Beheer-en onderhoudsplan Waterkeringen

Transcriptie

1 Beheer-en onderhoudsplan Waterkeringen IT Auteurs: Hanneke Kloosterboer, WS Aa en Maas Simone Schubert, WS Brabantse Delta

2 Inhoudsopgave 1. Inleiding Aanleiding Doel en opzet Beheer- en onderhoudsplan Kader Beleid, wet- en regelgeving Afbakening Leeswijzer Uitwerking van beheer en onderhoud Organisatie Beleids-en Beheerproces en Waterkeringszorg Beheerinstrumenten Vastgoedbeleid Beheermethodiek Onderhoud en inspectiestrategie Communicatie Informatiebeheer Wijzigingen en signalen t.o.v. vorige planperiode Toekomstige ontwikkelingen Gebiedsbeschrijving Beheergebied Waterkeringen en kunstwerken Zonering Eigendomssituatie Streefbeelden en functie-eisen Inleiding Streefbeeld Beheervormen Functies Vegetatietype Groenonderhoud/VTA Plaagsoorten Dijkbekleding Elementen in, op of bij waterkeringen Beheer en onderhoud op keringen in eigendom Onderhoud Flora- en Faunawet Onderhoudsvorm Beweiding Groenonderhoud (VTA, snoeiwerk) Plaagsoorten bestrijding Bekleding Elementen in, op of nabij waterkeringen Onderhoudspakketten

3 6. Monitoring grasmat Bijlagen Bijlage A: Begripsomschrijvingen Bijlage B: Kader van het Beheer- en onderhoudsplan vanuit beleid en wetgeving Bijlage C: Beheerinstrumenten Bijlage D: Vastgoedbeleid m.b.t. waterkeringen (11IT017362) Bijlage E: Organogram Waterschap Brabantse Delta Bijlage F: Bekleding Bijlage G: Elementen in, op of nabij waterkeringen Bijlage H: Kalender gedragscode Flora- en Faunawet

4 Deel 1: BEHEER 3

5 1. Inleiding 1.1 Aanleiding Krachtens de Waterwet en het reglement voor het waterschap Brabantse Delta is het waterschap verantwoordelijk voor de waterstaatkundige verzorging van het gebied dat het beheert. Dit betekent onder andere dat het waterschap de verantwoordelijkheid heeft voor de waterveiligheid en de waterkeringen in dit gebied. Andere taken van het waterschap zijn de zorg voor het waterkwantiteitsbeheer, het waterkwaliteitsbeheer en de zuivering van afvalwater. Dit document richt zich op de zorg voor primaire, regionale en overige waterkeringen en de wijze waarop het waterschap deze zorg uitvoert. Vanuit het beleids- en beheerproces (BBP) is er een positie ingeruimd voor een beheerplan waterkeringen. Dit komt voort uit de behoefte aan een moderne sturingsfilosofie gericht op output. Er is behoefte aan eenduidige doelstellingen, normen en richtlijnen voor het beheer van waterkeringen. Bovendien dienen de resultaten van het beheer van de waterkeringen voor de middellange en langere termijn inzichtelijk te zijn. De noodzakelijke afstemming met bijvoorbeeld gemeenten, provincie, Rijkswaterstaat en overige belangengroepen verloopt ook gemakkelijker aan de hand van dit document. Het waterschap heeft verschillende instrumenten ter beschikking om invulling te geven aan haar taak, zoals de toetsing op veiligheid, keur, legger, beheerregister, beheer-en onderhoudsplan en het calamiteitenplan. Die beheersinstrumenten vinden hun basis in de wet. Door de instrumenten maximaal te benutten is het voor het waterschap mogelijk zijn beheertaken op een heldere, systematische, zorgvuldige en eenduidige wijze uit te voeren. De verschillende beheerinstrumenten hangen nauw met elkaar samen. De samenhang tussen deze bouwstenen wordt nader toegelicht in bijlage C, Beheerinstrumenten. Geschiedenis Dit plan omvat delen van de volgende voorgaande (deel)plannen: Beheerplan waterkeringen Waterschap Brabantse Delta, 2003 AOWW (Algemeen onderhoudsplan waterlopen en waterkeringen). Waterschap Brabantse Delta, 2008 Dijken op zicht. Visie op het beheer en onderhoud van dijken. Hoogheemraadschap van west-brabant, Visie op vegetatie, Streefbeelden voor de primaire waterkeringen in West-Brabant. Hoogheemraadschap West Brabant, Dijkgraslandbeheer in West-Brabant. Erosiebestendigheid, huidige en potentiele natuurwaarde van primaire waterkeringen. Hazebroek, E. en Smits, N.A.C., Alterra, Research Instituut voor de Groene Ruimte, 2001 Onderhoudsplan waterkeringen Waterschap Brabantse Delta, 2006 (niet vastgesteld) 1.2 Doel en opzet Beheer- en onderhoudsplan Het doel van het beheer- en onderhoudsplan is planmatig onderhoud uitvoeren en efficiënt het beheer en onderhoud inrichten. Dit speelt een grote rol in het garanderen van veilige en goed onderhouden waterkeringen in het beheergebied van Brabantse Delta. De focus ligt dan ook op het instandhouden van de waterkering. Het beheer- en onderhoudsplan is aangevuld met een inspectieplan waarin efficiënte en doelgerichte inspecties worden beschreven. Met dit beheer- en onderhoudsplan worden de volgende doelstellingen nagestreefd: Veilige dijken garanderen Realiseren van vegetatietypen t.b.v. EVZ Kosteneffectief werken Goed contact houden met de omgeving Het hoofddoel van het beheer- en onderhoud van de waterkeringen is veiligheid. De primaire waterkeringen in het gebied moeten voldoen aan een norm van 1/2000 jaar en de regionale waterkeringen aan een norm van 1/100 jaar. Het beheer en onderhoud is er op gericht om deze veiligheid te kunnen waarborgen. Daarnaast zijn er nevendoelen, die ook naar voren komen in de streefbeelden. Het gaat hierbij om ecologie, LNC-waarden, recreatie, bewoning en infrastructuur (zie hoofdstuk 4). 4

6 Opzet Het voorliggende plan is te beschouwen als paraplu-document, waarin het totale beheersysteem voor de waterkeringen van het Waterschap Brabantse Delta in is vastgelegd. Om dit doel te bereiken is het plan als volgt opgezet. Deel 1: Beheerplan Deel 2: Onderhoudsplan Deel 3: Bijlagen Het inspectieplan is een zelfstandig plan, maar is van belang bij een goede uitvoering van beheer en onderhoud. Er zal dan ook regelmatig naar verwezen worden. Het beheer- en onderhoudsplan is geschikt voor zowel intern als extern gebruik. Heldere beleidsdoelen met duidelijke functie eisen. Hierdoor kan op bepaalde kenmerken gemonitoord worden. De doelen geven de normen en richtlijnen aan voor het beheer van waterkeringen, waarin een integrale afweging heeft plaast gevonden voor meerdere functies en aspecten; Efficiëntie in het bepalen van de onderhoudspakketten en maatregelen Interne afstemming, doordat de integrale en multifinctionele afwegingen in een document terug te vinden zijn; Afstemming met derden, zoals bijvoorbeeld rijk, provincie, gemeenten, belanghebbenden, aanliggende waterschappen en eigenaren enz.; Verantwoording afleggen naar het bestuur en de maatschapij over werkzaamheden/maatreglen in de afgelopen periode en in de toekomst; Communicatie over het beheerproces. Bijvoorbeeld de vertaling van beleid naar concrete maatregelen, redenen voor werkzaamheden enz.; Transparantie van de werkzaamheden en afwegingen/keuzes die gemaakt zijn. 1.3 Kader Dit beheerplan richt zich op waterkeringen die het achterliggende gebied beveiligen tegen hoogwater. De zorg voor waterkeringen omvat activiteiten zoals vaststellen van beleid, vertalen van dit beleid naar doelstellingen op basis van functie-eisen, het toetsen, het opzetten en bijhouden van een legger en een beheerregister, het opstellen van een keur, toezicht op activiteiten van derden, inspecteren, monitoren, plannen, ontwerpen, aanleggen, onderhouden, verbeteren enz. PDCA-cyclus Binnen het waterschap wordt gewerkt met de PDCA-cyclus (figuur 1-1). Hiermee wordt benadrukt dat de zorg voor de waterkeringen een cyclisch proces is. Dit beheer- en onderhoudsplan richt zich op de instandhouding wat een plaats heeft bij het uitvoeringsonderdeel van de PDCA-cyclus. De evaluatie kan aanleiding geven om het beleid te handhaven, het beleid aan te passen of om nieuw beleid te formuleren. Dit heeft invloed op het uit te voeren beheer en onderhoud. Figuur 1-1: Processchema beheer- en onderhoud waterkeringen 5

7 Het beheer-en onderhoudsdeel bevat de grondslagen voor het te voeren beheer en onderhoud, deze worden voor 5 jaar vastgelegd. Redenen voor bijstelling kunnen zijn een aanpassing van beleid, wet- en regelgeving, wijziging van het beheerde areaal, en reorganisatie, wijziging van de randvoorwaarden (natuurlijke oorzaken, activiteiten van derden) en/of kennisontwikkelingen/nieuwe inzichten. Het onderhoudsdeel vormt de basis voor het maaibestek. Bij de maaibestekken bestaat de mogelijkheid tot verlenging van 2 maal een verlening van 1 jaar. Per jaar worden de genomen maatregelen geëvalueerd en de te nemen maatregelen voor het volgende jaar gepland. Het meest actuele kaartmateriaal is voor iedereen toegankelijk via de website van het waterschap. 1.4 Beleid, wet- en regelgeving Uitgangspunt voor het beheer van de waterkeringen is dat de veiligheid tegen overstromingen gegarandeerd wordt. Hiertoe is een aantal wetten van belang die taakstellend zijn voor de waterkering beheerder. Door de hogere overheid zijn daarnaast richtlijnen opgesteld waarmee de waterkering beheerder rekening dient te houden bij de uitvoering van zijn beheertaak. Voor een nadere toelichting op de invulling van het beleid en de wet- en regelgeving zie bijlage B Kader van het Beheer- en onderhoudsplan vanuit beleid en wetgeving. Voor een nadere toelichting over andere beheerinstrumenten die het waterschap tot zijn beschikking heeft zie bijlage C Beheerinstrumenten. 1.5 Afbakening Dit beheer- en onderhoudsplan is mede tot stand gekomen door de medewerking van Aa en Maas. In het kader van de Brabantbrede samenwerking op het gebied van waterkeringen is intensief afgestemd tussen waterschap Brabantse Delta en waterschap Aa en Maas. De opbouw en de afwegingen van beide waterschappen zijn daarmee hetzelfde. De inhoud is echter niet volledig gelijk aangezien er verschillen zijn in organisatie en enkele beleidskeuzes. Het streven is om dit in een volgend beheer- en onderhoudsplan waar mogelijk gelijk te trekken. In dit beheer- en onderhoudsplan is het beheerdeel al vrijwel gelijk met Aa en Maas, voor het onderhoudsdeel bleek dit niet overal mogelijk. Het plan richt zich op hoofdlijnen op alle waterkeringen in het beheergebied. De primaire en regionale waterkeringen zijn noodzakelijk voor de veiligheid in het gebied en de bescherming van economische belangen. De overige waterkeringen en de kades hebben een functie om te beschermen tegen wateroverlast. Voor deze waterkeringen worden voor zover mogelijk de richtlijnen in dit plan aangehouden. De compartimenteringskeringen hebben een aparte status. Deze waterkeringen beschermen het achterland wanneer een primaire kering categorie A doorbreekt en vertragen de overstroming. Voor dit soort waterkering geldt hetzelfde beschermingsregime als voor overige waterkeringen. In dit beheer- en onderhoudsplan is alleen bestaand beleid opgenomen. In de afgelopen jaren zijn er een aantal bestuurlijke keuzes gemaakt die voortborduren op het beleid dat is beschreven in het beheerplan waterkeringen Een voorbeeld hiervan is het afbouwen van begrazing. Met de huidige beleidsafwegingen kan op een goede manier het beheer- en onderhoud worden uitgevoerd. Het dagelijks bestuur maakt wel een keuze maken welke onderhoudspakketten ingezet gaan worden, afhankelijk van de gewenste doelrealisatie. Dit plan richt zich met name op instandhouding. Het inrichten en plannen maken wordt wel op hoofdlijnen en als input meegenomen, maar wordt niet in detail uitgewerkt. In onderstaande figuur is de samenhang weergegeven. 1 In onderstaand procesmodel is de onderlinge relatie tussen de verschillende processen weergegeven. 1 Het jaarprogramma voor 2014 (en verder) is te vinden onder 13IT Voor meer informatie over het betreffende project is daarin de betreffende projectleider/contactpersoon opgenomen. 6

8 Figuur 1-5: Procesplaat winnend samenwerken 1.6 Leeswijzer In hoofdstuk 2 wordt de uitwerking van het beheer en onderhoud beschreven. Het gaat hierbij onder meer over de definities, totstandkoming, maar ook over toekomstige ontwikkelingen. In hoofdstuk 3 wordt het beheergebied beschreven en in hoofdstuk 4 de praktische invulling van de streefbeelden. Daarmee is het beheerdeel afgesloten. In het onderhoudsdeel wordt in hoofdstuk 5 invulling gegeven aan het onderhoud d.m.v. onderhoudspakketten en plus- en minpakketten. Hoofdstuk 6 is het afrondende hoofdstuk waarin de monitoring is beschreven. 7

9 2. Uitwerking van beheer en onderhoud 2.1 Organisatie Interne In bijlage E Organogram Waterschap Brabantse Delta is de ambtelijke en bestuurlijke organisatie van het waterschap weergegeven. Het waterkeringenbeheer neemt binnen het waterschap geen afzonderlijke plaats in. Met name het proces instandhouden bestaat uit een scala van deelprocessen, die bij een procesgerichte organisatie over diverse afdelingen zijn verdeeld. De kerntaken vallen onder de volgende afdelingen: De afdeling Beleid en Planadvies is verantwoordelijk voor de beleidsvoorbereiding, planvorming excl. coordinatie en beoordeling van plannen van derden, de keur en de legger. De afdeling Beheer & Bediening is verantwoordelijk voor het beheer, bediening van de kunstwerken/peilbeheer, inspectie, calamiteitenbestrijding inclusief de deelbestrijdingsplannen en het adviseren bij en beoordelen van plannen. De afdeling Onderhoud en Muskusrattenbestrijding is verantwoordelijk voor het dagelijks onderhoud, het uitvoeren van groot onderhoud, dagelijkse toezicht, inspectie en het betsrijden van muskusratten. De afdeling Kennis & Advies geeft niet-bindend advies aan afdeling vergunningen m.b.t. georechnische vragen die spelen bij vergunningen/projecten/plannen van derden, zijn procesmanager van het toetsproces, monitoren nieuwe ontwikkelingen op keringen gebied en zijn verantwoordelijk voor het databeheer. De afdeling Ontwerp & Realisatie is verantwoordelijk voor de voorbereiding en realisatie van de dijkverbeteringen en het coordineren van interne en externe/gezamenlijke projecten. De afdeling Vergunningen is verantwoordelijk voor de vergunningverlening en voor het maken van specifieke afpraken omtrent beheer- en onderhoud binnen een bepaald project. De afdeling Handhaving is verantwoordelijk voor het controleren van verleende vergunningen (technisch toezicht), de schouw en het handhaven op ongewenste/illegale situaties. De afdeling Bouwzaken is verantwoordelijk voor het uitvoeren van de verbeteringen aan kerende kunstwerken en in het dagelijks werk voor het oplossen van storingen. De afdeling Juridische Zaken & Vastgoed is verantwoordelijk voor repressieve handhaving en juridische zaken betreffende eigendom en pacht, verwerving en zakelijke rechten. De hoofdafdeling Financiën is verantwoordelijk voor de financiële planning en control. Externe Op het gebied van waterkeringen vindt op bestuurlijk en directie niveau structurele afstemming en overleg plaats met de provincie Noord-Brabant als toezichthouder op de regionale waterkeringen. Hierbij gaat het over de voortgang van werken, de financiering en de toetsing (werkgroep regionale waterkeringen onder de regiegroep water van de provincie en het waterschap). Daarnaast neemt het waterschap deel aan diverse inhoudelijke overlegfora op landelijk en provinciaal niveau op het gebeid van waterkeringen zoals bijvoorbeeld de Werkgroep Uni van Waterschappen. Verder wordt ad hoc overlegd met Rijkswaterstaat en de provincie over waterkeringsaspecten. 2.2 Beleids-en Beheerproces en Waterkeringszorg Het waterschap hanteert de besturings- en managementfilosofie volgens het Beleids- en Beheerproces (BBP). Het beleids- en beheerinstrumentarium vormt een cyclus die jaarlijks wordt doorlopen. De beheerplannen, waaronder het beheerplan waterkeringen, doorlopen niet de volledige cyclus. Voor de waterkeringszorg worden deelprocessen doorlopen die deels samen vallen met de BBP-cyclus. In figuur 2-1 worden deze schematisch weergegeven. 1. Continue worden inspecties en schouw uitgevoerd, waarbij in de eerste plaats op het onderhoud wordt gelet. Bij de inspecties is er ook toezicht op de activiteiten van derden. Verder vindt elke vijf jaar de verplichte toetsing van de primaire waterkeringen plaats. 2 Door het uitvoeren van deze taken ontstaat een goed beeld van de actuele toestand van de waterkeringen, die wordt verwerkt in het beheerregister. Afhankelijk van de inspectie- en/of toetsresultaten wordt bepaald welke maatregelen nodig zijn. Wanneer blijkt dat groot onderhoud, aanleg of verbetering nodig is, wordt hiervoor een plan (van aanpak) opgesteld. 2. Het onderhouds-/verbeteringsplan wordt met een kostenraming opgenomen in de begroting van het waterschap. De betreffende afdeling (onderhoud/o&r) zorgt voor de kredietaanvraag, die nodig is voor dergelijke kapitaalswerken. 3. De afdeling Juridische Zaken & vastgoed draagt zorg voor een eventuele inspraak. 2 Per 1 januari 2014 zijn er veranderingen doorgevoerd in de Waterwet, waardoor de toetscyclus gaat veranderen. Zie hiervoor hoofdstuk 2.12 Toekomstige ontwikkelingen. 8

10 4. De afdeling Bouwzaken is verantwoordelijk voor het opstellen van een bestek en begeleiding van de uitvoering. 5. Wanneer uit de inspectieresultaten blijkt dat het om meer routinematige werkzaamheden (normaal onderhoud) gaat, dan worden deze werkzaamheden meegenomen in het jaarlijks onderhoudsprogramma. Afdeling onderhoud zorgt in zulke gevallen zelf voor besteksvoorbereiding of opname in lopende bestekken. Deze werkzaamheden worden betaald uit de gewone dienst van de jaarlijkse onderhoudsbegroting. 6. Gedurende de uitvoering vindt verantwoording plaats in de managament- en bestuursrapportages over kwaliteit, tijd en kosten. Na afloop van de werken worden de uitgevoerde projecten geevalueerd. Deze evaluaties worden ter kennis van het algemeen bestuur gebracht. In het jaarverslag vindt een waterschapsbrede verantwording plaats. 7. De jaarlijkse evaluatie kan aanleiding geven om het beleid te handhaven, het beleid aan te passen of om nieuw beleid te formuleren. Door het (her)formuleren van beleid zal ook een bijstelling of toevoeging plaatsvinden van doelstellingen en functie-eisen. 1: Schouw, toezicht op derden, inspectie, monitoring en toetsing 6: Evaluatie en verantwoording in de jaarrekening 2: Plan (van aanaanpak) 5: Regulier onderhoud Financiering uit gewone dienst 4b: Uitvoering van aanleg, verbetering, onderhoud, handhavingstaken, vergunningverlening, etc. 3: Opnemen in kadernota en kredietaanvraag voor elk project 4a: Besteksvoorbereiding en aanbesteding Figuur 2-1: Schematische weergave van de zorg van waterkeringen 2.3 Beheerinstrumenten Het waterschap heeft verschillende instrumenten ter beschikking om invulling te geven aan haar taak. Die beheersinstrumenten vinden hun basis in de wet. Door de instrumenten maximaal te benutten is het voor het waterschap mogelijk zijn beheertaken op een heldere, systematische, zorgvuldige en eenduidige wijze uit te voeren. In bijlage C Beheersinstrumenten worden de voornaamste instrumenten besproken. 2.4 Vastgoedbeleid Het waterschap heeft in de loop der jaren verschillende objecten in eigendom verkregen. Het gaat om het waterschap kantoor, loodsen, (dienst)woningen, zuiveringen en persleidingen, maar ook om oppervlaktewaterlichamen, waterkeringen, als ecologische zone ingerichte oevers, als waterberging ingerichte gebieden en ruilgronden. 9

11 In de afgelopen jaren heeft het waterschap stap voor stap beleid vastgesteld over hoe om te gaan met objecten. Voor het uitvoeren van de waterschapstaken is het eigendomsrecht niet altijd noodzakelijk. Daarnaast is er behoefte ontstaan aan een meer samenhangend en consistent beleid over hoe om te gaan met alle objecten die het waterschap heeft en beheert. Het doel van de beleidsnota eigendommenbeleid is dan ook om tot een compleet en consistent beleid over de inzet van juridische instrumenten voor aanleg, instandhouding en beheer van alle objecten te komen. Deze nota gaat dus niet over beleid met betrekking tot bijvoorbeeld vergunningverlening of onderhoud. In de nota wordt bewust niet over eigendommen gesproken maar over objecten, om duidelijk te maken dat de reikwijdte van deze beleidsnota breder is dan alleen objecten die in eigendom van het waterschap zijn. De titel van deze beleidsnota is om dezelfde reden vastgoedbeleid in plaats van eigendommenbeleid. In bijlage D Vastgoedbeleid m.b.t. waterkeringen wordt het keringen relevante deel uit de beleidsnota samengevat. 2.5 Beheermethodiek In het volgende hoofdstuk zijn doelstellingen en meetbare functies-eisen geformuleerd op basis van vastgesteld beleid, wet- en regelgeving. Het uitgangspunt voor beheer en onderhoud is het ontwerp, vastgesteld in de legger. Dit profiel wordt door middel van beheer en onderhoud zo goed en efficiënt mogelijk in stand gehouden. Om de zes jaar wordt getoetst of het profiel nog voldoet aan de wettelijke eisen. Deze veiligheidstoetsing is input voor de evaluatie van het beheer en onderhoud. Waar nodig kan worden bijgestuurd en het beheer en onderhoud op een andere manier worden ingericht om het gewenste profiel in stand te houden. Vanuit ecologisch oogpunt is het uitgangspunt voor beheer het streefbeeld. Dit bepaald het onderhoud samen met de huidige situatie qua bodemtype en vegetatie. Indien de waterkering en de daarin en daarop aanwezige elementen voldoen aan de functie-eisen, is het van belang de waterkering op een zo efficiënt mogelijke wijze op een aanvaardbaar kwaliteitsniveau in stand te houden door het uitvoeren van beheer- en onderhoudsmaatregelen. Figuur 2-2: Beslisboom voor het bepalen van beheer en onderhoud In figuur 2-2 is het onderhoudsproces weergegeven, in figuur 2-3 de verloop van de kwaliteitstoestand van een object. Getoond is de kwaliteitsontwikkeling van een object, uitgaande van een beginsituatie waar het voldoet aan alle functie-eisen (Opmerking: In beide figuren staat vast onderhoud voor het gewone onderhoud en is variabel onderhoud het buitengewone/groot onderhoud ). 10

12 Figuur 2-3: Verloop van de kwaliteitstoestand van een object onder invloed van onderhoud 3 De kwaliteitstoestand kan worden beschouwd als een soort rapportcijfer voor de toestand van de waterkering. Zolang de toestand zich in de grafiek bevindt boven de lijn van het minimumniveau van de functie-eisen, voldoet de waterkering. Op basis van de veiligheidstoetsing en inspecties wordt bepaald of de kwaliteitstoestand nog voldoende is en of interventie noodzakelijk is. Dit kan in de vorm van groot onderhoud of een verbetermaatregel. Dagelijks onderhoud zijn de jaarlijks terugkerende werkzaamheden, zoals kleine ophogingen van lokale verzakkingen, het maaien etc. Onder groot onderhoud worden verstaan grootschalige werkzaamheden om het profiel van de dijk weer in overeenstemming te brengen met de legger (ophogen, taluds verflauwen e.d.). Deze werkzaamheden kunnen bijvoorbeeld voortkomen vanuit de toetsing, waarbij het beheerdersoordeel onvoldoende is geweest. 2.6 Onderhoud en inspectiestrategie Door het uitvoeren van inspecties, toezicht op derden, monstering en toetsing is er inzage in de actuele toestand van de waterkeringen. Er worden verschillende typen inspecties uitgevoerd, met elk een eigen uitvoeringsfrequentie. Voor gedetailleerde informatie wordt verwezen naar het inspectieplan, hieronder wordt een samenvatting gegeven van de mogelijke inspecties die binnen het waterschap uitgevoerd kunnen worden. Gedurende het hele jaar wordt door het waterschap toezicht gehouden op de waterkering door middel van dagelijks toezicht, met name door de afdeling onderhoud. Op deze manier worden ongewenste situaties vroegtijdig gesignaleerd. Er wordt gelet op zowel veiligheidsaspecten (beschadigingen, bouwwerkzaamheden, etc.) als op ecologische aspecten (verruiging, overbegrazing, etc.). Naast het dagelijks toezicht wordt in het najaar een schouwronde uitgevoerd door afdeling handhaving. Indien de toestand niet voldoende is worden acties in gang gezet om de toestand in overeenstemming te brengen met de functie-eisen. Daarnaast wordt 1x/jaar een visuele inspectie uitgevoerd door de afdeling onderhoud. Bij deze inspectie wordt beoordeelt of de waterkering in voldoende conditie is om het hoogwaterseizoen in te gaan. Er wordt bijvoorbeeld ook gekeken in hoeverre de overloopkades nog voldoen aan de voorgeschreven hoogte. Om de 5 jaar worden de kaden, overloopkades en de zomerkades ingemeten op basis van de AHN2, om te kijken of ze nog aan de voorgeschreven hoogte voldoen; hierbij kan te laag, maar ook te hoog schade veroorzaken. Na een hoogwaterperiode wordt een inspectie van de waterkering uitgevoerd, waarbij wordt nagegaan in hoeverre deze nog aan de functie-eisen voldoet en of bijvoorbeeld vuil moet worden geruimd. Verder is er om de zes jaar een toetsing van de regionale en primaire waterkeringen. Hier wordt naast een beheerdersoordeel ook een technisch oordeel geveld wat leidt tot het veiligheidsoordeel. Op basis hiervan kan worden besloten of een waterkering versterkt moet worden. Door de afdeling peilbeheer en onderhoud worden diverse testsluitingen van sluizen en keermiddelen doorgevoerd die in een primaire of regionale waterkering liggen; hierop wordt in het inspectieplan nader ingegaan. 3 Vast onderhoud = dagelijks onderhoud. Variabel onderhoud = groot onderhoud 11

13 2.7 Communicatie Communicatie is een belangrijk instrument om beleidsdoelstellingen te realiseren, om de uitvoerbaarheid en het rendement van plannen te vergroten. Het waterschap kiest ervoor een transparante, open organisatie te zijn, die in dialoog staat met interne- en externe doelgroepen. Beheer en onderhoud als onderdeel van de kerntaak De communicatie over het beheer en onderhoud van waterkeringen beperkt zich niet tot de doelstellingen uit dit plan. Het beheer en onderhoud van waterkeringen en dan specifiek de uitvoering ervan maakt een wezenlijk onderdeel van de kerntaken van het waterschap. Communicatie hierover is een uitgelezen kans om het doel van beheer en onderhoud te koppelen aan de kerntaak van het waterschap om zo bewustwording te creëren over het belang van goed onderhouden waterkeringen. Bijdragen aan bewustwording Per doelstelling van het Beheer- en onderhoudsplan Waterkeringen zal worden beoordeeld welk communicatiedoel hieraan wordt verbonden voor welke doelgroep en welk communicatie-instrumentarium gewenst is. Hierbij moet worden ingespeeld op het belang en de communicatiebehoefte van de stakeholders bij het betreffende doel. Daarbij hebben ook de medewerkers die het werk uitvoeren een rol omdat zij vaak in direct contact staan met de betreffende stakeholders. Persoonlijke communicatie is hierbij leidend en kan naast bewustwording ook bijdragen aan gedragsverandering indien dat voor het realiseren van de doelstellingen uit dit plan van belang is. Schriftelijke en digitale middelen, zoals persberichten, website en gebruik van social media zijn hierop aanvullend. Boodschap In deze communicatieaanpak is maatwerk noodzakelijk. Dat geldt tevens voor de boodschap die door de betrokken medewerkers (uit)gedragen moet worden. Het betrekken van de medewerkers bij de uitvoering van dit plan verdient dan ook aandacht. Gedragsverandering vraagt meer integrale aanpak Bewustwording van de noodzaak om beleid te ontwikkelen voor het beheer en onderhoud van waterkeringen en hieraan uitvoering te geven, staat centraal in de hiervoor beschreven communicatie-aanpak. Noodzakelijke gedragsverandering bij actoren vraagt om andere instrumenten dan alleen communicatie. Denk daarbij aan educatie (bewustmaking over de eigen rol), gezamenlijk planontwikkeling (met bijvoorbeeld andere overheden en belangenorganisaties) en onderhandeling, maar ook om juridische middelen (handhaving) en wellicht ook om financiële middelen (subsidies). 2.8 Informatiebeheer Een goed beheer van informatie vormt een voorwaarde voor een optimaal beheer van de waterkeringen. Dit is essentieel voor verschillende doeleinden, zoals het kiezen van een onderhoudsstrategie op een bepaald traject voor het maaibestek, de vertaling naar GIS-ratio 4, het houden van toezicht/handhaven, toetsing ed. De doelstelling van informatiebeheer is te komen tot een integraal en op de toekomst gericht beheer van informatie door middel van standaardisatie, communicatie met derden en beleidsondersteuning. Bij het vaststellen en vullen van het informatiesysteem vormt de mogelijkheid tot uitwisseling met andere water(kering)beheerders of derden een belangrijke voorwaarde. Hierdoor wordt het eenvoudiger om met andere instanties samen te werken. Het informatiesysteem dient te passen in het GIS (Geografisch Informatie Systeem) dat organisatie breed ingezet gaat worden. Voor het logische gegevensmodel wordt gebruik gemaakt van de gegevensstandaard, zoals opgezet door de Unie van Waterschappen. Belangrijk beheerinstrumenten met betrekking tot het informatiebeheer van de waterkering zijn het beheerregister en de legger (zie bijlage C). 4 GIS-ratio zal in de toekomst worden gebruikt voor waterlopen en waterkeringen. 12

14 2.9 Wijzigingen en signalen t.o.v. vorige planperiode Ten opzichte van de vorige planperiode zijn er enkele ontwikkelingen en wijzigingen opgetreden en zijn er duidelijke beleidskeuzes gemaakt. Het gaat hierbij om de volgende wijzigingen 5 : De regionale waterkeringen zijn in 2009 officieel aangewezen en genormeerd door de provincie Noord-Brabant. Dit is gebeurd in de provinciale verordening Water 2009 en maakte het mogelijk om de regionale waterkeringen te toetsen en om de benodigde versterkingen in gang te zetten. De provincie Noord-Brabant is in de huidige planperiode toezichthouder op de regionale waterkeringen, maar dit geldt niet meer voor de primaire waterkeringen. Dat is een nationale taak geworden. De taken van de provincie Noord-Brabant zijn vastgelegd in de provinciale verordening Water Legger regionale keringen is opgesteld Jaarprogramma Brabantse Delta 2014 Keur herzien en algemene regels opgesteld (uniform). 2 essentiele veranderingen: o Begrippen voor de zonering zijn overgenomen van Aa en Maas o Beweiding op primaire en regionale keringen wordt allen toegestaan met schapen De beleidsregels worden vanaf maart 2014 brabantbreed herzien (streefdatum uniform). Beleid is om de primiare keringen in eigendom te hebben. De kilometers primaire keringen die niet in eigendom zijn worden actief verworven. Dit hangt samen met het opzeggen/afbouwen van de (6- jarige) pacht. 6 De visie hierop is de rol van de schapenboren niet meer als pachters te beschouwen, maar als aannemer of samenwerkingspartner. De primiare keringen categorie A (direct buitenwater kerend) worden pachtvrij gemaakt om de erosiebestendigheid te verhogen. Beleid is om de regionale keringen niet in eigendom te hebben. De streefbeelden zijn aangepast aan de nieuwe ontwikkelingen op het gebied van waterveiligheid en aangevuld met specifieke functie-eisen. De inhoudelijke strekking is echter hetzelfde gebleven. De (stand-)beweiding 7 met schapen op de primaire keringen zal afgebouwd worden. Het gaat hierbij om percelen waar de beweiding voor overlast zorgt bijvoorbeeld langs fietspaden, locaties waar de omheining vervangen moet worden, locaties met hoge ecologische potentie/een slechte grasmat en locaties waarbij de pacht vrijwillig wordt opgezegd. Verder locaties waar grote waterstaatkundige aanpassingen worden gedaan, waarbij omheining wordt verwijderdt. 8 Er wordt stapsgewijs overgegaan op natuurtechnisch beheer (i.p.v. aangepast agrarisch). Dit voorkomt zwakke plekken (minder erosiebestendig) door afrastering waar niet goed gemaaid en afgevoerd kan worden en verminderd ook de kosten, omdat het bijhouden van vaste afrastering kostenintensief is. Goede communicatie met de gebruikers/aannemers/pachters en opleidingen aanbieden, bijvoorbeeld m.b.t. afrastering, onkruidbestrijding, beweidingsdruk, beweidingsduur etc. Start met vegetatiemonitoring en worteltoets in de vorm van een pilot bij DR34 op 12 locaties met het doel deze frequent (elk jaar) op alle dijkringen (op cruciale locaties) uit te gaan voeren Toekomstige ontwikkelingen Er zijn meerder toekomstige ontwikkelingen die nog niet dusdanig duidelijk waren dat ze in dit beheer- en onderhoudsplan verwerkt kunnen worden. Wel moeten ze genoemd worden om mee te nemen in de volgende update. Toetsing Per 1 januari 2014 zijn er wijzigingen doorgevoerd in de Waterwet. Voor de veiligheidstoetsing van de primaire keringen komt dit neer op een toetsingscyclus en rapportage van eenmaal per 12 jaar. Daarnaast moet er wel permanent inzicht zijn in de veiligheid, het zogeheten continu toetsen. De toetsing van de primaire keringen vindt gespreid plaats gedurende de toetsperiode. De beheerders bepalen in overleg met het ministerie van Infrastructuur en Milieu in welke volgorde en op welk moment welke keringen worden getoetst. De afspraken hierover worden vastgelegd in een draaiboek. Dit draaiboek wordt bestuurlijk vastgesteld. In onderstaande figuur is het nieuwe proces weergegeven ten opzichte van het oude proces van toetsing. 5 Voor de gedetailleerde uitwerking van de genoemde punten wordt verwezen naar hoofdstuk 4, streefbeelden en functie-eisen. 6 Vastgesteld in het bestuur programma april tot 1 oktober (jaarrond). 8 Voor nadere onderbouwing zie hoofdstuk 4.10 Beheer en onderhoud op keringen in eigendom. 13

15 Figuur 2-4: Waterveiligheidscyclus: Continu inzicht Actieve zorgplicht De (actieve) zorgplicht is gericht op het waarborgen van het instandhoudingniveau (het minimale ontwerp van een waterkering dat benodigd is om aan de veiligheidsnorm te kunnen voldoen). De zorgplicht heeft betrekking op: Inspectie, beheer en onderhoud; Beheer en management van informatie; Calamiteitbeheersing De beheerder van de waterkering moet aan kunnen tonen aan het ministerie van Infrastructuur en Milieu dat het aan bovenstaande elementen voldoet. Brabant breed wordt in 2014 aan de formulering van beleid m.b.t. zorgplicht gewerkt. Dijkversterkingen (primair en regionaal) Gedurende de looptijd van dit beheer- en onderhoudsplan worden er in het gebied van de Brabantse Delta diverse waterkeringen versterkt. Voor primaire waterkeringen geldt dat er overgestapt wordt van overstromingskansen naar overschrijdingskansen. Dit betekent dat er zeer waarschijnlijk een flinke versterkingsopgave in het verschiet ligt. Dit wordt nog versterkt door de impact van de nieuwe ontwikkelingen rondom piping. Wanneer hier meer inzicht in is zal het onderhoudsdeel van dit plan aangepast moeten worden, zodat er geen overbodige investeringen in het onderhoud worden gedaan. Oude benadering: op grond van de overschrijdingskans van een dijkvak, de kans dat de waterstand hoger komt dan de kruin van het dijkvak. Nieuwe benadering; op grond van de overstromingskans van de dijkring, dat de dijkring door welk falen dan ook van de dijk overstroomt. Bij de norm wordt rekening gehouden met de gevolgen. 14

16 Maaiselafzet Op dit moment kost het geld om maaisel af te zetten bij composteerders. In het bestek is opgenomen dat het maaisel vervalt aan de aannemer, aangezien deze vaak goede afzetmogelijkheden heeft. De verwachting is dat in de toekomst afzet van het maaisel geen geld meer kost, maar juist geld oplevert. Dit in verband met nieuwe toepassingen van maaisel die economisch waardevol zijn, welke de kosten voor het maaien zullen doen afnemen. Mestwetgeving De percelen die in de pacht zijn kunnen worden opgevoerd in de mestboekhouding. Aangezien het beleid van het waterschap is om dijken te verschralen kan een pachter het perceel niet bemesten. In de toekomst kunnen er veranderingen optreden rondom de mogelijkheden mest te verspreiden. Liberale pacht Momenteel wordt er bekeken of het mogelijk is om percelen uit te geven in liberale pacht. Hierbij organiseren meerdere pachters zich om een perceel te maaien. Gezien de ontwikkelingen in de maaiselafzet en mogelijkheid om het perceel op te voeren in de mestboekhouding is dit een aantrekkelijke optie voor pachters. Voor het waterschap levert dit een kostenbesparing op in het aantal te maaien hectares. Wel zal er meer toezicht nodig zijn. Herziening Keur, beleidsregels en algemene regels De Keur, beleidsregels en algemene regels worden herzien. Dit betekent dat ze na de herziening voor Waterschap Brabantse Delta en Waterschap Aa en Maas hetzelfde zijn. Daarmee wordt het in de toekomst makkelijker om het beheer- en onderhoud te uniformeren. Assetmanagement De implementatie van het assetmanagement is in 2014 van start gegaan. Een organisatie die assetmanagement optimaal toepast, is doelmatig, wat wil zeggen dat doelen op duurzame wijze worden gerealiseerd tegen minimale maatschappelijke kosten. De organisatie maakt inzichtelijk hoe de maatregelen die worden genomen een bijdrage leveren aan de doelstellingen op strategisch niveau. De risico s worden systematisch geïnventariseerd, zodat op basis daarvan prioriteiten kunnen worden gesteld. 15

17 3. Gebiedsbeschrijving Dit hoofdstuk geeft een algemene omschrijving van het beheergebied. De indeling is voor beide plannen hetzelfde, de inhoud is door elk waterschap apart ingevuld. 3.1 Beheergebied Het waterschap beheert een gebied van hectare, waarvan ongeveer een derde deel laag gelegen is en beschermd wordt door waterkeringen. Het gebied grenst in het noorden aan de Bergse Maas, Amer en Hollands Diep en in het westen aan het Volkerak-Zoommeer. Het gebied bestaat uit 3 dijkringgebieden, namelijk 34 (West-Brabant), 34-a (Geertruidenberg) en 35(Donge). Primaire waterkeringen, Categorie A Compartimenteringskering Boezemwaterkering Voorland keringen Primaire waterkeringen, Categorie C Keringen langs regionale rivieren Figuur 3-1: Ligging waterkeringen beheergebied Waterschap Brabantse Delta Overige waterkeringen Hoge gronden Binnen het gebied, dat beschermd wordt door waterkeringen, liggen 21 gemeentes. Het totaal aantal inwoners, wat door dijken beschermd wordt, bedraagt ruim Het hoogste punt in het werkgebied ligt op +30 meter boven NAP, het laagste punt op meter beneden NAP. Het gebied van de Brabantse Delta bevindt zich op de grens van zand naar klei. In principe is het gebied in te delen in drie verschillende landschappen: het open kleipolderlandschap waar met name landbouw overheerst, de stedenband en het zuidelijke zandgebied, waar de natuur een grote plaats inneemt. 9 Noorden: Kleipolderlandschap Het noordelijke kleipolderlandschap wordt omsloten door de grote wateren Volkerak en Hollands Diep. De akkerbouw voert de boventoon. Daarnaast bestaat de oorspronkelijke natuurlijke functie als overwinteringsgebied voor ganzen nog steeds. Het laaggelegen kleigebied bestaat uit vele polders met verkaveling en dijken. Deze dijken vormen het frame van het landschap. De bebouwing is voornamelijk geconcentreerd in een aantal kleine tot middelgrote kernen. Bijzonder zijn de dorpen van het Flakkees type (Dinteloord, Fijnaart, Nieuw-Vossemeer), de verschillende vestingstadjes als Willemstad en Steenbergen en de op dijken gelegen dorpslinten zoals Stadse Dijk en Boompjesdijk. Het gebied wordt doorsneden door diverse waterlopen die ook belangrijke ecologische verbindingszones vormen: de Mark, Dintel en Vliet. Van noord naar zuid ligt de Brabantse Waterlinie met een aantal forten; de laagst gelegen polders dienden als inundatiegebied. 9 Zie ook: Gebiedsplan Brabantse Delta 2005, doorkijk naar Gedeputeerde Staten van Noord-Brabant. 16

18 Stedenband In het middendeel liggen in een snoer de verschillende steden: Breda, Etten-Leur, Roosendaal en Bergen op Zoom, in het noordoosten Oosterhout, Geertruidenberg en Waalwijk. Tussen de steden vervullen landbouw en natuur een belangrijke rol. Dit gebied bevindt zich op de overgang van de klei naar het zand. Hier stromen veel beekjes af naar het lager gelegen gebied en vormen beekdalen. Het landschap oogt veel kleinschaliger en dichter met de kronkelwegen, onregelmatige verkaveling, kleine landschapselementen en verspreide bebouwing. De landbouw bestaat hier veelal uit intensievere teelten; boomteelt, glastuinbouw en tuinbouw. Richting de grens met België zijn er oude (hoog)veenontginningen, de Natte of Elderse Turfvaart en de Zoom zijn hier overblijfselen van. Zuid: Zandgebied Het beeld van het zuidwestelijke deel van de Brabantse Delta wordt bepaald door de Brabantse Wal die voor Nederlandse begrippen hoog boven het landschap uittorent. De Brabantse Wal bestaat uit de Wal en het omliggend gebied. Het grote natuurgebied van de Brabantse Wal loopt zuidwaarts in Vlaanderen door en vormt samen met de natuurgebieden op Belgisch grondgebied het grensoverschrijdend natuurpark De Zoom- Kalmthoutse Heide. De meeste dorpen liggen op de overgang van besloten zandgebied naar de open kleipolders aan de westzijde. Recreatie speelt een grote rol op de Wal, er zijn verschillende campings en recreatieparken en vele wandel- en fietspaden. In de open ruimten in het bos en in het westelijke kleigebied wordt land- en tuinbouw bedreven. Het multifunctionele gebruik van de Brabantse Wal levert soms tegenstrijdige belangen op. De Brabantse Delta als geheel centraal tussen de steden Rotterdam en Antwerpen. Een groot deel van de (economische) relaties is daardoor noord-zuid georiënteerd. De belangrijkste transportassen over weg, rail en water en via buisleidingen tussen de havens van Rotterdam en Antwerpen doorkruisen het gebied. 3.2 Waterkeringen en kunstwerken Het Waterschap heeft een drietal typen waterkeringen in beheer, waarvan de primaire en regionale keringen zijn onderverdeeld in dijkvakken: 10 Primaire keringen (142 km): deze beschermen het binnendijks gebied tegen hoge waterstanden ten gevolge van hoge waterstanden op zee en/of hoge afvoeren van de rivieren Maas en Rijn. Categorie a: keren direct buitenwater dijkringen 34 (Willemstad-Drimmelen), 34a (Geertruidenberg) en 35 (Geertruidenberg-Waalwijk, incl. dijken langs het Wilhelminakanaal en de Donge); Categorie c: keren indirect buitenwater dijkring 34 (Willemstad-Bergen op Zoom) De waterkering categorie c, die onderdeel is van dijkring35 (Westelijke dijk van het Afwateringskanaal s Hertogenbosch-Drongelen) is in beheer bij Rijkswaterstaat directie Noord Brabant In beheer (en eigendom) bij Rijkswaterstaat: 10km Regionale keringen (276,9 km): keringen met regionaal belang, gelegen binnen een dijkring van de primaire keringen. Bij het Waterschap Brabantse Delta zijn de volgende regionale keringen te vinden: Compartimenteringskeringen(62,8 km): indien voorliggende primaire kering water doorlaat moet het compartiment de schade beperken (Brabantse Delta beheert alleen compartimeneteringskeringen in het gebeid tussen Willemstad en Waalwijk); Keringen langs regionale rivieren (168,3 km): bescherming tegen overstroming vanuit binnenwater (Dit betreft de keringen langs de Mark, de Dintel en de Vliet) Boezemkades (45,8 km): beschermen lager gelegen polders tegen boezemwater (Dit betreft de keringen langs de Roode Vaart Noord tussen Zevenbergen en de sluis tussen de Roode Vaart en het Hollands Diep, Hooge Zwaluwe en de keringen langs het Oude Maasje tussen Keizersveer en Waalwijk) Overige keringen (146,6 km): aangewezen door het waterschap, de kaden hebben als functie oeverlanden te beschermen tegen al te frequente inundaties. Slechts bij hoge waterstanden mogen deze kaden overstromen. Voorland kering (1 km): dit is de voormalige primaire kering langs de polder van Allard te Raamsdonksveer. Totale lengte waterkeringen: 558,3 km 10 Lengtes afkomstig uit beheerregister, versie december

19 De waterkeringen hebben allemaal een bepaalde functietoekenning en gebruik. De primaire functie is altijd het keren van water, maar daarnaast zijn er een aantal andere gebruiksmogelijkheden en nevenfuncties die een waterkering kan hebben, waaruit een bepaald streefbeeld + beheervorm volgt. Hierop wordt in hoofdstuk 4 nader ingegaan. In de legger en het beheerregister is een gedetailleerd overzicht van de waterkeringen opgenomen, in het bijzonder de ligging van de verschillende beschermingszones. Daarnaast zijn gegevens vastgelegd over: Niet-waterkerende objecten (kabels en leidingen, verhardingen, gebouwen, dijkmeubilair, aanlegsteigers, beschoeiingen, enz.) Waterkerende objecten (keer-, schut- en duikersluizen, gemalen, tunnels, coupures, dijkmuren, keerwanden, kistdammen, kwelschermen, vloedschotten, 1 ste en 2 de keermiddel) Bekledingen (waterkerende doeleinden) Dijkgraslanden en beplantingen Kunstwerken In de waterkeringen zijn verder een aantal waterkerende kunstwerken en bijzondere waterkerende constructies aanwezig. Waterkerende kunstwerken Binnen het beheergebied van het waterschap Brabantse Delta zijn de volgende typen waterkerende kunstwerken te onderscheiden: o Duikers; o Afsluitmiddelen (inherent aan duikers); o Gemalen (inherent aan duikers); o Keerdeuren; o Syphons; o Sluizen. Bijzondere waterkerende constructies Onder bijzondere waterkerende constructies vallen constructies welke de waterkering vervangen en als dusdanig zelfstandig kerende constructie fungeren. Binnen Brabantse Delta zijn de volgende typen zelfstandig kerende constructies te onderscheiden: o Houten damwanden; o Stalen damwanden; o Kademuren; o L-wanden; o Coupuren; o Kistdammen; o Stabiliteitsschermen. Van de primaire keringen zijn de volgende gegevens per dijkvak bekend: Dijkring Waterkerende kunstwerken Bijzondere waterkerende constructies 34, categorie c , categorie a a Totaal: Van de regionale keringen die vallen onder de keringen langs regionale rivieren en boezemkades zijn de volgende gegevens bekend: 11 Type kering Waterkerende kunstwerken* Bijzondere waterkerende constructies Regionale kering langs regionale rivieren en boezemkades Totaal: *De bij de duikers behorende afsluitmiddelen worden niet apart genoemd. Duikers behorend bij gemalen worden ook meegenomen. 11 Deze zijn meegenomen in de 1 ste ronde toetsing regionale keringen, compartimenteringskeringen zijn buiten beschouwing gelaten. 18

20 Op de waterkerende kunstwerken, bijzondere waterkerende constructies en andere op de waterkering voorkomende objecten, zoals NWO s, wordt nader ingegaan in hoofdstuk 4.6. De informatie in dit hoofdstuk is aan verandering onderhevig. De meest recente informatie is te vinden via of voor specifieke vragen en locaties via de afdeling geoinformatie. 3.3 Zonering In de legger worden door het waterschap zones vastgelegd, die van belang zijn voor de instandhouding van de waterkering. In de Keur wordt naar de legger verwezen en zijn ge- en verboden opgenomen die binnen de verschillende zones van de keringen worden gehanteerd. Tot slot zijn in het ontheffingenbeleid regels gegeven die bij het verlenen van ontheffingen worden gevolgd. Huidige situatie De verschillende zones op en naast de keringen zijn in de legger vastgelegd. Er wordt onderscheid gemaakt in twee zones: Waterkeringszone Beschermingszone De waterkeringszone is de waterkering plus de afstand waartoe de invloedslijnen reiken. De beschermingszone ligt daarbuiten en levert een extra bescherming (vooral) tegen ontgravingen. Figuur 3-2: Zonering waterkering WBD 19