Beleid Fijnstof. Mirka Van der Elst

Transcriptie

1 Beleid Fijnstof Mirka Van der Elst

2 Op het programma Wat is PM? Waar komt het vandaan EU beleid Normen Reden overschrijdingen Zoektocht naar bronnen Maatregelen

3 Fijn stof (PM 10 ): complexe polluent primaire deeltjes: rechtstreeks emissie (roet, asresten, mineraal stof) secundaire deeltjes: condensatie en transformatie van gassen SO 2, NO x, NH 3 en VOS Primair: EC, zeezout, bodemstof Secundair: SO 4 2-, NH 4 +, NO 3 - primaire en secundair: OM Bron: VMM,

4 Fijn stof (PM 10 ): grensoverschijdende polluent 3,4 11% 2,8 9% 5 17% 1,7 6% 1,9 6% 2,5 8% 8,8 29% 4,2 14% PM10 Vlaanderen Frankrijk Groot-Britannië Nederland Duitsland ander buitenland niet toewijsbaar niet gemodelleerd Bron: Vito-Ircel 2006 (MIRA-T 2006) BelEurosmodel PM 10 : Vlaanderen = 29% Buiten Vlaanderen = 43% grensoverschijdende pollutie: Europees beleid van belang 17%: niet gemodelleerd = naturlijke bronnen, diffuse emissies en intercontinentaal transport 11%: niet toegewezen = interacties met ozon

5 EU- lkbeleid: 3 sporen Basis Vlaams beleid Europees luchtkwaliteitsbeleid Richtlijn Emissieplafonds Richtlijnen Luchtkwaliteit Richtlijnen normering emissiebronnen

6 EU- lkbeleid: 3 sporen Basis Vlaams beleid Emissieplafonds: Plafonds per lidstaat NEC-richtlijn 2001/81/EG NOx, SO 2, VOS en NH 3 Herziening lopend PM2,5 wordt opgenomen Richtlijnen luchtkwaliteit Kaderrichtlijn (1996) en 4 dochters polluenten: oa SO 2, NO 2 (NOx), PM 10 Richtlijn 2008/50/EG = Integratie en herziening PM2,5 werd opgenomen Brongericht beleid Emissiegrenswaarden en/of productnormen Industrie, landbouw, verkeer, focus op Bref (BBT) Maatregelen naar NOx, SO 2, VOS, NH 3 en PM hebben een invloed op de concentratie van PM

7 EU- lkbeleid: 3 sporen Basis Vlaams beleid Emissieplafonds: Uitgangspunt: daling impact gezondheid met en vegetatie met x% Plafonds: consensus obv haalbaarheid Richtlijnen luchtkwaliteit Uitgangspunt: bescherming van gezondheid (WHO) en milieu Grenswaarden: consensus obv haalbaarheid Brongericht beleid Uitgangspunt Bref (BBT)

8 Emissieplafonds: Herziening NECrichtlijn Voorstel klaar en in onderhandeling Strengere reductiedoelstellingen voor NOx, SO 2, VOS en NH 3 + reductiedoelstelling voor PM 2,5 Jaar: 2030 EU-lk beleid: thematische strategie Richtlijnen luchtkwaliteit Ikv herziening vragen gesteld aan WHO (luchtkwaliteit ~ gezondheid) Meer bewijs gezondheidseffecten PM 2,5 silver bullet gezondheidseffecten nog niet gevonden Gezondheidseffecten van nabijheid van verkeer BC nuttig als parameter Herziening voorlopig op on-hold Brongericht beleid Richtlijn middelgrote stookinstallaties (1 50MWth) NOx-emissies van personenwagens op diesel Real Driving Emissions communiceren vanaf 2014 RDE procedure toepassen voor type approval

9 EU-lk beleid: thematische strategie Stap zetten richting lange termijn doelstellingen uit 7 e MAP Beperking grensoverschrijdende luchtverontreiniging Bijdrage aan bereiken luchtkwaliteitsdoelstellingen Korte termijn: naleving van de LK-normen in ganse EU tegen 2020 Lange termijn: geen overschrijding WHO richtlijnen voor gezondheid en kritische lasten ecosystemen Middellange termijn (2030, t.o.v. 2005) -52% vroegtijdige overlijdens t.g.v. PM en O3-35% opp. ecosystemen met overschrijding kritische last eutrofiëring

10 Normen luchtkwaliteit PM PM 10 Jaar: 40 µg/m³ Dag: 50 µg/m³, max. 35 x/jaar overschreden 1/01/2005 PM 2.5 Jaar: 25 µg/m³ Jaar: 20 µg/m³ (stedelijk achtergrond) 1/01/2015 PM 2,5 : - Indicatieve GW 20 µg/m³ in Nationale SW inzake vermindering blootstelling: 20% op stedelijk achtergrondniveau tussen

11 Evolutie van de concentraties Figuur: Evolutie gemeten (paars) en gemodelleerde (blauwe) jaargemiddelde conc gemiddeld over Vlaanderen + prognoses BAU en BEL (beleid) scenario. Evolutie dalend, schommelend (oiv meteo)

12 Overschrijdingen (daggrenswaarde PM 10 ) Figuur: Ruimtelijke spreiding van het aantal dagen met een daggemiddelde PM10- concentratie > 50 μg/m³ (RIO CORINE interpolatiemodel, België; 2012) VMM-Ircel. Metingen + RIO interpollatie (= op basis van landgebuik) 2013: overschrijdingen in Roeselare, Evergem en Borgerhout (nieuw meetpunt aan straatkant)

13 Luchtkwaliteit in EU PM10 concentratie rood: boven EU grenswaarden Percentage van de EU stedelijke bevolking blootgesteld aan overschrijding PM10 grenswaarden/richtwaarden EU luchtkwaliteitsrrichtlijn 21 % 81 % WHO luchtkwaliteits richtlijnen Source: EEA Air Quality report 2012

14 WHO AQG: Global update 2005: Summary of updated AQG values Pollutant Averaging time AQG value Richtlijn Particulate matter PM year 24 hour (99 th percentile) 10 µg/m 3 25 µg/m 3 25 µg/m 3 / PM 10 1 year 24 hour (99 th percentile) 20 µg/m 3 50 µg/m 3 (3xoverschr) 40 µg/m 3 50 µg/m 3 (35xoverschr)

15 Normen en uitstel (PM 10 ) Richtlijn 2008/50/EG: mogelijkheid tot aanvraag uitstel inwerkingtreding normen PM 10 tot 2011 Aanvraag ingediend in 2008 Geweigerd: niet aangetoond dat normen zouden gehaald worden in 2011 Inbreukprocedure opgestart tegen BE November 2009: 1ste aanmaning COM - Antwoord BE Juni 2010: met redenen omkleed advies COM - Antwoord BE met uitgebreide beschrijving van de problematiek, maatregelen November 2012: aanvullende aanmaning COM = herstart van de inbreukprocedure - Antwoord BE met uitgebreide omschrijving problematiek, maatregelen 17 lidstaten voorwerp van inbreukprocedure PM10

16 Reden? Vlaanderen: intensief gebruikte regio (omringende regio s ook ) Hoge bevolkingsdichtheid Verweving steden, industriegebieden, wegennet Dicht wegennet Dens wegennet Ook in omringende landen

17 Bronnen? emissies met invloed in Vlaanderen Vaststelling: maatregelen naar NOx, SO 2, VOS, NH 3 en PM hebben een invloed op de concentratie van PM Vraag: hebben Vlaamse maatregelen naar NOx, SO 2, VOS, NH 3 en PM ook invloed op de Vlaamse bijdrage aan PM-conc? Antwoord: Neen, NOx, SO 2 en VOS te lange reactietijd, onze NOx, SO 2 en VOS vormen PM buiten Vlaanderen Dus: vooral Vlaamse maatregelen naar primair PM en NH 3 hebben invloed op Vlaamse concentratie

18 Bronnen? Vlaamse bronnen met invloed in Vlaanderen via modellering Bron: MIRA/2010/07, VITO BelEurosmodel - landbouw grootste bijdrage: via primair PM en NH 3 - Andere sectoren: via primair PM OPGELET: - Modellering (onzekerheden) - Ontbrekende emissies: diffuse emissies (op- en overslag) industrie + houtverbranding (huishoudens) toen onderschat aandeel huishoudens & industrie groter

19 Bronnen? Chemische karakterisatie hotspot (Gentse kanaalzone, haven Antwerpen, Roeselare, Oostrozebeke) meer: - EC en OM: primaire verbrandingsemissies (verkeer, industrie) - Mineraal stof (op- en overslag, opwaai en verwaai)

20 Reden? Zonespecifiek onderzoek Grote invloed grootste bedrijf (geleid en diffuus) Invloed verkeer (geleid en opwaaiend stof) Invloed andere industriële bronnen (geleid en diffuus) Maatregelen op maat van hotspotzone en bronnen

21 Bronnen? Onderzoek obv tracerelement Via de tracer levoglucosan bepalen van de invloed van houitverbranding Source : VMM, Gemiddeld is 2 µg/m 3 PM 10 te wijten aan houtverbranding : hoogste dicht bij de bron (4 µg/m 3 ), laagste in dunbevolkt achtregrondgebied (1 µg/m 3 ) Op een hotspotdag, gaat gemiddelde tot 6 µg/m³; zeer lokaal tot 10 µg/m³ Gemiddeld 6 keer hoger in de winter (okt-maa) dan zomer (apr-sep) 2/3 van PM10 overschrijdingsdagen (>50 µg/m3) tussen okt en maart, houtverbranding speelt een belangrijke rol in de overschrijdingen.

22 Bronnen? Verhoging streetcanyons Bron: VMM, chemische karakterisering PM A pen, Gent, Brugge, Oostende Extra lokale bijdrage in streetcanyons, tgv mineraal stof, EC en OM

23 Conclusies bronnen PM Bijdrage Vlaanderen: 23 % van de PM 10 -conc tgv Vlaamse antropogene bronnen (lokaal meer) Europese bijdrage tgv precursoren NOx, SO 2, NH 3, VOC s en ook primair PM zeer belangrijk Vlaamse bijdrage tgv primaire emissies van PM en NH 3 Lokale verhogingen in industriezones tgv schouwemissies (building down wash) en diffuse emissie (op- en overslag en resuspensie) Houtverbranding is relevant In streetcanyons (en verkeersdrukke assen) duidelijke bijdrage verkeer door resuspension en directe emissie. Verkeer ook ikv gezondheidseffecten van belang.

24 Maatregelen: industrie (generiek) reductie primaire emissies Stookinstallaties: nieuwe GW (PM, NOx) sinds recent (2012) bijkomende voorwaarden voor nieuwe grote installaties (> 300 MW th ) Raffinaderijen: strengere bubble (voor ganse raffinaderij) GW (2010) voor PM, SO 2 and NO x Elektriciteit, Chemie & glas: overeenkomst of specifieke GW (VOS, SO 2 en NOx) Aanscherping algemene GW PM (20 mg/nm³) voor industrie: meeste generieke maatregelen reeds genomen, extra maatrelen ikv nieuwe NEC-richtlijn en obv bref

25 Maatregelen: industrie reductie diffuse emissies op- en overslagactiviteiten (diffuse stofemissies) nieuwe Vlaremreglementering 18 januari 2013 kleinste bedrijven: enkel algemene bepalingen grotere bedrijven: specifieke bepalingen ifv soort opslag (binnen of buiten) en aard overslagactiviteiten (wielladers, transportbanden, overslagpunten, ). Bvb stuivende stoffen in gesloten opslagplaats, in openlucht: windreductieschermen, ommuring, groenscherm, besproeien met water of schuim (droog en winderig weer), remschotten op laad- en losinstallaties, voorkomen stofverspreiding verkeer, procedures voor bvb transportbanden, grijpers en wielladers. Grootste bedrijven: ook stofrapport met evaluatie alle mogelijke maatregelen (obv Bref) + jaarlijkse rapportage emissies tgv op- en overslag.

26 Maatregelen: Hout en andere vaste brandstoffen Verwarmingsinstallaties 300 kw th (oa huishoudens) op vaste brandstof (bv. hout): KB (12/10/2010) efficiëntie en emissiegrenswaarden Houtpellets: KB (08/04/2011) rond eigenschappen houtpellets Sensibilisering: stook slim Verbod verbranding biomassa in tuinen en natuur (in fase van goedkeuring) Nieuwe kleine en middelgrote stookinstallaties op fossiele of hernieuwbare brandstoffen : nieuwe EGW PM (20 6 % O 2 doekenfilter of ESP) Niet goedgekeurd Verbod gebruik hout en andere vaste brandstoffen tijdens smogalarm: problematiek controle

27 Maatregelen: lokale overheden (reductie bijdrage verkeer) en landbouw (NH 3 ) Lokale overheden: Financiële (gestopt) en operationele hulp (modellen, maatregelen) Kader LEZ Landbouw (NH 3 ): Lage emissie gebruik van meststoffen en mest Lage emissie kippe- en varkensstallen

28 Maatregelen: transport Multimodaal transport uitbreiding openbaar vervoer, fietsroutes uitbreiding multimodale terminals (naar trein en schip) en betere logistiek Stimulering van (aankoop van) milieuvriendelijke voertuigen Wegtransport: financiële ondersteuning voor bedrijven voor de aankoop van milieuvriendelijke technologieën (bv. vrachtwagens Euro V/VI, vrachtwagens op LNG/CNG, retrofit,, ) Bussen van De Lijn: installatie van SCR op alle bussen, properste busses worden binnenstedelijk ingezet Roetfilters op wagens en vrachtwagens: Vlaams subsidieprogramma Betere rijomstandigheden Dynamisch verkeersmanagement op snelwegen, sectie controle Piekmaatregelen smogalarm: snelheidsbeperking tot 90 km/u gedurende PMepisodes = 2 opeenvolgende dagen > 70 µg/m³

29 Maatregelen: transport - Recentste maatregelen - Km-heffing vrachtwagens : voorzien voor Km-heffing personenwagens: proefproject - Vergroening wagenpark (BIV): sinds 1 maart 2012 in werking, shift diesel benzine ingezet! (ook tgv stopzetting federale CO 2 -premie voor diesels en indien prijs diesel benzine zal gelijk getrokken worden). - Bedrijfswagens: hervorming van het systeem: 5 pilootprojecten lopend

30 Velocity limitation till 90 km/u at certain parts of the highway in periods of smog-alarm since 2007 EC: effect van smogalarm Smog-alarm = min, 2 consecutive days concentration PM 10 > 70 µg/m3

31 Invloed smog)alarm op PM 10 Difference (%) in PM 10 concentrations during the SMOG episode in December 2007 Source : VITO - Lefebvre et al. (2009)

32 Invloed smogalarm op PM 2,5 Difference (%) in PM 2.5 concentrations during the SMOG episode in December 2007 Difference for total mass PM 10 and PM 2.5 is rather small (only a few %)... but Source : VITO - Lefebvre et al. (2009)

33 Invloed smogalarm op EC... EC (Elementary Carbon diesel soot) reductions up till 30 %!! Source : VITO - Lefebvre et al. (2009)

34 Maatregelen havens: Havens - Vlaamse binnenschepen: financiële ondersteuning voor de modernisering van motoren en retrofit gestopt, nieuw programma in de maak - Ondersteuning walstroom: coördinator, platform en website - Differentiatie in haventaxen (Antwerpen, Gent, Zeebrugge): ESI - ondersteuning LNG - Logistieke consulenten: ondersteuning van groene logistiek - optimalisatie transportbewegingen, goederenstromen samenbrengen, - Impulsprogramma havengerelateerde tools (haven van Antwerpen) (straddle carriers, vorkliften, kranen): retrofit diesel, gebruik van LNG, elektriciteit,, modernisering motoren of tools,

35 Hot spot zones PM 10 : specifieke plannen Actieplan PM and NO 2 voor de stad en de haven van A pen - 1ste in 2008, niew in Samenwerking tussen Vlaamse overheid Haven van A pen stad A pen - Verschillende concrete and lokale acties voor industrie, wegverkeer, scheepvaart, machines - Kenniscetrum (meting en modellering van emissies en concentraties) Action plan PM10 haven (en stad) Gent - 1ste plan 2007: focus op locale industrie - Niew plan in de maak: Samenwerking tussen Vlaamse overheid Haven van Gent stad Gent Actionplannen voor de 2 kleine industriële zones (Roeselare en Oostrozebeke) - Focus op locale bronnen

36 Vragen?