Ministerie van VWS Memo toepassing rekenregel decentralisatie begeleiding

Transcriptie

1 1 Ministerie van VWS Memo toepassing rekenregel decentralisatie begeleiding Aanleiding In de Bestuursafspraken tussen Rijk en medeoverheden zijn afspraken gemaakt over de decentralisatie van de AWBZ functies begeleiding en kortdurend verblijf. Onderdeel van de Bestuursafspraken zijn de financiële voorwaarden waaronder deze decentralisatie zal plaatsvinden. Ten tijde van de gesprekken met de VNG over de Bestuursafspraken was er nog veel onduidelijk over de omvang van het over te hevelen budget. Deze onduidelijkheid werd ondermeer veroorzaakt doordat er nog geen duidelijkheid was over de vormgeving van de maatregelen om de pgb-regeling beheersbaar te maken (pgb-maatregel) en de toegang tot de AWBZ te beperken (IQmaatregel). Bovendien was het onderzoek naar bijzondere groepen op basis waarvan besloten wordt of er groepen achter zouden moeten blijven in de AWBZ- nog niet gestart. Ook waren de realisatiecijfers nog niet beschikbaar en moest er nog onderzoek worden verricht naar de geleverde extramurale begeleiding aan cliënten met een verblijfsindicatie. Om tot overeenstemming te komen met de VNG zijn er drie afspraken gemaakt: 1) de doelmatigheidskorting op het over te hevelen bedrag (excl. het bedrag dat samenhangt met hulpmiddelen en de inloopfunctie GGZ) bedraagt 5% (i.p.v. 140 mln.); 2) er is een rekenregel afgesproken die wordt gehanteerd bij het vaststellen van het over te hevelen bedrag; 3) een onafhankelijke instantie wordt verzocht voor de meicirculaire te toetsen of de relevante beschikbare budgetten conform de rekenregel aan de gemeenten worden overgedragen. Ten tijde van het sluiten van de bestuursafspraken was de besluitvorming over enkele onderwerpen nog niet afgerond en kon het over te hevelen bedrag nog niet worden vastgesteld. Om die reden is een rekenregel (zie bijlage) afgesproken en werd een bandbreedte als indicatie voor het over te hevelen bedrag aangeven. Deze bandbreedte lag van 2,1 mld. tot 3,3 mld. In de voortgangsrapportage Hervorming Langdurige Zorg (kamerstuknummer 30597, nr. 218; hierna HLZ brief) is de bandbreedte teruggebracht tot een ondergrens van 2,7 mld. en een bovengrens van 3,1 mld. (budget 2014, inclusief de korting van 5%; exclusief de nominale index). De Algemene Rekenkamer heeft een onderzoek aangekondigd naar de AWBZ, waarbij specifiek wordt gekeken naar de onderbouwing van het budget dat in het kader van de decentralisatie aan het gemeentefonds wordt toegevoegd. Opbouw van het memo In aanloop naar de meicirculaire 2012 moet het definitieve budget voor 2013 worden vastgesteld. In dit memo wordt voor de VNG toegelicht op welke wijze dit bedrag tot stand is gekomen en de keuzes, aannames en bronnen die daaraan ten grondslag liggen. In dit memo wordt de onderbouwing van bedragen expliciet aangegeven en wordt expliciet gemaakt als er wordt afgeweken van de rekenregel in de bestuursafspraken (inclusief argumentatie). Het memo kan worden gebruikt als basis voor het onderzoek door de Algemene Rekenkamer. Individuele gemeenten worden geïnformeerd over de hoogte van het budget voor hun gemeente in de meicirculaire van het gemeentefonds Dit hangt nauw samen met het verdeelmodel dat hiertoe door de onderzoekscombinatie Cebeon/Regioplan wordt ontwikkeld. In de voortgangsrapportage van 1 november is er weer meer duidelijkheid ontstaan over het over te hevelen bedrag. In dit memo wordt achtereenvolgens ingegaan op: 1) Het berekenen van het over te hevelen bedrag voor het onderdeel pgb 2) Het berekenen van het over te hevelen bedrag voor het onderdeel zorg in natura. Hierbij komen aan de orde: a. begeleiding voor verblijfsgeïndiceerden b. specifieke groepen c. kortdurend verblijf d. het budget voor hulpmiddelen

2 2 e. het budget voor de inloopfunctie GGZ f. IQ maatregel g. De eigen bijdrage 3) Het totaal over te hevelen bedrag en de decentralisatiekorting van 5% 4) De gevolgen van de IQ maatregel 5) Het proces richting meicirculaire 2012 I. Begeleiding: pgb s In de rekenregel staat dat het over te hevelen bedrag gecorrigeerd wordt voor de effecten van maatregelen om de pgb s beheersbaar te maken. 1. Toelichting op de maatregelen om de pgb-regeling beheersbaar te maken Het kabinet heeft besloten de toegang tot het pgb te beperken tot personen met een verblijfsindicatie per 1 januari Mensen die al een pgb hebben behouden dit recht tot 1 januari Het recht op zorg voor mensen met een extramurale indicatie blijft bestaan, maar de keuzemogelijkheid voor een pgb komt te vervallen. Vanaf 2013 zijn de gemeenten verantwoordelijk voor nieuwe instroom en cliënten die na een herindicatie een beroep (blijven) doen op ondersteuning in de vorm van begeleiding of kortdurend verblijf. Vanaf 2014 worden gemeenten ook verantwoordelijk voor bestaande cliënten. Hiermee wordt een aanzienlijk deel van de personen met een extramurale indicatie voor begeleiding en kortdurend verblijf onder de verantwoordelijkheid van gemeenten gebracht. Het is niet de bedoeling dat de onbeheersbare pgb regeling in de Wmo herleeft. De pgb maatregelen worden daarom -cf. de Bestuursafspraken- in de Wmo doorvertaald. De plicht voor gemeenten om naast een voorziening in natura- een pgb aan te bieden komt te vervallen, maar gemeenten behouden wel de mogelijkheid een pgb aan te bieden ( kan-bepaling ). Gemeenten kunnen dan zelf bepalen - door dit in hun verordening op te nemen - wanneer een burger voor een pgb in aanmerking komt. De pgb maatregelen leiden tot een besparing in de AWBZ ten opzichte van het geraamde groeipad vanuit de ex ante veronderstelling dat 1/3 van de cliënten geen beroep meer zal doen op publiekgefinancierde zorg als deze zorg niet in de vorm van een pgb geleverd wordt. De resterende 2/3 zal een beroep doen op zorg in natura. Deze veronderstelling is niet zomaar gekozen. Uit de SCP studie de opmars van het pgb blijkt dat 43% van de huidige budgethouders aangeeft dat de pgb regeling hen ertoe heeft gebracht publiek gefinancierde zorg te gebruiken. Uit een onderzoek van ITS blijkt dat 35% van de pgb houders zich niet tot de AWBZ zou hebben gewend als er geen pgb-optie zou zijn geweest. De veronderstelling van 1/3 vraaguitval is op verzoek van enkele fracties in de Tweede Kamer getoetst door het Centraal Planbureau (CPB) 1. Het CPB acht de veronderstelling plausibel en meent bovendien dat op de lange termijn (na 2015) het percentage afhakers kan stijgen tot 45%. Het CPB veronderstelt geen weglek van deze mensen naar andere voorzieningen. De veronderstelling is dat de kan-bepaling ten aanzien van het pgb de gemeenten de mogelijkheid biedt het beleid ten aanzien het pgb in de Wmo zodanig in de verordening vorm te geven dat de vraaguitval ook in de Wmo optreedt. Er is geen reden om aan te nemen dat het eenvoudiger is om binnen de budgettaire ruimte te blijven in de AWBZ (met zorgplicht) dan in de Wmo (met compensatieplicht). Onder beide regimes zullen zorgkantoren dan wel gemeenten inspanningen moeten doen om een zorg in natura aanbod te contracteren dat aansluit bij de behoeften van de cliënten en daarmee voldoet aan de zorg- dan wel compensatieplicht. De veronderstelling van de vraaguitval gaat er daarbij van uit dat een aanzienlijk deel van de mensen 1 Effecten van het kabinetsvoorstel voor het pgb (op verzoek van de Tweede Kamerfracties Groenlinks, PvdA, D66, SP, SGP, CU en Partij voor de Dieren; CPB notitie; 8 september 2011

3 3 geen zorg wil ontvangen (of niet gecompenseerd wil worden) als dit niet in de vorm van een pgb, maar in natura geleverd wordt. De veronderstelling dat 1/3 van de populatie met een pgb geen beroep meer zal doen op de publiekgefinancierde zorg wordt derhalve ook financieel doorvertaald naar de Wmo. In het over te hevelen budget wordt rekening gehouden met het wegvallen van deze zorgvraag, waarmee de gehanteerde aannames in de AWBZ en de Wmo gelijk zijn. Monitor pgb maatregel De veronderstelling dat er als gevolg van de maatregelen om het pgb beheersbaar te houden 1/3 van de budgethouders geen beroep meer zal doen op publiekgefinancierde zorg is een ex ante veronderstelling. In 2012 worden de nieuwe cliënten voor het eerst geconfronteerd met de pgb maatregel in de AWBZ. De effecten van de maatregel zullen in 2012 worden gevolgd. Indien de veronderstelling dat de vraag naar publiekgefinancierde zorg met 1/3 af zal nemen niet door de bevindingen in 2012 worden gestaafd, dan kan dit leiden tot een aanpassing van het over te hevelen budget voor Dus, is er meer uitval dan verondersteld, dan kan dit tot een verlaging van het over te hevelen budget leiden en vice versa. Dit vergt bestuurlijk overleg. Voor het budget 2013 zal dit geen effect meer hebben. Per 1 januari 2012 wordt een vergoedingsregeling persoonlijke zorg in de AWBZ geïntroduceerd voor uitzonderlijke gevallen die geen recht meer hebben op een pgb, maar waarvoor nog geen adequaat aanbod van zorg in natura beschikbaar is. Met deze vergoedingsregeling is 50 mln. gemoeid die onderdeel uitmaakt van het budget dat is gereserveerd voor de 2/3 weglek naar zorg in natura. In het over te hevelen bedrag naar gemeenten is ook rekening gehouden met deze 2/3 weglek. De vergoedingsregeling heeft hierdoor geen gevolgen voor het over te hevelen budget naar gemeenten. Op gemeentelijk niveau is overigens, vanwege de kan-bepaling pgb, een vergoedingsregeling niet nodig. 2. Gebruik van de pgb regeling in cijfers (Let op: alle cijfers in het onderdeel pgb zijn voor begeleiding en kortdurend verblijf opgeteld). Begin 2012 zijn er ca pgb-houders die alleen begeleiding hebben en ca die begeleiding hebben in combinatie met een andere functie 2. Zonder beleidswijziging is de verwachting dat er eind 2014 ca pgb-houders met alleen begeleiding zullen zijn en ca pgb-houders met begeleiding in combinatie met een andere functie (zie tabel 1). Dit is een stijging van ca. 43% in 3 jaar. Deze groeiverwachting voor de komende jaren is gebaseerd op meerjarig historisch gemiddelde in- en uitstroomcijfers. In de toets van het CPB wordt gesteld dat deze groeiverwachting zonder beleidswijziging plausibel is. De totale pgb-uitgaven groeien fors. Het kabinet houdt hier rekening mee door het beschikbare bedrag voor pgb-uitgaven in 2011 ( mln) te verhogen tot mln in Niettemin zouden de pgb-uitgaven zonder beleidswijziging nog meer toenemen tot 3,5 mld, wat tot een tekort leidt van ca. 0,7 mld in 2015 t.o.v. de in het kader geraamde uitgaven. Daarom zijn met ingang van 2012 maatregelen genomen om de pgb beheersbaar te maken. 2 Er zijn geen landelijke registratiecijfers beschikbaar van het aantal pgb-houders in de AWBZ naar functiegroep. De onderverdeling naar functie wordt bepaald aan de hand van Uvit-cijfers (van de grotere zorgkantoren) en vervolgens geëxtrapoleerd voor de landelijke situatie. Het gaat hier om een zeer grote steekproef (20%, bij 7 zorgkantoren). De representativiteit van het Uvitbestand is eerder onderzocht door een onafhankelijk onderzoeksbureau (ITS) dat concludeerde dat het representatief is. De Uvit cijfers worden ook voor de AWBZ gebruikt.

4 4 Tabel 1. Aantal pgb-houders begeleiding (onafgerond) stand start 2012 Geraamde stand ultimo 2014 (zonder beleidswijziging) Geraamde stand ultimo 2014 (na pgb maatregel) Effect pgb maatregel op aantal pgbhouders in 2014 Alleen BG BG plus andere functies Totaal begeleiding Het beperken van de toegang tot het pgb vanaf 2012 tot de groep met een verblijfsindicatie heeft tot gevolg dat er ca. 97 duizend pgb houders in 2014 worden geraamd (kolom 4) in plaats van de ca. 146 duizend pgb houders die werden geraamd zonder maatregelen (kolom 3). Het effect van de pgb maatregel op het aantal pgb houders wordt daarmee geraamd op ca. 49 duizend (kolom 5); dit is de 1/3 (van de ca. 146 duizend) die wordt verondersteld geen publiekgefinancierde begeleiding meer te zullen vragen als dit niet in de vorm van een pgb geleverd wordt. 3. Het budget dat samenhangt met de pgb regeling in 2014 Vanaf 2014 worden gemeenten verantwoordelijk voor alle mensen met een behoefte aan extramurale begeleiding en kortdurend verblijf. Deze functies in de AWBZ komen in het geheel te vervallen; ook voor bestaande cliënten. De hoogte van het bedrag dat over gaat naar gemeenten wordt voor het onderdeel pgb als volgt bepaald: de gerealiseerde uitgaven pgb-begeleiding 2011 vormen de basis (zie box1). Box 1: basisjaar 2011 In de bestuursafspraken is vastgelegd dat de basis voor het over te hevelen bedrag de gerealiseerde uitgaven in 2010 zijn. Bovendien is afgesproken dat de kosten voor de mensen op de wachtlijst pgb die alsnog een pgb krijgen hierbij worden opgeteld Bij de berekening van het over te hevelen bedrag voor het onderdeel pgb wordt van deze afspraak afgeweken in die zin, dat niet 2010, maar 2011 als basis wordt genomen. Hiervoor zijn de volgende argumenten: De basis 2011 ligt in tijd dichter bij het overgangsjaar 2013/2014. De uitgaven rond pgb ontwikkelen zich minder stabiel dan de uitgaven voor zorg in natura. Door te kiezen voor 2011 als basisjaar is de basis actueler en dus realistischer; Door 2011 als basisjaar te kiezen worden de realisatiecijfers niet vervuild door de pgbwachtlijst in Hierdoor hoeven we niet te corrigeren voor de wachtlijst, die bovendien in de registraties technisch moeilijk te traceren is; Binnen de bestuurlijke afspraken is ruimte voor deze afwijking met de passage die is opgenomen ten aan zien van de pgb maatregelen en luidt: Het over te hevelen bedrag gecorrigeerd voor de effecten van maatregelen om de PGB s beheersbaar te maken. NB: voor het over te hevelen budget voor 2014 en verder kunnen de realisaties van de pgb in 2012 nog een rol spelen (zie p.3) De realisatiecijfers 2011 worden verhoogd met de reële (volume)groeiverwachting voor de jaren na 2012 t/m 2014 indien er geen beleidswijziging (pgb maatregelen) zou hebben plaatsgevonden.

5 5 Deze raming inclusief volumegroei wordt vervolgens met 1/3 e verlaagd vanwege de veronderstelling dat 1/3 e van de pgb houders afziet van publiekgefinancierde zorg. Hiermee wordt voor het onderdeel pgb afgeweken van het groeipercentage van 2,5% zoals genoemd in de bestuursafspraken (zie box 2). De geraamde volumes worden tenslotte vermenigvuldigd met prijzen. Box 2: reële groei in plaats van 2,5% voor pgb In de bestuurlijke afspraken staat dat de middelen tot en met 2015 worden geïndexeerd met de daarvoor in 2011 geraamde reële groeiruimte voor de AWBZ van gemiddeld 2,5% per jaar. In deze berekening wordt hiervan afgeweken door ten aanzien van het pgb niet uit te gaan van 2,5%, maar van de reële groei, waarmee beter wordt aangesloten bij de verwachte ontwikkeling ten aanzien van pgb s tot en met De passage uit de bestuursafspraken: het over te hevelen bedrag wordt ( ) gecorrigeerd voor de effecten van de maatregelen om de pgb s beheersbaar te maken bieden hier de ruimte toe. De prijs Uitgaande van de reële groeiramingen voor het onderdeel pgb bedraagt het totaal aantal (voormalig) pgb-houders bij gemeenten ultimo 2014 ca personen (zie tabel 1). In de berekeningen is verondersteld dat de groep die in plaats van een pgb kiest voor zorg in natura niet méér kost. In de raming van de pgb maatregelen wordt gerekend met een gemiddeld jaarbudget per pgb. Dit jaarbudget bedraagt gemiddeld per pgb-houder, indien men alleen begeleiding ontvangt en per pgb-houder indien ook andere functies zijn geïndiceerd. Het over te hevelen budget voor het onderdeel (voormalig) pgb wordt daarmee geraamd op 977 mln. Voor de onderbouwing van de berekening zie tabel 2. Tabel 2 De gemiddelde prijs voor 2014 is opgebouwd uit 4 elementen gem. prijs aantal totale uitgaven groep die alleen begeleiding ontvangt groep die vanaf 1 januari zorg ontvangt 9.619, ,57 roep die gedurende 2014 instroomt 4.808, ,11 Totaal ,68 groep die begeleiding in combinatie met andere functies ontvangt groep die vanaf 1 januari zorg ontvangt , ,25 groep die gedurende 2014 instroomt 6.341, ,38 Totaal ,63 totaal over te hevelen voor begeleiding en kortdurend verblijf (pgb) ,31 Gemiddelde (reken)prijs totaal ,54

6 6 Gevolgen pgb maatregel voor de Wmo Het financiële gevolg van de pgb-maatregel is als volgt: Zonder beleidswijziging zouden de kosten voor gemeenten grofweg 1,47 mld bedragen (nl (tabel 1) * ,54 (tabel 2)), circa 1/3 hoger dan de nu geraamde 0,98 miljard (afgerond). Box 3: gevoeligheidsanalyse budget voor veronderstelling 1/3 vraaguitval. Over te hevelen budget pgb (in miljarden euros) Veronderstelde vraaguitval % 0,23 1,08 1,20 32% 0,20 0,98 1,08 40% 0,18 0,86 0,95 Het budget voor pgb s in 2013 (overgangsjaar) Vanaf 1 januari 2013 zijn gemeenten verantwoordelijk voor nieuwe instroom van mensen met een nieuwe aanvraag voor begeleiding en mensen waarvan de indicatie in 2013 afloopt en een beroep (blijven) doen op begeleiding (herindicaties). Om het over te hevelen bedrag voor 2013 te bepalen is onderzoek gedaan naar het aantal herindicaties en de netto-instroom in Hieruit blijkt dat het aantal herindicaties voor de groep die alleen begeleiding ontvangt 47% bedraagt en voor de groep die begeleiding in combinatie met andere zorg op jaarbasis 29% bedraagt. Uit tabel 3 blijkt dat dit voor pgb leidt tot een over te hevelen bedrag in 2013 van 204,5 mln.

7 7 Tabel 3 budget 2013 pgb alleen begeleiding begeleiding plus andere functies 1 instroom per maand aandeel van de populatie voor desbetreffende 2 functie 51,1% 22,7% 3 instroom per maand totale instroom per jaar doorstroom naar WMO 68% 68% 6 totale instroom per jaar populatie start aantal mensen herindicatie 46,80% 29,33% 9 totaal aantal mensen met herindicatie doorstroom naar wmo 68% 68% 11 totaal aantal mensen met herindicatie totale populatie in WMO (instroom plus herindicatie) uitstroom gedurende het jaar totale populatie in de WMO gemiddelde bijdrage obv 6 maanden) 4.809, ,73 16 totale uitgaven in miljoenen 141,17 63,33 1 de bruto instroom per maand aandeel van de mensen dat deze functie 2 ontvangt 3 instroom per maand ( rij 1 * rij 2) 4 totale instrom per jaar (rij 3*12) 5 doorstroom naar de WMO (32% valt af) 6 resterende populatie (0,32 * rij 5) 7 aantal mensen met pgb op 1 januari % van de mensen dat een herindicatie krijgt totaal aantal mensen met herindicatie (rij 7 * rij 9 8) 10 doorstroom naar de WMO (32% valt af) totaal aantal mensen met herindicatie dat 11 doorstroomt (rij 9 maal rij 10) 12 totale populatie in de wmo (rij 6 + rij 11) uistroom gedurende het jaar (10%) (rij 12 * 13 10%) totale populatie in de wmo na uitstroom (rij min rij 13) 15 gemiddelde bijdrage op basis van 6 maanden totale uitgaven in miljoenen (rij 14 maal rij gedeeld door

8 8 II. Begeleiding zorg in natura in 2014 Bij de bepaling van het over te hevelen budget voor het onderdeel zorg in natura zijn de volgende vijf stappen te onderscheiden (cf. Bestuursafspraken): Conform de bestuursafspraken vormen de gerealiseerde uitgaven 2010 aan de functie begeleiding de basis voor het budget voor gemeenten voor het onderdeel zorg in natura. Deze bedragen 1,92 mld. Dit is het totaalbedrag voor dagbesteding, begeleiding en bijbehorend vervoer, inclusief de begeleiding voor jeugd. Deze basis wordt gecorrigeerd voor de volgende factoren: a) begeleiding voor verblijfsgeïndiceerden b) specifieke groepen c) kortdurend verblijf d) het budget voor hulpmiddelen e) het budget voor de inloopfunctie GGZ f) De eigen bijdrage Ook de IQ maatregel kan nog budgettaire gevolgen hebben voor gemeenten. Ad a: begeleiding voor verblijfsgeïndiceerden In de gerealiseerde uitgaven 2010 ( 1,93 mrd) zijn ook uitgaven opgenomen die worden gedaan aan begeleiding voor mensen met een verblijfsindicatie. Deze doelgroep blijft achter in de AWBZ, zodat het over te hevelen bedrag voor deze uitgaven moet worden gecorrigeerd. Hiermee is 183 mln gemoeid (bron: NZa/APE). Ad b: specifieke groepen Het kabinet is niet voornemens specifieke groepen onder de AWBZ te houden. Hiervoor vindt derhalve geen correctie plaats op het over te hevelen budget voor zorg in natura en pgb. Ad c: kortdurend verblijf Kortdurend verblijf wordt gedecentraliseerd naar gemeenten inclusief het bijbehorende budget. Directe realisatiecijfers van kortdurend verblijf in de vorm van ZIN worden niet geregistreerd. Om deze reden is uitgegaan van productieafspraken (bron: onderzoek bureau HHM). Het gaat dan om 64 mln. voor zorg in natura in De uitgaven aan kortdurend verblijf in de vorm van pgb s zijn reeds in de pgb-cijfers verwerkt. Ad d: hulpmiddelen Tijdens de begrotingbehandeling is de motie Gerbrands c.s. (Kamerstuk TK XVI nr. 52) aangenomen waarin de regering wordt verzocht geen Zvw hulpmiddelen of AWBZ hulpmiddelen over te hevelen naar de Wmo maar deze onder de Zvw te laten vallen en verder niets te veranderen aan de hulpmiddelen die nu onder de Wmo vallen. De taak van gemeenten ten aanzien van hulpmiddelen verandert daarmee niet; er gaat dus ook geen budget over. Ad e: inloopfunctie GGZ In opdracht van het ministerie van VWS heeft bureau HHM in 2011 onderzoek gedaan naar de inloopfunctie GGZ 3. HHM heeft een kwantitatieve analyse uitgevoerd op basis van gegevens van de NZA over 90% van de aanbieders van de inloopfunctie in Nederland. 84 van de 94 instellingen hebben deelgenomen aan het onderzoek. Bureau HHM becijfert dat, gecorrigeerd voor de nonresponse, de bijdrage uit de AWBZ voor de inloopfunctie 49,8 mln. bedraagt (peiljaar 2010). Dit bedrag wordt nominaal en reëel geïndexeerd en in 2013 ineens aan het gemeentefonds toegevoegd (geen overgangsjaar; de inloopfunctie kent geen (her) indicaties). 3 Inloopfunctie GGZ, een onderzoek naar de overheveling van AWBZ naar gemeenten; Bureau HHM; September 2011

9 9 Ad f: eigen bijdrage Na de overheveling van de functies begeleiding en tijdelijk verblijf zijn gemeenten in staat om, binnen de wet- en regelgeving, een deel van kosten op naar de gebruikers door te vertalen door het innen van eigen bijdragen. Er zijn geen directe gegevens over de geïnde eigen bijdragen voor begeleiding in de AWBZ. In 2009 bestond er nog geen eigen bijdrage voor de functie begeleiding en werd er in de totale AWBZ een eigen bijdrage geïnd van 54 mln. op zorg in natura. Medio 2010 is de eigen bijdrage voor begeleiding ingevoerd. In 2011 zal naar verwachting op basis van de realisatie in de eerste drie kwartalen in de AWBZ 113,1 mln. opgehaald worden aan eigen bijdragen op zorg in natura. Het verschil (rekening houdend met de groei in de eigen bijdrage 4 ) bedraagt 52 mln. Wij veronderstellen dat dit verschil tussen 2009 en 2011 wordt veroorzaakt door de invoering van een eigen bijdrage op begeleiding, aangezien er verder (m.u.v. indexering) geen wijzigingen in de eigen bijdragesystematiek hebben plaatsgevonden. Na decentralisatie kunnen gemeenten de eigen bijdragen op begeleiding (zorg in natura) ad. 52 mln. innen. Het over te hevelen bedrag wordt hiervoor verlaagd. Ten aanzien van pgb s beschikken we niet over informatie om de eigen bijdrage begeleiding in de AWBZ te bepalen. Na toepassing van deze correcties worden de gerealiseerde uitgaven 2010 geïndexeerd met een jaarlijkse volume-index van 2,5% (t/m 2015). Tabel 4: raming zin (* mln) Stap: basisjaar basis gerealiseerde uitgaven 2010 voor dagbesteding, begeleiding en bijbehorend vervoer, inclusief de begeleiding voor jeugd a begeleiding voor verblijfsgeindiceerden b bijzondere doelgroepen n.v.t. 2c kortdurend verblijf 64 2d effecten van de IQ maatregel PM 2ed Hulpmiddelen n.v.t. 2f inloopfunctie GGZ 50 Bruto Totaal g Eigen bijdrage -52 Netto Totaal Totaal inclusief volume index (2,5%), (exclusief IQ maatregel, doelmatigheidskorting van 5% en beschikbare nominale indexering) III. totaal over te hevelen bedrag voor pgb en Zin Over het totaal over te hevelen bedrag wordt een doelmatigheidskorting van 5% berekend (de middelen voor de inloopfunctie GGZ vallen cf. het Bestuursakkoord buiten de grondslag) en van het over te hevelen budget afgetrokken. In de bestuursafspraken is overeengekomen dat de korting hoger of lager kan uitvallen dan het in het Regeerakkoord opgenomen bedrag van 140 mln. (en 20 mln. in 2013) 4 De bijdrage is als volgt berekend. Het bedrag van 113,1 miljoen is op niveau 2009 gezet door deze te vermenigvuldigen met 0,924%. (er is een groei verondersteld van 2009 tot en met 2011 van 4% per jaar) Hieruit resulteert een bedrag van 104,56 miljoen. Van dit bedrag is 54,3 miljoen afgehaald (zijnde de eigen bijdrage in 2009 excl. begeleiding). Er resulteert dan een eigen bijdrage van 50,26, zijnde de berekende eb voor begeleiding prijspeil Deze is op zijn beurt geïndexeerd met 4%. Er resulteert een eigen bijdrage van 52,3 in 2010 (afgerond 52 miljoen).

10 10 Het over te hevelen budget wordt jaarlijks nominaal geïndexeerd tijdens het lopende jaar. Dit is in deze berekeningen dan ook nog niet opgenomen. Tabel 5: totaal over te hevelen bedrag exclusief gevolgen IQ maatregel en beschikbare nominale index Pgb Prijspeil 2011 Zin (excl inloopfunctie GGZ) Prijspeil 2010 Totaal pgb en Zin % korting Inloopfunctie GGZ Prijspeil 2010 Totaal over te hevelen bedrag exclusief IQ-maatregel en beschikbare nominale indexering Het budget 2013 voor zorg in natura is berekend op basis van cijfers van het CIZ over de instroom en het aantal herindicaties voor begeleiding zorg in natura in Met deze cijfers is berekend wat de instroom (nieuwe cliënten en herindicaties) naar de Wmo in deze periode geweest zou zijn. Dit instroompercentage is toegepast op de uitgaven Er zijn instroompercentages berekend en toegepast voor individuele begeleiding (33%), collectieve begeleiding (dagbesteding met en zonder vervoer) (23%) en kortdurend verblijf (10%). IV. de IQ maatregel In het Regeer- en Gedoogakkoord is een maatregel opgenomen om de toegang tot de AWBZ te beperken door het IQ criterium aan te passen. Structureel moet deze maatregel 250 mln. besparing opleveren. Er is op dit moment nog geen besluit genomen door het kabinet over de vormgeving van deze maatregel. In de HLZ brief is de Tweede Kamer toegezegd dat ze in het voorjaar van 2012 over de nadere uitwerking van deze maatregel wordt geïnformeerd, bij gelegenheid van de tweede voortgangsrapportage hervorming langdurige zorg. Op dit moment is het daarom nog niet mogelijk om de (financiële) consequenties van de IQ maatregel voor de Wmo in kaart te brengen. Op korte termijn zal besluitvorming plaatsvinden en zal onderbouwd worden welke financiële consequenties dit heeft voor gemeenten. V. Verdere tijdspad richting meicirculaire 2012 In de Meicirculaire 2012 van het gemeentefonds wordt het definitieve budget voor 2013 gecommuniceerd en een voorlopige raming 5 voor het budget 2014 e.v. Daaraan voorafgaande zal de Algemene Rekenkamer onderzoek doen naar de onderbouwing naar het budget dat wordt overgeheveld naar het gemeentefonds. Het wetsvoorstel Wmo is aan de Tweede Kamer aangeboden. Parlementaire behandeling van het wetsvoorstel kan leiden tot wijzigingen die budgettaire gevolgen hebben voor het budget 2013 en verder. Dit memo is dan ook onder voorbehoud van dergelijke wijzigingen. Dit memo wordt na bespreking met FIN, BZK en de VNG beschikbaar gesteld aan Cebeon/Regioplan om te gebruiken bij de ontwikkeling van een verdeelmodel voor deze middelen in het gemeentefonds en aan de Algemene Rekenkamer ten behoeve van hun onderzoek. 5 Vanwege monitor gevolgen pgb maatregel in 2012.

11 11 Bijlage: de rekenregel uit de Bestuurlijke afspraken Het in 2013 (naar rato) en 2014 over te hevelen bedrag staat thans nog niet vast. Het bedrag wordt aan de hand van de volgende rekenregel bepaald: de basis voor het over te hevelen bedrag in 2013 (naar rato) en 2014 zijn de gerealiseerde uitgaven in 2010 voor dagbesteding, begeleiding en bijbehorend vervoer, inclusief de begeleiding voor jeugd5 en exclusief begeleiding voor verblijfsgeïndiceerden. De kosten voor mensen op de wachtlijst PGB die alsnog een PGB toegewezen krijgen worden hierbij opgeteld. Dat geldt ook voor de middelen voor de inloopfunctie GGZ. Het over te hevelen bedrag wordt verlaagd voor de effecten van de IQ-maatregel, verhoogd met middelen uit de weglek IQ maatregelen (voorzover die weglekmiddelen ten goede komen aan de gemeenten) en gecorrigeerd voor de effecten van maatregelen om de PGB s beheersbaar te maken. Het bedrag wordt eventueel gecorrigeerd voor bijzondere doelgroepen, kortdurend verblijf en hulpmiddelen waarover ultimo juni 2011 wordt besloten. De middelen die betrekking hebben op de decentralisatie van hulpmiddelen en de inloopfunctie GGZ worden niet gekort met 5%. Naar huidig inzicht gaat het bij de decentralisatie van Begeleiding om een bedrag van tussen de 2,1 en 3,3 miljard in Hierbij is nog geen rekening gehouden met de gevolgen van de PGBmaatregelen. De effecten hiervan zijn op dit moment nog niet goed in te schatten. Het over te hevelen bedrag ontwikkelt zich tot het moment van decentralisatie in 2013/2014 met de daarvoor geraamde groeivoet binnen het Budgettair Kader Zorg die van toepassing is (deze bedraagt gemiddeld 2,5% per jaar) en een beschikbare nominale index volgens de thans gehanteerde systematiek binnen de AWBZ. Op het totale geïndexeerde budget dat wordt overgeheveld in 2013 en 2014 wordt een doelmatigheidskorting toegepast van 5%, waarmee beide partijen accepteren dat de korting lager of hoger kan uitvallen dan het vastgestelde bedrag van 140 miljoen (vanaf 2014) uit het regeerakkoord. Een onafhankelijke instantie wordt verzocht vóór de meicirculaire 2012 te toetsen of de relevante beschikbare budgetten conform de rekenregel aan de gemeenten worden overgedragen. De middelen worden ingebracht in een nieuwe decentralisatie-uitkering Wmo begeleiding die tot en met 2015 wordt geïndexeerd met de daarvoor in 2011 geraamde reële groeiruimte voor de AWBZ van gemiddeld 2,5% per jaar en de jaarlijks beschikbare nominale index.