olitiek en Gultuur Labour tegen de atoombom Vreedzame colxistantia een levensbelang

Transcriptie

1 november 196 olitiek en Gultuur Labour tegen de atoombom Vreedzame colxistantia een levensbelang ' Resolutie van het Partijbastuur dar C. P. N. over ankale actuele vraagstukkan 20ate Jaargang, nr oent

2 1, POLITIEK NOVEMBER 1960 Labour tegen de atoombom G. Verrips 493 Vreedzame coëxistentie - een levensbelang B. Ponomarjow 506 Mens en godsdienst C. Klaphek 516 Economische aantekeningen K. B. 525 CRITISCHE NOTITIES: i. Petroleum-politiek 532 BOEKBESPREKING: De waarheid over 20 juli 1944 W.K. 535 PARTIJDOCUMENTEN: Resolutie van het Partijbestuur der CPN : l over enkele actuele vraagstukken 537 Resolutie van het Partijbestuur der CPN over de loonstrijd 540 i I, I I en CULTUUR Leidsestraat 25, Amsterdam-C., tel De abonnementsprijs is f 4,50 per jaar, f 2,25 per half jaar, losse nummers 40 cent. Ons gironummer is , gemeentegiro: P Correspondentie over betalingen en verkoop zenden naar de administratie p/a Pegasus. Alle correspondentie over de inhoud naar de redactie van P. en C. Prinsengracht 473, Amsterdam-C. tel verschijnt maandelijks bij uitgeverij Pegasus I

3 20e jaargang no. 11 november 1880 Politiek en Cultuur maandblad gewijd aan de theorie en praktijk van het marxisme-leninisme onder lelding van het partijbestuur der c.p.n. Labour tegen de Atoombom Begin september kwam het congres van het Britse vakverbond, het Trades Union Congress, bijeen. De afgevaardigden van de meer dan acht miljoen aangesloten arbeiders namen een resolutie aan, waarin alle atoomwapens en raketbases in Groot-Brittannië worden afgewezen en een politiek wordt bepleit gericht op internationale ontwapening en vreedzaam samenleven. Begin oktober kwam de Britse Labourparty in congres bijeen. Men nam de door het vakverbond aangenomen resolutie over en besloot verder de onmiddellijke eenzij di ge atoom ontwapening van Groot-Brittannië te eisen. Deze beslissingen zijn van historische betekenis. Zij houden de aanwijzing in, dat de eerstvolgende Labour-regering in de grootste NAVOmogendheid buiten de Verenigde Staten, zal overgaan tot het atoomv rij maken van Groot-Brittannië. Deze opmerkelijke gebeurtenissen bij onze buren overzee trekken in Nederland terecht grote aandacht. Zij kunnen van grote invloed zijn op de ontwikkeling in de wereld en in ons eigen land. Afwiikende organisatiestructuur J)e organisatie en de onderlinge betrekkingen van TUC en Labourparty wijken af van wat in de arbeidersbeweging op het Europese vasteland gebruikelijk is. Het Britse vakverbond telt 8 miljoen 128 duizend leden, - waaronder 1 miljoen 339 duizend vrouwen - verdeeld over 184 verschillende bonden. Buiten de TUC zijn ook nog enige honderdduizenden werkers georganiseerd in organisaties die zich uit speciale overwegingen niet bij de TUC aansluiten (de leerkrachten bijv.) of die niet toegelaten worden ( scheurmakersorganisaties bijv.); het totaal aantal georganiseerden bedraagt in Groot-Brittannië circa 9 miljoen, dat is de helft van alle werknemers die, rekcening houdend met leeftijd en werkkring, voor het lidmaatschap van een vakorganisatie in aanmerking komen. Het grote aantal bonden (27 in de metaal-, 23 in de textiel-, 16 in de staal- en 13 in de grafische industrie, 18 in de bouwvak en 15 bonden 493

4 voor de hoofdarbeiders bijv.) heeft niets te maken met politieke of godsdienstige scheidslijnen, maar berust op het,blijven bestaan van honderd tot honderdtwintig jaar oude beroepsbonden met hun oude tradities. Dit soort bondjes (:zeilmakers, vervaardigers van muziekinstrumenten voor militairen, joodse bakkers, e.d. met honderd á tweehonderd leden) spelen echter geen rol vergeleken met de enkele grote bonden. Veertien bonden hebben elk meer dan leden; tezamen tellen deze 14 van de 184 vakbonden meer dan de helft van het totaal aantal leden van de TUC. De grootste organisaties zijn die van de transportarbeiders met 1,2 miljoen leden, metaalarbeiders met 910 duizend leden, gemeentepersoneel met 769 duizend, mijnwerkers met 640 duizend, spoorwegpersoneel met 324 duizend en electriciens met 234 duizend leden. Er is een sterke beweging gaande om de verouderde verschillen tussen de bonden in de practische strijd te overwinnen. De doorslaggevende rol daarbij spelen de "shop stewards", de door alle arbeiders ongeacht hun vakbond aangewezen vertrouwensmannen. De rechtse bestuurders van de bonden pogen de positie van deze shop stewards voortdurend te ondermijnen. Deze mensen spelen echter vooral in de metaal-industrie een grote rol als promotors van de eenheid in de actie en in de vakbondszaken. De Labourparty is in 1900 gevormd als resultaat van een besluit van de vakbonden. Tot na de Eerste Wereldoorlog kende de Labourparty officieel geen socialistische doelstellingen; zij diende slechts om de belangen van de georganiseerde arbeidersbeweging te behartigen op het parlementaire vlak en een einde te maken aan de parlementaire alleenheerschappij van de beide partijen van de bourgeoisie, Conservatieven en Liberalen. De Labourparty kende tot 1918 evenmin het individuele lidmaatschap; de partij was een federatie van vakbonden en enkele coöperaties en socialistische verenigingen. De Eerste Wereldoorlog en de Oktober-revolutie misten ook in Engeland hun uitwerking niet: onder de druk van de geradicaliseerde arbeidersmassa werd de Labourparty veranderd in een arbeiderspartij met socialistische doeleinden. De bovenlaag van rechtse vakbondsbestuurders en parlementsleden voerde echter een politiek van klasseverraad, zowel in de binnenlandse als ook in de bûitenlandse politiek. Er is daardoor een permanent gevecht geweest tussen een linkervleugel, steunend op de radicale en anti-reformistische delen van de Britse arbeidersbeweging, tegen de rechtse leiding. In de twintiger jaren concentreerde deze strijd zich op de vraag hoe het grote contrarevolutionaire offensief van de reactie moest worden beantwoord, in de dertiger jaren op de bestrijding van crisis en fascisme en sinds 1945 op de grote vraagstukken van de bewapening en de koude oorlog en de uitvoering van het nationalisatie-program. Sinds 1955 neemt het vraagstuk van de strijd tegen de atoom-bewapening en de Amerikaanse bases daarbij de voornaamste plaats in. Van de 6,5 miljoen leden die de Labourparty telt, zijn er 5,5 miljoen via de vakbandsorganisaties aangesloten. Dit brengt met zich mee, dat de Labourparty niet alleen om aanhang te hebben, maar ook wat 494

5 ledental, financiële en organisatorische kracht betreft, tot op zeer grote hoogte afhankelijk is van de houding van de vakbeweging. De stemmen van de aangesloten organisaties worden en bloc uitgebracht. De Communistische Partij van Groot-Brittannië heeft enkele malen gepoogd zich als organisatie eveneens bij Labour aan te sluiten. In 1921 wees Labour dat af, in 1925 werd het lidmaatschap van beide organisaties onverenigbaar verklaard. Sindsdien hebben de rechtse Labourleiders de leden van een reeks andere progressieve organisaties ook uit de Labourparty weten te drukken. Maar herhaaldelijk is in een aantal grote vakbonden een betere opvatting wat betreft de aansluiting van de communistische partij gebleken. Voor een werkelijke hechte eenheid van links blijft in Engeland de toelating van de communisten tot de Labourparty een gebiedende eis. "Een schitterende overwinning" Vijftien jaar geleden waren de Britse werkers populair in ons land. Als soldaten in de bevrijdingslegers, als "Tommy's", werden ze in die onvergetelijke meidagen van 1945 toegejuicht zoals nog nooit in de geschiedenis van ons land mensen zijn toegejuicht. Hun populariteit s~eeg nog onder de Nederlandse arbeiders, toen diezelfde Tommy's bij de eerste parlementsverkiezingen in het na-oorlogse Europa de conservatieve regering, ondanks de aangekweekte populariteit van oorlogsleider Winston Churchill, wegvaagden. Het aantal Labourkiezers steeg van acht naar ruim twaalf miljoen. Op basis van een grote absolute meerderheid in het parlement werd de Labourregering onder premier Attlee gevormd met Bevin als minister van Buitenlandse Zaken. Zo gaven de Britse arbeiders toen uitdrukking aan het algemene verlangen onder de volken van Europa: geen Chamberlains meer in Engeland, geen Colijns meer in Nederland, geen rechtse regeringen meer met hun crisis- en armoe-politiek en hun laffe en verraderlijke politiek tegenover het fascisme, maar linkse regeringen, vrede en veiligheid, vernieuwing en vooruitgang. Minister Drees beoordeelde de Labouroverwinning als "een gebeurtenis van nauwelijks te overschatten belang. Ik denk aan de rol die de arbeidersbeweging in de na-oorlogse wereld zal spelen tijdens de vredesonderhandelingen bij de wederopbouw. Het is de schitterende overwinning op het belangrijkste punt." Toen de Partij van de Arbeid in het jaar daarop voor het eerst aan parlementsverkiezingen deelnam, verscheen er: in alle Nederlandse steden en dorpen een affiche met het beeld van de gehelmde Britse soldaat bij de oproep "Doe als Tommy- Kies PvdA". Nu 15 jaar later, nu de Britse arbeiders hebben besloten dat Labour Engeland atoomvrij moet maken, nu is er niet minder sprake van "een schitterende overwinning op het belangrijkste punt". 495

6 Beloften gebroken! ' '. I I i I I' I i I I: '' 11 I' Oe leiders van Labour beloofden de kiezers evenals de leiders van andere sociaal-democratische partijen in West-Europa, dat zij een socialistische buitenlandse politiek zouden voeren. Een politiek, die gebaseerd zou zijn op de Verenigde Naties en de bondgenootschappen uit de oorlog, een politiek die gericht zou zijn op duurzame vrede en veiligheid van alle volken. Er is niets van terecht gekomen- de beloften werden gebroken. Attlee en Bevin, Spaak, Drees en andere leiders van de sociaal-democratie sloten een verbond met de Amerikaanse atoombom-generaals die de barbaarse mensenmoorden in Hirosjima en Nagasaki op hun geweten hebben. Zij bouwden de NAVO op, die dreigde de Sowjet Unie in een atoombrand te verwoesten. Zij lieten dezelfde nazibende, die onder Hitier het regeringsapparaat bezette, in West-Duitsland haar posten weer innemen. Zij stonden toe, dat beruchte massamoordenaars uit de school van SS-leider Himmler ministerzetels kregen in de regering-adenauer. Zij organiseerden de herbewapening van dezelfde Duitse militaristen die aan de grote slachting van '40-'45 schuldig zijn geweest. Er kwam geen vrede, maar koude oorlog. Nieuwe wapens werden vervaardigd, waarbij vergeleken de vernietigingskracht van de atoombommen die werden uitgeworpen boven Hirosjima en Nagasaki slechts speelgoed zijn. Nieuwe vervoermiddelen voor atoom- en waterstof-wapens werden ontwikkeld -raketten die de militairen van enkele mogendheden in staat stellen door een druk op de knop hele landen en volken van de aardbodem weg te vagen. En hoe staat het met de veiligheid, nu 15 jaar na de Tweede Wereldoorlog? Amerikaanse bommenwerpers met kernwapens patrouilleren dag en nacht boven West-Europa en langs de grenzen van de Sowjet-Unie en andere socialistische landen. In enkele landen staan raketten klaar om snel te worden afgevuurd en hun vernietigende last binnen enkele minuten boven iedere plaats op de wereld uit te storten, die wordt aangewezen. -, De wereld kan door een vergissing, door zenuwachtigheid of door een misdadig optreden yan enkele militaire heethoofden in een afgrijselijke atoombrand wo:tiden gestort. Vooral het lot van die landen, waar de Amerikaanse ijzervreters en Westduitse nazi-generaals waterstofbommen opslaan, raketten opstellen en atoombommenwerpers stationeren, hangt aan een zijden draad boven de afgrond van de verschrikking. Amerikaanse atoommaniakken, hysterisch geworden anti-communisten, kunnen van Britse, Noorse of Nederlandse bodem een oorlog beginnen tegen de Sowjet Unie, zonder dat zelfs de regeringen in Londen, Oslo of Den Haag erin worden gekend. Laat staan, dat men de mening van de gewone mensen in die landen zal vragen, die een vreselijk lijden tegemoet zullen gaan als de Sowjet-raketten ehkele minuten later de agressie-bases in die landen zullen vernietigen

7 Laat men niet denken: "Zo zijn de Amerikanen niet... " Zij hebben militaire vliegtuigen over de grenzen van de Sowjet-Unie gezonden zonder dat de regeringen van de daarbij betrokken "bondgenoten" er iets van wisten. Zij hebben daar NAVO-bases in Turkije, Noorwegen en Groot-Brittannië bij ingeschakeld, zonder dat men er in Oslo, Ankara en Londen van op de hoogte was. Dat hebben de U-2 en de RB-47 bewezen, die dit jaar boven de Sowjet-Unie werden neergesch~ ten. Alleen dank zij de koelbloedigheid en vredelievendheid van de Sowjet-Unie is er geen wereldbrand uit ontstaan! Trouwens steeds meer regeringen gaan tot atoombewapening over. De massavernietigingswapens komen in handen van steeds meer landen, steeds meer regeringen en militairen. Zelfs de regering De Quayin het kleine Nederland wil atoomwapens in het land hebben. Afkeer Oe politiek van de Labourparty in Engeland en van de sociaal-democratische partijen in andere landen van West-Europa veroorzaakte bittere ontgoocheling bij het volk, onverschilligheid en afkeer bij de jeugd. Het is immers een politiek die de mensen geen ander vooruitzicht heeft te bieden dan bewapenen, meer bewapenen en nog meer bewapenen, atoombommen, meer atoombomm,en, waterstofbommen en nog meer waterstofbommen. Het hele politieke denken, het hele maatschappelijke leven tracht men te militariseren; iedere gedachte of handeling die in strijd komt met de eisen van het militaire apparaat probeert men te onderdrukk,en en verdacht te maken. Aan het einde van deze ontwikkeling ligt de afgrond van de wereld-atoombrand. Een verdeelde, door teleurstelling en onverschilligheid ten dele verlamde arbeidersbeweging, stond zwak tegenover het tegenoffensief van de reactie. In 1951 wisten de Conservatieven in Engeland de regering reeds weer in handen te nemen. De Labourleiders onder GaitskelÏ bleven hen steunen; ook bleven zij hun hele politiek baseren op het dreigende gebruik van atoombommen tegen de socialistische landen. In de jaren daaropvolgend wisten in alle Westeuropese landen de meest reactionaire krachten weer openlijk de regering in handen te nemen, De Gaulle in Frankrijk en uiteindelijk ook De Quay in Nederland. West-Europa wordt thans geregeerd door de reactie. Het wordt bedreigd door internationale conflicten, die onmiddellijk een atoomoorlog ten gevolge kunnen hebben. De politiek van de sociaal-democratische partijen is bankroet gegaan. Het is hoog tijd dat de bakens verzet worden in de Westeuropese arbeidersbeweging. De Britse arbeiders geven daarvoor een goed voorbeeld. Bedrog Nu het Britse vakverbond en de Labourparty besloten hebben front te maken tegen de atoomoorlog en de strijd aan te binden voor 497

8 '' i ',I i I' '' I I i 1, 1 het atoomvrij maken van Groot-Brittannië, nu doen enkele leiders van het NVV en de Partij van de Arbeid al het mogelijke om voor de Nederlandse werkers te verbergen wat zich in de Britse zusterorganisatie afspeelt. Zo hoort men hen beweren, dat de besluiten in de Labourbeweging niet met een tweederde meerderheid zijn genomen en daarom niet in het program zouden kunnen worden opgenomen: Er zou door de congresbesluiten dan ook niets veranderen. Gaitskell en andere rechtse leiders zouden gewoon door kunnen gaan steun te verlenen aan de NAVO-politiek. Alsof het congres zich met tweederde meerderheid had uitgesproken voor atoombewapening van Engeland in plaats van er tegen... Men stelt de hele zaak ook wel voor als een persoonlijke strijd om het leiderschap tussen de fractieleider in het lagerhuis Gaitskell en de secretaris van de Transportarbeidersbond Cousins. Sommige mensen blij ken alleen maar te kunnen denken binnen het raam van het verdelen van baantjes... Men tracht de indruk te wekken, dat er slechts sprake is van strijd tussen een aantal partij- en vakbondsbestuurders aan de top, die elkaar net zo goed 'over de contributieregeling in de haren zouden kunnen zitten, maar het ditmaal nu eens doen over het vraagstuk van de atoombewapening... Maar dat alles is bedrog. Iedere bestuurder van het NVV of de Partij van de Arbeid, iedere redacteur van "Het Vrije Volk" of VARA-spreker, weet dat zich in de laatste jaren een enorme strijd in de Britse arbeidersbeweging heeft afgespeeld - in de vakbonden én in de Labourparty vóór men tot de beslissingen is gekomen die in de afgelopen weken zijn gevallen. Juist die jarenlange strijd, waarbij tienduizenden Britse socialisten actief waren betrokken, geeft het besluit om zich op het atoomvrij maken van Engeland te richten zo'n grote betekenis. Juist het feit, dat er zulk een enorm gevecht aan vooraf is gegaan, geeft aan hoe sterk deze zaak leeft onder het werkende volk van Groot Brittannië. Strijd voor een nieuwe politiek Toen de Britse regering v~f jaar geleden besloot zich met volle kracht in te stellen op een atoomoorlog, waren de Engelsen die zich daar tegen verzetten slechts weinig in getal. De Britse Communistische Partij was de enige politieke partij in het land, die zich tegen de zelfmoordstrategie keerde, waaraan de conservatieve regering het volk onderwierp. De communisten vonden aansluiting bij een deel van de Labourbeweging, het deel, dat daadwerkelijk in verzet kwam tegen het verraad aan de idealen van vrede en socialisme, door vermilitariseerde Labourleiders zoals Gaitskell. Gezamenlijk bonden communisten en socialisten de strijd aan voor een nieuwe pojitiek voor de Britse arbeidersbeweging. Een politiek, die allicht niet de goedkeuring zou krijgen van de conservatieve regering en van de Amerikaanse en Westduitse atoommaniakken, zoals de politiek van Gaitskell, maar een politiek die Groot-Brittannië in veiligheid 498

9 zou kunnen brengen en internationale ontspanning en vrede naderbij helpen. De strijd voor een betere politiek van de arbeidersbeweging werd vooral daar gevoerd, waar de meeste arbeiders zich verenigen voor de behartiging van hun dagelijkse belangen: in de vakbonden. In de strijd voor een nieuwe politiek in de Britse arbeidersbeweging groeide de toenadering en het vertrouwen tussen communistische en socialistische arbeidersmensen. Men beschikte over weinig materiële middelen om het publiek te laten weten welke gevaren de atoombompolitiek met zich mee brengt en wat er gedaan moet worden om ze af te wenden. Maar door de tientallen, honderden en duizenden gesprekken over het vraagstuk van de atoomoorlog - in de fabrieken en kantoren, in de winkels en aan de huisdeur, tijdens handtekeningencampagnes of openbare vergaderingen - veranderden steeds meer mensen van inzicht. Het vraagstuk kwam ter discussie in een aantal vakbonden. In talloze afdelingsyergaderingen over het gehele land werden intensieve en soms veel tijd vergende gesprekken gevoerd over de atoombom, over de koude oorlog en over de vraag of men er niet iets tegen moest doen. Zo werden - moeizaam maar met succes - vele harten en hoofden gewonnen voor de strijd tegen de atoomoorlog. Anti-atoombom-marsen Er ontstond een volksbeweging voor atoomontwapening, voor het atoomvrij maken van Engeland. Zij bezielde onmiddellijk de jeugd. In alle delen van het land werden in het kader van die beweging honderden plaatselijke organisaties gevormd, waarbij vele duizenden jongeren zich aansloten. Zij organiseerden bijvoorbeeld betogingen bij de Amerikaanse atoombases. Zij hielden in de vacanties dagenlange marsen van tientallen en soms honderden kilometers door de dichtbevolkte streken van het land- een permanente beweging voor atoomontwapening. De strijd voor het atoomvrij maken van het land schiet diep wortel onder het Britse volk. Tientallen vakhondsafdelingen hebben zich het afgelopen jaar bij de anti-atoombom-marsen aangesloten, wanneer deze door hun steden of districten trokken. De bestuurders en de vaandels voorop, honderden en soms duizenden vakbondsleden er achter aan. De publieke stilte over het vraagstuk van de atoombom werd verbroken. Dit jaar op Tweede Paasdag was het historische plein in Londen, Trafalgar Square, tot de laatste plaats bezet: honderdduizend betogers aan het einde van de traditioneel geworden protestbetoging van Aldermaston naar Londen! De grootste betoging die sinds een eeuw in Londen gehouden werd: Geen H-Bom. Geen raketbases. Atoomontwapening. Zij hadden de aandacht, de bewondering en de sympathie van honderdduizenden Engelsen langs de marsroute en van miljoenen aan het TV -beeldscherm. 499

10 Radio, televisie en pers konden de kwestie niet langer negeren. Het U-2-inc ident I, I' l ' Kort daarop ging er een schok door de wereld: het U-2 incident. Als een bliksemschicht verhelderde deze misdadige provocatie van de Amerikaanse regering hoe ontstellend dicht de mensheid leeft aan de rand van de afgrond. In Groot-Brittannië kreeg de anti-atoombom-campagne nieuwe impulsen door dit gebeuren. En toen er een Amerikaans vliegtuig RB-47 van een Britse basis bleek te zijn opgestegen voor een provocatievlucht over de Sowjet-grenzen, werden er bij de Amerikaanse bases in Engeland grote demonstraties gehouden. In de maanden april, mei en juni van dit jaar hielden een aantal vakbonden hun bondscongresseri, o.a. de grote metaalbewerkersbond met bijna een miljoen leden. Toen bleek dat er onder de arbeiders een geweldige meerderheid bestond voor de politiek van atoomontwapening van Groot-Brittannië. Op de agenda van het TUC-congres stonden niet minder dan acht resoluties die zich voor atoomontwapening uitspraken. Daaronder bevond zich een voorstel,van de grootste vakbond in Engeland, de 1,2 miljoen tellende transportarbeidersbond, de resolutie d~e uiteindelijk met een grote meerderheid werd aangenomen. Gaitskell en de andere rechts~ leiders zagen zich verder in de Labourparty geplaatst tegenover een agenda waarop 158 (!) resoluties waren ingediend door diverse partij-afdelingen en vakbonden, die in uiteenlopende formuleringen eisten, dat Engeland atoomvrij gemaakt zal worden. De argumenten ]I Hoe is het mogelijk geweest, dat het kleine aantal communisten, socialisten en. andere vredesstrijders, dat vijf jaar geleden in Groot Brittannië de strijd tegen de atoomoorlog is begonnen de grote meerderheid van het vakverbond en de Labourparty achter zich heeft gekregen? Hoe is het mogelijk geweest, dat zij de enorme druk van de pers, radio en televisie hebben weten te overwinnen die tegen hen in actie werd gebracht? Daar is maar één antwoord op: Doordat zij het gelijk aan hun zijde hebben, doordat alleen hun argumenten over de nodige overtuigingskracht beschikken om mensen in beweging te krijgen en tot optreden te brengen tegen de atoomgevaren. En, wat van niet te overschatten belang is, omdat het vraagstuk van de strijd tegen de atoomoorlog dáár aan de orde werd gesteld waar de gewone werkende mensen verenigd zijn om hun belangen te verdedigen: in de vakorganisaties. Het grote debat over de politiek die de Britse arbeidersbeweging moet voeren om Groot-Brittannië veilig te stellen in het tijdperk van een mogelijke atoomoorlog, werd beslist en kon alleen beslist worden 500

11 in de vakbeweging. Daar rijpten de besluiten, die uiteindelijk op de TUe-en Labourcongressen zijn gevallen. Daar kwam de nieuwe politiek voor de Britse arbeidersbeweging tot leven. Ga i t s k e ll en andere rechtse leiders zeggen: "Zonder atoom- en waterstofwapens kunnen we ons niet verdedigen. We moeten over een middel beschikken om de vijand af te schrikken met onze vergelding". Joh n" H o r n er, algemeen secretaris van de bond van brandweerlieden en lid van de Labourparty, antwoordde daarop tijdens het TUecongres: "Dit is atoomwaanzin. We zijn van plan de atoomwapens te gebruiken of we zijn van plan ze niet te ge'bruiken. In het laatste geval hebben we ze niet nodig. Als we van plan zijn ze te gebruiken, dan zullen wij het eerste schot lossen of de vijand zal het eerste schot lossen. Als de vijand het eerste schot lost zullen we allen dood zijn, we zullen dus geen behoefte hebben aan atoomwapens. Als wij het eerste schot lossen zullen we de vergelding van de vijand krijgen en dan zullen we ook allemaal dood zijn en geen belangstelling hebben voor atoomwapens". "Laten we toch een einde maken aan deze atoomlogica. Laten we de atoomwapens afwijzen". I a n Mik ar do, lid van het hoofdbestuur van de Labourparty, zei op het partij congres: "Onze waterstofbom en de aanwezigheid van bases op onze bodem zijn geen verdediging, maar brengen onze levenswijze direct in gevaar. Wie het bevel geeft tot lancering van de eerste H-bom van deze kusten af naar de Sowjet-Unie, beslist in feite, dat binnen enkele uren al het leven in Groot-Brittannië zal uitdoven. Ik ben niet bereid toe te zien, dat degenen die mij dierbaar zijn, tot radio-actieve as vergaan, omdat wij dienen als een soort lokaas om het vijandelijke vuur naar onze hoofden aan te trekken en het af te leiden van New-York en Chicago. De waterstofbom is geen verdedigingsmiddel en geen afschrikking. Onze raketbases geven ons een maximale kwetsbaarheid zonder mogelijkheden voor verdediging. We worden doelwit nummer één". Te d H i 11, algemeen voorzitter van het Britse vakverbond TUe zei in de discussie op het congres van de Labourparty: "Laat ons als bemiddelaars optreden tussen de twee grote beren. Onze beste verdediging Ligt erin op dit punt resultaten te krijgen". Steeds weer wordt er de nadruk op gelegd, dat er tegen raketten met atoomwapens geen verdediging mogelijk is. De resolutie van de transportarbeidersbond, die zowel door het TUecongres als door het Labour-congres werd aangenomen, wijst met zoveel woorden op het "grote gevaar van een afglijden in een wereldoorlog door een ongeluk", een vergissing, een toeval. De aanwezigheid van atoombases in het land maakt dat gebied juist onveilig, bestempelt het tot een van de eerste doelwitten als het tot uitbarsting komt. Ga i t s k e 11 c.s. zeggen: Moeten wij overgaan tot atoomontwapening, zolang de Russen dat niet doen? 501

12 I, I, I I i I I 'I I F r a n k C o u s i n s, algemeen secretaris van de transportarbeidersbond, antwoordde hierop tijdens het TUC-congres:,,Men moet zich realiseren, dat steeds meer landen over atoomwapens gaan beschikken. De kansen op het uitbreken van een atoomoorlog nemen er door toe. Eenzijdige ontwapening is geen alternatief voor veelzijdige ontwapening. Het kan echter een essentiële eerste stap zijn". Anderen wijzen er op; dat de Sowjet-Unie niet agressief is (de partij-afdeling van Newbury bijvoorbeeld) en naar de algemene afschaffing van atoomwapens streeft. Door tot atoomontwapening over te gaan kan het land zich des te doeltreffender aan de zijde scharen van die landen die streven naar afschaffing van atoomwapens, in plaats van aan de kant te staan van degenen die streven naar handhaving van de atoomwapens. Mi c h a el F o o t, de Labourleider die de kortelings overleden Labourleider Aneurin Bevan als parlementslid zal opvolgen, zei op het partijcongres in dit verband: "Gelukkig voor de wereldvrede is het niet nodig over waterstofbommen te beschikken om toch grote invloed te kunnen uitoefenen" en hij wees op de positieve rol van de neutrale landen. Atoomontwapening van Groot-Brittannië zou het gevaar van een atoomoorlog niet alleen verminderen door het atoomvrij maken van een deel van de wereld, maar een geweldige versterking betekenen van die krachten in de wereld, die streven naar afschaffing van alle atoomwapens. Ga i t s k e ll c.s. zeggen: "Als Labour zich tegen de defensiepoutiek van de NAVO keert, komt de partij in een crisis te verkeren. We zullen de kansen verspelen bij de volgende verkiezingen een meerderheid terug te winnen en regeringspartij te worden". Frank C o u sin s antwoordde op het TUC- en Labourcongres: "Toen we in de vorige verkiezingen werden verslagen, kwamen we bij de mensen aandragen met jullie atoombompolitiek Als we de vorige verkiezingen waren ingegaan met onze politiek, dan zouden diegenen, jong van geest en jong van hart en zovelen van hen ook jong in leeftijd, die aan de grote antiatoombom-marsen hebben deelgenomen, met ons mee op stap zijn gegaan om de kiel?érs voor ons te winnen". Andere Labour leiders, K. Z i ll i a c u s bijvoorbeeld, wijzen er op, dat als er van een crisis in Labour sprake is, dat een crisis is, die veroorzaakt werd door de ontgoocheling van de mensen over de politiek die de na-oorlogse Labourregering voerde. Zij begaf zich, in strijd met haar verkiezingsbeloften, in een koude oorlog tegen de Sowjet-Unie en maakte Groot-Brittannië ondergeschikt aan Amerika. De rijen van de Labourparty worden in verschillende delen van het land in de laatste tijd versterkt... en met jonge mensen. Het zijn dezelfde jongeren, die zich de opofferingen hebben getroost van de antiatoombommarsen! Is het geen sprekend bewijs voor het feit dat een arbeiderspartij die zich tegen de atoomoorlog gaat inzetten, geen toekomst verliest, maar toekomst wint? 502

13 Politiek in de vakbeweging Qverigens verdi~nt ~~de crisis in de Labourparty" nog enige aandacht. Toen het duidelijk was, dat op de congressen een meerderheid zou bestaan voor een politiek die gericht is op het atoomvrij maken van Engeland, werden Gaitskell en de andere rechtse leiders ongerust. Zij schuwden geen middel om hun atoombompolitiek te redden. In juli gaven zij een Gemeenschappelijke V er klaring uit van de hoofdbesturen van de Labourparty en de TUC, waarin de trouw aan de atoomstrategie van de Amerikaanse generaals en de verbondenheid met de hele NAVO-politiek diep werden weggeborgen onder een lading vredelievende frases en zogenaamde "wijzigingen" in de politiek. (In werkelijkheid betekenden deze "wijzigingen" niet anders, dan een zich aanpassen aan wijzigingen in de politiek van de Britse regering en de nieuwste ontwikkelingen op het gebied van de militaire techniek.) Daarmee bleek men echter slechts weinig mensen aan zijn zijde te kunnen krijgen. Toen brak er werkelijk paniek uit. B r o w n, minister van Oorlog in het schaduwkabinet van Labour - een van degenen, die samen met het hoofdbestuur van het vakverbond de verklaring over de militaire politiek had opgesteld- zei aan de vooravond van het congres van het vakverbond, dat de vakbonden zich bij de economische en sociale kwesties moesten houden en de vraagstukken van de internationale en militaire politiek aan de partij overlaten. Toen de vakbonden hem steunden was alles goed en wel, toen zijn politiek een veroordeling tegemoet ging werd het anders... Browns wanhoopspoging had overigens geen enkel resultaat. In de Engelse vakbonden is men algemeen van oordeel, dat de vakbeweging zich niet afzijdig kan houden van de grote politieke vraagstukken. Houden de ondernemers zich buiten de politiek? Neen immers. Waarom zouden de arbeidersorganisaties zich er dan wel buiten moeten houden? Als we ons met de prijzen, de huren, de woningbouw, de subsidies, de sociale uitgaven e.d. bezig houden en met de regeringspolitiek in dat verband - hebben we dan niet met dezelfde begroting te maken, waarop ook de militaire uitgaven-staan? Als we ons bezig houden met vraagstukken van werktijdverkorting om het leven te veraangenamen, zouden we ons dan niet moeten bezig houden met het dreigende gevaar van een atoomoorlog, dat on,s leven nu vergiftigt en bij een uitbars!ting kan vernietigen? De ov,ergrote meerderheid van de Britse vakbondsmensen, met inbegrip van de bestuurders, staat op het standpunt, dat de vakorganisatie zich terdege bezig moet houden met de vraagstukken van oorlog en vrede, die door hun betekenis immers alle andere levensvraagstukken van de werkers overschaduwen. Het blijken trouwens altijd de voorstanders van de atoombewapening 503

14 I!!, I, I, 'I I! I! I te zijn die deze vraagstukken aan bespreking doo!' de leden van de vakorganisaties willen onttrekken. In hun hoogste nood hebben de rechtse leiders hun heil gezocht in achterbakse trucs. Toen ze er niet in slaagden - door het uitoefenen van druk en het zaaien van verwarring en het geïntrigeer achter de schermen - op het vakhondscongres een meerderheid bij elkaar te knutselen om het standpunt van Gaitskell c.s. goedgekeurd te krijgen, toen grepen ze naar het middel van bedrog. De voorzitter van de metaalbewerkersbond, een der leiders van de Kat h o l i e k e A ct i e in Groot-Brittannië en bondgenoot van Gaitskell, een zekere W. Carron, bracht de stemmen van zijn bond zowel voor als tegen de NAVO-politiek van de rechtse Labourleiding uit. De afkeer en de ver: ontwaardiging daarover was echter zo groot, dat ondanks alle mogelijke moeite dezelfde truc niet meer mogelijk bleek op het Labourcongres. r -,;;;r Daar werd het een ondubbelzinnige, geweldige nederlaag voor Gaitskell, Brown, Carron en hun atoombompolitiek Strijd gaat verder Hun intriges en hun aankondiging om zich niet bij de congresbesluiten neer te leggen, laten echter zien, dat zij van plan zijn liever de Labourparty kapot te maken, dan de atoombompolitiek los te laten. De strijd in de Britse arbeidersbeweging gaat dan ook verder. De voorstanders van atoomontwapening strijden met open vizier, zonder achterbaksheid, zonder zich aan openlijke en openbare discussies te onttrekken, zoals Gaitskell c.s. Op het moment waarop wij deze regels schrijven, organiseren communisten en socialisten in Engeland bestuurs- en afdelingsvergaderingen van de vakbonden om maatregelen te bespreken, die de uitvoering van de congresbesluiten moeten verzekeren. In de Labourparty tekent zich ook nu reeds nieuwe strijd af tegen de rechtse leiders om deze te dwingen hun sabotage te staken en die partijpolitiek ten uitvoer te brengen, die door de leden wordt verlangd. Hoe deze strijd verder ook moge verlopen, één ding is zeker: De Britse arbeidersbeweging heeft degenen die in Groot-Brittannië de geesten rijp trachten te maken voor een oorlog een enorme nederlaag toegebracht. De conservatieve regering en alle hoge hoeden en pantserplaten, kolonialisten en rhilitaire heethoofden die achter haar staan en niet terugschrikken voor een atoomavontuurtje,- al was het maar op Suezpeil- weten nu beter dan ooit, dat zij in eigen land ook op geweldige tegenkrachten zullen stuiten. Zij zullen zich nog wel eens extra bedenken. Daarom zijn de beslissingen van de Britse vakbeweging en de Labourparty nu reeds een bijdrage tot het voorkomen van een oorlog. Het waren de Britse communisten die voor Groot-Brittannië in dit tijdperk van een dreigende atoomoorlog als eersten de uitweg wezen. Vastberaden en geduldig hebben zij steeds weer de enig mogelijke politiek uiteengezet, die werkelijk de veiligheid voor de mensen vergroot, de politiek die gericht is op ontwapening. Elke vraag 504 ' ~.

15 werd beantwoord, elke tegenwerping weerlegd, elke positieve nieuwe gedachte begroet. Onvermoeibaar voerden zij actie. ledere medestander op het stuk van de strijd tegen de atoombom, ongeacht wereldbeschouwelijke of politieke meningsverschillen, werd als een vriend verwelkomd. Steeds weer richtten zij zich tot hun kameraden in de vakbeweging, de plaats die door de gehele geschiedenis van de arbeidersbeweging heen, door de natuurlijke ontwikkeling zelf is aangewezen als de plaats voor het tot stand komen van de eenheid van de arbeidersklasse in de strijd voor de vrede. Steeds weer legden zij de nadruk op de noodzaak van toenadering en samenwerking tussen communisten en socialisten wil men tot resultaten komen. Talloze Britse socialisten hebben de noodzaak van samenwerking met de communisten begrepen. Dat is van beslissende betekenis geweest voor het tot stand brengen van de nieuwe politiek, die Labour uit het slop van de atoombompolitiek zal kunnen halen. G. VERRIPS i,'' Resolutie. aangenomen op het 92ste TUC-congres in Douglas, september 1960, met tegen stemmen. Overgenomen door het Labour-congres in Scarborough. D it congres, in de overtuiging dat de grote meerderheid van het volk in dit land ernstig zoekt naar een duurzame vrede en erkent dat de huidige toestand van internationale spanning het grote gevaar onderstreept van een afglijden in een wereldoorlog door een ongeluk, is er van overtuigd dat de defensiepolitiek en de buitenlandse politiek van de toekomstige Labour-regering zouden moeten zijn gebaseerd op: 1. Een volledige verwerping van iedere defensiepolitiek gebaseerd op d~ dreiging van het gebruik van strategische of tactische kernwapens. 2. De blijvende stopzetting van de vervaardiging van of proefneming met atoom- en waterstofwapens. 3. De onmiddellijke stopzetting van patrouillevluchten van vliegtuigen die kernwapens vervoeren en van Britse bases af opereren. 4. De voortzetting van het verzet tegen de vestiging van raketbases in Groot-Brittannië. 5. Een versterking van de UNO, met inbegrip van de toelating van vertegenwoordigers van de Chinese Volksrepubliek, met het oog op de schepping van een nieuwe internationale orde en het vermijden van een terugkeer naar de methoden van de periode van de koude oorlog. 6. Aandringen op de zo spoedig mogelijke heropening van besprekingen tussen de naties als het middel waarmee internationale ontwapening en vreedzame coëxistentie zo snel mogelijk kunnen worden bereikt." 505

16 Vreedzame coëxistentie een levensbelang Het vraagstuk van de vreedzame coëxistentie van staten met verschillende sociale stelsels is het centrale punt geworden in de internationale betrekkingen van onze tijd. Aanvaarding of verwerping van de vreedzame coëxistentie als hoofdlijn in de buitenlandse politiek laat zien welke houding wordt ingenomen ten aanzien van het belangrijkste vraagstuk voor de volkeren, het vraagstuk van oorlog of vrede en ten aanzien van het lot van miljoenen mensen. Van het standpunt dat ingenomen wordt ten opzichte van het vraagstuk van de vreedzame coëxistentie hangt af: - de lijn van de buitenlandse politiek. De lijn van de vreedzame coëxistentie betekent de alzijdige versterking van de samenwerking tussen staten en volkeren, de verwerping van oorlog als middel om geschilpunten op te lossen, het zich onthouden van schending van de integriteit en souvereiniteit van andere landen, van inmenging in hun binnenlandse aangelegenheden, de afschaffing van militaire blokken, de stopzetting van de bewapeningswedloop, het verwezenlijken van algemene ontwapening, de ontwikkeling van handels- en culturele betrekkingen; -de lijn van de binnenlandse politiek. Natuurlijk richt een land, dat voor de vrede opkomt, zijn inspanningen op ontwikkeling van de niet-militaire takken van de volkshuishouding, de bouw van woningen, scholen, culturele instellingen; verkort het de arbeidsdag en verlaagt het de belastingen voor de bevolking; -de taktiek in de strijd voor de versterking van de posities van het socialisme, voor de uitbreiding van de invloed van de communistische en arbeiderspartijen, voor de aaneensluiting van alle vredelievende en progressieve krachten. De socialistische landen en de internationale communistische beweging verdedigen vastbesloten de politiek van de vreedzame coëxistentie en houden het vaandel hoog van de actieve strijd voor de vrede. "De communistische partijen", stelt de verklaring van de Conferentie van Moskou vast, "beschouwen de strijd voor de vrede als hun primaire taak. Tezamen met alle vredelievende krachten zullen zij alles doen wat in hun vermogen ligt om de oorlog te- voorkomen". De voltallige zitting in juli van het Centraal Comité van de CPSU bevestigde de trouw van onze partij aan de principes van de Verklaring en het Manifest voor de Vrede, die het handvest zijn voor de moderne communistische en arbeidersbeweging, het program van haar strijd voor vrede, democratie en socialisme. De reactionaire imperialistische kringen voeren, tegen de lijn van de vreedzame coëxistentie in, een politiek van oorlogsvoorbereiding, van bewapeningswedloop, van versterking van de militaire blokken. 506 ~..

17 De buiten- en binnenlandse politiek van de heersende kringen van de imperialistische landen, van de Verenigde Staten in de eerste plaats, wordt hieraan ondergeschikt gemaakt. De imperialistische propaganda doet heftige pogingen om het socialistische kamp en de internationale communistische beweging in discrediet te brengen en om de filosofie van het communisme voor te stellen als een filosofie van oorlog en onderdrukking. In de kapitalistische landen zijn duizenden boeken verschenen die "de agressieve aard van het communisme" trachten aan te tonen. De voornaamste politieke en propagandistische leuze, waaronder de agressieve imperialistische kringen een nieuwe oorlog voorbereiden en de massa's bewerken, is de bewering dat de Sowjet-Unie en het socialistische kamp agressie zouden voorbereiden tegen de kapitalistische landen met het doel het communisme met geweld aan hen op te leggen. De leidende politici van het imperialistische kamp - Eisenhower, Herter, Adenauer - die een provocerende agressieve politiek voeren, hebben ook de moed de agressiviteit en dwang toe te schrijven aan de filosofie van het communisme. Dat is de dief die "Houdt de dief!" roept. Nog nooit is de strijd voor het voorkomen van oorlog zo belangrijk geweest als op het ogenblik. Dit tengevolge van het feit dat de atoomen waterstofwapens een nieuw karakter geven aan de moderne oorlogvoering. Wanneer de imperialistische kringen erin zouden slagen een nieuwe oorlog te ontketenen, zou dat onmetelijke ellende brengen aan de mensheid en talloze slachtoffers eisen. Kan de mensheid met een dergelijk vooruitzicht verzoend worden? Neen, dat kan zij niet. De tijd is aangebroken, dat het voor de gehele mensheid een levensbelang is dat de oorlog voorkomen wordt. ltet is een groot geluk voor de volkeren, dat op de aardbol het we.. reldstelsel van het socialisme bestaat en van dag tot dag sterker wordt. Dit stelsel stelt zijn gehele enorme morele en materiële krachten ten dienste van de vrede en heeft de voorkoming van een wereldoorlog to~ een reële mogelijkheid gemaakt. Door vastberaden te strijden voor de vrede, voor vreed;zame coëxistentie, brengt het socialistische kamp niet alleen de belangen van zijn eigen volkeren tot uitdrukking, het verdedigt niet alleen hun belangen, maar ook die van alle mensen op aarde, het treedt op als de redder van de mensheid van een vernietigende atoomoorlog. Dit is een van de voornaamste redenen van de ongeëvenaarde groei van het internationale prestige van het socialistische kamp. In onze tijd is de grote leer van het marxisme-leninisme zowel het theoretische vaandel dat de arbeidersklasse en alle werkende mensen verlossing brengt van de imperialistische overheersing, als het vaandel dat de mensheid verlost van een vernietigende oorlog die voortgebracht wordt door het imperialisme. DE LENINISTISCHE IDEE VAN DE VREEDZAME COÊXIST_ENTIE Het leninistische Decreet over de Vrede luidde een nieuw tijdperk in de internationale betrekkingen in - het tijdperk van de strijd 507

18 voor vrede, voor voorkomen van oorlogen. De imperialistische krachten die gewoon waren winst te slaan uit de bewapeningswedloop, gewoon waren een oorlog te ontketenen, zagen in het Decreet van Lenin een dodelijk gevaar voor de door hen gevestigde orde. Lansing, die in die tijd minister van Buitenlandse Zaken van Amerika was, noemde in een brief aan Woodrow Wilson het Decreet over de Vrede "een directe bedreiging voor de bestaande orde in alle landen". Vrede, een directe bedreiging van de bestaande orde - dat is de mensenbatende filosofie van het kapitalisme! Op de allereerste dag van de geboorte van de nieuwe socialistische staat proclameerde W. I. Lenin de politiek van de vreedzame coëxistentie. In zijn slotopmerkingen in het rapport over de vrede zei hij: "We verwerpen alle clausules die gaan over plundering en geweld, maar we zullen alle clausules verwelkomen die voorwaarden inhouden voor betrekkingen van goede nabuurschap en economische overeenkomsten; die kunnen we niet verwerpen". W. I. Lenin gaf de wegen aan voor het verzekeren van de vreedzame coëxistentie. "Onze ervaring", zei W. I. Lenin, "heeft ons tot de vaste overtuiging gebracht dat alleen grote aandacht voor de belangen van de verschillende volkeren de oorzaak van conflicten wegneemt, wederzijds wantrouwen overwint, de vrees voor intriges wegneemt, vertrouwen schept, vooral bij de arbeiders en boeren die verschillende talen spreken. Zonder dit vertrouwen zijn zowel vreedzame betrekkingen tussen de naties, als iedere succesvolle ontwikkeling van al wat waarde heeft in de moderne beschaving, absoluut onmogelijk". ' W. I. Lenin wijdde grote aandacht aan de voorbereidingen voor de conferentie van Genua, waar de Sowjetregering heen ging met het practische doel de economische betrekkingen!uet de kapitalistische landen uit te breiden en voorstellen te doen voor algemene ontwapening. W. I. Lenin leerde ons, dat het communisme zich een weg zal banen, zijn voordelen zal bewijzen, niet door de kracht van de wapens, maar door de kracht van het voorbeeld. Hij bracht het idee naar voren van de vreedzame economische wedijver tussen de twee stelsels, de twee economieën - de communistische en de kapitalistische. "Wij", zei W. I. Lenin, "zullen/aantonen dat we sterker zijn... Natuurlijk is dat een moeilijke opgave, maar we hebben gezegd en blijven zeggen dat socialisme de macht van het voorbeeld. heeft. Geweld heeft zijn waarde met betrekking tot hen die hun macht willen herstellen. Maar daarmee is de waarde van geweld ook uitgeput, en daarna hebben alleen beïnvloeding en voorbeeld waarde. We moeten het belang van het communisme in de praktijk, door het voorbeeld, aantonen". Zo stelde W. I. Lenin het vraagstuk van de vreedzame coëxistentie. De laatste tijd echter halen publicisten onder het mom van popularisering van het leninisme geïsoleerde citaten aan uit de werken van W. I. Lenin, die slaan op de periode van de burgeroorlog en de buiten- 508

19 landse interventie, en trachten door deze citaten, buiten hun verband met tijd en plaats, te gebruiken, twijfel te wekken aan het leninistische beginsel van vreedzame coëxistentie. Toen de vijandelijke horden de Sowjet-Unie aanvielen, riep W. I. Lenin op tot militaire actie, tot zelfopofferende verdediging van het socialistische vader land, tot een besliste vernietiging van de agressoren en hun verdrijving van het grondgebied van het land. De instructies van Lenin opvolgende vernietigde het Sowjet-Volk de horden van de Entente en begon met groot enthousiasme aan de vreedzame arbeid. W. I. Lenin beschouwde de politiek van de vreedzame coëxistentie als de algemene lijn voor de buitenlandse politiek van de socialistische staat. De Communistische Partij van de Sowjet-Unie strijdt vastberaden voor de triomf van het leninistische principe van de vreedzame coëxistentie. Zij kwam ervoor op, toen de Sowjet-Unie nog maar nauwelijks op haar benen kon staan en kracht moest opdoen. Zij komt er ook nu voor op, nu de Sowjet-Unie de machtigste staat in de wereld geworden is. Het XXe en XXIe Congres van de C.P.S.U. verklaarden na een analyse van de belangrijkste veranderingen die plaats gevonden hadden op internationaal terrein ten gunste van het socialisme, dat de Sowjet-Unie onveranderlijk trouw is aan het principe van de vreedzame coëxistentie. In de besluiten van het XXe en XXI Congres van de C.P.S.U., in de verslagen en redevoeringen van kameraad N. S. Chroestsjow, is het beginsel van de vreedzame coëxistentie verder ontwikkeld. Daarin werden de volgende nieuwe stellingen naar voren gebracht: a. het beginsel van de vreedzame coëxistentie blijft onveranderlijk de lijn van de buitenlandse politiek van de Sowjet-Unie, ook nu, nu het stelsel van socialisti~che staten bestaat, nu de Sowjet-Unie over de machtigste militaire techniek beschikt, nu de vredeskrachten superieur zijn aan de krachten van oorlog en agressie; b. de conclusie is getrokken dat onder de tegenwoordige omstandigheden oorlog niet langer een noodlottige onvermijdelijkheid is, dat oorlog voorkomen kan worden door de energieke acties van de socialistische landen en alle vredelievende naties; de conclusie is getrokken dat als gevolg van het vervullen van de economische plannen van de Sowjet-Unie, en van alle socialistische landen in Europa en Azië, reële mogelijkheden geschapen zullen worden voor het uitsluiten van een wereldoorlog uit het leven van de maatschappij nog vóór de volledige overwinning van het socialisme in de wereld, terwijl het kapitalisme nog blijft bestaan in een deel van de wereld; c. het probleem van de vreedzame coëxistentie is verbonden met het beslissende stadium in de economische wedijver tussen socialisme en kapitalisme. Onweerlegbaar is bewezen, dat onder vreedzame omstandigheden het socialistische stelsel in de loop van ongeveer tien of vijftien jaar het kapitalistische stelsel in de wereldproduktie zal overtreffen en de beste levensomstandigheden voor het volk zal verzekeren; d. een program van algemene ontwapening is ter tafel gebracht als 509

20 een middel tot het verzekeren van vreedzame coëxistentie en vrede; e. het is aangetoond dat onder de omstandigheden van vreedzame coexistentie de klassenstrijd in de kapitalistische landen niet verzwakt maar sterker wordt, zich verscherpt, de arbeidersklasse in staat stelt een offensief in te zetten, de meest beslissende acties tegen de kapitalistische monopolies en hun heerschappij inbegrepen; dat de mogelijkheden voor de nationale bevrijdingsbeweging, voor revoluties ter afwerping van het koloniale imperialistische juk niet alleen blijven bestaan, maar belangrijk groter worden. Al deze belangrijke conclusies zijn het resultaat van het scheppende marxisme-leninisme. De grondleggers van het wetenschappelijke. communisme, Marx, Engels en Lenin, legden er de nadruk op dat hun leer geen dogma was, maar een leiddraad voor de actie, dat zij ontwikkeld moest worden in overeenstemming met de veranderingen in het maatschappelijke leven. Na de vorming van het socialistische wereldstelsel zijn de omstandigheden in de wereld ingrijpend veranderd. Met het oog op deze veranderingen, en op scheppende wijze de marxistischleninistische leer in de praktijk brengend, stelden het XXe en XXIe Congres van de CPSU de. wegen vast van de historische ontwikkeling van de maatschappij onder de omstandigheden van het bestaan van het socialistische wereldstelsel, de wegen voor de versterking van het socialisme en het uiteenvallen van het imperialisme. Het XXe en XXIe Congres van de CPSU verhieven, zoals vastgesteld is door de zusterpartijen in de gehele wereld, de communistische wereldbeweging tot een nieuw en hoger peil. De Verklaring wijst erop dat, "de communistische en arbeiderspartijen, die deelnemen aan de huidige Conferentie, verklaren dat het leninistische principe van de vreedzame coëxistentie van de twee stelsels, dat onder de huidige omstandigheden verder ontwikkeld is in de besluiten van het XXe Congres van de CPSU, het stevige fun-. dament is voor de buitenlandse politiek van de socialistische landen en een betrouwbare grondslag voor vrede en vriendschap tussen de volken." De conferentie van vertegenwoordigers van communistische en arbeiderspartijen die in juni van dit jaar in Boekarest gehouden werd, bevestigde opnieuw nadrukkelijk dat zij eenstemmig de conclusies van het XXe en XXIe Congres van de CPSU, die een enorme invloed uitoefenden op de internationale situa~e in het belang van vrede en socialisme, en de principes van de Verklaring en het Vredesmanifest onderschrijven. NIEUWE FACTOREN Houdt de conclusie, dat het mogelijk -is de oorlog te voorkomen in, dat de aard van het imperialisme veranderd is? Het imperialisme blijft een roofzuchtig wild dier. Agressie, internationaal banditisme en het streven naar herverdeling van de wereld tussen de concurrerende kapitalistische groeperingen zijn nog steeds de blijvende attributen van de buitenlandse politiek van het imperialisme. Als de marxisten-leninisten zeggen, dat de oorlog geen onafwend- 510