Afdf' UUI. )elft. eonl. 2 k DEC Doc./bijiage. Productnr. Smo.2548

Transcriptie

1 Afdf' \ UUI eonl Doc./bijiage Kopie )elft 2 k DEC 2010 h JjmtjStadsgewest ymrlaaglanden Productnr. Aan de leden van Commissie WEZ Grote Marktstraat 43 Postbus CB Den Haag Telefoon Telefax informatie@haaglanden.nl Internet Bank BNG (ont.k-tponoon doorkiesnummer onderwerp A.F.M. Hilhorst besluit einde strippenkaart in Haaglanden uw kenmerk ons kenmerk projectnummer Smo.2548 datum biilage(n) 22 december 2010 Brieven Minister Infrastructuur en Milieu (ind. rapport Commissie Kist) Geachte heer/mevrouw, ingang van dondertar3frru ar 2mf de n a^,' Van ^ stadsgewest Haaglanden om met accepteren. Dit S toud in dat ina? " P I H T 06 * 6 ""^6" (NVB niet meer te ) van RandstadRail van H ^ en V ^ L ^ T n ^ T J ^ ^ ^ ^ strinnpnkaari- n^. krf«* J reizigers niet meer kunnen reizen met de en VOertUigen Milieu naar de Tweed^Kler mefbil^ S H - ^ Van de minister Van Infrastructuur en minister is in samenhang genomen met t n ^ 9 Connmissie! Kist )- "* "esluit van de Holland. Vanaf 3 februari 20U kan Z ^1 0V f eenkomsti 9 ^^oek van de provincie Zuidde bussen van ^ S n ï ï e ^ ^ 1 " ' S r ^ ^ ^ de Stri^nkaart '" van incomplete t ^ a S m t a ^lde " als ^ Sraan^k-moSTv^ ^ ^ de ^ 3 feb - ri 2011 " a "e 2011 k0men er tal van communica'tie-uitogetom ï^ziiers er aan'de U ' ^ T ' met de strippenkaart in Haagln^n n en g r " ^ T n ï T ^ ^ ^ informatiekrant die wordt ingestoken bm d S ^ n ^? T ^'^'P^^

2 gedurende 4 dagen extra verkoop- en informatiepunten ingericht bij drukke haltes in Haaglanden. Deze punten zijn herkenbaar aan een roze partytent. Bij deze punten staan promoteams die folders uitdelen en uitleg geven over het gebruik van de OV-chipkaart. Ook kunnen hier voorgeiaden anonieme OV-chipkaarten worden aangeschaft. Veolia zet een infobus in met diverse standplaatsen in de regio. De definitieve overgang van de strippenkaart naar de OV-chipkaart zal voor veel reizigers een kwestie zijn van onwennigheid in de eerste fase vanaf 3 februari De ervaringen in de regio Rotterdam en Amsterdam wijzen uit dat snel daarna het gemak van de OV-chipkaart door de reizigers als positief wordt ervaren. Ik hoop u hiermee naar genoegen te hebben geïnformeerd. Namens het dagelijks bestuur van het Stadsgewest Haaglanden, drs. P.W.M. Smit portefeuillehouder Verkeer en Vervoer

3 Ministerie van Infrastructuur en Milieu > Retouradres Postbus EX Oen Haag Dagelijks Bestuur van het Stadsgewest Haagianden t.a.v. de heer drs. P.W.M. Smit Postbus CB Den Haag Plesmanweg i-6 Den Haag Postbus EX Dan Haag T 07D35i6i?S f' S9S Contactpersoon VENW/&SK-291Ö/20SS04 Datum 1 6 DEC 2010 Onderwerp Uitzetten NVB Stadsgewest Haagianden Uw kenmerk SHiO,2IS4 1 Geachte heer Smit, Hierbij ste! ik u in kennis van mijn besluit om de verplichting om de nationale vervoerbewijzen (NVB) in het stadsgewest Haaglanden te accepteren per 3 februan 2011 te beëindigen. Dit besiuit is genomen nadat u heeft aangetoond dat is voldaan aan de criteria al; genoemd in de brief van 20 september Ook heeft het regionale consumentenoverleg ingcgtemd met het verzoek van het stadsgewest. incomplete transacties blijven een belangrijk punt van aandacht voor de decentrale overheden en hun vervoerders. Ik wil er daarom bij u op aandringen om de ontwikkeling van de incomplete transacties nauwgezet te volgen en desgewenst gerichte maatregelen te nemen om het percentage verder omlaag te brengen. Voorts hecht ik eraan dat een ruimhartig, klantvriendelijk en laagdrempelig couiancebeleid wordt gevoerd in het gevai een reiziger niet heeft: uitgecheckt. In dat kader dring ik er bij u op aan erop toe te zien dat. eventueel overgebleven geiden afs gevoig vsn incomplete transacties aan aanvuüende maatregeien worden besteed die de reiziger ten goede komen. Ten aanzien van het uitfaseren van de NVB-abonnementen verwijs ik naar de brief van mijn ministerie van 27 september 2010 aan IPO en SkVV. Onder de in deze brief genoemde voorwaarden kan ik instemmen met het voortzetten van de huidige NVB-abonnementen ais papieren regionale abonnementen. ïn uw verzoek tot het uitzetten van het NVB geeft u aan dat u tevens overweegt om uw vervoerders HTM en Veolia opdracht te geven om sterabonnementen te verchippen. Bij uw overwegingen om al dan niet te verchippen, wil ik er bij u op aandringen om af te wegen of dit vanuit het reizigersbeiang gewenst is. Ik wil u er op wijzen dat indien het stadsgewest Haagianden besluit am alsnog de abonnementen te verchippen, dit ter advisering moet worden voorgelegd aan de regionale consumentenorganisaties. Ook zullen de praktische zaken bij concessieoverschhjding, zoals het verstrekken met ztchtcoupons, de inrichting van punten waar papieren abonnementen kunnen worden verchipt en de communicatie naar de reiziger goed geregeld moeten worden, ook door middel van afspraken met de omliggende decentrale overheden. Pöoina i van 2

4 Ter informatie zend ik u hierbij de brief die ik over dit besiuit aan de Tweede Kamer heb gezonden. Ons kenmerk VËNW/BSK-2310/ De procedure is nu dat ik mijn besiuit zal formaliseren in een wijziging van de Regeling Nationale Vervoerbewijzen Openbaar Vervoer. Hiertegen staat voor beianghebbenden bezwaar en beroep open op grond van de Aigemene wet bestuursrecht, iemand die bezwaar maakt, kan de rechter vragen om een voorlopige voorziening, waardoor het besiuit tot de uitspraak in beroep niet in werking kan treden. Indien deze situatie zich voordoet, zal ik u daarover zo snel mogeiijk informeren. Hoogachtend, DE MINISTER VAN INFRASTRUCTUUR EN MILIEU, m /// / / i f : L-r Y/. i AH/A jy~mw'.-drst-k.'fltschulz. van Haegen Pagini) 2 van 3

5 Ministerie van Infrastructuur en Milieu > Retouradres: Postbus 20901, 2500 EX Den Haag De voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof AA DEN HAAG Plesmanweg IG Den Haag Postbus EX Den Haag T ] F Contactpersoon T - Datum 16 december 2010 Onderwerp Uitzetten NVB per 3 februari 2011 in Zuid-Holland en Haaglanden Ons kenmerk VENW/BSK-2010/ Uw kenmerk Bijlage(n) 3 Geachte voorzitter, De provincie Zuid-Holland en het stadsgewest Haaglanden hebben mij, bij brieven van 16 november en 19 november 2010, verzocht om in de concessiegebieden van beide decentrale overheden de Nationale Vervoerbewijzen (NVB) uit te zetten per 3 februari Met deze brief informeer ik uw Kamer over mijn besluit hieromtrent. Sinds medio 2009 kunnen reizigers in Zuid-Holland en Haaglanden al reizen met de OV-chipkaart, maar is ook het gebruik van de strippenkaart nog mogelijk. Inmiddels is de werking van het OV-chipkaartsysteem zover dat beide decentrale overheden een onderbouwd verzoek hebben ingediend om op een gezamenlijk moment het NVB uit te laten zetten. Ik heb beide verzoeken getoetst aan de afgesproken criteria, als genoemd in de brief van 29 november 2007 (Kamerstukken II, , nr.173) en de criteria die daaraan in het Aanvalsplan OV-chipkaart zijn toegevoegd. Ik ben tot het oordeel gekomen dat beide decentrale overheden voldoen aan de criteria, ais gevolg waarvan het NVB wordt uitgezet per 3 februari Vanwege de sterke verwevenheid in de reizigersstromen tussen de concessiegebieden van beide decentrale overheden is het gewenst dat het NVB op hetzelfde moment wordt uitgezet. Daarnaast wordt met het uitzetten van het NVB per 3 februari 2011 bereikt dat in het gebied vanaf de stadsregio Rotterdam tot en met de stadsregio Amsterdam de OV-chipkaart het enige geldige vervoerbewijs is in bus, tram en metro. In bijlage 1 bij deze brief licht ik per criterium mijn oordeel toe. Op een aantal specifieke onderdelen uit het verzoek van beide decentrale overheden ga ik in het onderstaande nader in. Pagina 1 van 6

6 Opbrengstneutraliteit. J Ons kenmerk De Commissie Kist heeft een onafhankelijk onderzoek uitgevoerd naar een van de VENW/BSK-2OIO/ genoemde criteria, de opbrengstneutraliteit (dat betekent kostenneutraal voor de reizigers) per decentrale overheid. De bevindingen van de Commissie Kist ten aanzien van de opbrengstneutraliteit zijn positief: bij beide decentrale overheden is sprake van een opbrengstneutrale overgang naar de OV-chipkaart (zie bijlage 2 en 3 bij deze brief). Incomplete transacties Bij het behandelen van de verzoeken van de provincie Zuid-Holland en het stadsgewest Haaglanden tot uitzetten van het NVB is ook gekeken naar de incomplete transacties. Het percentage incomplete transacties ten opzichte van het aantal ritten op saldo bedraagt in de provincie Zuid-Holland gemiddeld 3,18% en in het stadsgewest Haaglanden gemiddeld 3,60%. In beide gebieden is er in de afgelopen periode sprake van een dalende trend ten aanzien van het percentage incomplete transacties. Ik ben wel van mening dat de incomplete transacties een belangrijk punt van aandacht blijven voor de decentrale overheden en hun vervoerders. Ik heb er dan ook bij de provincie Zuid-Holland en het stadsgewest Haaglanden op aangedrongen om de ontwikkeling van incomplete transacties nauwgezet te volgen en desgewenst gerichte maatregelen te nemen om het percentage incomplete transacties verder omlaag te brengen. Voorts heb ik naar beide decentrale overheden het belang benadrukt van een ruimhartig, klantvriendelijk en laagdrempelig coulancebeleid in het geval een reiziger niet heeft uitgecheckt. Daarnaast heb ik er op aangedrongen dat er on wordt toegezien dat eventueel overgebleven gelden als gevolg van incomplete transacties aan aanvullende maatregelen worden besteed die de reiziger ten goede komen. Advies consumentenorganisaties Bij het beoordelen van de verzoeken staan de belangen van de reiziger centraal. De regionale consumentenorganisaties in Zuid-Holland en Haaglanden hebben een positief advies gegeven over het voornemen van de decentrale overheden om het NVB uit te laten zetten per 3 februari Aan de door enkele reizigersoverleggen gestelde voorwaarden, ten aanzien van de realisatie van het distributienetwerk en de uitkomsten van de Commissie Kist, wordt naar de mening van beide decentrale overheden voldaan. OV-chipkaart op het regionaal spoor Het is wenselijk dat de OV-chipkaart operationeel is op het regionaal spoor voordat het NVB wordt uitgezet. Dit maakt echter geen deel uit van de vastgestelde criteria voor uitzetten van het NVB. Vervoerder Arriva streeft ernaar om op 3 februari 2011 de OV-chipkaart operationeel te hebben op het regionaal spoor in Zuid-Holland. Hierdoor kunnen reizigers in al het regionaal openbaar vervoer met de OV-chipkaart reizen. Pagina 2 van 6

7 Mijn besluit om de verplichting tot het accepteren van het NVB in het gebied van de provincie Zuid-Holland en het stadsgewest Haaglanden per 3 februari 2011 te beëindigen, zal leiden tot een aanpassing van de Ministeriële regeling nationale vervoerbewijzen openbaar vervoer. VENW/BSK-20IO/ Hoogachtend, DE MINISTERVAN INFRASTRUCTUUR EN MILIEU, mw. drs. M.H, Schulz van Haegen Pagina 3 van 6

8 Bijlage 1 Ons kenmerk VENW/BSK-2010/ Toetsing aan voorwaarden opheffen verplichting accepteren NVB 1. Het OV-chipkaartsysteem is operationeel en stabiel Op basis van informatie van de provincie Zuid-Holland, het stadsgewest Haaglanden en hun vervoerders kan worden vastgesteld dat sinds het uitrollen van het systeem vanaf medio 2009 de stabiliteit van het systeem goed is uitgebouwd. Provincie/Regio Vervoerders Zuid-Holland gemiddeld Connexxion Arriva Haaglanden gemiddeld HTM-bus HTM-tram Veolia - Haaqlanden-streek RET - Randstadrail Lijn E** % incomplete transacties t.o.v. het aantal ritten op reissaldo 3,18% 2,97% 3,47% 3,60%* 3,03% 3,62% 2,00%* 1,49% % incomplete transacties t.o.v. totaal aantal ritten (incl abonnementhouders) 1,15% 1,08% 1,23% 2,51%* 1,72% 1,84% 2,35%* 0,71% De percentages uit bovenstaande tabel zijn gebaseerd op de maand september 2010, tenzij anders aangegeven. % restitutieaanvragen t.o.v. het aantal ritten * Deze percentages zijn gebaseerd op de maand augustus ** Cijfers betreffen de gehele metrolijn E van Randstadrail. Voor de aanvraag van het stadsgewest Haaglanden is alleen het deeltraject Pijnacker Zuid - Den Haag CS van belang. De rest van de lijn valt onder de Stadsregio Rotterdam. Percentages voor het deeltraject Pijnacker Zuid - Den Haag CS zijn op dit niveau niet beschikbaar. *** Gegevens over aantal restituties worden op modaliteitsniveau bijgehouden, niet per metrolijn. Het betreft hier dus het aantal restitutieaanvragen voor Ujn A-B-C-D en E ten opzichte van het aantal ritten van metrolijn E. De percentages incomplete transacties ten opzicht van het aantal ritten op reissaldo in Zuid-Holland en Haaglanden zijn vergelijkbaar met de percentages ten tijde van het besluit om het NVB in de stadsregio's Rotterdam en Amsterdam uit te zetten. Uit de aanvragen van beide decentrale overheden blijkt dat het percentage incomplete transacties ten opzichte van het aantal ritten op saldo in de afgelopen periode over het algemeen een dalende trend vertoont. In de zomerperiode is er sprake van lichte fluctuaties. Naar alle waarschijnlijkheid wordt dit veroorzaakt doordat veel nieuwe reizigers gebruik maken van de OV-chipkaart. De ervaring in andere regio's leert dat het uitzetten van het NVB bijdraagt aan een vermindering van het vergeten uit te checken. De vervoerders hebben aangegeven dat ze de provincie Zuid-Holland en het stadsgewest Haaglanden steunen in het verzoek tot beëindiging van het NVB. 0,06% 0,51%* 0,05% 0,08% 0,24% 0,03%* 2,13%*** Pagina 4 van 6

9 2. Distributie van de regio is op peil Het distributienetwerk van de provincie Zuid-Holland en het stadsgewest Haaglanden is volgens de desbetreffende overheden op peil. Ons kenmerk VENW/BSK-2010/ Decentrale overheid Zuid-Holland Haaglanden Wederverkopers derden netwerk Verkooppunten vervoerders 3 4 Bus/tram afhaalpunt 130 Bus oplaadpunt 250 In de provincie Zuid-Holland worden nog 300 bussen voorzien van afhaalmachines. De inbouw is volgens planning van de vervoerder per 1 februari 2011 gereed. In het stadsgewest Haaglanden zijn naar verwachting medio januari (aardgas)bussen van HTM voorzien van afhaalmachines. Hierna zullen ook de overige (aardgas)bussen van HTM worden voorzien van afhaalmachines. Voorts zullen medio januari afhaalmachines op drukke railhaltes beschikbaar zijn. In de loop van 2011 zullen in totaal 50 afhaalmachines op drukke tram- en RandstadRailhaltes geplaatst worden. De 75 wederverkopers die niet beschikken over een afhaalmachine wordt aangeboden om voorgeladen A-kaarten te gaan verkopen. Daarnaast is bij de NS-stations OV-chipkaartapparatuur aanwezig om de OVchipkaart op te laden. Ook kunnen reizigers kiezen voor het 'automatisch opladen' van saldo van hun Persoonlijke OV-chipkaart. 3. Aantoonbaar soepele overgang van NVB naar OV-chipkaart voor reizigers In alle aangrenzende concessiegebieden van de twee decentrale overheden kunnen reizigers met de OV-chipkaart op saldo reizen. Ook met NS kan in alle omringende concessiegebieden met de OV-chipkaart gereisd worden. Het streven van de vervoerder in de provincie Zuid-Holland is erop gericht om per 3 februari 2011 de OV- chipkaart op het regionaal spoor operationeel te hebben. 4. Studenten kunnen beschikken over een OV-chipkaart Studenten beschikken over een OV-chipkaart. 5. (Jaar)abonnementhouders zijn over op een vervangende propositie of hun bestaande abonnement wordt op de OV-chipkaart geplaatst De provincie Zuid-Holland en het stadsgewest Haaglanden hebben ervoor gekozen om de huidige papieren NVB-abonnementen te handhaven. Daartoe zijn deze abonnementen als regionaal abonnement vastgesteld. De abonnementen zullen gehandhaafd blijven tot en met 31 december In de loop van 2011 komen er vervangende producten beschikbaar voor de OVchipkaart, die vanaf 1 januari 2012 de papieren abonnementen zullen vervangen. 1 In januari 2011 gaat het stadsgewest Haaglanden het aantal wederverkopers met 15 locaties uitbreiden. Pagina 5 van 6

10 6. 'Het uitzetten' van het NVB In de afgelopen maanden is veelvuldig overleg gevoerd met de vervoerders en met de omliggende overheden om alle relevante zaken goed op elkaar af te stemmen. De omliggende overheden hebben positief gereageerd op het voornemen van de beide decentrale overheden om het NVB te laten beëindigen. Daarbij zijn onderling afspraken gemaakt. Daarnaast is intensief overleg gevoerd met de regionale consumentenorganisaties. Het ROCOV-Haaglanden en het reizigersoverleg Drechtsteden-Alblasserwaard-Vijfheerenlanden hebben positief geadviseerd. Het ReizigersOverleg Midden Holland, de Reizigersadviesraad OV Holland Rijnland en het Reizigersoverleg Hoeksche Waard Goeree Overflakkee hebben onder voorwaarden positief geadviseerd. De decentrale overheden hebben gereageerd op deze adviezen. In het licht van de criteria, en gelet op de adviezen van de regionale consumentenorganisaties en de reactie hierop van de decentrale overheden, is er geen beletsel om het NVB uit te zetten. Ons kenmerk VENW/BSK-2010/ Voor de begeleiderskaart voor gehandicapten, de opsporingsambtenaren en alle andere speciale vervoerbewijzen zijn er oplossingen om met het openbaar vervoer te kunnen reizen De reisrechten van deze groepen zijn verkrijgbaar op de OV-chipkaart. Dit was een vereiste voor de metro. Bij de vijf onderhavige overheden is er geen sprake van een gesloten systeem, waardoor deze groepen kunnen reizen cp zichtkaarten. Voor de groep mensen met een visuele beperking wordt door de decentrale overheden en hun vervoerders gewerkt aan een (tijdelijke) landelijke kaart om het reizen met de OV-chipkaart toegankelijker te maken voor deze doelgroep. De verwachting is dat dit in de loop van 2011 operationeel zal zijn. Mocht de kaart vanaf 3 februari 2011 nog niet beschikbaar zijn, dan kunnen zelfstandig reizenden uit deze groep in de beide regio's, op vertoon van de begeleiderskaart, gratis gebruikmaken van het openbaarvervoer. 8. Beveiliging moet op orde zijn TLS en de vervoerders hebben een migratieplan ontwikkeld, dat getoetst is door het Royal Holloway University of London. 9. Opbrengstneutraliteit De Commissie Kist heeft een onderzoek uitgevoerd naar de opbrengstneutraliteit van de OV-chipkaarttarieven bij de twee decentrale overheden. Voor beide overheden geldt dat de bevindingen van de Commissie Kist positief zijn: er is sprake van een kostenneutrale overgang naar de OVchipkaart. De Commissie heeft de overheden drie aanbevelingen meegegeven: het benadrukken van het belang van kostenbewust reizen, monitoring van het (koop)gedrag van reizigers en in overweging nemen van compenserende maatregelen als dit uit de monitoring blijkt. De aanbevelingen van de Commissie Kist zijn door de overheden overgenomen. Pagina 6 van 5

11 Rapportage Commissie Kist - Stadsgewest Haaglanden Resultaten onderzoek kostenneutraliteit Stadsgewest Haaglanden De Commissie heeft op verzoek van het Stadsgewest de toets op een kostenneutrale overgang van reizen per strippenkaart naar reizen per OV-chipkaart uitgevoerd aan de hand van de vier aigemene onderzoeksvragen: i. onderzoek op welke wijze de tarieven in de duale fase van de OV-chipkaart door de decentrale overheden worden berekend en vastgesteld; 2. geef op basis van dit onderzoek, voorafgaand aan de toets bij het besluit tot uitzetten van het NVB (Nationale Vervoerbewijzen), per decentrale overheid een oordeel over de opbrengstneutraliteit; 5. bied per decentrale overheid inzicht in de bandbreedte in de afwijkingen die ontstaan voor groepen reizigers (kostenspreiding); 4. bied per decentrale overheid inzicht in de kosten van de aanschaf van de OV-chipkaart voor de reiziger. De bevindingen van de Commissie zijn; Adi) De Commissie constateert dat het proces tussen Regionaal Overleg Consumentenorganisaties Openbaar Vervoer Haaglanden (Rocov-H) en het Stadsgewest redelijk is verlopen echter het Rocov-H heeft nog wel enkele inhoudelijke aandachtspunten. Het Rocov-H betreurt enkele zaken die op landelijk niveau nog niet zijn geregeld en op decentraal niveau naar eigen zeggen niet kunnen worden opgepakt, zoals het kunnen checken van saldo op het voertuig en de online persoonlijke accounts die nog niet optimaal werken, waardoor mensen geen informatie kunnen krijgen over actuele acties. Daarnaast geeft het Rocov-H aan dat bij het oorspronkelijke tarievenvoorstei enige tijdsdruk is uitgeoefend om een advies afte geven, terwijl het Rocov-H van mening was dat de introductie van de OV-chipkaart toch zou worden uitgesteld. Het Rocov-H betreurt overigens ook het handhaven van de dalkaartjes in het voertuig. Zij is van mening dat dit voor veel oponthoud zorgt. Liever had zij gezien dat er een dalproduct op de OV-chipkaart zou worden aangeboden. Wel is het Rocov-H erg tevreden dat de abonnementen inmiddels interoperabel tussen de verschillende vervoerders zijn. Dit was niet het geval in het oorspronkelijke tarievenvoorstei. Ad 2) De Commissie oordeelt dat door het Stadsgewest Haaglanden voldaan wordt aan de voorwaarde van een (per saldo) kostenneutrale overgang van strippenkaart naar de OV-chipkaart voor de reizigers. De Commissie constateert dat binnen het Stadsgewest Haaglanden de totale groep reizigers die reist met de strippenkaart en het grijze kaartje, bij de overgang naar de OV-chipkaart gemiddeld genomen een kostenstijging van i% kan ondervinden. De Commissie hanteert bij het interpreteren van dit resultaat een onzekerheidsmarge van + en-3% voor de gemiddelde reiziger. Deze marge wordt ingegeven door de inherente onzekerheid wanneer gebruik wordt gemaakt van steekproefinformatie(i,c. WROOV)en door de constellatie van deuit te voeren berekeningen. Daarenboven werkt het effect van variatie in huidige zonegroottes gemeten in kilometers in de berekeningen door. De onzekerheidsmarge van 3% is ook hiervan toepassing. Deze uitkomst is afhankelijkvan de mate waarin reizigers die nu nog reizen met de grijze kaart-relatief duur ten opzichte van blauwe strippenkaart - overgaan op het reizen op saldo met de OV-chipkaart. Mocht geen van deze reizigers overstappen op OV-chip "op saldo" dan ondervindt de gehele groep een nadeel van 4%. Gelet op de impact van de verschuivingen op het resultaat adviseert de Commissie met klem de overgangen te stimuleren door het belang van kostenbewust reizen te benadrukken en het helder maken van de mogelijkheden daartoe. Daarnaast acht de Commissie een goede monitoring van het reisgedrag hoogst noodzakelijk. Wanneer uit de monitoring blijkt dat er sterke afwijkingen zijn van de aannames dan zullen aanvullende (kosten) compenserende maatregelen in overweging moeten worden genomen. Ad 3) De Commissie signaleert dat een deel van de reizigers nadeel ondervindt van de overgang van strippenkaart naar OV-chipkaart. Daar tegenover staat een groep die voordeel geniet. Het overgrote deel van de verschillen beperkt zich tot - omgerekend - 6 cent verschil per kilometer of minder. Daarnaast constateert de Commissie dat de som van de meer- en minderkosten voor het Stadsgewest Haaglanden zoals berekend door kennisinstituut NEA in lijn liggen met de berekeningen van het Stadsgewest Haaglanden. Ad 4) De Commissie constateert in het algemeen dat de kosten van de kaart in relatie tot een gemiddelde ritprijs zeer beperkt zijn; dat geldt ook voor het Stadsgewest waar een deel van de kaarten verkocht is voor het actietarief van 1,00 Euro. Een gedetailleerd inzicht in de gemiddelde kaartkosten voor de OV-chipkaart voor het Stadsgewest in relatie tot het vermoedelijke gebruik is echter niet te geven. Er is geen informatie beschikbaar over het aantal reizigers in het Stadsgewest Haaglanden dat op dit moment reeds over een OV-chipkaart beschikt. 22 november

12 Rapportage Commissie Kist- Stadsgewest Haaglanden ƒ. Inleiding l.l. Aanleiding voor het onderzoek In januari 2010 heeft de Staatssecretaris van Verkeer en Waterstaat een onafhankelijk onderzoek toegezegd naar de kostenneutraliteit van de overgang van strippenkaart naar OV-chipkaart. Dit naar aanleiding van vragen in de Tweede Kamer, De Commissie Kist is gevraagd dit onderzoek uit te voeren. l.ll. Context van de opdracht en toepassing Stadsgewest Haaglanden Het doel van het onderzoek is het vooraf toetsen van de kostenneutraliteitseis voor reizigers wanneer decentrale overheden een verzoek doen bij het Ministerie van Verkeer en Waterstaat om de strippenkaart 'uit te zetten'. De onderzoeksvragen aan de Commissie staan in de briefaan de Tweede Kamer van 17 maart 2010 en luiden als volgt: 1. onderzoek op welke wijze de tarieven in de duale fase van de OV-chipkaart door de decentrale overheden worden berekend en vastgesteld; 2. geef op basis van dit onderzoek, voorafgaand aan de toets bij het besluit tot uitzetten van het NVB (Nationale Vervoerbewijzen), per decentrale overheid een oordeel over de opbrengstneutraliteit 1 ; 3. bied per decentrale overheid inzicht in de bandbreedte in de afwijkingen die ontstaan voor groepen reizigers (kostenspreiding); 4. bied per decentrale overheid inzicht in de kosten van de aanschaf van de OV-chipkaart voorde reiziger. De Commissie onderzoekt of de overgang van strip naar chip voor de reizigers kostenneutraal plaatsvindt op basis van gegevens van de Decentrale Overheid en representatieve reisgegevens van het kennisinstituut NEA. Dit voor de concessies waarvoor het uitzetten van het NVB zal worden aangevraagd bij het Ministerie van Verkeer en Waterstaat. De Commissie stelt vast of per saldo sprake is van meer- of minderkosten en plaatst deze in het licht van een onzekerheidsmarge. Deze onzekerheidsmarge treedt op doordat de berekeningen een geschematiseerde weergave zijn van de werkelijkheid. Op grond daarvan spreekt de Commissie zich uit over kostenneutraliteit. Kostenneutraal wil zeggen dat de reizigers, gemiddeld genomen, evenveel betalen voor reizen met de OVchipkaart als voor reizen met de strippenkaart. De groep reizigers waarvoor de toets op kostenneutraliteit wordt uitgevoerd is afhankelijk van de specifieke situatie binnen de Decentrale Overheid (DO). Toepassing Stadsgewest Haaglanden Bij het Stadsgewest Haaglanden analyseert de Commissie naar de groep reizigers die overgaat van het gebruik van de strippenkaart (kaartgroep 1 en 15, ook wel voorverkoop genoemd) naar de OV-chipkaart en de groep reizigers die gebruik maakt van het grijze kaartje (kaartgroep 6). Het Stadsgewest veronderstelt dat een deel van de reizigers die nu nog reizen met het relatief duurder grijze kaartje de OV-chipkaart gaat gebruiken. De omzet op de kaartgroep 6 is van substantiële omvang. Reden voor de Commissie om ook het grijze kaartje in de analyse te betrekken. Door zowe! de strippenkaart (48% van de omzet), als het grijze kaartje (8% van de omzet) in de analyse mee te nemen, wordt 56% van de totale omzet van het regionate OV binnen de concessie geanalyseerd. Regionale kaartje (6% van de omzet) wordt buiten beschouwing gelaten, omdat deze groep niet wordt beïnvloed door het uitzetten van het NVB en het aanbod van kaartgroep 9 "grosso modo" niet zal wijzigen. Abonnementen (37%) zijn buiten de analyse gehouden omdat het zonesysteem als grondslag voor de betaling van abonnementen van toepassing biijft. Daarmee veranderen vooralsnog kosten voor deze groep reizigers niet. 1 In de briefvan de Kamer wordt gesproken over opbrengstneutraliteit uitgaande van gelijkblijvende reizigersaantallen; de facto gaat het dan om kostenneutraliteit voor de reizigers. De Commissie spreekt dan ook over kostenneutrale overgang. 22 november

13 Rapportage Commissie Kist - Stadsgewest Haaglanden De Commissie baseert het finale oordeel over kostenneutraliteit op de effecten voor de gehele groep reizigers (kaartgroepen i, 15 en 6). Daarnaast kijkt de Commissie in het bijzonder naar de effecten voor de groep reizigers die gebruik maakt van de strippenkaart (kaartgroep 1 en 15). De reden daarvoor is dat van de strippenkaartreizen naar verhouding veel nauwkeurige reisinformatie beschikbaar is en - naast de abonnementhouders - in deze categorie de reizigers te vinden zijn die veelvuldig per OV reizen, In de volgende figuur 1 is dit weergegeven: niveau 1 betreft de analyse voor het totaal (exclusief abonnementen), niveau 2 betreft de analyse voor reizigers die gebruik maken van de strippenkaart (blauw en roze). Figuur 1: Groepen reizigers beschouwd in analyse kostenneutraliteit Vooruitzetten NVB Na uitzetten NVB 1 Vooruitzetten NVB 1 Na uitzetten NVB ] Strippenkaart (kaartgroep len 15) OV-chipkaart op saido / i 1 Strippenkaart 1 (kaartgroep len 15) 1 N. ^ ^ OV-chipkaart f op saldo Grijz» krtj«(kaartgroep 6) Impuls kaartje Grijze kaartje (kaartgroep 6) s kaartje Bron: Commissie Kist De basis van de analyse van de Commissie is informatie aangereikt door het Stadsgewest Haaglanden; het betreft beleidsuitgangspunten, reisgegevens en rekenschema's. In aanvulling hierop heeft de Commissie het kennisinstituut NEA opdracht gegeven inzicht te verschaffen in de kostenspreiding (meer- en minderkosten voor de reizigers) op basis van reisgegevens van 2008 en de actuele tarieven van Deze rapportage bevat de resultaten van het onderzoek. De opbouw volgt de vier onderzoeksvragen, waarbij de Commissie bij vraag 1 met name ingaat op de wijze van vaststellen (proces). De wijze van berekenen komt bij vraag 2 aan de orde. De Commissie geeft een toelichting op het principe van kostenneutraliteit voor de reizigers voorafgaand aan de bevindingen per onderzoeksvraag. Daarbij noemt de Commissie ook de belangrijkste vertrekpunten om het begrip kostenneutraliteit te kunnen vaststellen. In bijlage 1 staat een korte omschrijving van de werkwijze. De Commissie kan een toetsende rol, dan wel een meer ondersteunde rol spelen. Toetsend wanneer een tariefvoorstel van een DO in definitieve vorm aan de Commissie wordt voorgelegd. Ondersteunend werkt de Commissie op het moment dat de DO nog niettot een definitief tariefvoorstel isgekomen. In het geval van het Stadsgewest Haaglanden is gebruik gemaakt van zowel de ondersteunende als toetsende rol van de Commissie. 22 november

14 Rapportage Commissie Kist-Stadsgewest Haaglanden II. Toelichting op het principe van kostenneutraliteit voor de reizigers en vertrekpunt Commissie In het Go-besluit in 2006 zijn passages te vinden over de effecten voor de reizigers van de overgang van strip naar chip, waaronder de volgende passage: 'De opbrengstneutraliteit betekent dat de opbrengsten per overheid bij gelijkblijvende reizigersvoiumes ongeveer even hoog zuilen zijn als nu het geval is' Het Aanvalsplan OV-chipkaart 2008 gaat ook in op dit principe. Het plan meldt 'Het uitgangspunt is en blijft dat bij de overgang van het NVB (strippenkaart) naarde OV-chipkaart de reiziger er gemiddeld genomen in prijs niet op achteruit gaat'. Deze afspraak uit het Aanvalsplan is opgenomen in het Landelijk Tarievenkader van juli 2009 dat door decentrale overheden is geaccordeerd. Naast de afspraken over opbrengstneutraliteit, zijn in het Landelijk Tarievenkader - hier relevante - afspraken gemaakt over het kilometertarief (betalen per kilometer), het opstaptarief, kortingen voor jongeren en ouderen, gelijke spits- en daldefinities en verkoop van grijze kaartjes. De voorwaarden waaronder opbrengstneutraliteit moet worden aangetoond, zijn niet nader bepaald. Het is aan elke DO afzonderlijk om dit via de eigen gehanteerde berekeningssystematiek aan te tonen op het moment dat de DO bij het Ministerie van Verkeeren Waterstaat een verzoek indient om het NVB afte schaffen. Wel stelt het Ministerie van Verkeer en Waterstaat ten aanzien van abonnementen in de notitie '(rand)voorwaarden Taneven bij het implementatieproces OV-chipkaart (17 mei 2010)' het volgende; Indien de NVB-abonnementen geldig blijven en in de regio's verkrijgbaar blijven totdat het NVB in het hele land is uitgezet, is de overgang van de abonnementen naar de regionale (al dan niet verchipte ) abonnementen opbrengstneutraal. Deze regionale vervoerbewijzen zullen dezelfde voorwaarden en tarieven (incl. toekomstige landelijke tariefstijgingen) als de voormalige NVB- vervoerbewijzen moeten hebben. Figuur 2 schetst de situatie voor en na het uitzetten van het NVB voor het Stadsgewest Haaglanden en schetst de aanpak van de analyse. De volgende elementen zijn weergegeven: i) de concessiegebieden en modaliteiten, ü) de prijsopbouw en iii) de verschillende kaartsoorten. 22 november

15 Rapportage Commissie Kist - Stadsgewest Haaglanden Figuur 2: Schets van de situatie voor en na het uitzetten van het NVB in Haaglanden Vooruitzetten NVB Na uitzetten NVB Analyse prijsopbouw r r Haaglandsn: bus, tram en Randstadrail Opstaptarief: i strip Per zone :i stnp Diverse zonegroottes Haaglanden: bus, tram (o a. Randstadrail) Opstaptanef: 0,78 Euro Kilometertarief: 0,113 Euro en buite ntr^ect van RandstadRail = 0,132 Euro Concessie blijft gelijk Modaliteitbtijft gelijk Door de overstap van zone naar km de reiziger betaalt voor wat hij reist. kddttsoorten r (Abonnement) (Regionale kaartjes) Blauwe, roze strippenkaart Gnjze kaartje (Abonnement) (Regionale kaartjes) Anonieme kaart Persoonsgebonden kaart Impuls kaartje Overstap naar een andere drager Totale kosten voor reizigers net strippenkaart (kaartgroep ien 15) en grijze kaartje (kaartgroep 6) Totale kosten voor reizigers met OV-chipkaartpn impuls kaartjes Berekening van kostenneutraliteit bij gelijkblijvend aantal reizigers Bron: Commissie Kist Situatie beschrijving Stadsgewest Haaglanden Concessiegebied De regio doet een aanvraag voor het uitzetten van het NVB voor de vier concessies binnen het Stadsgewest Haaglanden. Dit betreft Haaglanden Bus regio, Haaglanden HTM bus. Haaglanden HTM rail, en RET Randstadrail Regio Den Haag.. Prijsopbouw OV-chipkaart Het zonesysteem van de strippenkaart komt voor alle vier de concessies te vervallen''. In alle vier de concessies betaalt de reiziger per rit een opstaptarief van 0,78 Euro (0,75 Euro in 2009 geïndexeerd naar 2010) en een kilometerprijs van 0,113 Euro (2010). Uitzondering is het buitentraject van RandstadRail (halte Laan van NOl-Zoetermeer voor de concessie Haaglanden HTM rail en Laan van NOI - Pijnacker Zuid voor de RET Randstadrail regio Den Haag), waar de reiziger een kilometertarief betaalt van 0,132 Euro. Kaartsoorten De overgang naar de OV-chipkaart resulteert in een verandering voor een deel van de kaartsoorten. o De strippenkaart (kaartgroep 1 en 15) wordt vervangen door de OV-chipkaart (anoniem en persoonsgebonden) De reiziger betaalt daarbij een opstaptarief in de vorm van een strip en een extra strip voor iedere zone die de reiziger reist. Reizigers kunnen gebruik maken van hun sterabonnement, strippenkaart (blauw of roze), een grijze strippenkaart kopen bij het instappen (wagenverkoop) of een regionaal kaartje. 22 november

16 Rapportage Commissie Kist - Stadsgewest Haaglanden o o o De regionale kaartjes (kaartgroep 9) blijven in het eerste jaar na het uitzetten van het NVB "grosso modo" beschikbaar tegen ongewijzigd tarief Het grijze kaartje (kaartgroep 6) wordt vervangen door een nieuw wagenassortiment. Abonnementen blijven vooralsnog tegen dezelfde condities beschikbaar. Vertrekpunten van de Commissie De Commissie hanteert de volgende vertrekpunten om kostenneutraliteit te kunnen vaststellen: de Commissie baseert zich mede opde reisinformatie uitde WROOV-database 3 van 2008, het jaar waarin nog geen gebruik werd gemaakt van de OV-chipkaart. In de database is reisinformatie opgenomen van reizigers die reizen met de blauwe en de roze strippenkaart in stads - en streekvervoer. Reisinformatie van reizigers die reizen met het grijze kaartje, is hier niet in opgenomen. de Commissie hanteert als informatiebron voor de analyse voor het Stadsgewest de WROOV-informatie van de vier relevante concessies tezamen (te weten: Haaglanden Bus Regio, Haaglanden HTM Bus, Haaglanden HTM Rail en RET Randstadrail Regio Den Haag). de Commissie neemt het grijze kaartje (8% van de totale opbrengsten) mee in haar berekeningen. informatie over het gebruik van het grijze kaartje is door het Stadsgewest aan de Commissie verstrekt. abonnementen blijven-zoals gezegd-buiten beschouwing omdat het oude zonesysteem voorde betaling door abonnementhouders vooralsnog als grondslag van toepassing blijft. De regionale kaartjes worden niet meegenomen, omdat de omzet van regionale kaartjes zeer klein is en de regionale kaartjes "grosso modo" niet gewijzigd zullen worden, bijzondere kaartsoorten die buiten het NVB vallen en die slechts incidenteel voorkomen, blijven buiten beschouwing, de Commissie hanteert bij het interpreteren van de resultaten van de kostenanalyse een onzekerheidsmarge van + en - 3% voor de gemiddelde reiziger. Deze marge wordt ingegeven door de inherente onzekerheid wanneer gebruik wordt gemaakt van steekproefinformatie (i.e. WROOV) en door de constellatie van de uit te voeren berekeningen. Daarenboven werkt het effect van variatie in huidige zonegroottes gemeten in kilometers in de berekeningen door. WROOV staat voor Werkgroep Reizigers Omvang en Omvang Verkopen. De WROOV database bevat reisinformatie van steekproeven onder reizigers en vormt de basis waarop de opbrengst van het NVB (nationale vervoerbewijzen exclusief grijze kaartje) wordt verdeeld onder vervoerders. 22 november

17 Rapportage Commissie Kist- Stadsgewest Haaglanden III. Beantwoording van de aan de Commissie gestelde vragen voor Stadsgewest Haaglanden De Commissie presenteert hier haar bevindingen op de vier aan de Commissie gestelde vragen. i. Wijze van vaststellen van de OV-chipkaarttarieven Bevindinaen Commissie De Commissie constateert dat het proces tussen Regionaal Overieg Consumentenorganisaties Openbaar Vervoer Haaglanden (Rocov-H) en het Stadsgewest redelijk is verlopen echter het Rocov-H heeft nog wel enkele inhoudelijke aandachtspunten. Het Rocov-H betreurt enkele zaken die op landelijk niveau nog niet zijn geregeld en op decentraal niveau naar eigen zeggen niet kunnen worden opgepakt, zoals het kunnen checken van saldo op het voertuig en de online persoonlijke accounts die nog niet optimaal werken, waardoor mensen geen informatie kunnen krijgen over actuele acties. Daarnaast geeft het Rocov-H aan dat bij het oorspronkelijke tarievenvoorstei enige tijdsdruk is uitgeoefend om een advies afte geven, terwijl het Rocov-H van mening was dat de introductie van de OV-chipkaart toch zou worden uitgesteld. Het Rocov-H betreurt overigens ook het handhaven van de dalkaartjes in het voertuig. Zij is van mening dat dit voor veel oponthoud zorgt. Liever had zij gezien dat er een dalproduct op de OV-chipkaart zou worden aangeboden. Wel is het Rocov-H erg tevreden dat de abonnementen inmiddels interoperabel tussen de verschillende vervoerders zijn. Dit was niet het geval in het oorspronkelijke tarievenvoorstei, Toelichtinq Stadsgewest Haaglanden is verantwoordelijk voor vier concessies voor openbaar vervoer in de regio, In de Wet Personenvervoer 2000 is vastgelegd dat het Dagelijks Bestuur van het Stadsgewest de concessieverlener is. Het openbaar vervoer in het Stadsgewest Haaglanden wordt momenteel uitgevoerd door drie bedrijven te weten: HTM, Veolia Transport en RET, Het uitzetten van het NVB voor de concessies Haaglanden Bus Regio, Haaglanden HTM Bus, Haaglanden HTM Rail en RET Randstadrail Regio Den Haag wordt door het Stadsgewest Haaglanden tegelijkertijd aangevraagd. Haaglanden Bus Regio Haaglanden HTM - Bus Haaglanden HTM - Rail Randstadrail Regio Den Haag Vervoerder Veolia Transport HTM HTM RFT Einddatum 27 augustus 2017 ijanuari december december 2016 Het Stadsgewest voert circa tien keer per jaar overleg met consumentenorganisaties over het openbaar vervoer beleid in Haaglanden. Dit gebeurt in het Rocov-H (voorheen Consumentenplatform Openbaar Vervoer Haaglanden, CPOV), Het Rocov-H heeft een onafhankelijke voorzitter en het Stadsgewest vervult het secretariaat. In het ROCOV-H zijn op dit moment onder meer vertegenwoordigd: (i) de afdelingen van Rover Den Haag en Delft, Voorall (voor reizigers met een beperking), de Fietsersbond en vertegenwoordigers van ouderenorganisaties. De in 2010 van toepassing zijnde (geïndexeerde) kilometertarieven zijn opgenomen in de "Tarievennota OVchipkaart ". Deze nota is een vervolg op de Tarievennota OV-chipkaart (concept van 1 april 2008). De concept nota is in het ambtelijk overleg binnen Haaglanden (ACC) aan de orde geweest en met het Consumentenplatform Openbaar Vervoer Haaglanden (CPOVH) zeer uitvoerig besproken. Op 22 juli 2008 brengt het CPOVH haar advies over de concept nota uit en het Stadsgewest Haaglanden reageert op dit advies van het CPOVH op 11 november 2008, Het advies van het CPOVH is ten dele overgenomen. Samengevat: Nr. 1 2 Advies CPOVH Voer systeemwijzigingen door Tariefkilometers hemelsbreed i,p,v, langs afgelegd traject Reactie Stadsgewest Haaglanden Niet overgenomen Niet overgenomen 22 november

18 Rapportage Commissie Kist - Stadsgewest Haaglanden ii Overstaprecht van 35 minuten naar 60 Eenmalige vaste voet voor de combineerde reizen NSstads/streekverveor Toegevoegde kaartsoorten beperken, c.q. op OV-chipkaart zetten Wagenverkoop ontmoedigen door middel van een relatief hoog tarief Betere regionale abonnementsvervangende proposities, niet vervoerder gebonden Handhaving dagkaarten en daluurkaartjes Richt adviespunt in Tariefvergelijking uitbreiden naar incidenteel Evaluatie effecten invoering OV-chipkaart in het 2 e jaar Niet overgenomen Niet overgenomen In hoofdzaak overgenomen Overgenomen, echter zonder overstaprecht Overgenomen Overgenomen, naderte overleggen met vervoerders, Verkoop dafuurkaartjes op de bus is strijdig met advies nr. 6 Overgenomen, is overigens eerste verantwoordelijkheid vervoerders Overgenomen Overgenomen, echter pas na 2 jaar einde duale fase. De verreweg belangrijkste toezegging wordt gedaan op advies no. 7. In de oorspronkelijke plannen van de vervoerders zouden regionale abonnementsvervangende proposities niet interoperabel zijn, dat wil zeggen: alleen geldig bij of HTM, of Connexxion/Veolia. Daarnaast speelt ook de problematiek van bussen die in Haagianden een vervoersfunctie vervullen, maar onder de regie rijden van de provincie Zuid-Holland (Connexxion) en de Stadsregio Rotterdam (RET en Qbuzz). Gelet op het samenhangend net van bus- en raillijnen in het stedelijk gebied van Den Haag, Zoetermeer en Delft is het niet interoperabel zijn van de regionale abonnementsvervangende proposities ongewenst. Het Stadsgewest geeft aan dat aan de eis van interoperabiliteit technische problemen verbonden zijn omdat het vastrechtbedrag nauwkeurig moet worden verdeeld tussen vervoerders. Het COPVH zet hier haar vraagtekens bij omdat in haar optiek, iemand die ergens heen reist ook weer terug reist. Heeft vervoerder A op de heenreis het opstaptarief, ontvangt vervoerder B dit op de terugreis. Inmiddels heeft het Stadsgewest toegezegd dat voordat de abonnementsvervangende proposities worden geïntroduceerd, deze wel interoperabel zullen zijn. Bij het verwerken van het advies van het Rocov-H in de Tarievennota is tevens rekening gehouden met ontwikkelingen op landelijk niveau. In de twee eerste stadsregio's (pilotgebied Rotterdam/RET/Connexxion/Qbuzz en launchgebied Amsterdam/GVB/Connexxion/Arriva) is duidelijk geworden dat de techniek nog niet alle tariefwensen aankan. Als gevolg van ervaringen uit deze twee stadsregio's is de Tarievennota beperkt tot de jaren 2009 en Tijdens het vaststellen van de Tarievennota is verondersteld dat abonnementsvervangende proposities op de OV-chipkaart in 2009 en 2010 nog niet mogelijk zouden zijn in Haagianden. De NVB-sterabonnementen zuilen dan ook geheel 2009, 2010 en 2011 geldig blijven. De Tarievennota OV-chipkaart is doorhet dagelijks bestuur van het Stadsgewest Haaglanden op 25 maart 2009 vastgesteld. De in deze nota vastgestelde kilometertarieven zijn gebaseerd op modelberekeningen van de vervoerders gebaseerd op de WROOV-gegevens uit Op 11 maart 2010 heeft het Stadsgewest een onafhankelijk kennisinstituut opdracht verleend om deze kilometertarieven te toetsen op het criterium dat de Minister van Verkeer en Waterstaat heeft gesteld aan een kostenneutrale overgang voor de reizigers. Hier waren twee redenen voor. In de eerste plaats waren nu de veel recentere WROOV-gegevens uit 2008 beschikbaar. Dat was van groot belang omdat in 2005 RandstadRail niet bestond en het destijds gehanteerde tarievensysteem op deze voormalige spoorlijnen grotendeels het NS-tarief betrof, dat wezenlijk afwijkt van het NVB. In de tweede plaats gaf de inmiddels ontstane landelijke brede onrust over de hoogte van de kilometertarieven aanleiding om een onafhankelijke toets uitte laten voeren op de modelberekeningen van destijds. Overigens is ereen wezenlijk verschil tussen de modelberekeningen van destijds en de door het Stadsgewest aangevraagde toets: in zoog is uitgegaan van de vervanging van zowel de strippenkaart als het sterabonnement. In de recente toets is uitgegaan 22 november

19 Rapportage Commissie Kist- Stadsgewest Haaglanden van uitsluitend het vervangen van de strippenkaart en zijn de sterabonnementen niet in de berekeningen betrokken. Op 30 juni 2010 doet het Stadsgewest Haaglanden een adviesaanvraag aan het Rocov -H voor het voorstel voor de regionale en wagentarieven. HTM stelt voor de huidige dagkaart voor het tariefgebied Den Haag en Den Haag Plus te laten vervallen. Zij stelt voor een nieuwe dagkaart in te voeren, geldig voor het hele vervoersgebied van HTM, Tevens stelt HTM voor de Dalurenretour Den Haag ( 2,60 voorverkoop and 4,30 Euro wagenverkoop tram/bus) en Daluren Den Haag Plus (4 Euro voorverkoop en 6,10 Euro wagenverkoop tram/bus) te laten vervallen. Hiervoor in de plaats stelt zij voor een dalretour als OV-chipkaartproduct (4,50 Euro) in te voeren. Daarnaast stellen HTM en Veolia voor om het wagentarief relatief hoog vast te stellen; het wagentarief is dan (vrijwel) altijd hoger dan het reizen met de OV-chipkaart. De tariefstelling is dan zodanig dat reizigers snel worden geprikkeld om over te gaan op gebruik van de OV-chipkaart. Voor het overgrote deel van het vervoer bedraagt hettarief 2,50 voor kort ritten en 3,50 dat wat langere ritten. Een uitzondering wordt gevormd door enkele lange trajecten. Veolia zal de dalkaartjes voor Delft en Zoetermeer blijven handhaven in afwachting van de landelijke daluurproducten die naar verwachting pas in de loop van 2011 operationeel zullen zijn. Op 9 juli 2010 reageert het ROCOV-H op het voorstel voor de regionale en wagentarieven. Het ROCOV-H stemt in met het voorstel voor wagentarief. Het voorstel voor het regionale kaartje (de dagkaart) wordt niet positief ontvangen. Het gaat hierbij niet om de hoogte van het tarief maar om het feit dat deze door HTM aangeboden kaart niet interoperabel is in het Haaglandengebied. Veolia en de RETzuDen geen dagkaart aanbieden en de HTM-dagkaart niet accepteren. Het zullen veelal toeristen zijn die van de dagkaart gebruik gaan maken. Het zal voor een toerist vreemd en verwarrend zijn dat hij met de dagkaart geen gebruik mag maken van het OV dat door Veolia en RET wordt gereden. Weliswaar worden door de HTM-lijnen veel toeristische bestemmingen in Haaglanden aangedaan, maar er zijn er ook die alleen met Veolia of de Erasmuslijn (RET) te bereiken zijn. Daarvoor zou de reiziger dan een apart wagenverkoopkaartje moeten kopen. Het ROCOV-H is verteld dat de kaart niet interoperabel kan zijn omdat het om een wegwerpchipkaart gaat. Het ROCOV-H constateert dat dit op dit moment het hoogst haalbare is, maar adviseert Haaglanden dat zij als opdrachtgever samen met de vervoerbedrijven zoekt naar een modus om die interoperabiliteit op korte termijn te realiseren. Met betrekking tot het HTM-dalkaartje is het ROCOV-H van mening dat hettarief van 4,50 Euro te hoog is. Inmiddels hanteert HTM voor een dalurenretour in de voorverkoop in 2010 een prijs van 4 Euro. Dalkaartjes voor Delft en Zoetermeer hebben de instemming van het ROCOV-H. 2. Oordeel over kostenneutraliteit en wijze van berekening van de tarieven Bevindingen Commissie De Commissie oordeelt dat door het Stadsgewest Haaglanden voldaan wordt aan de voorwaarde van een (per saldo) kostenneutrale overgang van strippenkaart naar de OV-chipkaart voor de reizigers. De Commissie constateert dat binnen het Stadsgewest Haaglanden de totale groep reizigers die reist met de strippenkaart en het grijze kaartje, bij de overgang naar de OV-chipkaart gemiddeld genomen een kostenstijging van 1% kan ondervinden. De Commissie hanteert bij het interpreteren van dit resultaat een onzekerheidsmarge van + en - 3% voor de gemiddelde reiziger. Deze marge wordt ingegeven door de inherente onzekerheid wanneer gebruik wordt gemaakt van steekproefinformatie (i.e. WROOV) en door de constellatie van de uit te voeren berekeningen. Daarenboven werkt het effect van variatie in huidige zonegroottes gemeten in kilometers in de berekeningen door. De onzekerheidsmarge van 3% is ook hier van toepassing. Deze uitkomst is afhankelijk van de mate waarin reizigers die nu nog reizen met de grijze kaart - relatief duur ten opzichte van blauwe strippenkaart - overgaan op het reizen op saldo met de OV-chipkaart, Mocht geen van deze reizigers overstappen op OV-chip "op saldo" dan ondervindt de gehele groep een nadeel van 4%. Gelet op de impact van de verschuivingen op het resultaat adviseert de Commissie met klem de overgangen te stimuleren door het belang van kostenbewust reizen te benadrukken en het helder maken van de mogelijkheden daartoe. Daarnaast acht de Commissie een goede monitoring van het reisgedrag hoogst noodzakelijk. Wanneer uit de monitoring blijkt dat er sterke afwijkingen zijn van de aannames dan zullen aanvullende (kosten) compenserende maatregelen in overweging moeten worden genomen. 22 november

20 Rapportage Commissie Kist-Stadsgewest Haaglanden Toelichting Bij het bepalen van kostenneutraliteit heeft het Stadsgewest Haaglanden zowel beleidsmatige als methodologische (wijze van berekenen) uitgangspunten gedefinieerd. De belangrijkste beleidsuitgangspunten van het Stadsgewest Haaglanden zijn als volgt: de kostenneutrale overgang wordt vastgesteld op het niveau van de vier concessies, te weten Haaglanden Bus Regio, Haaglanden HTM Bus, Haagianden HTM Rail en RET Randstadrail Regio Den Haag; Stadsgewest Haaglanden heeft kostenneutraliteit voor de concessies Haaglanden Bus Regio, Haaglanden HTM Bus, Haaglanden HTM Rail en RET Randstadrail Regio Den Haag geanalyseerd op het niveau van de strippenkaart (blauwe en roze) strippenkaart en het grijze kaartje. Het Stadsgewest Haaglanden heeft de volgende methodologische uitgangspunten gehanteerd om kostenneutraliteit te berekenen. a) De berekeningen zijn gebaseerd op reisgegevens verzameld en geanalyseerd vanuit WROOV Deze data zijn niet beïnvloed door het gebruik van de OV-chipkaart en vormen daarmee een degelijke grondslag voor het vergelijken van de situatie met en zonder OV-chipkaart. b) Voor de berekening van het kostenneutrale tarief is verondersteld dat het totaal aantal reizigers (strippenkaart en grijze kaartje gezamenlijk) niet verandert als gevolg van de introductie van de OVchipkaart. Met andere woorden, de prijselasticiteit- die de vraaggevoeligheid van de reiziger voor tariefwijzigingen weerspiegelt - is op nu! gesteld. c) Stadsgewest Haaglanden doet de aanname dat 50% van de reizigers die gebruik maken van het grijze kaartje zal overstappen naar de OV-chipkaart. Dit is gebaseerd op: i) de prijs van het grijze kaartje ten opzichte van de prijs van eenzelfde reis met de OVchipkaart; ii) het gemak dat de OV-chipkaart biedt aan de reiziger. Het aantal reizigers dat een OVchipkaart in zijn bezit heeft zal verder toenemen als het moment van uitzetten van het NVB nadert, ook bijvoorbeeld via de NS en als studentenkaart; iü) het grijze kaartje wordt veelal verkocht aan incidentele reizigers. Dit zai ook na de introductie van de OV-chipkaart zo blijven. d) Stadsgewest Haaglanden voert in het eerste jaar na de overgang van de strippenkaart naar de OVchipkaart buiten indexatie geen tariefsaanpassingen door voor het regionale kaartje en het impuls kaartje e) Voor 2010 is het opstaptarief (vaste voet) vastgesteld op 0,78 Euro. Dit betreft een landelijke afspraak. f) De indexering van de vaste voet is gebaseerd op de landelijk vastgestelde indexering van de strippenkaarten. De indexering van het kilometertarief is eveneens gebaseerd op de landelijk vastgestelde indexering van de strippenkaarten. g) De gehanteerde kilometertarieven in 2010 zijn in de volgende tabel gegeven. Vaste voet Kilometertarief Stads-en regiovervoer, excl. RandstadRail Laan van NOl-Zoetermeer/Pijnacker Zuid 0,78 Euro 0,113 Euro RandstadRail Laan van NOI Zoetermeer ƒ Pijnacker Zuid 0,78 Euro 0,132 Euro Observaties en kanttekeningen De analyse van de effecten voor de totale relevante groep reizigers (dus exclusief kaartgroep 9 en abonnementen) resulteert in een mogelijk nadeel van 1% voor de gemiddelde reiziger. Dit geldt alleen als de reizigers die gebruik maken van het grijze kaartje daadwerkelijk actief overgaan naar het gebruik van reizen op saldo per OV-chipkaart (resultaat analyse niveau 1). De berekeningen resulteren voor de deelgroep strippenkaart reizigers per saldo in een nadeel van 3% (resultaat analyse niveau 2). De Commissie plaatst de volgende kanttekening: De berekende kostenneutraliteit is mede gebaseerd op aannamen over het aantal reizigers dat zal overstappen van het grijze kaartje naar reizen op saldo met de OV-chipkaart. Gelet op de kostenverschillen en het gemak van 22 november