Bijdrage van schepen en dieseltreinen aan lokale concentraties roet en ultrafijn stof

Transcriptie

1 Bijdrage van schepen en dieseltreinen aan lokale concentraties roet en ultrafijn stof Manon Vaal - GGD Gelderland-Midden Lex Groenewold- GGD Gelre-IJssel Simone Lops- GGD Regio Nijmegen Anoek Besselink- GGD Midden-Nederland Bernard Groot- GGD Gelderland-Midden, AW-MMK Moniek Zuurbier- GGD Gelderland Midden, AW-MMK 29 oktober 2012

2 2 Lokale bronnen van luchtverontreiniging Luchtverontreiniging: normen voor PM10 en PM2,5 (in 2015) en NO 2 Roet en ultrafijn stof : Schadelijker voor gezondheid Lokaal meer van betekenis Belangrijke bron: gemotoriseerd wegverkeer Andere bronnen: bijdrage niet bekend

3 3 Lokale bronnen van roet en ultrafijn stof Doel: Inzicht in bijdrage van twee potentieel belangrijke bronnen aan lokale concentraties roet en ultrafijn stof: scheepvaart en dieseltreinen Lokaal van belang op plekken waar mensen dicht bij vaarwater of spoor wonen Gemeenten kunnen afwegen of lokale maatregelen gewenst zijn

4 4 Concentratie en emissie Gezondheid: concentratie luchtverontreiniging die wordt ingeademd Concentratie wordt beïnvloed door weer en emissie van bronnen Concentraties variëren continu, sterker bij korte meetperiodes Concentraties roet en ultrafijn stof nemen sterk af met de afstand, veel sterker dan PM10

5 5 Scheepvaart en treinen als bronnen van luchtverontreiniging NOx emissie naar lucht Wegverkeer, VOS emissie naar lucht Binnenscheepvaart, Recreatievaart, Railverkeer, Overige mobiele bronnen PM10 emissie naar lucht CO emissie naar lucht Bron: CBS, Emissies naar lucht door verkeer en vervoer, 2011

6 6 Scheepvaart als bron van ultrafijn stof en roet Studie GGD Amsterdam, 2011: Forse invloed binnenvaart op NO, NO 2 en ultrafijne deeltjes Studie RIVM, 2006: Flinke verhoging NO 2 door scheepvaart op Waal bij Nijmegen. Vergelijkbaar met drukke snelweg. PM10: geen bijdrage, grote variatie over de tijd Positieve, geringe bijdrage roet

7 7 Dieseltreinen als bron van ultrafijn stof en roet Studie Gemeente Arnhem (Buro Blauw): geringe verhoging PM10 en NO 2 door railverkeer Emissies van UFP en roet: vrijwel onbekend

8 8 Globale opzet van onderzoek Locaties Metingen op vier locaties (2 x scheepvaart, 2 x trein) Zowel belaste (10-20 m van bron) als onbelaste locatie ( m van bron) 6 dagen per locatie in voorjaar 2012 Condities Benedenwinds, droog weer Registratie, metingen Ultrafijnstof en roet met mobiele meetapparatuur Vastleggen passages van treinen/ schepen en andere relevante bronnen Minimaal 4 uur per meetdag, tussen en uur

9 9 Globale opzet van onderzoek: locaties Drukke scheepvaartroutes - Waal bij Nijmegen Ongeveer passages vrachtscheepvaart/ jaar, ongeveer 1,5 miljoen container-eenheden. (RWS, 2009)

10 10 Globale opzet van onderzoek: locaties Drukke scheepvaartroutes: Amsterdam-Rijnkanaal bij Nieuwegein Ongeveer passages scheepvaart/ jaar, ongeveer container-eenheden. (RWS, 2009)

11 11 Globale opzet van onderzoek: locaties Dieseltreinen (goederen en personenvervoer) - Spoor nabij Zutphen en Ermelo -Vier maal per uur dieseltrein Syntus -Weinig andere bronnen

12 12 Globale opzet van onderzoek: locaties Dieseltreinen (goederen en personenvervoer) - Spoor door stad Arnhem, talud - Personen en goederenvervoer

13 13 Globale opzet van onderzoek: meetapparatuur Meten van ultrafijnstof 2 mobiele Condensation Particle Counters (CPC) - Deeltjesteller, deeltjes vanaf 0,01 µm, - Per seconde Roetmetingen - 2 mobiele Aethalometers - Black Carbon - Optisch, mate van zwarting van filter - Per seconde

14 14 Resultaten: overzicht meetdagen Schepen: meetdagen en passages tijdens metingen (± 4 uur) Datum Plaats Schiptotaal Vrachtschip Brommer Auto 29-mei-12 nieuwegein mei-12 nieuwegein jun-12 nieuwegein jun-12 nieuwegein jun-12 nieuwegein jun-12 nijmegen jun-12 nijmegen jun-12 nijmegen jun-12 nijmegen jun-12 nijmegen

15 15 Resultaten: overzicht meetdagen Treinen: meetdagen en passages tijdens metingen (± 4 uur) Datum Plaats Electr. trein Dieseltrein Passagiertrein Goederentrein Brommer Auto 31-mei-12 arnhem jun-12 arnhem jun-12 arnhem jun-12 arnhem jun-12 arnhem jun-12 zutphen jun-12 zutphen jul-12 zutphen

16 16 Analyseren resultaten Meetgegevens ultrafijnstof en roet relateren aan passage schip/ trein: - Bijdrage van schepen/ treinen geanalyseerd door middel van pieken en niet-pieken (regressie-analyse) - Per plaats, want locaties te verschillend om samen te analyseren Hoe onderscheid je piek door schip of trein van andere pieken Er zijn continu pieken

17 17 Resultaten: ultrafijn stof schepen Nijmegen: Vrachtschepen Nieuwegein, 29 mei Schepen dragen bij aan UFP Vrachtschip UFP-achtergrond Passagiersschepen meer dan vrachtschepen UFP (deeltjes/cm3) UFP belast Stroomafwaarts meer dan stroomopwaarts Nieuwegein: :02:50 12:22:40 12:42:40 13:02:20 13:21:50 13:41:30 14:01:00 14:20:20 14:40:10 14:59:50 15:19:50 Tijd Vrachtschepen dragen bij aan UFP, meer dan in Nijmegen

18 18 Resultaten: ultrafijn stof treinen Dieseltreinen Arnhem, 14 juni UFP(deeltjes/cm3) :21:10 11:29:30 11:37:50 11:46:10 11:54:30 12:02:50 12:11:10 12:19:30 12:27:50 12:36:10 12:44:30 12:52:50 13:01:10 13:09:30 13:17:50 13:26:10 13:34:30 13:42:50 13:51:10 13:59:30 14:07:50 14:16:10 14:24:30 14:32:50 14:41:10 14:49:30 14:57:50 15:06:10 15:14:30 15:22:50 Tijd Dieseltrein UFP-achtergrond UFP belast Arnhem: Dieseltreinen dragen bij aan UFP Optrekkend meer dan remmende treinen Zutphen: Geringe bijdrage van treinen

19 19 Resultaten: roet schepen Roet- 13 juni 2012 Schepen Nijmegen Roet (µg/m3) 10,00 9,00 8,00 7,00 6,00 5,00 4,00 3,00 2,00 1,00 0,00 Nijmegen en Nieuwegein: Geen bijdrage van schepen aan roet vast te stellen 10:00:10 10:11:20 10:22:30 10:33:40 10:44:40 10:55:20 11:06:30 11:17:40 11:28:40 11:39:40 11:50:50 12:02:00 12:13:10 12:24:10 12:35:20 12:46:20 12:57:30 13:08:40 13:19:50 13:30:50 13:41:40 13:52:50 Tijd Roet belast Roet Achtergrond Vrachtschip

20 20 Resultaten: roet treinen Roet (µg/m3) Dieseltreinen Arnhem Roet 31 mei Arnhem: Dieseltreinen dragen bij aan roetconcentraties Optrekkend meer dan remmende treinen Zutphen: :54:00 11:59:50 12:05:40 12:11:30 12:17:20 12:23:10 12:29:00 12:34:50 12:40:40 12:46:30 12:52:20 12:58:10 13:04:00 13:09:50 13:15:40 13:21:30 13:27:20 13:33:10 13:39:00 13:44:50 13:50:40 13:56:30 14:02:20 Te weinig treinen om bijdrage te detecteren Tijd Roet belast Roet Achtergrond Dieseltrein

21 21 Resultaten: bijdrage andere lokale bronnen Arnhem, 28 juni, dieseltreinen en brommers UFP-achtergrond UFP belast UFP Nieuwegein: bijdrage verkeer (brommers) Elders niet geanalyseerd UFP (aantal/cm3) Dieseltrein Brommers 12:18:30 12:20:20 12:22:10 12:24:00 12:25:50 12:27:40 12:29:20 12:31:10 12:33:00 12:34:50 12:36:40 12:38:20 12:40:10 12:42:00 12:43:50 12:45:40 12:47:30 12:49:20 12:51:10 Roet Nieuwegein: geen bijdrage verkeer Elders niet geanalyseerd

22 22 Discussie: betekenis bijdrage schip/trein aan lokale concentraties Grote variatie in condities/dag, verschil tussen type schepen en treinen Afstand is een belangrijke factor Nijmegen lagere bijdragen gemeten dan Nieuwegein: invloed afstand, wind Metingen verricht benedenwinds en parallele wind, droog weer Percentage bijdragen aan lokale concentraties: minder dan wegverkeer

23 23 Discussie Bijdrage binnenvaartschepen vergelijkbaar met onderzoek Amsterdam Bijdrage andere bronnen: brommers Piekblootstelling: mogelijk schadelijker voor gezondheid dan gemiddelde blootstelling

24 24 Conclusie Schepen leveren een bijdrage aan lokale ultrafijn stof concentraties, dieseltreinen in mindere mate Ultrafijn stof duidelijker dan roet Afstand speelt belangrijke rol Precieze schatting van bijdrage met huidige metingen niet goed mogelijk

25 25 Aanbevelingen Een precieze schatting van de bijdrage van schepen en treinen: meer onderzoek GGD en en gemeenten: ook aandacht voor uitstoot van binnenvaartschepen en dieseltreinen in situaties met blootstelling Concrete maatregelen: verminder blootstelling door onder andere walstroom, schonere dieselmotoren

26 26 Onderzoek is samenwerking tussen GGD Gelderland-Midden, GGD Regio Nijmegen, GGD Gelre-IJssel, GGD Midden-Nederland GGenGD Utrecht Gefinancierd door: ZonMW (project Academische Werkplaats MMK), betrokken GGDen, betrokken gemeenten, Provincie Gelderland, Provincie Utrecht Begeleid en ondersteund door: GGD Amsterdam, RIVM, IRAS-UU