssysteem, en dit systeem blijvend te beheren. Het gaat erom dat aantoonbaar is dat de provincie de benodigde menskracht en middelen ook ter beschikking stelt. A.5.4 Corrigerende en preventieve maatregelen Bij het vaststellen en bijhouden van procedures voor onderzoek, correctie en preventie van afwijkingen zou de provincie de volgende basiselementen moeten opnemen: a. Het identificeren van de oorzaak van de afwijking of bijna-afwijking. b. Het bepalen van de corrigerende of preventieve maatregel c. Het vaststellen en doorvoeren van de maatregel. d. Het registreren en beoordelen van de resultaten van de getroffen maatregel. A.5.5 Normblad-audits In het auditprogramma en eventueel een auditprocedure zou een provincie het volgende moeten regelen: a. De activiteiten die in audits in aanmerking moeten worden genomen. b. De frequentie van de audits. c. De verantwoordelijkheden die samenhangen met het leiden en uitvoeren van audits. d. Het bekend maken van audituitkomsten. e. Bekwaamheid van de auditor. f. Hoe audits zullen worden uitgevoerd. Audits kunnen worden uitgevoerd door personeel van binnen de organisatie en/of door externe personen. In beide gevallen zouden degenen die de audit uitvoeren in een positie moeten verkeren om dit onpartijdig en objectief te doen. De implementatiegroep die is ingesteld binnen SIKB begeleidt de implementatie en zorgt voor uitwisseling van deskundigheid en ervaring met betrekking tot kwaliteitszorg en auditting waardoor uiteindelijk het bodembeheer in Nederland op een hoger niveau wordt gebracht. Versie 2.0, vastgesteld door het CCvD Bodembeheer op Pagina 20 van 26

21 A.5.6 Beoordeling door het bestuur Om de continue verbetering, geschiktheid en doeltreffendheid van een op dit Normblad gebaseerd bodembeheer te realiseren zou het bestuur van de provincie de resultaten periodiek moeten beoordelen en evalueren. Deze beoordeling kan ingepast worden in de verantwoording die GS jaarlijks aan PS afleggen over de uitvoering van taken. De beoordeling van het beleid, de doelstellingen en procedures moeten worden uitgevoerd door het leidinggevende niveau dat ze heeft gedefinieerd. Beoordelingen zouden het volgende moeten omvatten: a. Uitkomsten van de audits b. De mate waarin doelstellingen en taakstellingen zijn bereikt c. De geschiktheid van het Normblad bodembeheer, c.q. een op het Normblad gebaseerd kwaliteitssysteem in relatie met veranderende omstandigheden en informatie d. Punten van zorg van relevante belanghebbende partijen. Waarnemingen, conclusies en aanbevelingen zouden (schriftelijk) moeten worden vastgelegd voor noodzakelijke maatregelen.. Versie 2.0, vastgesteld door het CCvD Bodembeheer op Pagina 21 van 26

22 Bijlage B: Verhouding Normblad bodembeheer SIKB 8001 tot ISO 9001:2000 en INK-managementmodel Voor het opstellen van dit normblad is een aantal keuzes gemaakt. Om te beginnen is de keuze gemaakt dat het normblad niet uitputtend alle eisen zou hoeven te bevatten van bijvoorbeeld een ISO 9001:2000. Immers, vele provincies zijn inmiddels met een traject van kwaliteitszorg gestart conform ISO 9001:2000 of INK. Tevens heeft dit normblad niet de pretentie deze normen te vervangen, maar geeft dit normblad voor bodemsanering een uitwerking van een aantal algemene kwaliteitsprincipes. Ten tweede is de keuze gemaakt dat dit normblad ook op zichzelf moet kunnen staan. Er zijn ook nog provincies die niet één van de genoemde kwaliteitsnormen invoeren, hetgeen geen belemmering mag zijn voor het implementeren van dit normblad. Vandaar dat toch een aantal kwaliteitseisen in dit normblad zijn opgenomen en wel die eisen die nodig zijn om de regelkring of DOE-cirkel (Doelen stellen Organiseren- Evalueren) compleet te maken. Implementatie van dit normblad biedt de garantie dat de bodemsaneringsoperatie wordt aangestuurd vanuit een bepaalde visie en vastgestelde doelen, dat de operatie wordt geprogrammeerd en dat deze programmering door de provincie wordt geregisseerd en geëvalueerd. Dit normblad stelt eisen aan de uitvoering van de bodemsanering en de saneringsoperatie en om de DOE-cirkel rond te maken zijn ook eisen gesteld aan de controle en het continue verbetering van de saneringsoperatie. Wat dus in vergelijking met ISO 9001:2000 en INK niet in dit normblad wordt gevraagd is bijvoorbeeld het inventariseren en anticiperen op wensen en waardering van klanten en medewerkers. Ook is in dit normblad in geringe mate aandacht voor de typische ISO-vereisten ten aanzien van bijvoorbeeld documentatie, registratie en archivering. B.1 Verhouding Normblad 8001 tot ISO 9001:2000 In onderstaande tabel is op hoofdlijnen weergegeven welke onderdelen van het Normblad bodembeheer SIKB 8001 overeenkomen met ISO 9001:2000 ISO 9001:2000 Normblad bodembeheer SIKB 8001 Inleiding 0 Inleiding Onderwerp en toepassingsgebied 1 1 Onderwerp en toepassingsgebied Normatieve verwijzing 2 Termen en Definities 3 2 Termen en definities Kwaliteitsmanagementsysteem 4 3 Kwaliteitseisen bodemsanering Algemene eisen Algemene eisen Documentatie-eisen Algemeen Kwaliteitshandboek Beheersing van documenten Beheersing van registraties Directieverantwoordelijkheid 5 Betrokkenheid van de directie Beheer van documenten en registraties Klantgerichtheid 5.2 Kwaliteitsbeleid Visie en doelen van bodemsanering Planning Programmeren van de bodemsaneringsoperatie Versie 2.0, vastgesteld door het CCvD Bodembeheer op Pagina 22 van 26

23 Kwaliteitsdoelstellingen Planning van het Opstellen meerjarenprogramma kwaliteitsmanagement-systeem Verantwoordelijkheid, bevoegdheid en communicatie Verantwoordelijkheid en bevoegdheid Directievertegenwoordiger Interne communicatie Directiebeoordeling 5.6 Algemeen Input voor de beoordeling Output van de beoordeling Management van middelen Beschikbaar stellen van middelen Personeel Algemeen a Regievoering bodemsaneringsoperatie Functiescheiding Beoordeling door het bestuur of de directie van de provincie c Beschikbaar stellen mensen en middelen Beschikbaarheid van mensen en middelen voor toezicht en handhaving Bekwaamheid, bewustzijn en training Opleiding en vakbekwaamheid Infrastructuur 6.3 Werkomgeving 6.4 Realiseren van het product 7 Planning van het realiseren van het 7.1 product b 7.2 Processen in relatie tot de klant Bepaling van producteisen Beoordeling van producteisen Communicatie met de klant Ontwerp en ontwikkeling Planning van ontwerp en ontwikkeling Input voor ontwerp en ontwikkeling Output van ontwerp en ontwikkeling Beoordeling van ontwerp en ontwikkeling Verificatie van ontwerp en ontwikkeling Geldigverklaring van ontwerp en ontwikkeling Beheersing van wijzigingen in ontwerp en ontwikkeling Inkoop Inkoopproces Inkoopgegevens Verificatie van het ingekochte product Productie en het leveren van diensten Beheersing van productie en het Opstellen meerjarenprogramma Planmatig toezicht houden Visie en doelen van bodemsanering Opstellen beleidskader voor de uitvoering Beoordelen en beschikken op bodemonderzoeken, saneringsplannen en evaluatieverslagen Inkoop (aanbesteding) van diensten en werken Beoordelen en beschikken op bodemonderzoeken, Versie 2.0, vastgesteld door het CCvD Bodembeheer op Pagina 23 van 26