Van Witboek tot Algologische functie en kostenplaatje

Transcriptie

1 Van Witboek tot Algologische functie en kostenplaatje Anne Berquin Cliniques Universitaires UCL Saint-Luc Inhoud Historiek Witboek Algologische functie: Waarom en hoe? Algologische functie nu Vragen at stake Conclusie 1

2 Historiek An international leading figure Vanaf 1947: Bonica en collega s ontmoeten elkaar regelmatig om te discussiëren over problemen van pijnpatiënten: multidisciplinair werken 1953: «The management of pain», eerste overzichtshandboek (Bonica) 1973: Bonica organiseert het eerste internationaal pijncongres 1974: oprichting van de IASP 1978: Bonica s eerste officiële «Multidisciplinaire pijncentrum» Bonica ( ) welke «visie» over pijn en pijnbehandeling? Letsel Interventie Revalidatie Acute pijn Complicaties Andere gezondheidsproblemen Subacute pijn Bio-psycho-sociaal model Interdisciplinariteit «Genezing» Voortdurende pijn Progressieve aanpassingen: - pijnsysteem, spieren - emoties, gedrag - relaties, werk, activiteiten Chronische pijn Chronisch pijnsyndroom 2

3 Historiek België volgt met vertraging : eerste mulidisciplinaire pijncentra 1991: oprichting van de Belgian Pain Society (BPS) 1998: BPS Witboek : BPS onderhandelt met RIZIV en ministerie 2005: begin «Multidisciplinaire Referentiecentra voor chronische pijn» (RIZIV) : BPS zet onderhandelingen verder 2010: FOD pilootprojecten? Historiek Wat nu en in de toekomst? 2010: FOD pilootprojecten Algologische functie (73 ziekenhuizen) Multidisciplinaire pijnteams (36 ziekenhuizen) Interuniversitair onderzoeksteam (deadline eindrapport: 1/7/2011)? Hoe (chronische) pijnzorg organiseren in België in de volgende jaar? 3

4 Inhoud Historiek Witboek Algologische functie: Waarom en hoe? Algologische functie nu Vragen at stake Conclusie Belgian Pain Society, 1998 Witboek: «Pijn samen aanpakken» Een consensus werk van de BPS «De aanpak van pijn moet een prioriteit worden voor de volksgezondheid» Het zou maar 0.1% van het budget van gezondheidszorg kosten De patiënt staat centraal 4

5 Belgian Pain Society Witboek: «Pijn samen aanpakken» Algologie = aanpak van pijn Belang van de intellectuele arbeid Multidisciplinair werken Doelgericht werken Pijncentrum Multidisciplinaire werking 2-3 artsen, 1 psycholoog, 1 verpleegkundige, 1 secretaresse Netwerk voor samenwerking Algologische functie Belgian Pain Society Witboek: «Pijn samen aanpakken» Geïntegreerde voorstellen voor een betere acute en chronische pijnzorg in België 5

6 Inhoud Historiek Witboek Algologische functie: waarom en hoe? Algologische functie nu Vragen at stake Conclusie Waarom Algologische functie? Pijnbeleid blijft sub-optimaal Sommige patiënten lijden nog steeds door pijn die eigenlijk behandeld kan worden De opleiding van zorgverleners is ontoereikend. Preventieve strategieën bij patiënten met «yellow flags» bestaan en zijn nuttig Iatrogene gevolgen door attitude van sommige zorgverleners! 6

7 Waarom Algologische functie? «White flags» Attitudes van zorgverleners die kunnen bijdragen tot de ontwikkeling van chronische (rug)pijn Tegenstrijdige diagnoses of verklaringen Dramatizeren, catastropheren «Quick fix» beloftes Inadequate aanbevelingen (bedrust) Algologische functie: hoe? Back to the witboek 7

8 Algologische functie: hoe? (1) Een pijncommissie Binnen ieder ziekenhuis Op niveau van het ziekenhuismanagement Een «pijncommissie»: artsen, verpleging en ziekenhuisdirectie om de AF te ondersteunen NIET een geïsoleerde verpleegkundige Algologische functie: hoe? (2) Klinisch werk (preventie en behandeling) Consultatie algologie zonder interventie Verwijziging naar het algologisch centrum, continuïteit in de zorg van patiënten na aanpak in een algologisch centrum Opstellen van een programma voor acute pijnbestrijding Rapportering aan de pijncommissie 8

9 Frankrijk Comité de lutte contre la douleur (CLUD) In elk publiek ziekenhuis Pluridisciplinair : artsen, apotheker, vertegenwoordigers van het verzorgend personeel, psycholoog indien mogelijk, directeur Missies : Een centrum voor reflectie en voorstellen, geen behandeling; Stratgieën voorstellen om het pijnbeleid te verbeteren; Coördineren van acties met het oog op het verbeteren van het pijnbeleid; Ondersteuning bieden bij de ontwikkeling van continue vorming van zorgverleners. Algologische functie: waarom en hoe? Drie belangrijkste missies: Management Educatie Patiëntenzorg Pijnbeleid in ziekenhuizen te verbeteren 9

10 Inhoud Historiek Witboek Algologische functie: Waarom en hoe? Algologische functie nu Vragen at stake Conclusie Algologische functie nu in België FOD volksgezondheid oproep voor voorstellen Maakt deel uit van het programma «chronische zieken» Pilootproject dat later uitgebreid wordt naar alle ziekenhuizen Missie: sentinel, liaison intern (transmuraal) Sensibiliseren van zorgverleners Opvolging van patiënten verzekeren Pijnbeleid definiëren Doelpopulatie: patiënten met pijn Educatie Patiëntenzorg Management Initieel: 80 ziekenhuizen; 73 uiteindelijk geselecteerd 10

11 Algologische functie nu in België FOD volksgezondheid oproep voor voorstellen Taken Informeren van patiënten Acute/chronisch??? Educeren van zorgverleners Ondersteunen van referentieverpleegkundigen Introduceren van een systematische pijnbevraging Opstellen en actualiseren van richtlijnen en protocollen Basisbehandelingen voor chronische pijn voorstellen Advies verlenen aan directie over chronisch pijnbeleid Verzekeren van continuïteit van zorg na ontslag Algologische functie nu in België FOD volksgezondheid oproep voor voorstellen Samenstelling team Arts (bij voorkeur een anesthesist met bijkomende opleiding in de algologie) Verpleegkundige met expertise op vlak van evaluatie en behandeling van pijn (O.5 VTE) Apotheker Financiële ondersteuning euro/jaar (= kost voor verpleegkundige) Via onderdeel B4 van het budget van de financiële middelen voor de ziekenhuizen. 11

12 Algologische functie nu in België grote variatie in structuren Grootte ziekenhuis (36% , 29% , 23%>800 bedden) Betrokkenheid van de directie Samenstelling team (meestal verpleegkundige, anesthesist, psycholoog) Ervaring van het team (44% verpleegkundigen heeft < 5 jaar ervaring) Algologische functie nu in België grote variatie in activiteiten Advies op vraag (41%) Educatie aan zorgverleners (39%) Educatie aan patiënten (35%) Pijn consultatie (21%) Opvolgen van pijnpompen (21%) Assisteren bij pijnbehandelingen (20%) Evaluatie van pijn (18%) Aanpassing van medicatie (14%) Uitwerken van protocollen (14%) Acuut, Chronisch, Kanker Patiënten zorg Educatie Management 12

13 Inhoud Historiek Witboek Algologische functie: Waarom en hoe? Algologische functie nu Vragen at stake Conclusie Welke missie? Zorg? Educatie? Management? Hebben alle ziekenhuizen een geïntegreerd beleid voor de acute en chronische pijnzorg? 13

14 Welke reikwijdte? Acute pijn? Subacute pijn? Chronische pijn? Kanker pijn? Can borders be drawn in a continuum? Welk team? Samenstelling van een «pijn commissie»? Wat is de correlatie met de grootte van het ziekenhuis? Hoeveel verpleegkundigen / 100 bedden??? Finaal project moet Het beleid van een ziekenhuis betrekken en vertegenwoordigers van alle betrokken domeinen Pas de grootte van het team aan aan de grootte van het ziekenhuis 14

15 Verpleegkundige: Financiering Momenteel niet geïndexeerd! Het loon van een «jonge» verpleegkundige staat in contrast met de noden van een ervaren persoon financieel tekort (St Luc : = 7000 /jaar) Andere: momenteel niet ondersteund Werk voor de commissie Andere kosten: uitrusting, lokalen Accurate financiering is noodzakelijk voor Kwaliteit van het werk (bv. voldoende tijd) Motivatie team & directie ondersteuning Kosten/baten ratio? Zeer moeilijk te bepalen Bij een beter pijnbeleid verwacht men: Vermindering van de hospitalisatieduur Betere revalidatie Vermindering van de incidentie van chronische pijn Meer patiëntentevredenheid (dus meer therapietrouw) Waarschijnlijk goede effectiviteit van pijncentra (McQuay, 1997) 15

16 Interdisciplinariteit!? Een nood die eigen is aan een biopsychosociaal model Vraagt tijd Vergt een gemeenschappelijke visie tussen de leden van het team: «politieke» dimensie van de algologische functie Iedereen (in het team/in het ziekenhuis /politieke instanties) moet een gemeenschappelijke visie delen over acute en chronische pijn mechanismen en behandelingen Het biopsychosociaal model Wat is het NIET? Enkel goed zijn voor de patiënt en empatisch zijn De patiënt doorverwijzen naar de «psy» nadat alle andere behandelingen zijn uitgeprobeerd Theorie om uit te leggen dat sommige ziekten een psychologische oorzaak hebben 16

17 Het biopsychosociaal model Wat is het WEL een antropologisch model: De mens is beïnvloed door een combinatie van verschillende biologische, psychologische en sociale factoren Een wetenschappelijk model: Coherent systeem van onderzoekbare hypotheses Het biopsychosociaal model Wat is het WEL Een hulpmiddel om gezondheid en ziekte te begrijpen: Bio, psy, sociale factoren op gelijke basis («bio» niet excluderen) «Psy» : normale factoren (niet pathologie) Elk gezondheidsprobleem heeft meerdere en circulaire oorzaken complexiteit, onzekerheid Een hulpmiddel voor behandeling: Gelijktijdige evaluatie en behandeling van bio, psy, sociale dimensies Actieve participatie van de patiënt: nieuwe therapeutische relatie 17

18 Zijn we klaar voor verandering? Het maken van protocollen Kunnen we pijnzorg standardiseren? Gezondheid wordt bepaald door een combinatie van meerdere factoren Het is niet mogelijke om alle mogelijke situaties te voorspellen Wees voorzichtig in het opstellen van protocollen 18

19 Evaluatie van pijn Afhankelijk van de context Kállai et al., Pain 2004;112; Respons op pijnbehandeling Afhankelijk van genetische factoren Cytochrome P2D6 : codeine morphine 10% «slow metabolizers» 4-5% «ultra-fast metabolizers» Stamer U.M., Bayerer B.& Stuber F. : Genetics and variability in opioid response. Eur J Pain. 9(2):101-4,

20 Protocols zijn richtinggevend, geen kookboekrecepten Inhoud Historiek Witboek Algologische functie: Waarom en hoe? Algologische functie nu Vragen at stake Conclusie 20

21 Conclusie FOD piloot projecten vergadering 7/4/11 in Brussel 14-16u in Vlaams in Frans 21