Lesboekje train-de-trainer

Transcriptie

1 Lesboekje train-de-trainer voor de basistraining voor consulenten van de Geluksroute Welkom allemaal bij de basistraining voor de Geluksroute. In dit lesboekje staan alle oefeningen uitgelegd die we gaan doen en documenten die je hiervoor nodig hebt. Je kunt het ook gebruiken om later informatie terug te lezen. Datum dinsdag 09 juni 2015, uur Trainer Laura Weiss, Universiteit Twente Aad Francissen, Arcon Deelnemers Corien Besamusca A.J. de Raaf Marja Scheper Chantal Bloemen Jannie Smit Locatie Arcon, Azelosestraat 25, Borne Leerdoelen 1. theorie geluksgericht werken kennen 2. passie breed opsporen 3. autonomie aanspreken zonder te sturen 4. inzetten op eigen kracht 5. aanvraag kunnen formuleren 6. boostersessie kunnen leveren Contact Aad Francissen: Laura Weiss:

2 Programma 1) Welkom (15 min) 2) Uitleg: Wat is de Geluksroute? (15 min) 3) Groepsoefening: Van klacht naar kracht (20 min) 4) Uitleg: Theoretische achtergronden (15 min, PPT) 5) Groepsoefening: Methodes voor de draai van klacht naar kracht (15 min) 6) Schrijfoefening: Geluksgerichte vragen (10 min) 7) Oefening: Wat zijn jouw waarden (10 min)? 8) Oefening: Vind een activiteit! (vijf kwartier) *LUNCH* 9) Schrijfoefening: Rapportage formulier invullen (60 min) 10) Oefening: Wat doe je met non-activiteit? (35 min) 11) Feedback (10 min) *EINDE* 2

3 1) Welkom a. Kennismaking: Wie ben je, wat doe je in je werk? b. Overzicht programma: Wat gaan we vandaag doen? Het programma vind je op pagina 2. c. Korte oefening: Ga staan en kies een plek in de ruimte tussen 1 en 10. Waar sta je vandaag met je eigen geluk? Waarom sta je daar? d. Waar sta je op dit moment met het toepassen van geluksgericht werken in je werk met clienten? Waarom sta je op dit plekje? Waarom niet lager? Wat heb je nodig om verder te komen? Doel van oefening 1c: Opwarmen, elkaar op een leuke manier leren kennen. Let op: Je hoort vaak al de belangrijkste elementen van welbevinden: verbondenheid, competentie en autonomie. Benoem deze. Doel van oefening 1d: Indruk krijgen van niveau van kennis en vaardigheden van deelnemers in relatie tot geluksgericht werken. Inschatting krijgen waarop je nadruk moet leggen tijdens de training. Let op: Je hebt altijd mensen die zeggen dat ze het al doen, dat betekent niet altijd dat dit daadwerkelijk zo is. Hou rekening met de kennis die mensen al hebben, ook al hoef je niet het hele training om te gooien. 2) Presentatie: Wat is de Geluksroute? Wat weet je al over de geluksroute? Meer informatie kun je vinden in het boekje De gevolgen van geluk. De route bestaat uit vijf fases: 1. Situatieschets 2. Doeloriëntatie 3. Activiteitenkeuze 4. Planning en uitvoering van de activiteit 5. Boostersessie: motivatie, laatste nudge zie de sheets achter in het lesboekje Doel van de presentatie: Het proces van de Geluksroute duidelijk uitleggen Let op: Voordat je begint met de presentatie, vraag aan de deelnemer: Wat weet je al van de Geluksroute? Cursisten hebben vaak al het boekje De gevolgen van geluk gelezen ter voorbereiding. Sheet 2 is het verhaal van Anneke van der Plaats, zij is geriatrische arts. Train-de-trainer oefening: Vorm twee groepjes. Neem 5 minuten de tijd om je voor te bereiden. Presenteer dan aan elkaar sheet 2 t/m 5. Geef elkaar daar positief feedback op: geef aan wat goed ging! Degene die luistert presenteert het vervolg bij oefening 4). 3

4 3) Oefening: Van klacht naar kracht a) Haal je iemand voor de geest, die je kent, die in de doelgroep past (isolement en gezondheidsklachten). Schrijf hieronder alle klachten en beperkingen van diegene op: 1) 2) 3) 4) 5) 6) 7) 8) Instructie: vraag aan een of twee cursisten om op te noemen wat voor klachten ze hebben opgeschreven (korte casusbeschrijving). Kort checken bij cursisten: Hoe ging dit? [doorgaans makkelijk] b) Oefening a) is een voorbeeld van klachtgericht werken. Om nu de visie van het geluksgericht werken te oefenen, doe het volgende: Bedenk talenten van dezelfde persoon, dingen die hij of zij goed kan: 1) 2) 3) 4) 5) 6) 7) 8) Instructie: vraag opnieuw (aan dezelfde cursist) wat iemand nu heeft ingevuld. Complimenteer mensen met de talenten die ze konden ontdekken. Vraag naar wat cursisten is opgevallen. [dit is vaak lastiger voor sommige deelnemers, leerpunt: Mensen die veel klachten hebben, hebben ook een andere kant ]. Doel van de oefening: gewaarwording van verschil tussen klachtgerichte aandacht (medisch model van diagnose en behandeling) en geluksgerichte aandacht. Sommige cursisten ervaren dat het moeilijker is om 4

5 iets te bedenken. Anderen lukt het wel om veel verschillende dingen op te noemen. Het gaat in deze oefening om de ervaring. Let op: Klachten zijn vaak makkelijker en sneller te benoemen dan de talenten en passies. Mensen met veel klachten lijken in eerste instantie zielig, maar hebben toch ook een sterke kant. Daar kom je niet achter als je er niet naar vraagt. 4) Presentatie: Theoretische achtergronden Wat is voor jou geluksgericht werken? Wat zijn verschillen met het klachtgerichte werken? De positieve psychologie biedt een wetenschappelijke achtergrond en verklaring voor de effecten van de Geluksroute. Belangrijke aspecten zijn autonomie, doelen, nudging, welzijn en eigen kracht. zie vanaf sheet 7, achter in het lesboekje Doel van de presentatie: de wetenschap achter het begrip welbevinden uitleggen, de wetenschap van de positieve psychologie; de basis van de Geluksroute. Zodat cursisten begrijpen waarom de Geluksroute is zoals die is, dat ze begrippen autonomie, competentie en verbondenheid kunnen duiden. Train-de-trainer oefening: Vorm twee groepjes. Neem 5 minuten de tijd om je voor te bereiden. Presenteer dan aan elkaar sheet 7 t/m 5. Geef elkaar daar positief feedback op: geef aan wat goed ging! Voorbeeld: transcript presentatie Aad Laten we eens kijken, als welbevinden van cliënten centraal mag staan, wat we over welbevinden weten. Er wordt al meer dan 40 jaar intensief wetenschappelijk onderzoek naar verricht, zelfs in Nederland door prof. Ruut Veenhoven. Hij staat wereldwijd bekend als de Geluksprofessor. We houden het kort, we hebben die 40 jaar onderzoek voor jullie op dit A4 tje samengevat. Filosofen staan er niet op, maar die zijn natuurlijk al wat langer met het onderwerp bezig: al 2000 geleden vroegen zij zich af wat is het goede leven?. Eudemonia, de goede geest. Iets recenter zijn ook sociologen zich op grote schaal met de vraag bezig gaan houden waar worden mensen gelukkig van?. Zij komen dan op de top 5 die je op je blaadje ziet staan. 1) Het hebben van werk. Het lijkt misschien gek, wij hebben af en toe natuurlijk helemaal geen zin om maandagochtend weer aan het werk te gaan. Maar ga maar eens zes maanden of langer zonder werk zitten en dan begrijp je waarom werk op nummer 1 staat. Daarbij komt dat werk een aantal van de andere factoren uit deze lijst ook in zich heeft. Betaald werk levert een inkomen op (nummer 2), en door het hebben van werk onderhoud je automatisch sociale relaties (nummer 4). Door een inkomen (en hopelijk ook in je werk) kun je autonomere keuzes maken in je leven (nummer 5). Dan inkomen: dat is heel simpel, uit onderzoek blijkt dat geld wel degelijk gelukkig maakt. Tot $ wereldwijd stijgt het welbevinden met elke dollar die je verdiend. Waarom? Je koopt er meer mogelijkheden van, meer veiligheid en overlevingskansen voor jou en je familie. Meer onderwijs, etc. Maar 5

6 boven de $ stijgt het welbevinden niet meer met een rechte lijn. Het vlakt behoorlijk af. Dat komt omdat we gaan vergelijken: de buurman heeft een iphone, nu moet ik er ook één. Ik ben niet blij tot ik een iphone heb. En al het bezit dat we vergaren moeten we onderhouden, het grote grasveld móet nu elke week gemaaid worden en moeten we beveiligen. Dus geld maakt in de basis wel gelukkig: je moet er genoeg van hebben, maar daar boven maakt het voor je welbevinden niet zo veel meer uit. Gezondheid, nummer 3. Ook eenvoudig: mensen in goede gezondheid zijn gelukkiger en omgekeerd zijn gelukkige mensen gezonder. Maar daar hebben wij en onze cliënten in de langdurige zorg niet zo heel veel aan. Want hun gezondheid is vaak een gegeven, bij chronische ziekte en handicaps, of verslechterd bij ouderdom. In meer gezondheid, of gezondheidswinst, zijn wij van de Geluksacademie niet zo in geïnteresseerd. Daar zijn al meer dan genoeg euro s en professionals mee bezig. Wat wij veel interessanter vinden is het gegeven dat mensen die lekkerder in hun vel zitten, gelukkiger zijn, minder professionele zorg nodig hebben ondanks hun (slechte) gezondheidstoestand. Als jullie je werk goed doen, dan ben je dus minder nodig per cliënt. Tenslotte autonomie. Dat is eigenlijk de mooiste factor, want daar kunnen we allemaal wat mee. Meteen ook, morgen als jullie weer gaan werken kun je al meer autonomie geven / respecteren bij je cliënten. En dat is heel simpel, heel goedkoop ook. Daar hoeven we geen nieuwe programmalijnen voor op te zetten, geen manager voor aan te nemen, geen dure gebouwen voor neer te zetten. Iedereen kan morgen meer met autonomie doen. Hoe dan? Daar komen we in sessie 2 uitgebreid op terug. Maar alvast een tipje van de sluier: door open vragen te stellen. De leidende vraag zou moeten zijn: hoe wilt u (vandaag) uw leven leiden? Dan de psychologen. Die hebben zich sinds Freud, sinds 100 jaar zegmaar, bezig gehouden met alles wat er mis ging in het hoofd van mensen. En geheel volgens het medische model van diagnose en behandeling hebben ze zich bezig gehouden met de vraag hoe krijgen we mensen van -5 naar 0? Maar nu zo n vijftien jaar is er een wetenschappelijke stroming die de positieve psychologie wordt genoemd. De oprichters Martin Seligman en Mihaly Csikszentmihalyi - dat wordt trouwens één van de vragen op jullie examen straks, de correcte spelling van Csikszentmihalyi, hebben al hun collega s in 2000 opgeroepen om hun kennis en kunde in te zetten om iedereen van 0 naar +5 te krijgen. Of van -2 naar +3. Carol Ryff is één van die wetenschappers, zij onderzoekt al dertig jaar wat tot welbevinden van mensen leidt en zij geeft ons het tweede lijstje. Je ziet dat we sommige woorden kleurtjes hebben gegeven: dat is waar de verbinding zit. De eerste drie zijn roze en die kun je vergelijken met wat sociologen onder werk scharen. Psychologen zoomen altijd wat meer in op het individu, vandaar. Zij zeggen het belangrijk is om een doel in het leven te hebben, te streven naar persoonlijke groei en dat het belangrijk is om zaken te kunnen accepteren voor wat ze zijn. Acceptatie. Een belangrijke factor waar dan weer hele interventie op gebouwd zijn, zoals de Acceptance & Commitment Therapy in de wereld van de pijnbestrijding. En een factor waar we in 6

7 Nederland nog veel mee kunnen. Want wij accepteren niet zo snel dat dingen zijn zoals ze zijn. Wij willen altijd beter. Dan zien we daar ook weer staan autonomie en beheersing van de omgeving. Dat hebben wij voor het gemak even onder autonomie geschaard; dat wij ervoor kunnen zorgen dat er water uit de kraan komt in plaats van dat je uit de rivier moet drinken. Dat er licht op straat in het donker is en dergelijke. Autonomie en omgevingsbeheersing. Ten slotte zien we ook hier weer die sociale relaties staan. Positieve sociale relaties. Erg belangrijke factor voor ons welbevinden. Toen Leo Bormans van Geluk - The World Book of Happiness aan 100 wetenschappers over de hele wereld vroeg om hun onderzoek samen te vatten in duizend woorden, reageerde Christopher Peterson onthutst. Hij deed al veertig jaar onderzoek, dat kon hij niet zomaar samenvatten in 1000 woorden. Twee maanden later mailde hij Leo Bormans opnieuw, deze keer schreef hij: ik kan het ook in twee woorden samenvatten: andere mensen. Als je The World Book of Happiness doorbladerd dan bekruipt je het gevoel misschien wel dat we nu nog niks weten: zoveel wetenschappers, zoveel lijstjes, zoveel verschillende factoren die ons welbevinden zouden moeten brengen. Wat is het nu werkelijk? De psychologie Edward Deci en Richard Ryan geven ons daar antwoord op. Je kent hen misschien wel van het onderzoek dat zij gedaan hebben naar motivatie: intrinsieke motivatie en extrinsieke motivatie. Door al dat geluksonderzoek heen zit wel degelijk een lijn. Die lijn zie je ook op je blaadje terug, via de kleuren. In alle geluksrijtjes zitten bijna altijd de factoren die Deci & Ryan benoemd hebben in hun Zelf Determinatie Theorie: autonomie, competentie en verbondenheid. Zij noemen die de psychologische basisbehoeften voor welbevinden. Net zoals Maslov, van die pyramide, het heeft over de basisbehoeften voor het leven: eten, drinken en een dak boven je hoofd, stellen Deci & Ryan dat welbevinden in ieder geval toeneemt als mensen in enige mate grip hebben op wat er gebeurt in hun leven, kunnen doen waar ze goed in zijn en daarin uitgedaagd worden en als mensen zich verbonden voelen tot anderen. Andersom zeggen zijn wanneer één of enkele van deze factoren in mindere mate in je leven is, het welbevinden in ieder geval zal dalen. Er zijn nog veel meer factoren voor welbevinden, maar deze drie vormen de basis. En daarom vormen autonomie, eigen kracht en verbondenheid ook de basis voor wat wij van de Geluksacademie noemen Geluksgericht Werken. 7

8 5) Oefening: Methodes voor de draai van klacht naar kracht In deze oefening gaan we met kleine gesprekstechnieken oefenen om het gesprek van klacht naar kracht te krijgen. Dat zijn technieken die met name met autonomie te maken hebben. We laten nu een aantal gesprekstechnieken zien in een kort toneelstukje, zodat jullie daarna zelf kunnen oefenen met deze nieuwe technieken. Instructie: Inleiding: Laat het volgende filmpje zien: Vragen: Is dit herkenbaar? [ja, altijd herkenbaar]. Dan moet je het in die situatie van het zware leven ook nog eens gaan hebben over geluk en passie. Hoe doe je dat? Daar zijn verschillende technieken voor beschikbaar. We gaan nu oefenen met hoe je op een respectvolle manier toch die draai kunt maken in het gesprek met een deelnemer die een zwaar leven heeft. Speel de oefeningen eerst voor de groep voor. Het doel hiervan is dat cursisten alvast een beeld krijgen van hoe ze straks zelf door de oefeningen kunnen gaan. Laat de deelnemers daarna een keer zelf alle technieken oefenen. 8

9 Werkblad oefening gesprekstechnieken van klacht naar kracht 1. Vorm duo s; 2. Bepaal wie de cliënt speelt en wie de consulent speelt; 3. De consulent kiest een gesprekstechniek; 4. Kies eventueel je eigen woorden; 5. Samen oefen je het korte gesprekje; 6. Wissel daarna van rol en oefen dezelfde techniek nog een keer; 7. Kies daarna een nieuwe oefening en herhaal totdat je beide alle technieken hebt geoefend. De gespreksagenda duidelijk maken Ik wil het graag met u hebben over uw situatie. En ook over andere belangrijke zaken, zoals wie bent u, waar bent u goed in en voor wie bent u belangrijk? Terugschalen Kunt u een cijfer geven aan uw leven, alles bij elkaar genomen hoe voelt u zich, van 1-10?. Vertel eens, hoe het komt dat het geen 3 is? De kookwekker We bespreken eerst uw situatie. Daarna hebben we het over andere belangrijke zaken. Hoe lang zullen we het daar samen over hebben? Bijv. een kwartier, een half uur? Dan zet ik even de timer / wekker en gaan we daarna over zaken die in uw leven belangrijk zijn. Klacht wegleggen Is het goed als ik mee schrijf tijdens dit gesprek? Dat is voor m n eigen geheugen / gespreksverslag. Cliënt: ja hoor, geen probleem Nou vertel, waarvoor ben ik hier? Cliënt: nou ik ben ziek, zwak en misselijk. En heb een heel zwaar leven. Ok ok, ik hoor het, ik heb ook mee geschreven. Zijn er nog meer zaken waar u last van hebt? Hebben we alles zo? Cliënt: nee, dat is het wel zo n beetje. Prima, dan wil ik het nu graag over andere belangrijke zaken hebben, leg ik mijn schriftje even weg. Mocht er nog wat bij u opkomen, dan pak ik het er zo weer bij. [leg het schrift in de tas en de tas een aantal meter verderop] Cliënt begint weer over ziek zwak misselijk, zwaar leven Oh wacht even, zal ik even mijn schriftje er weer bij pakken? Levensvragenspel 9

10 Ik leg een kaart op tafel, daar wil ik het graag met u over hebben, als u dat ook wilt. Voor we beginnen zou ik u willen vragen om een kaart uit te kiezen en die hardop voor te lezen. Doel van de oefening: Oefenen hoe je een gesprek op een respectvolle manier van problemen naar talenten kunt laten draaien. Let op: Houden cursisten het kort en expliciet? Het gaat in deze oefening echt om het maken van de draai. Cursisten mogen ervan uitgaan dat ze al in gesprek zijn met client. Ga ervan uit dat cursisten een voorkeur zullen hebben voor een of meerdere oefeningen en weerstand ten opzichte van andere oefeningen. Dat mag ook. Cursisten moeten kiezen wat bij henzelf past en wat zij denken dat bij een client zou passen. Dit kunnen ze ontdekken door te oefenen. 6) Schrijfoefening: Geluksgerichte vragen Welke vragen kun je stellen om achter iemands passie te komen? Schrijf ze hieronder op: Doel van de oefening: Cursisten hebben vaak een eigen repertoire aan goede vragen. Het werkt beter om mensen zelf vragen te laten bedenken en van elkaar te leren dan de vragen gewoon op te noemen. Ter inspiratie krijgen ze de thuisopdracht mee. Let op: Waardeer de input van de cursisten, ze komen altijd met goede ideen. 10

11 Ter inspiratie: thuisopdracht vind de passie! Onderstaande huiswerkopdracht kan meegegeven worden aan een deelnemer van de Geluksroute, om hem ook buiten de sessies te helpen na te denken over wat hij met zijn leven wil. Passie - Wat deed je graag in je werk? - Wat doe je het liefst in je privéleven? Sterkten - Waar ben je goed in? - Waarvan zeggen anderen dat je daar goed in bent? Talenten - Wat zijn je natuurlijke talenten (bijvoorbeeld muziek maken, tekenen, goed kunnen luisteren, besluiten kunnen nemen, )? Droom - Stel dat je onbeperkt tijd en geld had, en je kunt niet falen, wat zou je dan doen? Waarden - Stel je jouw verjaardag op je oude dag voor. Wat zou je willen dat je dierbaren over je zeggen? - Bedenk dit voor twee tot drie verschillende mensen van wie je houdt: een familielid, een vriend of een ander persoon naar keuze. De volgende vragen helpen je op weg: - Wat wil je dat ze zeggen over hun relatie met jou? - Wat wil je dat ze is bijgebleven over je karakter? - Over wat je hebt bereikt? - Over je eigenaardigheden? - Over wat je voor hen hebt betekend? - Stel je mag aan het eind van je leven maar een enkele herinnering meenemen naar het hiernamaals, voor welke herinnering zou je kiezen? - Uit de dingen die je net bedacht hebt kun je je eigen waarden afleiden; dingen die voor jou belangrijk zijn. Denk hierbij aan dingen als genot, echtheid, spontaniteit, vriendschap, mededogen, ondernemingszin, creativiteit, verantwoordelijkheid etc. Bijdrage - Wat zie je als je belangrijkste toekomstige bijdrage aan anderen? - Wat gebeurt er in de maatschappij dat je erg raakt? Invloed - Stel je voor dat je drie mensen mag uitnodigen voor een diner. Mensen die je sterk hebben geraakt of beïnvloed in het verleden of nu. Wie zijn dit, en welke kwaliteiten dicht je deze mensen toe? Balans - Welke activiteiten heb je nodig om in balans te zijn? Denk hierbij aan de volgende vier dimensies: - fysiek (sporten en goede voeding) 11

12 - spiritueel (meditatie of in de natuur zijn) - mentaal (leren of lezen) - sociaal/emotioneel (tijd besteden aan je vrienden of iemand vergeven). Inspiratie Wat zijn je lievelingsboeken en lievelingsfilms? Wat spreekt je hieraan bijzonder aan? 12

13 - 7) Oefening: Wat zijn jouw waarden? Het belangrijkste in het leven is weten wat het belangrijkste is. Opdracht: Wat is voor jou belangrijk in het leven? Bekijk deze waarden (zie volgende pagina) en kruis intuïtief aan welke voor jouw belangrijk zijn. Je kunt zoveel aankruisen als je wilt. Als je waarden mist die voor jouw belangrijk zijn, voeg deze gerust toe. Schrijf vervolgens je top 5 op van je persoonlijke waarden. 13

14 avontuur groei seksualiteit tijd beleefdheid welvaart onafhankelijkheid tolerantie originaliteit gulheid ondernemendheid eer bescheidenheid hartstocht oorspronkelijkheid traditie betrokkenheid humor kracht trouw bewust leven innerlijke rust oprechtheid uitmuntendheid invloed individualiteit openheid authenticiteit competitie inzicht orde initiatief ondersteuning doorzettingsvermogen plezier verantwoordelijkheid creativiteit kennis prestatie verscheidenheid moed leiderschap succes autonomie controle respect rechtvaardigheid vriendelijkheid discipline leren religie vriendschap echtheid lesgeven solidariteit levenskunst milieubewustzijn liefde samenleving vrijheid hobby s dienstbaarheid schoonheid waarheid eerlijkheid loyaliteit sensatie werken eenvoud vrede betrouwbaarheid wijsheid erkenning macht speelsheid winnen expressie mededogen spiritualiteit vernieuwing familie spanning tevredenheid zachtmoedigheid fantasie geluk spontaniteit zekerheid integriteit naastenliefde stabiliteit ontwikkeling geld natuur status zorgzaamheid balans harmonie flexibiliteit vertrouwen gerechtigheid dankbaarheid verbondenheid relaties gevoeligheid geloof intelligentie teamgeest work-life balance sportief fairness hartelijkheid levendigheid modebewustzijn ruimdenkendheid genot zorgvuldigheid gastvrijheid Mijn belangrijkste waarden 1) 2) 3) 14

15 4) 5) Doel van deze oefening: Door zelf de waardenoefening in te vullen krijgen cursisten een gevoel van wat het betekent om achter je eigen waarden te komen en hoe dat richting kan geven aan wat belangrijk is in je leven Let op: Wat doet het met mensen? Vraag naar de beleving als ze deze oefening doen. Waarden zijn heel persoonlijk, cursisten hoeven niet te delen. Oordeel nooit. Veel cursisten vinden het moeilijk om een keuze te maken. Benoem dat, zodat cursisten begrijpen dat dat niet erg is. 8) Oefening: Vindt een activiteit! Nu is het tijd om alle geleerde dingen toe te passen en een gesprek te oefenen. Tijdens het zoeken naar een activiteit die aansluit op de passie van de deelnemer ligt een valkuil. Veel consulenten focussen te snel op de eerste, de beste activiteit die de deelnemer noemt. Om die valkuil te omzeilen stel je een activiteitenlijst op. Vorm een groepje van twee mensen: consulent, observator. Laura en/of iemand uit je groep speelt de deelnemer. Als je zelf een deelnemer speelt, mag je een rol bedenken of je speelt jezelf of iemand die je kent. Oefen 30 minuten, bespreek dan met je groepje circa 10 minuten na. Daarna wisselen, zodat iedereen aan de buurt komt. Activiteitenlijst De opdracht is om zoveel mogelijk activiteiten te verzamelen in deze in de activiteitenlijst op te schrijven. Stel hierbij geen beperkingen of voorwaarden: oordelen en waarden zijn voorlopig nog niet van toepassing. Het moet nu nog niet realistisch of haalbaar zijn. De lijst is opgedeeld in drie gesprekstechnieken: a) Kindertijd/jeugd: Wat de deelnemer altijd al wilde doen o Welke droom had je? o Wie was je held? o Wat wilde je worden (beroep)? b) Life review: Mooie herinneringen, momenten waarop iemand zich gelukkig voelde o Welke herinneringen waren bijzonder belangrijk in jouw leven? o Bij welke activiteiten had je veel plezier / gingen je ogen van twinkelen? c) Toekomstdroom: Wat zou de deelnemer in de toekomst willen doen o Wat is je droom? Wat zou je doen, als niets je tegen zou houden? o Is er iets dat je je hele leven al wilde doen? d) Concrete activiteit: laat de deelnemer zelf bij een passie meerdere activiteiten bedenken 15

16 e) Anticipated regret: kijk dan samen met de deelnemer na de lijst en maak een keuze voor een activiteit. Hierbij worden geen eisen gesteld, maar het is wel van belang dat de deelnemer intrinsiek gemotiveerd is om deze activiteit te gaan doen. Een manier om dat te achterhalen is de methode van anticipated regret. Hierbij stel je de vraag: Wat zou je betreuren, als je het over 5 jaar niet had gedaan? 16

17 Activiteitenlijst a) Kindertijd /jeugd b) Herinneringen / life c) Toekomstdroom review Passie: Passie: Passie: Activiteiten: Activiteiten: Activiteiten: Observatieformulier Geef je lesboekje aan de observator en laat hem of haar onderstaand formulier invullen. Aandachtspunten Observaties Suggesties voor verbetering Technieken klacht kracht Passie activiteit: lukt het om het concreet te maken? Sturen versus autonomie: is activiteit van de client of van 17

18 de consulent? Nabespreking - Wat heeft de consulent ervaren? - Wat heeft de cliënt ervaren? - Wat hebben de observatoren gezien? - Tips ter verbetering (opbouwende kritiek) Doel van de oefening: 1. Passies van deelnemers achterhalen. 2. Vanuit de passies komen tot concrete activiteiten, liefst zoveel mogelijk. 3. Om zoveel mogelijk geluksgerichte gesprekstechnieken te oefenen in een opdracht waar alles bij elkaar komt. Let op: Een van de pijlers van geluksgericht werken is autonomie. Als consulent kan het lastig zijn om de deelnemer in zijn autonomie te laten, bijvoorbeeld omdat je al weet wat goed voor de ander zou zijn. Het is al goed al cursisten zich bewust worden als ze gaan sturen. 9) Oefening: Vul een rapportage formulier in Het schrijven van een rapportage voor de projectleider hoort bij de taken van een geluksconsulent. Hoe doe je dat zo effectief mogelijk? Haal je een van de behandelde casussen voor ogen. Schrijf hierover een rapportage. Denk eraan dat het helder voor de projectleider moet zijn. De projectleider bepaalt gebaseerd daarop of het geld toegekend wordt. Maak helder in hoeverre het budget een bijdrage aan het bereiken van het doel kan leveren. Vooral de vraag naar de relatie tussen de activiteit en de passie van de kandidaat is belangrijk voor de beslissing van de projectleider. Aan het eind is tijd voor vragen. Doel van de oefening: 1) Ervaren dat op korte manier in de rapportage / aanvraag alles samen komt. 2) Begrijpen wat de projectleider belangrijk vindt om terug te lezen om een oordeel te kunnen vormen. Let op: Belangrijk is de relatie tussen de passie en de activiteit. De consulent mag in steekwoorden een beschrijving maken. 18

19 19

20 Aanvraagformulier Geluksroute (Origineel naar gemeente, kopie naar kandidaat) Onderwerp: Aanvraag Geluksroute Ter uitvoering van het project Geluksroute, wordt voorgesteld aan de heer/ mevrouw...[naam CLIENT]...[ADRES]...[POSTCODE / PLAATS]...[TELNR.]...[GEB.DATUM] een financiële bijdrage toe te kennen met het doel de deelname aan de samenleving te bevorderen. Toelichting: De heer/mevrouw.. [NAAM] bevindt zich in de volgende situatie: [Geef een kernachtige weergave van de persoonlijke omstandigheden.] Beschrijf in eigen woorden het sociale isolement: Beschrijf in steekwoorden hoe de kandidaat zijn/haar leven wil leiden [antwoord op de vraag hoe wil je jouw leven leiden / waar word je gelukkig van? / twinkelen / passie / etc.] De kandidaat heeft een aanvraag ingediend voor: [Omschrijf de activiteit] 20

21 Zijn er voorliggende voorzieningen waar de kandidaat gebruik van kan maken? Zo ja, welke: Beschrijf de relatie tussen de activiteit en de passie van de kandidaat: [Duurzaamheid van de oplossing] De kosten worden gemaakt bij [NAAM ORGANISATIE/BEDRIJF] Voorgesteld wordt om een eenmalige financiële bijdrage te verstrekken van [BEDRAG]. (maximaal 450,-) Nadere gegevens In hoeverre sluit de activiteit aan bij de ziekte(s), stoornissen of beperkingen (bv. uitdaging van de beperkingen, oefening, beperkingen spelen geen rol)? Kandidaat en ondergetekende hebben het volgende plan opgemaakt (stappen): 21

22 Financiering: Totaalbedrag (offerte): Externe financiers en fondsen.. Gemeente Kandidaat zelf De gemeentelijke bijdrage van maximaal 500,- wordt besteed aan:.... Getekend door consulent: Naam Handtekening: Datum: Plaats: De kandidaat verleent bij ondertekening toestemming voor het indienen van de aanvraag bij de [ORGANISATIE]. Bovendien verleent de kandidaat toestemming aan de organisaties [X], [Y] en [Z] en de afdeling financiën van [X] om onderling persoonsgegevens van de kandidaat uit te wisselen voor zover dat noodzakelijk is voor de realisatie van de persoonlijke activiteiten en voor de duur van maximaal 1 jaar. Deze organisaties verplichten zich een deugdelijk administratie te voeren en persoonsgegevens afdoende te beschermen en beveiligen en niet voor andere doeleinden te gebruiken dan voor de uitvoering van het project Geluksroute. Tot slot verleent de kandidaat medewerking aan het onderzoek van Universiteit Twente naar de effecten van de Geluksroute. Naam kandidaat: Handtekening kandidaat: Rekeningnummer kandidaat: De aanvraag wordt ter goedkeuring voorgelegd aan de projectleider. Na goedkeuring regelt de afdeling financiën de betaling aan de organisatie waar de kosten worden gemaakt of aan de kandidaat zelf. 22

23 Voor akkoord, Plaats: Datum: Projectleider Geluksroute 23

24 10) Oefening: Wat doe je met non-activiteit? Het kan gebeuren dat iemand in de boostersessie nog niet is begonnen met de geplande activiteit. Hoe ga je hiermee om? Het is immers de laatste sessie. Hoe kan je iemand alsnog activeren? Maak groepjes van twee (consulent en deelnemer), oefen 10 minuten, bespreek 5 minuten na en wissel dan. Oefen hoe je de deelnemer het beste kunt helpen om de activiteit te plannen en uit te voeren, zonder te sturen. Doorloop de volgende stappen: a) Maak een stappenplan: Bespreek welke kleine stappen genomen kunnen worden om tot daadwerkelijke uitvoering te komen b) Positieve gevolgen bespreken. Om te deelnemer te motiveren laat hem de positieve gevolgen die uit de activiteit kunnen voortkomen opnoemen, zoals nieuwe contacten, een nieuwe vaardigheid leren, het leuke gevoel als je iets goed kunt etc. c) Benoem alle mogelijke valkuilen. Bedenk samen met de deelnemer welke drempels er op zijn of haar pad kunnen komen bij het uitvoeren van de activiteit, bijvoorbeeld angst of gebrek aan vervoermiddelen. Laat de deelnemers alles optellen wat hem misschien tegen zou kunnen houden. d) Bespreek hoe je met de valkuilen om kunt gaan. Vraag in eerste instantie hoe de deelnemer daarmee om zou kunnen gaan, stel pas zelf iets voor als de deelnemer echt niet verder komt. Doel van de oefening: Methodes aanreiken die kunnen helpen een deelnemer te motiveren en te activeren. Let op: Vaak geven cursisten aan dat ze dit niet te hoeven oefenen. Dat is prima. 11) Feedback rondje Wat heb je meegenomen, waar heb je nog problemen mee? Hoe vond je de training? Heb je verbetervoorstellen? Deze dingen wil ik in de praktijk omzetten/erop letten: 24

25 25

26 12) Overzicht van werkvormen die je kunt gebruiken Probleem weg leggen Geluksvragen stellen o Wat maakt je gelukkig? Wat wil je met je leven doen? Wat wil je in het leven bereiken? Hoe kan je deelnemen aan het maatschappelijk leven? Huiswerkopdracht Activiteitenlijst o Lijst met mogelijke activiteiten die in het verleden van betekenis waren gemaakt; o Lijst aangevuld met activiteiten die de deelnemer altijd al wilde doen, zoals een droom uit de kindertijd, en met activiteiten die de deelnemer graag in de toekomst zou willen doen; o Volledige lijst van mogelijke activiteiten gemaakt. o Bij het bekijken van de lijst op gelet waar de deelnemer intrinsiek van gemotiveerd raakt en wat hem of haar gelukkig maakt en zelfrealisatie en sociale integratie bevorderd; o Verteld dat er geen eisen zijn anders dat de deelnemer denkt dat de activiteit kan helpen een gelukkiger leven te leiden. Life-review o Herinneringen die bijzonder belangrijk en vaak ook vormend voor het zelfbeeld waren in iemands leven naar voren halen. Het gaat erom dat de deelnemer over herinneringen verteld die over bepaalde activiteiten gaan die hem gelukkig maakten en waarbij hij of zij contact met anderen had; Droomvraag Wensen uit kindertijd Anticipated regret (bij activiteitkeuze) o Over welke activiteit zou je het meest spijt hebben als je ze niet had gedaan over een aantal jaren? Stappenplan o Besproken welke stappen genomen kunnen worden en wat de deelnemer moet doen om de activiteit ook daadwerkelijk tot uitvoering te brengen. (Mogelijke) positieve uitkomsten bespreken (Mogelijke) valkuilen bespreken en oplossingen 26

27 o Mogelijke hinderen en valkuilen in kaart gebracht die het beginnen/continueren van de activiteit zouden kunnen belemmeren of voorkomen en besproken hoe met deze om te gaan. 27