1. Is de minister van plan deze 56 aanbevelingen ter harte te nemen? Hoe wil hij hiermee aan de slag?

Transcriptie

1 SCHRIFTELIJKE VRAAG nr. 142 van KATHLEEN HELSEN datum: 10 november 2016 aan JO VANDEURZEN VLAAMS MINISTER VAN WELZIJN, VOLKSGEZONDHEID EN GEZIN Opvangcentrum voor druggebruikers - Regio Kempen Een onderzoek van de UGent in opdracht van de stad Turnhout gaf aan dat de Kempen dringend nood hebben aan een residentieel opvangcentrum voor druggebruikers. Druggebruikers uit de Kempen zien het immers als een drempel dat zij vandaag naar Antwerpen of Limburg moeten trekken om hun verslaving aan te pakken. Voor de studie werden zowel hulpverleners als gebruikers en ex-gebruikers bevraagd; dit resulteerde in 56 beleidsaanbevelingen. De stad Turnhout filterde hier 7 prioriteiten uit, waarbij de komst van een residentieel opvangcentrum voor de Kempen bovenaan prijkt. 1. Is de minister van plan deze 56 aanbevelingen ter harte te nemen? Hoe wil hij hiermee aan de slag? 2. De stad Turnhout formuleerde 7 prioriteiten: kan de stad hiervoor rekenen op hulp van de overheid? 3. Zijn er reeds plannen voor de uitbouw van een opvangcentrum in de Kempen? Is de minister zinnens gehoor te geven aan wat volgens de stad Turnhout een absolute prioriteit is? 4. Welke mogelijkheden tot samenwerking met bijvoorbeeld andere zorginstellingen ziet de minister?

2 JO VANDEURZEN VLAAMS MINISTER VAN WELZIJN, VOLKSGEZONDHEID EN GEZIN ANTWOORD op vraag nr. 142 van 10 november 2016 van KATHLEEN HELSEN 1. We werken vanuit een Vlaams beleid waarbij we onze mogelijkheden inzetten t.a.v. de grootste noden in Vlaanderen en op basis van de huidige opportuniteiten. We doen dat ook in goede afstemming met de noden en prioriteiten op het federale niveau. Dit Vlaamse beleid is onderbouwd en wordt structureel afgestemd met de stakeholders. De conceptnota verslavingszorg bouwt bv. verder op een visienota over het gewenst Vlaams beleid inzake verslavingszorg die werd geschreven door een brede groep van stakeholders. Ook de Vlaamse Vereniging voor Steden en Gemeenten was daarbij betrokken, want de lokale besturen vormen een van de vele belangrijke stakeholders wanneer het over verslavingsbeleid gaat. Die inbreng vanuit experten, beroepsgroepen, ervaringsdeskundigen, enz. is natuurlijk uitermate belangrijk. Ook bij de realisatie van het Actieplan Geestelijke Gezondheid dat binnenkort zal verschijnen, wordt structureel overleg met alle stakeholders voorzien. We willen vanuit het Vlaamse beleid tegemoet komen aan de reële noden op het terrein en samen stappen vooruit zetten. Wanneer we de 56 aanbevelingen bekijken, zien we effectief de parallellen met de werven en projecten die op het Vlaamse niveau lopen. We geven enkele voorbeelden: - we zetten in op preventie naar minderjarigen toe, o.a. door een toekomstige bijkomende financiering voor de realisatie van een programma vroegdetectie en interventie waarin bijzondere aandacht naar verslaving gaat; - we gaan experimenten opzetten m.b.t. de realisatie van een eerstelijnspsychologische functie voor kinderen en jongeren; - we zetten verdere stappen in de uitrol van onlinehulpverlening, waaronder - we stimuleren het inzetten van ervaringsdeskundigen en het betrekken van lotgenotengroepen bij de zorg en bij het beleid; - we integreren verslavingszorg in de geestelijke gezondheidszorg en creëren zo meer zorg op maat voor personen met zowel een verslaving als andere psychische problemen. We willen de inclusie van mensen met een verslavingsproblematiek binnen welzijns- en gezondheidszorg vergroten. Zo staan we erop dat de gespecialiseerde verslavingscentra geïncludeerd worden in de regionale overlegstructuren van de netwerken geestelijke gezondheidszorg; - we includeren verslavingsproblematieken in nieuwe mobiele teams functie 2A en 2B binnen de geestelijke gezondheidszorg zodat er ook meer outreachende hulp mogelijk is voor mensen met een verslavingsprobleem; - we zullen vanaf 2017 de financiering van de Centrale Aanmeldingspunten vanuit Vlaanderen op ons nemen, en daarbij ook de toeleiding naar alle partners in de geestelijke gezondheidszorgnetwerken versterken. We verwachten van de bestaande regionale netwerken dat zij ook naar mensen met een justitieel statuut toe een gedeelde verantwoordelijkheid opnemen. Ook het Justitieel Welzijnswerk wordt hierbij betrokken; - het stimuleren van geïntegreerde zorg is een belangrijk beleidspunt. Met de financiering van de Centrale Aanmeldingspunten willen we bijv. een omslag maken naar een bredere screening en doorverwijzing, weg van de enge focus op drugproblemen. Het linken van de Centrale Aanmeldingspunten aan de geestelijke gezondheid netwerken zorgt ook meteen voor een inbedding van deze functie in een ruim netwerk. Ook willen we zelf het goede voorbeeld

3 geven door een nauwe samenwerking met de andere bevoegde ministers na te streven. We stemmen af in de structurele overlegorganen Algemene Cel Drugs en in de Cel Gezondheidsbeleid Drugs. Met betrekking tot het verder implementeren van de Centrale Aanmeldingspunten betrekken we vanuit Vlaanderen uiteraard ook de federale Minister van Justitie. Zo maken we de integratieoefening zowel op beleidsniveau als in de praktijk. - er wordt gevraagd om meer te investeren in bewustwording bij huisartsen via informatiesessies zodat niet iedereen naar specifieke artsen (moet) worden verwezen. Met de Me-assist hebben we al stappen gezet om huisartsen te ondersteunen in het omgaan met patiënten met mogelijks een verslavingsprobleem. Ook bij het verstrekken van substitutiebehandelingen aan mensen met een opiaatafhankelijkheid, willen we huisartsen meer betrekken en de samenwerking tussen huisartsen en gespecialiseerde centra stimuleren. Immers, ook huisartsen hebben een rol in de zorg voor mensen met een afhankelijkheidsprobleem. Maar de gespecialiseerde zorg heeft evenzeer een rol in het bieden van consult, intervisie, enz. om de expertise van de huisarts aan te vullen. - Uiteraard zal een Vlaams beleid daarnaast ook andere accenten leggen dan een lokaal beleid. Het is dan zaak om beide niveaus regelmatig af te stemmen. Het lokale niveau kan in elk geval al aan de slag met heel wat van deze 56 aanbevelingen. En het Vlaamse niveau kan altijd bijleren van goede praktijken uit het werkveld. 2. Sommige punten sluiten beter aan bij de beleidsprioriteiten van het Vlaamse beleid en de huidige mogelijkheden en opportuniteiten, dan andere. Zo kunnen we al zeggen dat het in stand houden van de Centrale Aanmeldingspunten ook een prioriteit is voor de Vlaamse overheid. We maken hier momenteel werk van en voorzien hiervoor de nodige middelen binnen onze eigen budgettaire marge. Die is helaas beperkt, we kunnen niet op alle fronten tegelijkertijd werken. Het continueren van de functie van de Centrale Aanmeldingspunten en de verbinding met de regionale geestelijke gezondheidszorgnetwerken zal ook meer mogelijkheden bieden voor casemanagement en zorgopvolging. Zoals gezegd hechten we veel belang aan het onderbouwen van ons beleid en het implementeren van een gedragen visie, en het integreren van de verslavingszorg in de geestelijke gezondheidszorg. Hervormingen in de geestelijke gezondheidszorg zorgen voor meer mobiele capaciteit, daarnaast bekijken we hoe we voorzieningen meer ruimte kunnen geven om outreachend te werken binnen hun huidige opdrachten. 3-4.In de besprekingen over de begrotingsopmaak 2017 is er bijkomend budget gevraagd om een gespecialiseerd revalidatiecentrum op te richten in de Kempen, maar in de huidige budgettaire situatie kon die vraag niet gehonoreerd worden. Dat neemt niet weg dat we volop inzetten op een verruiming van het zorg- en welzijnsaanbod voor personen met een verslavingsproblematiek vanuit het principe van gedeelde zorg binnen de organisatie van regionale netwerken. Als gevolg van de zesde staatshervorming worden bevoegdheden op vlak van geestelijke gezondheidszorg en de zorg voor personen met een verslavingsprobleem overgeheveld naar Vlaanderen. Voordien was Vlaanderen reeds bevoegd voor de Centra voor Geestelijke Gezondheidszorg (CGG) en de preventie van verslaving. Na de zesde staatshervorming komen daar onder meer de RIZIV-conventies verslavingszorg en andere types revalidatieconventies, het Verslavingsfonds, de Initiatieven Beschut Wonen, de Psychiatrische Verzorgingstehuizen, de Overlegplatforms Geestelijke Gezondheidszorg en diverse eerste lijnstructuren bij. Deze overdracht en de centralisatie van bevoegdheden biedt Vlaanderen de opportuniteit om een nieuwe toekomstvisie en een eigen beleid uit te werken voor de

4 behandeling en begeleiding van mensen met een verslavingsprobleem en hun context. Net voor het zomerreces werd een conceptnota over het toekomstig Vlaams beleid inzake verslavingszorg besproken op de Vlaamse Regering. Het advies van de SAR is ondertussen beschikbaar en de adviezen worden meegenomen bij de uitwerking van het Actieplan Geestelijke Gezondheid dat de conceptnota verslavingszorg verder zal concretiseren. In deze conceptnota en het Actieplan wordt resoluut gekozen voor een aansluiting van de huidige categoriaal georiënteerde verslavingszorg bij de ruimere geestelijke gezondheidszorg. Deze beweging sluit aan bij de erkenning van verslaving als een psychiatrische aandoening met biologische en psychosociale componenten en moet toelaten om te komen tot meer flexibele zorgtrajecten, meer zorg op maat, en meer zorgcontinuïteit voor mensen met een verslaving, die daarenboven vaak kampen met andere psychische stoornissen. Naar analogie met de hervormingsbewegingen in de geestelijke gezondheidszorg voor volwassenen en kinderen en jongeren, wensen we de zorg voor personen met een verslavingsprobleem te organiseren in zorgcircuits en netwerken. Hierdoor verzekeren we dat individuele zorgtrajecten gecoördineerd verlopen en de zorgcontinuïteit maximaal gewaarborgd wordt. Ik verklaar nader. Het is de bedoeling om de zorgtrajecten voor personen met een verslaving in te bedden in bestaande regionale netwerken zoals de netwerken geestelijke gezondheidszorg voor volwassenen, de netwerken internering en de netwerken geestelijke gezondheid kinderen en jongeren in afstemming met integrale jeugdhulp. Het is dus expliciet niet de bedoeling om een apart netwerk rond verslaving te creëren. We doen dit met behoud en respect voor ieders deskundigheid. Het lokale en regionale zorgaanbod krijgt zodoende de mogelijkheid om flexibel in te spelen op de aanwezige zorgnoden. Het is belangrijk om de zorgnoden en het zorgaanbod in kaart te brengen en op basis daarvan te zoeken naar optimalisaties in de spreiding en de organisatie van het aanbod. Op deze manier willen we de leemtes en de huidige ongelijke spreiding van het lokale aanbod aanpakken. Dit past in de beweging naar een geestelijke gezondheidszorgaanbod dat wordt georganiseerd vanuit een zorgstrategische planning, onderbouwd vanuit een regionale behoefteraming. De Overlegplatforms Geestelijke Gezondheidszorg kunnen ons inzien hierin, in complementariteit met de netwerkcoördinatie verbonden aan de diverse netwerken, een cruciale rol in opnemen. Dit is ondertussen afgestemd met de Overlegplatforms Geestelijke Gezondheidszorg en in hun opdrachten opgenomen. Binnen deze context zal de historische achterstelling van de Kempen zeker meegenomen worden. De gemeenschappen en de federale overheid bereiden aansluitend een gezamenlijke aanvraag voor een onderzoek naar behoefte aan geestelijke gezondheidszorg, waaronder zorg voor personen met een verslaving, voor. Dit onderzoek zal opgenomen worden door het Federaal Kenniscentrum voor Gezondheidszorg (KCE) en de eerste resultaten worden medio 2018 verwacht. Mensen met psychische noden krijgen binnen een netwerk, een geheel van zorgaanbieders, een zorgtraject op maat. Het werken met netwerken biedt meer mogelijkheden in het afstemmen van aanwezig aanbod en versterkt het principe van gedeelde zorg. We responsabiliseren de zorgaanbieders om, vertrekkende van de lokale zorgnoden, gezamenlijk het beschikbare aanbod vorm te geven. Daarbij kan men lokaal differentiëren inzake specifieke noden van bepaalde doelgroepen. Het is dus zeker mogelijk en nuttig om specifieke zorgpaden uit te tekenen, maar wel steeds vanuit de idee van een globaal zorgcircuit binnen de organisatie van een netwerk en vanuit het principe van gedeelde zorg. Deze visie impliceert dat het in eerste instantie een taak is van het betreffende netwerk geestelijke gezondheidszorg voor volwassenen, zoals Netwerk GGZ Kempen, om te bekijken wie waar wat voor

5 welke doelgroep kan realiseren. De federale overheid geeft in het kader van de artikel 107-projecten veel regelvrijheid om in het kader van functie 4, intensifiëring van zorg, het bestaande residentiële aanbod binnen psychiatrische ziekenhuizen, zoals OPZ Geel, te intensifiëren en aan te passen aan de regionale noden en behoeften. Overleg en afstemming met de PAAZ-afdeling van AZ Turnhout is binnen deze context cruciaal. Daarnaast is het mobiele aanbod dankzij deze projecten sterk toegenomen. Het is belangrijk dat deze nieuwe zorgvormen nauw aansluiting vinden bij het bestaande ambulante aanbod in de regio. We benadrukken hierbij nogmaals dat verslavingsproblematieken in alle zorgprogramma s binnen de bestaande netwerken moeten worden geïncludeerd, ook bij nieuwe financieringen, zoals bijvoorbeeld gebeurd is bij de versterking in het kader van dubbeldiagnose (mensen met een verstandelijke beperking en bijkomende psychische problemen). Ook bij de opvolging en coaching van de netwerken geestelijke gezondheidszorg voor volwassenen is dit een expliciet aandachtspunt. Die inherente aandacht voor en inclusie van personen met een verslavingsprobleem moet in alle zorgvormen gegarandeerd zijn, ongeacht of het gaat om crisishulp, residentieel aanbod, ambulant, mobiel, De inclusie van personen met een verslaving in het bredere (geestelijke) gezondheidszorg- en welzijnsaanbod is nog voor verbetering vatbaar. Ook in de hulpverlening zelf bestaan er heel wat misvattingen en vooringenomenheid ten aanzien van personen met een verslavingsproblematiek. Het is dan ook een van de actiepunten uit de conceptnota verslavingszorg om te werken aan een correcte beeldvorming van verslavingsproblematieken en destigmatisering. Ook via deskundigheidsbevordering van professionelen hopen we de inclusie van personen met een verslavingsproblematiek te vergroten. Hoewel we dus zeker oog hebben voor gespecialiseerd aanbod rond verslavingsproblematieken, willen we ook, en vooral, bij de aanwezige partners meer openheid en kennis creëren rond verslaving.