IN GESPREK MET CAROLINE FIÉVEZ, DEKEN VAN DE ORDE VAN ADVOCATEN

Transcriptie

1 JAARGANG 11 / NUMMER 4 / 2013 hét vakblad voor managers en professionals op Curaçao NAf 9,95 IN GESPREK MET CAROLINE FIÉVEZ, DEKEN VAN DE ORDE VAN ADVOCATEN IN DIT NUMMER O.A.: CODE CORPORATE GOVERNANCE: DE STAND VAN ZAKEN DE WERKPLEKKEN VAN DOLPH VAN STAPELE JACOB GELT DEKKER OVER ONDERNEMEN

2 ENNIA REISVERZEKERING BEL: KLIK: Reisverzekering vergeten? Gebruik een van de ENNIA e-personal terminals in de vertrekhal op Hato International Airport en sluit zelf gemakkelijk en snel uw reisverzekering af. EEN GOED VERZEKERDE REIS BEGINT MET ENNIA... NEEM CONTACT OP MET UW VERZEKERINGSADVISEUR OF ENNIA ARUBA BONAIRE CURAÇAO ST. MAARTEN

3 Become an Insel StarMiles member NOW! Money is not an issue. If you leave it up to us. As a business manager, you are dedicated to providing your customers and clients with the best service. Continuity and reliability are most important to you, while your cash flow to support your business is our concern! FactorPlus helps you to keep your promises. We take care of your cash flow with our factoring services. FactorPlus purchases your business and government accounts receivable due from your clients. We manage payment collection and processing for the purchased accounts receivable. Immediately after we purchase your invoices, cash is transferred to your bank account so you have the cash flow necessary to make your business grow! RECEIVE DOUBLE INSEL STARMILES on trips between Aruba, Bonaire, Curaçao, St. Maarten and between Curaçao - Suriname and St. Maarten - St. Domingo GET 500 BONUS STARMILES when signing up as a new StarMiles member! For more information about rules and regulations visit BOOK AND CHECK-IN ONLINE AT INSELAIR TICKET OFFICE OR YOUR LOCAL TRAVEL AGENT Dokweg 19, Curaçao tel fax info@factorplus.com Coverfotografie: Marika Ringnalda 6 Cyber hacking voorkomen 9 Uitblinkers 10 In het kort 12 Nieuw talent 15 Kennis delen 16 Fast track financiën 18 Online visibility 20 Interview J. Gelt Dekker over ondernemen 22 Familiezaken Portret van de familie achter Body Care Caribbean 24 Opvolging in het familiebedrijf 28 Innovatief ondernemen op Curaçao 30 In gesprek met... Caroline Fiévez, advocaat en deken van de Curaçaose Orde van Advocaten 35 Skype-interview met Brad Sugars 37 Shopping malls Goed idee, slecht idee? 40 Rondetafelgesprek Over de Code Corporate Governance 44 De werkplekken van Dolph van Stapele Cameraman en producer 47 Slimmer werken met apps 48 Mixed Media 50 Van > naar PROFESSIONALS OP ZOEK NAAR EEN OPLEIDING DE KRACHT VAN INNOVATIE NIEUW TALENT SHAMIRO ANITA Beste lezer, Veertien jaar geleden koos ik voor het zelfstandig ondernemerschap. Van die stap heb ik nooit spijt gehad. Nog steeds geniet ik van de (creatieve) vrijheid die ik als ondernemer heb. Wel vraag ik mij in alle eerlijkheid af of ik een professionele ondernemer of een ondernemende professional ben. In deze Coaching besteden wij veel aandacht aan onder nemerschap en wat je nodig hebt om daarin succesvol te zijn. Zo interviewden wij de ervaren en uitgesproken ondernemer Jacob Gelt Dekker en de onderneemster Stephany Francisca die op jonge leeftijd al drie bedrijven leidt. Ook spraken wij met Richard Martina, een Curaçaose wetenschapper, over zijn onderzoek naar innovatief ondernemerschap en skypten wij met Brad Sugars, een Australische ondernemer, die binnenkort Curaçao bezoekt en vanuit zijn wereldwijde franchiseketen mkb ondernemers begeleidt. In deze editie is er ook aandacht voor het recht en zijn beloop. In ons coverartikel vertelt Caroline Fiévez, advocaat en opvolger van Karel Frielink als deken van de Curaçaose Orde van Advocaten, wat haar drijft en wat zij bereiken wil voor de rechtspraak en advocatuur. In gesprek met specialisten op het gebied van het familiebedrijf brengen we de psychologische en juridische hindernissen van een goede opvolging in kaart. In ons ronde tafelgesprek blikken wij met drie good governance-experts terug op de invoering van de Code Corporate Governance en de effectiviteit van deze code in onze weerbarstige (politieke) realiteit. Ons artikel Online visibility biedt nuttige tips om online flaters te voorkomen, die uw carrière in de weg kunnen staan en in het artikel Goed idee, slecht idee? kunt u uw eigen gedachten scherpen aan de ongezouten meningen van ondernemers en belangenbehartigers over het groeiende aanbod van shopping malls op Curaçao. Groeien en succesvol ondernemen betekent, volgens Jacob Gelt Dekker en Stephany Franscisca: niet zeuren, maar doen, beheerste risico s nemen en ervoor gaan. Dat advies nemen wij ter harte. Naast ons magazine richten wij ons de komende tijd ook op nieuwe schrijfactiviteiten en maatwerk Coachingkaternen voor bedrijven en evenementen. Daarmee kiezen wij bewust voor het uitbouwen van het merk Coaching en voor nog meer ondernemerschap. Ik wens u veel leesplezier. Maya Mathias VOORWOORD 1226_WOW_CampagneFP_190x138.indd 2 3/26/13 16:12

4 Colofon BEWUSTZIJN CREËREN OM CYBER HACKING TE VOORKOMEN Bedrijfstelefoons en laptops zijn steeds vaker doelwit van hacking waardoor belangrijke be drijfs informatie op straat komt te liggen. De afdeling Enterprise Risk Services van Deloitte Dutch Caribbean verzorgde recent HackLab workshops op Curaçao en Aruba. Tijdens de workshops werd getoond hoe hackers te werk gaan en wat de directie van een bedrijf kan doen om de risico s te beperken. TEKST Elisa Koek Coen Steenbeek pakt zijn telefoon en sluit deze aan op zijn computer. Na een aantal kleine stappen is hij klaar: het wachtwoord dat door een van de cursisten is veranderd, heeft Steenbeek binnen vijf minuten gekraakt. Steenbeek is manager Security & Privacy bij Deloitte en geeft een cursus cyberhacking. Het punt dat hij met zijn demonstratie wil maken: hacking is dichterbij dan we ons vaak realiseren. Veel mensen denken dat hun smartphone veilig is en geven applicaties toestemming tot hun persoonlijk gegevens zonder na te denken. Het kost hackers amper moeite om een telefoon te kraken. Op dit moment is de BlackBerry redelijk veilig, maar Android, ios en Windows kunnen vrijwel altijd worden gekraakt. Bring Your Own Device Bedrijven zijn zich lang niet altijd bewust van de gevaren van hacking. Tegenwoordig zie je bijvoorbeeld dat steeds meer bedrijven het beleid Bring Your Own Device (BYOD) gaan hanteren. Dit houdt in dat het personeel eigen telefoons en laptops meeneemt naar de werkplek en daarmee toegang krijgt tot bedrijfsgegevens. Voordeel voor bedrijven is dat er minder kosten worden gemaakt voor de aanschaf van telefoons en laptops. Groot nadeel is het verhoogde risico dat bedrijfsinformatie op straat komt te liggen. Werknemers zijn zich vaak niet bewust van de gevaren van hacking en behalve hun persoonlijk gegevens, kunnen ook bedrijfsgegevens openbaar worden gemaakt. Het is aan de directie om hen hiervoor te waarschuwen. De risico s hebben volgens Steenbeek nog steeds betrekking op de reguliere websites, maar ook nieuwere technieken zoals het computersysteem Scada (Supervisory Control And Data Acquisition) zijn erg kwetsbaar. Veel systeem-, telefoon- en applicatie ontwikkelaars zijn zelf niet op de hoogte van de kwetsbaarheden van hun product. Zij komen pas achter de risico s als hun product al op de markt is. Het bijbenen van cyber hacking lijkt bijna niet te doen, maar volgens Steenbeek zijn er maatregelen waardoor een bedrijf zich toch kan weren tegen hackers. Ik bezoek vaak forums van hackers en blijf zo op de hoogte van de laatste ontwikkelingen. Die ontwikkelingen gaan ontzettend snel: hackers hebben de tijd en het geld om continu nieuwe manieren te vinden om een product binnen te komen. Het belangrijkste is dat wij ons focussen op de grootste risico s. Waar ligt het kroonjuweel binnen het bedrijf? Is discrete informatie gemakkelijk fysiek te bereiken en is de computer waarop deze informatie staat beveiligd? Ook moeten werknemers door de directie bewust worden gemaakt van de verantwoordelijkheid die zij hebben bij het gebruik van apparaten. Op deze manier is het terugvechten lang niet zo hopeloos als het wellicht lijkt. Neus op de feiten Het zijn met name IT-managers die de workshops bezoeken. Vooral de live voorbeelden spreken tot de verbeelding van de deelnemers. Voor mij zijn er niet echt nieuwe zaken naar boven gekomen, maar de visualisatie van het hacken, drukt mij met mijn neus op de feiten, stelt Kurt Leyba, IT-manager bij HBM Group. Het betekent dat we de systemen opnieuw gaan testen op risico s. We moeten zeker weten dat we veilig te werk gaan. Het up-to-date blijven in de wereld van cyberhacking is volgens de deelnemers bijna niet te doen, maar de workshop levert wel een waardevolle bijdrage. Ik ben weer op de Oplage exemplaren Coaching verschijnt 6x per jaar Uitgave en distributie Uitgeverij Loket 1 Werfstraat 6, Curaçao info@loket1online.com Uitgever Bas Kok Algehele coördinatie Saskia Matthijsse (Uitgeverij Loket 1) Coördinatie fotografie en interviews Ivette van der Velden Redactie/bijdragen Oscar van Dam, Mirjam Boers, Dick Drayer, Elizabeth Francisco, Margo Groenewoud, Elly Hellings, Jeroen Jansen, Elisa Koek, Jacomine Lagas, Janine Lie-A-Kwie, Corinne Leysner, Maya Mathias, Willem Jan Stokhof, Michiel van der Veur, Guido Rojer, Danielle Zuiderwijk Hoofdredactie Maya Mathias Eindredactie Douwe Douwes, Margo Groenewoud en Jacomine Lagas Vormgeving en productie Uitgeverij Loket 1 Drukwerk Hi Printing Curaçao Advertentie-aquisitie Annemarie Post ( ) Ivette van der Velden ( ) Marjolijn Verwater ( ) Abonnement Een abonnement op Coaching is gratis voor managers en professionals op Curaçao. Voor het aanvragen van een abonnement gaat u naar Extra exemplaren Tegen betaling kunnen extra exemplaren van Coaching geleverd worden. Hierover kunt u contact opnemen met Uitgeverij Loket 1, via telefoonnummer (op werkdagen tussen 8.00 en uur) of via abonnee@coaching-magazine.net Reageren op de inhoud redactie@coaching-magazine.net Reserveren/informatie advertenties advertentie@coaching-magazine.net Abonnement/extra exemplaren opvragen abonnee@coaching-magazine.net Advertentiemateriaal versturen studio@coaching-magazine.net 2013 Uitgeverij Loket 1 Niets uit deze uitgave mag op enige wijze verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt worden zonder voorafgaande, schriftelijke toestemming van de uitgever. hoogte van de laatste ontwikkelingen en gevaren, vertelt IT-manager bij Insel Air Mark Samson. Ik weet welke concrete plannen ik moet gaan ondernemen. Eén daarvan is zojuist besproken: het Bring You Own Device-principe, hier ga ik mij de komende tijd over buigen. Deloitte Dutch Caribbean zal als gevolg van de positieve reacties onder de deelnemers en de interesse naar verdere trainingen in de komende periode additionele trainingen op het gebied van cyber security verzorgen. 6 Coaching Coaching

5 ADVERTORIAL Cosmetischrecht?! Cosmetische ingrepen en recht hebben beiden een lange geschiedenis. De raakvlakken tussen de twee zijn echter van deze tijd. Algemeen wordt aangenomen dat cosmetische ingrepen, ook wel aangeduid als plastische chirurgie, hun herkomst vinden in het oude India waar al ruim 2500 jaar geleden neuscorrecties plaatsvonden met gebruik van een voorhoofdflap. De huidige techniek die daarvan afgeleid is wordt nog steeds de Indische flap genoemd. Indien u beseft dat in het oude India het afsnijden van de neus als straf stond op gepleegd overspel kunt u mogelijk een voorzichtige inschatting maken van de behoefte aan neusreconstructies destijds. Het oudst bekende handboek op het gebied van cosmetische chirurgie in de Westerse wereld is het van 1310 daterende handgeschreven Nederlandstalig werk van Jan Yperman getiteld Cyrurgie. De verschrikkingen van de Eerste Wereldoorlog vormde een katalysator voor de ontwikkelingen op het gebied van cosmetische chirurgie. Was cosmetische chirurgie vroeger primair bedoeld voor reconstructie bij ongeval of - indachtig het spreekwoord over wie zijn neus schendt - een letterlijk geschonden aangezicht, thans voert de drang naar vervolmaking van schoonheid of op z n minst het een handje helpen van moeder natuur op dat gebied veelal de boventoon. Wie mooi wil zijn moet pijn lijden is in dat verband een gevleugelde uitdrukking. Maar het is nog maar de vraag in hoeverre dat lijden ook door anderen ondervonden moet worden. Stelt u zich eens voor: een werkneemster laat zich cosmetisch onder handen nemen en ondergaat een tweetal gezichtsbehandelingen zonder dat daartoe een medische noodzaak bestond. Gesteld voor de vraag of de cosmetische ingreep beschouwd moest worden als ziekte in de zin van de arbeidswetgeving oordeelde de Rechtbank in Middelburg op 8 juli 2012 [JAR 2012, 217] dat dat niet zonder meer het geval is. De consequentie van het aanmerken van een dergelijke ingreep als ziekte is uiteraard dat het loon over de periode van arbeidsongeschiktheid van de werkneemster doorbetaald dient te worden. De Rechtbank oordeelde dat het ondergaan van een electieve (vrijwillig gekozen) cosmetische ingreep in beginsel niet valt aan te merken als ziekte Corporate & commercial law Construction law Labour law Banking & financial law Administrative law mr Mirto F. Murray en dat dus de werkgever niet gehouden is het loon door te betalen. Dat geldt voorts in beginsel ook voor de voorziene periode van herstel na de cosmetische ingreep waarover evenmin het loon verschuldigd is. Slechts in geval niet voorziene complicaties bij het herstel optreden, kan weer gesproken worden van een ziekte die niet voor rekening van de werkneemster hoeft te komen en ontstaat de aanspraak op doorbetaling van het loon weer. Ook buiten het arbeidsrecht doen zich complicaties voor bij cosmetische ingrepen. Wat dacht u van het volgende geval? Na het plaatsen van een contactadvertentie in het plaatselijk dagblad ontmoet een kennelijk niet zo schone zesenvijftigjarige vrouw in 2006 een nieuwe minnaar. Zij overtuigt hem ervan dat zij een cosmetische ingreep innig begeert en dat die ingreep haar des te appetijtelijker zal maken. Het snel overrede heerschap schenkt zijn nieuw ontdekte geliefde maar liefst ,- met als doel de door haar lang gekoesterde cosmetische ingreep te ondergaan. U voelt em aankomen. De dame in kwestie vergokt in een casino, doet haar dochter 3.000,- cadeau, winkelt en passant voor 1.100,- in Duitsland en besteedt uiteindelijk slechts 8.500,- aan plastische chirurgie... De Hoge Raad [NJ 2011, 175] moet eraan te pas komen en oordeelt dat mevrouw zich schuldig heeft gemaakt aan het wederrechtelijk toe-eigenen van gelden die zij onder zich had, het strafbare feit verduistering dus, nu de gelden haar ter beschikking werden gesteld met een specifiek doel en zij die voor een ander doel aanwendde. Naast het betalen van schadevergoeding aan de ongetwijfeld minder van haar gecharmeerde heer in kwestie werd de dame veroordeeld tot een voorwaardelijke gevangenisstraf van twee maanden, met een proeftijd van twee jaar, en voorts tot een werkstraf van 120 uur. Tsja... soms geldt het moeten lijden voor het mooi zijn (van een ander) wel erg letterlijk! Al 20 jaar kent de Stichting ABC Advies jaarlijks de Peter Smits-scriptieprijs toe. ABC Advies is een Nederlandse organisatie die aan overheden, nietgouvernementele organisaties en startende bedrijven op de eilanden van de voormalige Nederlandse Antillen gratis deskundige ondersteuning geeft op het gebied van sociaal-economische ontwikkeling. De prijs richt zich exclusief op masterstudenten die in hun scriptie een onderwerp behandelen met een directe link naar de eilanden. Juana Kibbelaar was één van de zeven kanshebbers voor de prijs van 2013 en won. Ze kreeg een studiereis binnen het Koninkrijk aangeboden om haar scriptie te presenteren. TEKST Elly Hellings Taalkundige Juana behaalde onlangs haar masterdiploma Nederlands als tweede taal aan de Universiteit van Amsterdam. De jury vindt haar scriptie eruit springen omdat ze met een eigen visie durfde te komen. Bovendien wordt het onderwerp van haar scriptie - de rol van taal in het Curaçaose onderwijs als zeer actueel ervaren. Verder vindt de jury dat ze de onderzoeksvragen bijzonder zorgvuldig heeft behandeld door haar keuze om een groot aantal interviews te houden. De scriptie van Juana doet denken aan een promotieonderzoek, is helder geschreven en scoort hoog op alle criteria, aldus het juryrapport. Levenservaring Een gemiddelde student is Juana zeker niet. Ze is vijftig jaar en heeft al een hele onderwijs- en ar beids carrière achter zich. Na het behalen van haar vwodiploma aan het Radulphus College vertrok ze naar Nederland om psychologie te gaan studeren. Ze maakte echter een voortijdige switch naar de heao. Die rondde ze af met een diploma en vervolgens kwam ze in het bedrijfsleven terecht. Werken met kinderen bleef echter trekken, evenals de behoefte om terug te keren naar Curaçao. Terug op het eiland begon ze de onderwijzersopleiding aan de Pedagogische Academie en stond ze vervolgens jaren voor de klas. Door praktische ervaringen met meertaligheid, op zowel Curaçao als in Nederland op scholen met veel migrantenkinderen, raakte ze gefascineerd door de rol die taal speelt bij de ontwikkeling van kinderen. Ze besloot zich met een universitaire opleiding verder in dit onderwerp te verdiepen. Pas afgestudeerde professionals en hun scriptie Juana Kibbelaar In de spagaat In 2002 werd het Curaçaose funderend onderwijs ingevoerd met naast het Nederlands het Papiaments als voertaal. De achtergrond daarvan was het recht op onderwijs in de moedertaal, zoals door UNESCO geformuleerd in het Internationaal Verdrag inzake de Rechten van het Kind. In haar scriptie onderschrijft Juana dit standpunt, maar kijkt ze er ook kritisch naar. Zo stelt ze dat de kleinschaligheid van de Curaçaose samenleving maakt dat het niet gemakkelijk is om voldoende schriftelijk en mondeling taalaanbod te reali sere n in zowel het Papiaments als het Nederlands. Met name op het gebied van schriftelijke taalverwerving schiet het aanbod aan Papiamentstalig les- en leesmateriaal grondig tekort. Het huidige taalen leesbeleid biedt onvoldoende waarborgen om te garanderen dat kinderen in staat zijn het voortgezet onderwijs op een goede manier te volgen. Juana stelt dan ook dat specifiek taalbeleid onontbeerlijk is om onderwijsresultaten te verbeteren. Daarbij moet veel aandacht besteed worden aan leerkrachtvaardigheden om met deze specifieke taalsituatie om te gaan. Toekomstplannen Inmiddels heeft Juana haar eigen adviesbureau opgericht en de bevindingen van haar scriptie vertaald naar een concreet project. Op vijf scholen op Bonaire en twee scholen op Curaçao gaat ze de komende tijd trainingen verzorgen voor leerkrachten. Juana gaat hen begeleiden bij het proces om anders naar taal te kijken en bewuster te kiezen voor geschikte manieren van taalverwerving en ondersteuning in de bijzondere situatie van de Benedenwindse eilanden. UITBLINKERS 8 Coaching Coaching

6 IN HET KORT Startup Stock Exchange > Eenvoudig investeren Curaçao is de thuisbasis van de enige Startup Stock Exhange (SSX) ter wereld. Op deze marktplaats kan iedereen Angel Investor worden. Het enige wat een (potentiële) investeerder nodig heeft, is een eigen online brokerage account. Zodra de aanvraag is goed gekeurd, kunnen investeerders net zoveel aandelen kopen als zij willen van bedrijven, die via de SSX aan de Dutch Caribbean Securities Exchange (DCSX) genoteerd zijn. Startups die met het uitgeven van aandelen tussen de tot US-dollar op willen halen, kunnen in aanmerking komen voor een notering op de DCSX. Oprichters Ian Haet en Brian Niessen kozen bewust voor Curaçao als vestigingsplaats, vanwege de sterke bankwetten en goed ontwikkelde financiële sector. Als deel van het Nederlands Koninkrijk leeft Curaçao Nederlandse en Europese wetten na en staat de beurs, die binnen de Dutch Caribbean actief is, onder toezicht van de Centrale Bank van Curaçao en St. Maarten. Al deze factoren zorgen voor het veilige investeringsklimaat, waar zowel startups en investeerders bij gebaat zijn. De SXX heeft, volgens de oprichters, het potentieel om uit te groeien tot een belangrijke en bepalende speler in de economische groei van Curaçao en in de financiële globalisering. Start ups, gevestigd in Zuid-Amerika, Hoe groen is Curaçao? Ook in 2013 verschijnt er een extra thema-editie van Coaching. Deze editie, die eind oktober uitkomt, staat in het teken van groen en duurzaam ondernemen. Onze redactie inventariseert lokale initiatieven en ontwikke lingen, we kijken over de landsgrenzen naar andere projecten en staan stil bij de vraag hoe groen ons eiland is en kan worden. Wilt u laten zien hoe groen uw bedrijf is? Er zijn nog enkele advertentieplaatsen beschikbaar. Voor meer informatie: sales@coaching-magazine.net TEKST Elizabeth Francisco Afrika, Australië en Rusland tonen dan ook grote interesse. Op dit moment is slechts één bedrijf aan de SXX genoteerd, maar worden meer dan honderd potentiële bedrijven, die ook een notering ambiëren, doorgelicht. De SSX neemt alle voorzorgsmaatrege len om haar beleggers een goed gereguleerde aan delenmarkt te bieden en verbindt startups pas na een strenge en grondige goedkeuringsprocedure aan investeerders en bedrijven. Haet en Niessen: We zullen zien welke be drijven in de komende weken en maanden hun gang naar de beurs vol tooien. Naarmate ons bedrijf groeit, hopen we de lokale gemeenschap steeds meer te betrekken in onze acti viteiten, zodat zij de SXX-beurs steeds meer gaan beschouwen als iets van hen. 51% 1% van de ondervraagde bedrijven op Curaçao heeft aangegeven vertrouwen te hebben in de toekomst (bron: conjunctuurenquête eerste half jaar 2013, CBS Curaçao) groei is de voorspelling voor de Nederlandse economie in 2014 (bron: Wacht niet te lang met het bestellen van uw eindejaarsgeschenken. De feestdagen lijken nog ver weg, maar houd rekening met enkele maanden levertijd. Dialoog in plaats van discussie De dialoog staat als gespreksvorm steeds meer in de belangstelling, zowel op sociaal als zakelijk terrein. Op zaterdag 10 augustus 2013 werd door Rotary Club Willemstad bij wijze van pilot een dialoog georganiseerd met acht deelnemers uit verschillende geledingen van de samenleving. Uitgangspunt was de stelling: God verandert niet de omstandigheden van de mensen, tot zij veranderen wat in hun harten is. Kenmerkend voor de dialoog zijn nieuwsgierigheid en een waarderende invalshoek. Elk mens wordt door zijn levenservaring voortdurend tot nieuwe innerlijke waarheden geïnspireerd. Door gezamenlijk waarderend onderzoek (Appreciative Inquiry) kunnen deze worden verhelderd en gedeeld. Het resultaat is dat de diversiteit van de deelnemers een bron van ispiratie wordt in plaats van verdeeldheid en de onderlinge verbinding en waardering versterkt. Deze intentie werd tijdens de pilot helemaal waargemaakt. Reacties van de unaniem enthousiaste deelnemers: Illuminante!, hopi bon!, great!, hopi interesante! Hopi valioso! Rotary Club Willemstad bekijkt hoe deze gespreksvorm op Curaçao verder kan worden verbreid zaken zijn in 2012 bij het Gemeenschappelijk Hof van Justitie in eerste aanleg bij de verschillende vestigingen (Aruba, BES, Curaçao en Sint Maarten) aangeboden. Vooral de instroom van beslagzaken en belastingzaken is toe genomen. Uw cv als infographic Door het enorm toenemende aanbod van digitale informatie, is de populariteit van infographics sterk groeiende. De behoefte aan visuele en makkelijk te scannen inhoud neemt toe en een infographic biedt hierbij vaak uitkomst. Door grafische en vaak creatieve weergave van informatie over een bepaald onderwerp, wordt deze helder en inzichtelijk gemaakt. Websites zoals easel.ly en infogr.am spelen in op deze trend, door het online maken van infographics aan te bieden. Leuk idee, ook in opkomst: een cv presenteren door middel van een infographic, zoals dat bijvoorbeeld kan via vizualize.me, dat handig gebruik maakt van uw LinkedIn-account. Uitzonderlijk talent Wat hebben Lychelle de Lannoy, Tatiana Saturnino-Felix en het team van Bokkes Fontein Advocaten gemeen? Allen excelleren op een bepaald terrein. Lychelle, een studente van het Kolegio Alejandro Paula (KAP) won onlangs de Rotary Youth Leadership Award tijdens een intensief weekendprogramma over modern leiderschap en versloeg hierbij 32 jonge leiders in de dop. Tatiana Saturnino-Felix, eigenaar van Tera Percussions, won in een spannende strijd met 11 finalisten de Creative Young Entrepreneurs Award 2013 van JCI IOBA Curaçao, die wordt uitgereikt aan uitzonderlijke ondernemers in de leeftijd van 18 tot 40 jaar. Het Bokkes Fonteinteam tenslotte, bestaande uit Marcelle Peelen, Quincy Girigorie, Alicia Blonk, Charlotte Veldkamp en Eric Bokkes, kwam als slimste advocatenteam uit de bus tijdens de jaarlijkse Legal Quiz Night van de Jonge Balie Curaçao. 10 Coaching Coaching

7 NIEUW TALENT Leerervaringen en lessen van startende managers deel 4 Stephany Francisca schuift bij mij aan de lunchtafel aan. Met een vriendelijke blik legt ze drie visitekaartjes neer. Het is duidelijk; Stephany is een bezige dame. Managing director van twee bedrijven: Baby & Child Sitting Club en Curaçao DNA Center en daarnaast assistant director van een derde bedrijf: Beterzorg. En daarmee houdt het niet op: ze doet vrijwilligerswerk bij de Global Youth Coalition on HIV/AIDS en bij het dierenasiel. Ze doet modellenwerk en was recent zelfs runner-up bij de Caribbean s Next Top Model-contest in Trinidad. TEKST Willem Jan Stokhof BEELD Frank Otten HET GAAT ER NIET OM DAT ALLES VANZELF SOEPEL LOOPT, MAAR DAT JE ALLES SOEPEL OPLOST Stephany Francisca Ik ben 24 jaar. Ik ben begonnen met ondernemen in 2009, dus toen ik net twintig was. Ja, ik ben altijd al een bezige meid geweest. Ik heb als voorbeeld altijd mijn moeder gezien, die ook haar hele leven hard gewerkt heeft. Het eerste bedrijf: Baby & Child Sitting Club Na het afronden van mijn havo-opleiding ben ik gaan ondernemen. Ik ben begonnen met de Baby & Child Sitting Club. Er bestond op Curaçao geen bedrijf dat een oppasservice leverde zoals ik het heb georganiseerd. Alle ouders moeten zich bij ons registreren en krijgen een intakegesprek. Elke klant heeft namelijk andere wensen: bij de ene klant mogen de kinderen het huis niet uit en hebben ze een uiterste bedtijd ; bij de andere klant is het prima als je ze meeneemt om boodschappen te doen of kunnen de kinderen gaan slapen wanneer ze dat zelf willen. Tijdens het intakegesprek zoek ik dat uit. Zo kan ik mijn werknemers ook beter voorbereiden op de klant. Opleiding Van haar vader moest ze wel haar school afmaken, zegt Stephany. En met school afmaken bedoelde mijn vader een afgeronde hbo opleiding. Ik ben van plan een staatsexamen vwo te doen en vervolgens mijn masteropleiding psychologie, zegt ze met veel zelfvertrouwen. Alles wat je moet weten om een bedrijf te runnen vind je eigenlijk op internet en door veel boeken te lezen. Maar, brengt ze daar zelf tegenin, je moet wel een solide plan B hebben. Ik moet toch een papiertje hebben om ergens in dienst te kunnen gaan, als dat nodig blijkt te zijn. Curaçao DNA Center, het tweede bedrijf Curaçao DNA Center runt zij samen met een partner, vertelt Stephany. Wij nemen DNA-monsters af en sturen die naar de Verenigde Staten. Vaak gaat het om het vaststellen van het biologisch vaderschap of een andere verwantschapstest. Of ik verstand heb van deze materie? Om ervoor te zorgen dat het verzamelen van de DNA-monsters op een correcte manier gebeurt en deze rechtsgeldig zijn, heb ik een cursus gevolgd bij een laboratorium in Amerika. Wanneer op een bepaald gebied de kennis bij ons ontbreekt, huren wij deze in. Bijvoorbeeld op juridisch gebied. Ik vraag mezelf altijd af: wat kan ik zelf en wat moet ik inhuren? Ik vind samenwerken daarom heel belangrijk. Zo kun je elkaar versterken. Het derde bedrijf: Beterzorg Het derde bedrijf van Stephany doet in wijk- en thuisverpleging. Dit bedrijf runt Stephany samen met haar moeder. Mijn moeder nadert haar pensioenleeftijd en zij wil niet stilzitten na haar pensionering. Ze heeft altijd bij het Wit Gele Kruis en dat soort instellingen gewerkt en heeft gewoon een passie voor haar werk. Het bedrijf was mijn idee. Zo kon mijn moeder blijven doen wat ze leuk vindt. Wijk- en thuisverpleging is ook heel erg nodig op Curaçao. Mijn moeder is de directeur van Beterzorg. Zij regelt de dienstverlening en ik doe alles behind the scenes. Ik heb moeten leren dat je vooral duidelijk moet zijn, anders krijgen mensen verkeerde verwachtingen Wat zie je als uitdagingen? Bij alle bedrijven heb ik best veel moeilijkheden moeten overwinnen. Baby & Child Sitting Club stelde mij voor de uitdaging het respect van mijn werknemers te verdienen. Hoe kun je be leefd zijn en toch eisen stellen aan je mensen? Hoe kun je het commitment van je werknemers beïnvloeden? Ik heb moeten leren dat je vooral duidelijk moet zijn, anders krijgen mensen verkeerde verwachtingen. Het tarief van de dienstverlening vaststellen vond Stephany in het begin ook lastig. De uurprijs voor babysitting is bij ons hoger dan wanneer je het via een kennis of buurmeisje regelt. Als beginnend ondernemer denk je dan dat je het met een hogere prijs niet gaat redden. Door met anderen te praten krijg je een andere blik daarop. Ik bied namelijk veel meer dan anderen die het erbij doen. Ik bied bijvoorbeeld getraind en opgeleid personeel. Ik stuur per maand een factuur in plaats van cash af te laten rekenen. Ik ben blijven vasthouden aan mijn tarief en als het dan blijkt te lukken, groei je van je aanvankelijke twijfel toe naar een gevoel van Ha! Zie je wel!. Bij Curaçao DNA Center speelden andere uitdagingen. In deze business wordt je soms subtiel gevraagd om met gegevens te sjoemelen, zodat de uitkomst iemand beter past. Stephany 12 Coaching Coaching

8 NIEUW TALENT vertelt dat het daarom belangrijk is je strikt aan de regels te hou den, anders ben je de business snel kwijt. DNA-onderzoek om een bloedverwantschap vast te stellen is ook een taboeonderwerp voor veel mensen. Wij laten de klanten weten dat we zorgvuldig en vertrouwelijk met alle informatie omgaan. Wij behandelen de verzoeken om bijvoorbeeld een bloed verwantschap vast te stellen als heel normaal en dan gaat de klant dat ook vinden, legt Stephany uit. Heb je ook zorgen? Ondernemer zijn betekent risico s nemen, weet je, zegt Stephany. Je gaat uit loondienst om je eigen verantwoordelijkheid te nemen. Soms heb ik wel zorgen, ja. Weet je wat het is? Je hebt nu eenmaal ook klanten die veeleisend zijn en soms weet je niet hoe je die blij kunt maken. Het gaat er niet om dat alles vanzelf soepel loopt, maar dat je alles soepel oplost. De meeste drempels kun je wegwerken door een andere manier van denken Heb je nog tips voor andere startende ondernemers? Veel mensen lopen rond met een idee om te gaan onder nemen. Maar vaak werpen ze voor zichzelf heel hoge drempels op. Ze vertellen wat ze willen doen en zeggen in één adem ook meteen waarom het ze niet zal lukken! De meeste drempels kun je wegwerken door een andere manier van denken: hoe kan ik krijgen wat ik nodig heb om te starten?. Waar ben je over tien jaar? Where business takes me!, is het snelle antwoord. Waar ik beter van word, daar ga ik. En: ik heb wel de am bitie om mijn bedrijven bijvoorbeeld door middel van fran chising te laten groeien. Nog ambities genoeg dus. Lease a car (or fleet) at Uralco and you re in for a customized experience. To start with, you select your favorite car. Then there s the lease period: years or just a few months with our pay-as-you-go plan. Then, we offer options like a complete fuel administration. What you ll like best comes standard: carefree driving with 24/7 roadside assistance, a replacement car when needed and Uralco doing all the paperwork. Leasing is the way to drive, and Uralco is the way to lease. Contact us! Habaaiweg 82 (Seri Domi) Willemstad, Curaçao T: F: info@uralco.com facebook.com/uralco KENNIS Wilt u interessante evenementen, seminars, workshops, lezingen of publicaties onder de aandacht brengen van managers en professionals op Curaçao? Laat het ons weten. Mail uw informatie naar redactie@coaching-magazine.net of neem direct contact met ons op via telefoonnummer Training acquisitietechnieken Samen met At Beijlsmit, een bekend headhunter in Nederland, organiseert Balance Consultancy Group medio oktober 2013 een inspirerende acquisitietraining. Beijlsmit staat bekend om zijn onconventionele en succesvolle klantbenadering en deelt zijn inzichten in een intensieve en persoonlijke tweedaagse training. Deze training is vooral interessant voor professionals die nieuwe wegen zoeken om meer omzet te genereren. Neem voor meer informatie contact op met Martin van den Blink of Manon de Lanooi via telefoonnumer of per aan info@balance.an. Managementtrainingen Dr. Rubya Maduro van LERO Corporate Communication verzorgt de komende maanden diverse tweedaagse trainingen in het Avila Beach Hotel. 10 en 17 september kunt u deelnemen aan de training Stress & Time Management, op 8 en 15 oktober wordt de training People Management gegeven. Op 12 en 19 november volgt de training Excellente Serviceverlening. Deelname kost NAf 795,- exclusief ob. Voor verdere informatie en voor inschrijving: Opleiding tot mediator Edumonde Mediation Caribbean biedt in november 2013 een zesdaagse opleiding aan tot mediator. Toelatings criteria zijn een universitaire of hboopleiding en minimaal drie jaar werkervaring. De totale tijdsinvestering wordt ingeschat op 153 uur, waarna de deelnemers door middel van een kennistoets een NMIregistratie, en na het afleggen van een assessment, NMI-certificatie kunnen verkrijgen. Voor meer informatie: info@edumonde- caribbean.com of Compliance training DELEN The Financial Institute, Compliance Services Caribbean en ACCUR organiseren de training Compliance basis, voor iedereen die te maken heeft met de regel geving rondom de bestrijding van witwassen en terrorismefinan ciering. De training vindt plaats gedurende vijf ochten den, van 23 tot en met 27 september, in de Centrale Bank. Voor meer informatie kunt u contact opnemen met Mina González van The Financial Institute, telefoon of per aan thefinancialinstitute@gmail.com ICT-seminar voor het onderwijs De Nationale UNESCO Commissie Curaçao organiseert in september het seminar ICT & Education 2013 voor docenten en ondersteunend personeel van het funderend en secundair onderwijs. Doel is het uitwisselen van ervaringen over het gebruik van ICT in het onderwijs en dit verder te stimuleren door het aanreiken van praktische tips. De eerste drie weken van september zijn er workshops, trainingen en lezingen te volgen. Afsluitend vindt er op 21 september een conferentie plaats. Onderwerpen als blended learning, flipped learning, edu-apps en learning circles zullen aan bod komen. Voor meer informatie: com en Scriptieprijs De VanEps Kunneman VanDoorne Prijs voor de beste scriptie is dit keer uitgereikt aan Arriën F.E. Lekkerkerker voor zijn scriptie Comply or Explain? De Modelstatuten voor Overheids-NV s op Curaçao in verhouding tot de regels van Corporate Governance en Boek 2 BW. De prijs wordt jaarlijks uitgereikt voor de beste afstudeerscriptie van de Faculteit der Rechtsgeleerdheid van de Universiteit van de Nederlandse Antillen. Een speciaal daartoe benoemde commissie beoordeelde de scripties op juridische kwaliteit, creativiteit en maatschappelijke relevantie van het onderwerp. Seminar Performance management Het seminar dat HR Netwerk Curaçao organiseert heeft dit keer als thema performance management. Keynote speaker is Kilian Wawoe, parttime docent HRM aan de Vrije Universiteit Amsterdam, consultant en public speaker. Tot 2010 was Wawoe werkzaam in verschillende HR-functies in onder andere Nederland, België, Monaco en India. Het seminar zal plaatsvinden in november Voor definitieve informatie over de datum, de locatie en het programma kunt u het beste de Facebookpagina van het netwerk in de gaten houden: pages/hr-netwerk-curaçao. 1192_Uralco_Campagne_Coaching_190x90mm.indd 2 5/3/13 11:49 14 Coaching Coaching

9 SPOEDCURSUS VOOR NIET-FINANCIËLE MANAGERS Fast track financiën DEEL 2 LIQUIDITEIT EN SOLVABILITEIT In een serie artikelen licht Coaching voor de niet-financieel geschoolde manager een aantal financiële begrippen toe. Deze keer liquiditeit en solvabiliteit, essentiële begrippen voor de financiële beoordeling van iedere onderneming. Wist u dat uw bedrijf in de problemen kan komen en zelfs failliet kan gaan ook al zijn er meer bezittingen dan schulden? Uw onderneming zou zeker niet de eerste zijn die dit overkomt. De DSB Bank in Nederland is ook aan onvoldoende liquiditeit ten onder gegaan. TEKST Willem Jan Stokhof CO-AUTEUR André Steg Liquiditeit Als ik naar onze balans kijk, dan heeft ons bedrijf voldoende eigen vermogen, maar toch kunnen we nauwelijks onze rekeningen betalen! Als u dit constateert, dan heeft uw bedrijf waarschijnlijk problemen met de liquiditeit. De liquiditeit van een onderneming is het totaal van de liquide middelen dat direct gebruikt kan worden om aan de lopende betalingsverplichtingen te voldoen. De liquide middelen bestaan uit het geld dat de onderneming in kas heeft of op een bankrekening en alle overige beleggingen die makkelijk omgezet kunnen worden in geld. Als u de liquiditeit van uw bedrijf bepaalt, weet u hoe lang uw bedrijf zijn financiële verplichtingen kan nakomen. Het is bijzonder belangrijk om hier als ondernemer inzicht in te hebben. Een tekort aan liquiditeit kan namelijk funest zijn voor uw onderneming. Onvoldoende liquiditeit zorgt in de eerste plaats voor veel onrust in een onderneming: er komen betalingsherinneringen, aanmaningen en uiteindelijk deurwaarders aan de deur. Onvoldoende liquiditeit kan bovendien zelfs het faillissement van een op zich gezond bedrijf veroorzaken. Een goede en voortdurende berekening van de liquiditeit van uw bedrijf is dus van levensbelang. Hoe berekent u de liquiditeit van uw bedrijf? In een liquiditeitsberekening maakt u een opstelling van de verwachte binnenkomende geldstromen in een be paalde periode en de verwachte uitgaande geldstromen in dezelfde periode. Komt er meer geld binnen dan er in die periode aan betalingen uitgaat, dan is de liquiditeit van uw bedrijf voor die periode goed. Als u in een bepaalde periode meer betaalt dan u ontvangt, dan is er sprake van een liquiditeitstekort in die periode. U kunt dit tekort misschien wegwerken door bijvoorbeeld investeringen te temporiseren of door betalingen uit te stellen. Als u op deze manier naar de geldstromen van uw bedrijf kijkt, dan krijgt u een goed inzicht in het te verwachten verloop van uw liquide middelen. Dit noemen we de dynamische liquiditeit. Daarnaast kennen we ook het begrip statische liquiditeit. Statische liquiditeit De statische liquiditeit van een bedrijf wordt meestal berekend met een van de volgende methoden: current ratio, netto-werkkapitaal of quick ratio. De current ratio is de bekendste. U gebruikt voor de current ratio informatie van uw balans: u neemt het totaal van de vlottende activa op de balans en deelt dit door het totaalbedrag aan kort vreemd vermogen op de balans. Berekening van de statische liquiditeit met behulp van de current ratio : vlottende activa kort vreemd vermogen Vlottende activa zijn alle bezittingen van het bedrijf die binnen één jaar in geld omgezet kunnen worden. Ook het geld in kas of op de bankrekening en de binnen een jaar te innen vorderingen op anderen rekenen we mee. Het kort vreemd vermogen bestaat uit de middelen die de onderneming voor een korte tijd beschikbaar heeft. Onder korte tijd verstaan we: korter dan één jaar. Hier vallen bijvoorbeeld onder de kort lopende leningen die het bedrijf heeft afgesloten of het bedrag dat de onderneming rood kan staan bij de bank. Indien de uitkomst van deze berekening hoger dan 1 is, dan betekent dit dat er voldoende liquiditeit is om aan de kortlopende schulden te voldoen en de onderneming dus aan de veilige kant zit wat haar liquiditeit betreft. Als de uitkomst lager is dan 1, kan dit leiden tot liqui diteits problemen en dus tot een situatie waarin de onderneming niet aan al haar betalingsverplichtingen kan voldoen. Solvabiliteit Een met liquiditeit samenhangend begrip is solvabiliteit. De solvabiliteit van een onderneming zegt iets over de mate waarin de onderneming aan al haar verplichtingen - ook op langere termijn - kan voldoen. Het laat zien in hoeverre zij afhankelijk is van kredietverstrekkers. Als u bijvoorbeeld geld wilt lenen om in uw bedrijf te investeren, dan is de mate van solvabiliteit van uw bedrijf belangrijk voor een kredietverstrekkende bank bij de beoordeling van de door u gevraagde lening. De solvabiliteitsratio berekent u ook met informatie uit de balans. Berekening van de solvabiliteit: Eigen vermogen x 100% Totaal vermogen FINANCIEEL liquiditeit Het geheel van middelen dat direct gebruikt kan worden door de onderneming om aan haar lopende betalingsverplichtingen te voldoen solvabiliteit De mate waarin de onderneming aan al haar financiële verplichtingen kan voldoen Hoewel een kredietverstrekkende bank wel degelijk de solvabiliteit van een bedrijf zal beoordelen, zegt de solvabiliteit zeker niet alles over de financiële gezondheid van een bedrijf. De solvabiliteit kan nog zo hoog zijn, als de liquiditeit niet goed is, staan de schuldeisers snel op de stoep en kan een bedrijf snel in de problemen komen. 16 Coaching Coaching

10 Hoe online visibility tot die droombaan kan leiden of juist niet! Presenteer resultaten en competenties via LinkedIn Voeg iets persoonlijks toe aan je LinkedIn-profiel; hoe sta je in het leven? Geef op Twitter professioneel je mening en link artikelen TEKST Danielle Zuiderwijk Online visibility (zichtbaarheid op internet) heeft de manier waarop werkgevers en werkzoekenden elkaar vinden en beoordelen radicaal veranderd. Het internet en nieuwe mediavormen als Twitter, LinkedIn en Facebook bieden ruime mogelijkheden aan een kandidaat om zichzelf te profileren, maar hebben ook een schaduwzijde: sollicitanten moeten beseffen dat hun online aanwezigheid zorgvuldig wordt gescreend door potentiële werkgevers. Online visibility kan de kansen van sollicitanten aanzienlijk vergroten, maar ook volledig verpesten. Desi Lau heeft via LinkedIn een stageplek op Curaçao gevonden. Desi woont in Neder land en wilde graag op haar geboorte-eiland stage lopen. Na een masterclass LinkedIn begon zij te werken aan een aantrekkelijk profiel en een uitgebreider netwerk. Desi zocht via Linked In naar bedrijven, groepen en mensen op Curaçao die haar konden helpen bij het vinden van een geschikte stage. Via de mailfunctie van LinkedIn benaderde zij verschillende organisaties op Curaçao. Ook organisaties zonder HRM-afdeling, wervingsbureaus en zelfs organisaties die geen stage aanboden kregen een mail van Desi. Werkgevers konden op haar LinkedIn-profiel direct haar ervaringen, competenties en interesses zien. Al snel kreeg Desi (enigszins tot haar eigen verbazing) een aanbod. In de zomer van 2013 begint zij aan een stage als office manager op Curaçao. Facebook als selectiecriterium Arjan Luijken, CEO van Curacruitment, maakt een onderscheid tussen social media en professional media. De professional media als LinkedIn, Naymz en Viadeo bieden mogelijkheden voor werkzoekenden om zich professioneel te presenteren. Social media worden door werkzoekenden veel minder gebruikt om zichzelf professioneel in de kijker te spelen, maar veel werkgevers en recruiters gebruiken ze wel als selectiecriterium. Een potentiële kandidaat die zich op Facebook profileert als iemand met een nogal losse moraal kan daardoor vreselijk populair zijn bij zijn of haar kennissen, maar zoiets kan hem of haar wel parten spelen tijdens een speurtocht naar een kandidaat door een recruiter. Professioneel voordeel behalen op andere werkzoekenden Esther Jacobs, marketingconsultant, motivational speaker en schrijver vindt dat werkzoekenden juist social media moeten inzetten om hun online visibility professioneel te Etaleer op YouTube je competenties vergroten: Twitter is allang niet meer alleen voor berichten als ik eet nu een boterham met pindakaas. Twitter, YouTube, professionele online communities, blogs het zijn allemaal media waarmee mensen hun online visibility kunnen vergroten. Op Twitter kan een werkzoekende professioneel zijn mening geven en artikelen linken. YouTube biedt de mogelijkheid om een presentatie te geven of bepaalde competenties te etaleren (denk bijvoorbeeld aan een training die iemand geeft en op YouTube plaatst). Door middel van blogs en online communities kunnen professionele ideeën worden getoond en kan een voordeel worden behaald op andere werkzoekenden. Bied altijd een toegevoegde waarde bij een post op social media Esther Jacobs heeft enkele tips voor werkzoekenden: Bied altijd toegevoegde waarde bij een post. Geef jouw visie op een foto, blog of quote. Integreer je gebruik van online media in je dagelijkse gang van zaken zodat het niet als werk aanvoelt en geef bijvoorbeeld de top 3 do s and don ts van jouw vakgebied. Tips voor een aantrekkelijke online presentatie Arjan Luijken heeft als recruiter ook een aantal tips voor werkzoekenden die zich online aantrekkelijk willen presenteren: Op LinkedIn-pagina s zien recruiters niet graag enkel een overzicht van werkgevers en diploma s. Presenteer in plaats daarvan een bloemlezing van behaalde zakelijke resultaten, bijvoorbeeld methodieken en competenties die je je bij een bepaalde werkgever eigen hebt gemaakt of een bijzondere uitdaging die je in je werk bent aangegaan. In het oog springende prestaties en bijzondere manieren van Een goed verzorgde online visibility kan de voorsprong opleveren die in een droombaan resulteert werken zorgen ervoor dat iemand opgemerkt wordt door een recruiter. Ook nevenactiviteiten die bepaalde kennis en vaardigheden hebben opgeleverd, kunnen interessant zijn om jezelf online beter zichtbaar te maken. Iemand die voor de sportclub elk jaar een groot evenement organiseert kan op deze manier competenties als leidinggeven en plannen naar voren laten komen. Profielen kunnen een stuk aantrekkelijker worden wanneer iemand informatie weergeeft over hoe hij of zij in het leven staat (wat vindt iemand belangrijk en waarom). Een kandidaat kan bijvoorbeeld via zijn of haar online profiel naar voren laten komen dat hij of zij veel waarde hecht aan het gezin en geen work aholic is en dat dit de werkhouding zeer ten goede komt. Een goed verzorgde online visibility is tegenwoordig van groot belang voor kandidaten: het kan de voorsprong opleveren die in een droombaan resulteert. Uiteraard is het oude vertrouwde netwerken, zeker op onze eilanden, ook nog steeds een effectieve manier om een baan te vinden. Maar online visibility kan een belangrijke rol spelen bij het onderhouden van de connecties. En een aantrekkelijk online profiel is van het grootste belang om een goede eerste indruk te bestendigen Maar er zijn ook grote risico s: zelfs als een sollicitant denkt de baan binnen te hebben, kan het nog misgaan. Dat blijkt wel uit de volgende, inmiddels klassieke, Twitter fail: na een succesvolle sollicitatieprocedure stond een sollicitant bij Cisco voor een lastige keuze en besloot haar dilemma online te zetten. Zij twitterde: Cisco just offered me a job! Now I have to weigh the utility of a fatty paycheck against the daily commute to San Jose and hating the work. De tweet werd opgepikt door een partner bij Cisco die haar keuze uiteindelijk heel simpel maakte: Who is the hiring manager? I m sure they would love to know that you will hate the work. We here at Cisco are versed in the web. 18 Coaching Coaching

11 INTERVIEW TEKST Oscar van Dam BEELD Carlo Wallé Voor een ondernemer zijn drie woorden belangrijk: Doen, Zeur Niet Ondernemer en filantroop Jacob Gelt Dekker (1948) is een man die weinig introductie behoeft. Hij was tandarts, maar startte een zakelijk imperium toen hij in 1980 de Nederlandse fitnessketen Splash oprichtte en de fotoserviceketen One Hour Super Photo begon, die hij later aan Kodak verkocht. Rond 2000 kwam hij naar Curaçao en bouwde Kurá Hulanda Hotel in Otrobanda en later Kurá Hulanda Lodge op Westpunt. Verder was hij op het eiland onder meer betrokken bij de kweek van aardbeien en ander fruit in Banda bou, de dialysekliniek CDC (Curaçao Dialyses Center) en een dependance van afkickcentrum Jellinek. Hij woont afwisselend in Key West, New York, Amsterdam en Curaçao en is veel en vaak behandeld voor kanker. Maar dat heeft zijn levenslust zeker niet bedorven. Hij is bovenal veelzijdig en kleurrijk. Zijn vele frontale aanvallen op Curaçaose politici in de media zijn daarvan sprekende voorbeelden. Jacob Gelt Dekker is een ondernemer pur sang. Iemand die kansen ruikt en risico s neemt. Aan hem de vraag: hoe kom je aan zo n houding? Is ondernemerschap te leren? Gelt Dekker: De wijze waarop je naar de wereld kijkt is heel belangrijk. Er zijn mensen die denken dat er een wereld mogelijk is zoals de wereld zou moeten zijn. Dat is hij echter niet. Volgens mij gaat het erom wat we van de wereld kunnen maken, niet om wat die zou moeten zijn. Die houding heeft met opvoeding te maken. Katholieken streven naar een perfecte wereld. Protestanten zoeken naar mogelijkheden. De wereld is nu eenmaal zoals die is, omdat alles al is voorbestemd; zo denken protestanten. Daarom zijn protestanten betere handelaren, die zien mogelijkheden. Geen utopieën. Gelt Dekker is van niet-katholieke huize. Het wereldbeeld dat je als kind meekrijgt, kan een verstikkende uitwerking hebben op de mogelijkheden die je later in je leven wel, of juist niet ziet. Met andere woorden, een pragmatisch wereldbeeld maakt je een betere ondernemer. Zie wat er is, niet hoe het zou moeten zijn. Word niet verliefd Een andere les die Gelt Dekker beginnende ondernemers op het hart drukt: Word niet verliefd op je product. Je moet er geld mee verdienen. Want dat is het doel van ondernemerschap: winst maken, meerwaarde creëren. Veel ondernemers zijn verliefd op hun product. Ze willen iets op de markt brengen waar de wereld op wacht. Dat is niet je rol als ondernemer. Wie eenmaal voldoende geld heeft verdiend, kan zich wijden aan charitatieve projecten, zegt Gelt Dekker. Zoals hij ook heeft gedaan in onder meer zijn strijd tegen moderne (kind)slavernij. Maar dat heeft niets met ondernemerschap te maken. Een ondernemer kan niet zonder winst. Dat moet zijn of haar eerste streven zijn. Net zomin als ondernemerschap iets met ideologie te maken heeft. Voor katholieken is een gezin een ideologie. Maar een goede ondernemer word je als je als jongere uit het gezin wegloopt. Als je Sturm und Drang -gevoelens volgt en de veilige thuishaven verlaat. Alle teenagers moeten snel weg uit het ouderlijk gezin. Alleen als je op jezelf staat, kun je echt ondernemen, aldus Gelt Dekker. Zelf stond hij er naar eigen zeggen op z n twaalfde jaar al alleen voor. Ik had geen thuis meer. Hij begon te werken. Van baantje naar baantje. In de praktijk, zonder ideologische nonsens en zonder vangnet. Dat is volgens Gelt Dekker de basis van zijn succes. Dat geldt volgens hem ook voor anderen. Je levenshouding is veel belangrijker dan school. Wereldburger Gelt Dekker is een man die overal verbanden ziet en als een ware wereldburger met grote stappen door tijd en afstand beent. Van Griekse filosofen in de oudheid tot actuele gebeurtenissen. Van Curaçao, via New York naar Rotterdam. Gelt Dekker denkt en praat snel. Hij vertelt over mensen die in vluchtelingenkampen wonen in Azië en Afrika; hij reist voor zijn projecten over de hele wereld. Je ziet dat sommige ontheemde mensen heel creatief met de mogelijkheden omgaan om zich te ontworstelen aan hun situatie. Maar wij, vanuit onze westerse gedachten, verbieden mensen in vluchtelingenkampen om te werken. Dat is onzin. Laat die mensen hun eigen Het gaat erom wat we van de wereld kunnen maken, niet om wat die zou moeten zijn scholen bouwen, problemen aanpakken, hun situatie verbeteren. Net zoals hij de 80/20-regeling op Curaçao onzin vindt - het voornemen waar in van overheidswege bedrijven niet meer dan twintig procent niet Curaçaoë naars in dienst zouden mogen hebben. Plak geen label op immigranten. Laat ze werken. Net als in New York gebeurt. Hij noemt de Rotterdamse burgemeester Ahmed Aboutaleb, die als tiener alleen naar Nederland ging en zich door hard te werken naar boven heeft geworsteld. Geen klaagverhaal Gelt Dekker noemt Singapore, het land dat vaak als voorbeeld wordt gesteld voor landen als Curaçao die een kwakkelende economie hebben. Singapore was volgens hem in de jaren zeventig een smerige, corrupte stad vol drugsdealers. Maar doordat de inwoners overeen kwamen dat ze samen moesten werken en één waren, gingen mensen in zichzelf geloven en verbeterden ze hun eigen lot. Niet door grenzen op te leggen maar door gebruik te maken van de mogelijkheden. Dat heeft Gelt Dekker zelf volgens eigen zeggen ook altijd gedaan. Er zijn altijd mogelijkheden. Soms lukt het, soms niet. Zoals in het geval van de aardbeienkwekerij. Ook de Jellinek is mislukt. Maar de dialysekliniek loopt wel. Hij verhaalt van tegenwerking in de projecten die mislukt zijn. Maar hij wil eigenlijk geen klaagverhaal ophangen. Voor een ondernemer zijn drie woorden belangrijk: doen, zeur niet. Want wie klaagt over het feit dat er te weinig gekwalificeerd personeel is, moet zijn eigen werknemers maar opleiden. Er zijn altijd oplossingen. Met verongelijktheid kom je nergens. Uitdagingen zijn leuk. Punt. 20 Coaching Coaching

12 Body Care Caribbean TEKST Corinne Leysner BEELD Ton Verkuijlen FAMILIEZAKEN Was het meteen al de bedoeling dat je een familiezaak ging oprichten? We hebben de kinderen altijd gestimuleerd hun eigen keuzes te maken FAMILIE FELISIE Body Care Caribbean begon als een leuk zaakje voor ernaast, maar werkende moeder Angelique Felisie had een duidelijke toekomstvisie, die ze na een aantal jaren realiseerde. Ze verkocht vanuit haar eigen huis innovatieve producten voor huidverzorging en gaf trainingen en presentaties. Een groep door haar getrainde dames verkocht de producten en behandelingen verder. Zo groeide langzaam maar zeker een vaste klantenkring. De toko aan huis verhuisde eerst naar een huurpand. Daarna betrok Body Care Caribbean een groot pand aan de Mahaaiweg, waar kledingzaak Flair erbij kwam. Managers zijn Angelique (48) en haar dochter Luenna (30). Maar ook de rest van het gezin is bij het bedrijf betrokken. Van links naar rechts: Angelique, Luenna en Sedney Felisie Vanaf het prille begin deelde mijn man Sedney (55) mijn toekomstvisie en steunde hij mij in wat ik deed. Hij dacht mee in wat ik graag wilde realiseren, hoewel hij wel zijn eigen baan had en nog heeft. Sedney helpt onder meer met de realisatie van de smaakvolle inrichting en alles wat er om en rond het pand moet gebeuren. De kinderen waren nog relatief jong toen ik mijn bedrijf startte, maar ze hebben altijd geholpen wanneer er bijvoorbeeld vracht binnen kwam. We hebben ze altijd gestimuleerd om hun eigen keuzes te maken. Nu is onze zoon Denley (25) personal trainer en model in Nederland. Hij helpt ook met een deel van de logistiek van de aangekochte voorraden. Onze jongste dochter Danice (23) loopt momenteel stage bij KPMG op Curaçao en gaat daarna terug naar Neder land voor haar masteropleiding. Zij is ook degene die de voorselectie maakt van de kleding die we bij Flair verkopen! Had je verwacht dat je kinderen later in de zaak zouden komen? Angelique: Ik had nooit gedacht dat ze er bij betrokken zouden zijn, maar wanneer je iets visualiseert moet je flexibel zijn in wat er nog meer op je pad komt. Dan gaan er ook nog onverwacht deuren open. Luenna heeft zeven jaar in Nederland gewoond en daar economie gestudeerd. Ze besloot terug te komen naar Curaçao en zich om te scholen tot gespecia liseerd schoonheidsspecialist en gewichtsconsulent. Nu draaien we samen het bedrijf en dat is heel erg leuk. Luenna vult aan: Ik had mijn studie afgerond en ging binnen mijn studierichting werken, maar ik merkte dat ik een andere richting op wilde. Toen besefte ik dat er een gouden kans voor me lag in het dynamische bedrijf van mijn moeder. En die kans heb ik met beide handen aangegrepen. Hoe is het om samen te werken als moeder en dochter? Angelique: Die betrokkenheid van haar als familielid en dat we samen dezelfde visie hebben is geweldig. Het is niet mijn bedrijf, het is van ons. Samen nemen we de verantwoordelijkheid, samen hebben we een toekomstvisie en samen gaan we de uitdagingen aan. Dat is het fijne van een familiezaak hebben. Maar Luenna remt me ook een beetje af als ik te hard wil gaan. Luenna: We nemen samen beslissingen, maar ik heb ook de vrijheid om met eigen ideeën te komen. Ik besef wel dat niet iedere familie op dezelfde manier met elkaar omgaat. Wij zijn blessed. Wordt de zaak nog groter in de toekomst, waarbij wellicht de andere kinderen meer betrokken worden dan nu het geval is? Angelique: Body Care Caribbean is nu zoals het ons voor ogen stond. We willen graag dezelfde hoge kwaliteit blijven bieden, met passie voor ons werk en aandacht voor onze klanten. De werksfeer en de collegialiteit zijn belangrijk. Maar wie weet: verleden hebben we, toekomst kunnen we nog maken! 22 Coaching Coaching

13 OPVOLGING IN HET FAMILIEBEDRIJF: RATIO VERSUS EMOTIE De soms emotionele dynamiek van een familie in relatie tot de vaak zakelijke dynamiek van een familiebedrijf is een aparte tak van sport bij veel belasting- en accountantskantoren. Coaching koos ervoor om met twee van deze kantoren apart in gesprek te gaan om inzicht te krijgen in die specifieke dynamiek: BDO Accountants en Adviseurs en Spigt Advocaten en Belastingadviseurs. Gerd Glaudemans is accountant en directeur bij BDO Dutch Caribbean. Tamara Stienstra werkt voor Spigt Dutch Caribbean als fiscalist. TEKST Dick Drayer Het was een mooi feest. Vader werd echt in het zonnetje gezet en was zichtbaar ontroerd door alle toespraken en blijken van respect en waardering. Het was een mooie manier om afscheid te nemen van het bedrijf. Meer dan 35 jaar had hij zijn hart en ziel in zijn bedrijf gelegd. Met een gerust hart laat ik de onderneming nu over aan mijn oudste zoon, had hij in zijn toespraak gezegd. De verbazing van de zoon was groot toen deze hem drie weken later - papa was met mama op vakantie geweest - aantrof in zijn kantoor achter zijn oude bureau. Hij nam de post door alsof hij nooit was weggeweest. Gerd Glaudemans van BDO moet even glimlachen. Een exemplarisch verhaal over een willekeurig familiebedrijf op Curaçao. Hij laat in het midden welk bedrijf dit is; opvolgingsvraagstukken in familiebedrijven zijn gevoelige onderwerpen. De directeur van het accountants- en adviesbureau BDO is gespecialiseerd in het begeleiden van familiebedrijven naar de nieuwe generatie. Hij schat dat een meerderheid van de midden- en kleinbedrijven op Curaçao familiebedrijf is, en dat zeventig tot tachtig procent problemen heeft met de opvolging, zowel qua leiding, zeggenschap als eigendom. Bedrijven komen door het vertrek van de oudere generatie vaak in de gevarenzone. Er is druk op de jonge generatie om in te stappen, maar vertrouwen is er niet altijd. Vader maakt vaak een keuze voor de kinderen om het bedrijf in de familie te houden, terwijl die soms niet willen. Er is een prachtig boek 1 verschenen over het familiebedrijf Maduro Holding, dat onder andere achter Insel Air zit, waar sprake is van een success story, maar veel vaker gaat het niet goed, zegt Glaudemans. We maken nog steeds mee dat de grote man - of vrouw - in het bedrijf overlijdt en dat er niets geregeld is. Maar meer en meer ziet papa in dat er een einde komt aan zijn leven, en eerder nog aan zijn zakelijk leven, en wordt de kar in beweging gezet. Exacte cijfers heeft Glaudemans niet, maar BDO doet samen met hogeschool Windesheim in Nederland wetenschappelijk onderzoek naar de specifieke problematiek bij familiebedrijven op Curaçao. Het draait volgens Glaudemans, net als in het gewone leven eigenlijk altijd om communicatie. Juist bij familiebedrijven zit daar het probleem. Als twee werknemers in een bedrijf ruzie hebben, breng je ze bij de baas, wordt de zaak uitgepraat en ga je - als je niet ontslagen wilt worden - weer verder. Kiss and make up, noemt Glaudemans dit, de zakelijke dynamiek van een bedrijvensysteem met afspraken en onderlinge regels. Een familie is een systeem op zich, dat overlapt met dit bedrijvensysteem. De ratio in een bedrijf komt in aanraking met de emotie in de familie. Glaudemans maakt vaak mee dat dingen niet worden onderkend en uitgesproken. Bijvoorbeeld, als het aankomt op het vraagstuk van geschiktheid. Ouders willen hun kinderen op gelijkwaardige basis in het bedrijf plaatsen zonder goed te kijken naar de specifieke competenties van hun kroost. Ook de hiërarchie vormt vaak een probleem. In een bedrijf mag die nodig zijn, in een gezin bestaat die niet. VEEL FAMILIEBEDRIJVEN GAAN TE LAAT AAN DE SLAG MET HET OPVOLGINGSVRAAGSTUK Tamara Stienstra is belastingadviseur en houdt zich bij advocatenkantoor Spigt Dutch Caribbean ook bezig met opvolgingsvraagstukken bij familiebedrijven. Zij ziet dat veel bedrijven te laat aan de slag gaan met het opvolgingsvraagstuk. Je moet niet vergeten dat de fiscus een belangrijke rol speelt op het moment dat de volgende generatie aantreedt. Heel veel gedoe wordt dat als je niet op tijd begint, en op tijd betekent een aantal jaren voordat de vader, moeder of een ander familielid ermee op gaat houden. Dan kun je de zaken fiscaal goed regelen, maar ook zaken als zeggenschap. Het certificeren van aandelen kan volgens Stienstra een passende oplossing zijn, zodat zeggenschap wordt gewaarborgd. Belangrijk als er bijvoorbeeld meerdere kinderen zijn. Bovendien, zo vervolgt Stienstra, kun je zo een ieder goed voorbereiden op zijn of haar nieuwe rol. De fiscale regelgeving op Curaçao is namelijk niet optimaal met betrekking tot het verkrijgen van een aanmerkelijk belang in de onderneming door overerving. Stienstra legt uit dat in de successieregelgeving de waarde van de aandelen nu wordt bepaald op de economische waarde ervan. Omdat bij vererving in een familiebedrijf vaak geen geld meegaat, kan de fiscus toch belasting heffen op de overdracht van aandelen via het successierecht. Als er geen geld IN DE FAMILIE GAAT HET OM HARMONIE, IN HET BEDRIJF GAAT HET OM CONTINUÏTEIT voorhanden is, kan die heffing de continuïteit van het familiebedrijf in gevaar brengen. In Nederland en vele andere landen is dit probleem verholpen, op Curaçao nog niet. Stienstra heeft dit bij de overheid aangekaart, maar die ziet er vooralsnog niets in en is niet van plan de regels anders te interpreteren. Glaudemans is registeraccountant, Stienstra is fiscalist. Beiden moeten met enige regelmaat hun psychologische kwaliteiten aanboren om een familiebedrijf met succes naar de volgende generatie te brengen. Mijn rol is vooral faciliteren in dat proces, zegt Glaudemans. Voor belastingzaken bij opvolgingskwesties doe ik dat met twee tax partners, Enrico van der Meij en Jasper Muns, die onder de BDO-vlag ook familiebedrijven bedienen. Ik organiseer bijeenkomsten om zaken bespreekbaar te maken. Ik breng het gezin weer in gesprek met elkaar. In de familie gaat het uiteindelijk om harmonie, in het bedrijf gaat het om continuïteit. Mijn rol is om die twee doelen met elkaar in overeenstemming te brengen. De kracht van familiebedrijven is de betrokkenheid van de familie. De scope is vaak lange termijn: het gaat niet alleen om winst, maar om wat eet ik vandaag en bestaat mijn bedrijf ook over twintig jaar? Familiebedrijven overleven daarom vaker in economisch moeilijke tijden, omdat ze vanuit die filosofie veel flexibeler zijn, volgens Glaudemans. In het geval van die vader die na zijn afscheid op vakantie ging en drie weken later weer terugkwam ontstond een groot conflict. Dat was te vermijden geweest door elkaars verwachtingen uit te spreken, zegt Glaudemans. Het is vaak beter om niet te spreken over afscheid en stoppen, maar over de nieuwe rol van vader na zijn opvolging, bijvoorbeeld als commissaris of adviseur. Om opvolgingskwesties echt aan te pakken opteren wij voor een goed opvolgingsplan en een familiestatuut. Glaudemans legt uit dat daarin beschreven staat hoe de familie met het bedrijf in de toekomst omgaat. Ambities worden dan uitgesproken en de consensus die daaruit moet worden bereikt wordt dan vastgelegd. Mijn rol is daarin vooral faciliterend. Voor mij zijn alle oplossingen goed, zolang de harmonie in de familie maar wordt hersteld en de continuïteit van het bedrijf met betrekking tot eigendom en leiderschap wordt verankerd. Eigenlijk ben ik meer een relationship manager dan een accountant. 1 De Momón Cycles Maduro entrepreneurs op Curaçao 2 Prof.dr. Roberto Flören is verantwoordelijk voor het familiebedrijfprogramma aan de Nyenrode Business Universiteit. Tevens doceert hij Ondernemerschap op Nyenrode en is hij columnist bij het Financieel Dagblad. FAMILIEBEDRIJVEN OP CURAÇAO Coca-Cola Curaçao Garage Cordia Goisco Wholesale Club Gomez Enterprises Kusters Trading Company WAT IS EEN FAMILIEBEDRIJF? Kuzeta Lions Dive & Beach Resort Mensing s Caminada Penha Holding Pietersz Import & Co Nee meneer, wij zijn geen familiebedrijf. Wij opereren inter nationaal. Er zijn verschillende definities van familie bedrijven in omloop. BDO hanteert een definitie die gemaakt is door Flören 2 in Een bedrijf is een familiebedrijf als het aan minstens twee van de volgende drie criteria voldoet: meer dan 50% van het eigendom is in handen van één familie; één familie heeft beslissende invloed op de bedrijfsstrategie of op opvolgingsbeslissingen; een meerderheid is of ten minste twee leden van de ondernemingsleiding zijn afkomstig uit één familie. Indien het bedrijf minder dan tien jaar geleden is opgericht, dan moet in het bedrijf ten minste één familielid van de directeur werkzaam of mede-eigenaar zijn. 24 Coaching Coaching

14 Management TEKST Janine Lie-A-Kwie Synergie door betrokkenheid Het woord synergie wordt gebruikt voor een situatie waarin het effect van een samenwerking groter is dan elk van de samenwerkende partijen afzonderlijk zou kunnen bereiken. Synergie binnen een bedrijf of organisatie ontstaat wan neer mensen samenwerken aan een gezamenlijk doel. Als mensen betrokken worden bij het vaststellen van het gezamenlijke doel, zijn ze over het algemeen veel meer gemotiveerd. Als de ondernemer of manager het doel aan het team dicteert, verwacht dan niet veel commitment. Blijf uw team de volgende vraag stellen: Ik ben op zoek naar [deze uitkomst], hoe denk je dat we dit het beste kunnen bereiken? De succesvolle ondernemer heeft werknemers die zeggen Ik denk dat we dit moeten doen. Een niet succesvolle ondernemer heeft werknemers die zeggen Ik weet het niet, jij bent de baas. Kan uw verzekeringsmaatschappij uw woonhuis-en autoverzekering bundelen waardoor u tot 20% korting op uw premie kunt ontvangen? CRU STEAKHOUSE & WINE BAR RESTAURANT SIT DOWN TO FINE DINING AT ITS FINEST AND ENJOY ONE OF THE MOST DISTINCTIVE STEAKS YOU VE EVER TASTED. WE ONLY SERVE THE BEST QUALITY CUTS OF US PRIMEBEEF AND FLAME-GRILL THEM TO ABSOLUTE PERFECTION. Voor meer informatie over de vele voordelen die NAGICO u kan bieden, bel of u kunt langs gaan bij ons kantoor op Dhr. H. Fergusonweg 10. VISIT US AND CONVINCE YOURSELF THAT WE ARE THE ONLY GENUINE US STEAKHOUSE ON ISLAND. We ve Got You Covered! nagico.com Now Serving: Anguilla Antigua Aruba The Bahamas Bonaire B.V.I. Curaçao Dominica French Antilles Grenada Montserrat Saba St. Eustatius St. Kitts & Nevis St. Lucia St. Maarten St. Martin St. Vincent Trinidad & Tobago For reservations: Address: Renaissance Mall in Otrobanda Website: Opening hours: 11AM-11PM Facebook/Crusteakhousecuracao NA1247-Coach Ad-FINAL.indd 1 2/1/13 10:58 AM

15 28 Coaching Richard Martina is bedrijfskundige en als docent verbonden aan de UNA. Hij heeft zich gespecialiseerd in de relatie tussen technologie en samenleving: hoe beide elkaar beïnvloeden en hoe innovatie daar een rol in speelt. Momenteel doet hij promotieonderzoek aan het UNU-MERIT instituut in Maastricht. Hij houdt zich voornamelijk bezig met de vraag hoe je innovatief kunt zijn op kleine eilanden. Om de kennis en inzichten daarover te vergroten wil hij vergelijkend onderzoek doen naar innovatief ondernemerschap op Curaçao, Aruba, Malta, Mauritanië en Tuvalu. Daarbij kijkt hij niet zozeer naar het product van de te onderzoeken ondernemers, maar naar de keuzes die ze maken, met wie ze samenwerken en hoe ze omgaan met de markt. Wat is dat eigenlijk, innovatief ondernemen? De literatuur beschrijft twee manieren om innovatief te ondernemen, aldus Martina, Het product dat je maakt kan innovatief zijn. Het gaat dan om een apparaat of toepassing die de markt nog niet kende en die een duidelijk voordeel biedt ten opzichte van het bestaande aanbod. Het product maakt je leven makkelijker, het is kostenbesparend of brengt duurzaamheid. Maar het kan ook anders. Een tweede vorm is om mensen en processen op een innovatieve manier te organiseren, zodat je op een andere manier tot een product komt. Ook dan gaat het weer om kostenbesparing en duurzaamheid. Het product bij deze vorm kan dan heel bekend zijn, de manier waarop het product tot stand is gekomen is wezenlijk anders, soms zelfs revolutionair anders. In beide gevallen, dus zowel bij productinnovatie als procesinnovatie, ligt er een sterk verband tussen innovatie en creativiteit. ER LIGT EEN STERK VERBAND TUSSEN INNOVATIE EN CREATIVITEIT Volgens Martina vergt innovatief zijn nogal wat van ondernemers: Kleine eilanden hebben vaak niet de resources in huis die grote landen wel hebben. Niet alleen qua grondstoffen, maar ook qua financiële middelen. Ik zoek uit hoe ondernemers deze beperkingen proberen te omzeilen. Innovaties ontstaan vaak in niches van de markt. Maar op een klein eiland is het vaak veel lastiger om een niche te ontwikkelen. De lokale afzetmarkt is daarvoor is gewoon te klein. Terwijl succes op die lokale markt wel INNOVATIEF ONDERNEMEN OP CURAÇAO vaak een springplank is voor succes op de globale markt. Dus je moet je aanpassen. En als je externe financiering zoekt, heb je niet de faciliteiten die je in andere landen wel ziet, waarmee overheid en banken met speciale regelingen innovatief ondernemerschap stimuleren. En dat is jammer. Onderzoek wijst namelijk uit dat er een direct verband is tussen de mate van investeringen van de overheid in onderwijs en onderzoek en succesvol innovatief ondernemerschap. Waar ik benieuwd naar ben is: wat doen ondernemers als die overheid daar niet zo actief in is? Aanpassen aan de markt is dan belangrijk, maar wat blijft er over van je creatieve, innovatieve vuur op zo n moment? Ik heb het idee dat het innovatie in een dergelijke context indamt. Risico s incalculeren en samen werken met andere innovators lijkt dan belangrijk. IN DIENSTVERLENING KAN CURAÇAO HEEL INNOVATIEF ZIJN TEKST Jeroen Jansen Is het lastig om innovatief te onder nemen op ons eiland? En wanneer ben je eigenlijk innovatief? Er zijn vele vormen van innovatief ondernemen. Wat wezenlijk anders is op een klein eiland, is de manier waarop dit plaatsvindt. Dat stelt Richard Martina, die naar dit vraagstuk promotie onderzoek doet. We spraken met hem over zijn onderzoek. Martina ziet wel degelijk kansen voor innovatief ondernemerschap op Curaçao. Kijk, in het produceren van tastbare producten leg je het als klein eiland altijd af tegen de grotere landen. Maar je kunt dus ook heel innovatief zijn door werkprocessen op een heel andere manier te organiseren, zodat jouw product uiteindelijk toch aantrekkelijker is. Met name in de dienstverlening zie ik op dat gebied heel veel kansen. Curaçao is van oudsher sterk in de dienstverlenende sector. Wij bedienen van hieruit klanten van over de hele wereld. Het maakt je minder afhankelijk van de lokale markt en het nadeel dat er lokaal weinig resources zijn, valt grotendeels weg. Jan Smeets en Citco toonden dat al aan in de jaren veertig. Smeets wist de combinatie van een Caraïbisch eiland binnen de Europese regelgeving van Nederland zo te organiseren dat zijn bedrijf voor internationale ondernemers heel aantrekkelijk werd. Door innovatief te zijn in de manier waarop je klanten benadert tilden zij de offshore dienstverlening van de grond. Er kan zoveel meer. Tegelijkertijd mist Martina een belangrijk aspect dat juist doorslaggevend is voor innovatie: samenwerking. Internationaal onderzoek toont dat disciplines vaak de handen ineen slaan als het gaat om risicovolle projecten. Dat is een harde randvoorwaarde voor succes. Toch zie je dat weinig hier. Greentown en Space Port zijn in potentie mooie innovatieve projec ten, maar de werkelijke omslag die in de praktijk nodig zal blijken te zijn is een verandering van mentaliteit. Je durven kwetsbaar op te stellen. Een hand uitsteken. Dat lijkt hier moeilijk te gaan, maar waarom? Dat ga ik onderzoeken. Wellicht is het een product van de small island mentality, maar dat weet ik niet zeker. Ook het onderwijs lijkt vaak te weinig naar buiten gericht, je moet de wereld opzoeken om daar je inspiratie op te halen. Ik snap best dat Papiamentu als instructietaal iets betekent voor de identiteit van ons land. Maar je vaardigheid om ook andere talen te beheersen is wel ontzettend belangrijk om met de rest van de wereld in gesprek te raken en door hen geïnspireerd te raken sterren voor de prijs van 3 D e G o u d s m i d C u r a ç a o K U R A H U L A N D A O T R O B A N D A Schottegatweg oost 37, tel O(o)rlando? Een persoonlijk sieraad nodig, of gaat u binnenkort trouwen?. De Goudsmid maakt het in overleg met u. trouwringen custom made reparaties vervanging van horloge batterij Schottegatweg in nemen van uw oost oude 37, sieraden tel T e l : Shoppen in Miami JUBILEUM MAGAZINE COACHING COVERMODELLEN DENKEN MEE Afgelopen juni viel onze jubileumeditie bij u in de bus. Het verschijnen van deze feestelijke en dikste editie ooit, lieten wij niet ongemerkt voorbij gaan. Zo waren wij te gast in verschillende radio- en tv-programma s, gaven wij gratis managementboeken en advertentieruimte weg en nodigden wij een aantal managers en professionals uit, die de afgelopen edities onze cover sierden, voor een bijeenkomst in het Avila Hotel. 5 sterren voor de prijs van 3 Schottegatweg oost 37, tel Aanschuiven bij het Captains Dinner? Schottegatweg oost 37, tel Schottegatweg oost 37, tel Met onze covermodellen brainstormden wij, tijdens koffie en taart, over de nieuwe koers van ons magazine en manieren om nog beter in de behoeften van onze lezers en adverteerders te voorzien. Een aantal ideeën die daaruit naar voren kwamen, delen wij graag met u. Met ons eerste decennium achter de rug, blijft ons lokaal en gratis business magazine zeker ons kernproduct, maar gaan wij de komende jaren, meer dan voorheen, op ondernemerspad met: 4 6 meer schrijfactiviteiten in de vorm van schrijfworkshops en schrijfcursussen Schottegatweg voor ons lezerspubliek oost 37, tel meer maatwerk Coaching-katernen voor bedrijven en bedrijfsevenementen meer samenwerking met universiteiten, opleidingsinstituten en kennisplatformen meer adverteermogelijkheden voor grote én kleine bedrijven meer interactie met onze lezers en meer zichtbaarheid online Shoppen in Miami Coaching

16 ADVOCAAT IN HART EN NIEREN In gesprek met Caroline Fiévez, advocaat en deken van de Curaçaose Orde van Advocaten Ik kan me niet anders herinneren dan dat ik advocaat wilde worden. Misschien al vanaf mijn vierde. Caroline Fiévez, advocaat bij HBN Law, is sinds december vorig jaar deken van de Curaçaose Orde van Advocaten. Een gesprek over de kick van een gewonnen zaak, discussies over zaakwaarneming en het belang van een voortdurende opleiding voor advocaten. IN GESPREK MET... TEKST Margo Groenewoud BEELD Marika Ringnalda Sinds ik hoorde over het werk van een oom die advocaat was, wilde ik dat ook worden. Op mijn vraag wat is een advocaat? legde mijn vader mij uit dat een advocaat bijvoorbeeld iemand die verdacht wordt van moord buiten de tralies kan houden door feiten volledig aan de rechter te presenteren. Ik zal er als kleuter lang niet alles van begrepen hebben, maar het maakte grote indruk op me. En wat doe je nu, heb je een specialiteit? Het strafrecht is het niet geworden. Ik ben een echte civilist, waarbij mijn voorkeur uitgaat naar het procederen. Bijvoorbeeld over aandelen, leningsovereenkomsten of faillissementen. Ons kantoor is vooral gericht op grote re ondernemingen, nationaal en internationaal. Daarnaast adviseer ik veel. Onder meer over maritieme en daaraan verwante aangelegenheden en over financieel toezicht. Hoe leuk ik procederen ook vind, het voorkomen van een procedure heeft altijd de voorkeur. Is het werk van advocaten op Curaçao anders dan elders? Ik weet niet of het echt veel anders is dan bijvoorbeeld in Nederland, waar ik overigens zelf nooit als advocaat gewerkt heb. Wat altijd genoemd wordt, is het aspect van schaalgrootte. Ik vraag me af of dat werkelijk relevant is. Natuurlijk heb je in het buitenland massale advocatenkantoren. Maar betekent dat per definitie dat je als advocaat daar ergens op de zesde verdieping een grijze muis wordt? Ik denk het niet. Grijze muizen heb je overal, net als initiatiefnemers. Je neemt jezelf mee, waar je ook woont en werkt. Het is je achtergrond, en ik denk vooral je karakter, dat bepaalt hoe je in een context gedijt. En wat zijn dan bij jou die bepalende aspecten in je karakter? Ik ben altijd een regelaar geweest, iemand die zich graag met alles bemoeit. Nou ja, niet gelijk in de negatieve zin, misschien kun je beter zeggen: die graag bij alles betrokken is. En van huis uit heb ik meegekregen dat als je ergens aan begint, je je moet inzetten en het moet afmaken. Je hebt een mooie Franse achternaam, wat is eigenlijk jouw achtergrond? Ik heb zes jaar in Frankrijk gewoond, maar dat heeft niets met die Franse achternaam te maken. Mijn moeder is Curaçaose en mijn vader Nederlands. Hij was midden jaren zestig op Curaçao als marineofficier gestationeerd en zo hebben mijn ouders elkaar ontmoet. Na mijn geboorte in december 1969 woonden we een tijdje in Washington D.C. In 1971 keerden we terug naar Nederland om in 1976 als gezin naar Curaçao te verhuizen. Ik woonde in Julianadorp en ging naar school op het Pire College, bij juffrouw Engelbrecht. Later werd mijn vader voor de Verenigde Naties uitgezonden naar Israël. Toen we daarna weer in Nederland woonden, kwam ik gemiddeld nog zeker een keer per jaar op Curaçao. Stond het al lang vast dat je je op Curaçao zou vestigen? Nee, helemaal niet. In mijn studietijd was het vaste patroon van de jaarlijkse trips naar Curaçao niet meer zo vanzelfsprekend, dus dacht ik na over een manier waarop ik iets kon regelen om weer eens op Curaçao te zijn. Zo ontstond het idee om tijdens mijn studie hier stage te lopen. Toen dat lukte dacht ik: dat is mooi, twee vliegen in een klap. Verder niets. Maar na mijn afstuderen in 30 Coaching Coaching

17 IN GESPREK MET... Exact Antilles Schottegatweg Oost # B1 Telephone: webside: TEKST Janine Lie-A-Kwie Heldere bedrijfsprocessen We are your business solution! Management TIP Vaak hoor je ondernemers zeggen ik kan geen goede mensen vinden of ik kan het mijn werknemers nog zo vaak uitleggen, toch doen ze het niet goed. Als dit u bekend voorkomt en u het gevoel heeft dat u steeds weer tegen hetzelfde aanloopt, kijk dan eens naar de systemen in uw bedrijf. Systemen zorgen ervoor dat een bedrijf gesmeerd - en winstgevend - draait. Met systemen en processen geeft u uw teamleden duidelijke hulpmiddelen om hun werk goed te kunnen uitvoeren. Kijk vooral ook naar de basics; van hoe de telefoon wordt opgenomen tot hoe uw product of dienst wordt geleverd. Als deze systemen niet duidelijk vastgelegd en makkelijk te begrijpen zijn, hoe kan iemand dan begrijpen wat er precies van hem of haar verwacht wordt? Schrijf ze op en maak er checklists van. Ook foto s en video s kunnen helpen een proces duidelijk te maken. Systemen en processen vormen de basis van een succesvol bedrijf en zijn onmisbaar om mensen als een team samen te laten werken heb ik gesolliciteerd en werd ik ook aangenomen bij Winkel Soliana & Grul (nu Soliana Bonapart & Aardenburg), waar ik dus ook stagiaire was geweest. Vanaf 1999 werkte ik twee jaar voor HBN Law op Sint Maarten, daarna heb ik zes jaar in Frankrijk gewoond. In 2006 kwam ik terug op Curaçao en ging weer aan de slag als advocaat bij HBN Law. En nu ben je deken geworden. Hoe is dat gegaan? Voor zoiets word je gevraagd. Tja, hoe gaat dat Mijn voorganger Karel Frielink is wat om zich heen gaan kijken en zag in mij kennelijk wel een opvolger. Waarom? Lachend: Dat moet je maar aan Karel vragen! Maar ja, waarom Ik voel me erg bij de Orde betrokken en draag dat kennelijk ook uit. Ik ben vaak aanwezig bij de bijeenkomsten. En ja, dan doe ik ook wel eens mijn mond open. Kennelijk heb ik daarbij iets laten zien dat de overtuiging heeft doen groeien dat ik in deze functie iets kan betekenen - ook bij de leden, want die beslissen hier uiteindelijk over. En dan? Zoiets moet wel geregeld worden, in de eerste plaats omdat het kantoor waar de beoogde deken aan verbonden is er wel achter moet staan. Het kost veel tijd. Soms gebeurt er een week bijna niets, maar er zijn ook weken dat het werk voor de Orde maar blijft komen. Waarom stemt een kantoor daarmee in? De Orde van Advocaten zet zich in voor het verbeteren van de kwaliteit van de rechtspraktijk. Het levert op de lange termijn verbeteringen op, zoals op het gebied van opleidingen, maar op de korte termijn ook oplossingen, zoals bemiddeling bij klachten. Een goed functionerende Orde is van belang voor de hele advocatuur, dus ook voor ons kantoor. Daar dragen wij op deze wijze aan bij. Levert het verder nog iets op? PR? Dat lijkt me wel meevallen. We zijn in ons 75-jarig bestaan altijd een behoorlijk zichtbaar kantoor geweest. In de jaren met, maar ook in de veel talrijkere jaren zonder deken in huis. Je had het over jouw voorganger, Karel Frielink. Hij is een zichtbare figuur in de samenleving die veel communiceert, bijvoorbeeld via zijn blog. Ga jij dat ook doen? Nee, dat is iets van Karel. Hij deed dat - en doet dat nog steeds - bovendien als persoon, niet uit hoofde van zijn functie als deken. Ik heb mijn eigen stijl. Wanneer daar aanleiding voor is, zoekt de Orde natuurlijk wel de pers op, zoals recent nog met stukken in Antilliaans Dagblad of op Versgeperst.com. Waar ging dat over, wat wilde je bereiken? De Orde moet er gespitst op zijn dat zaken die de advocatuur aangaan in het publieke debat juist worden gepresenteerd. Recent was de aanleiding dat het Hof een zaakwaarnemer niet toeliet om juridische bijstand te bieden in civiele rechtszaken. Iemand die het daar niet mee eens was, had in de pers beweerd dat hierdoor - en door toedoen van de advocatuur - de gratis rechtshulp zou verdwijnen. Dat is niet correct en dus hebben wij dat als Orde rechtgezet in de pers. Op basis van correcte en volledige weergave van - daar heb je ze weer - feiten. DE ORDE MOET ER GESPITST OP ZIJN DAT ZAKEN DIE DE ADVOCATUUR AANGAAN IN HET PUBLIEKE DEBAT JUIST WORDEN GEPRESENTEERD Hoe komt een standpunt van de Orde tot stand, met wie houd je ruggespraak? Dat hangt helemaal van de kwestie af en de mate waarin het mogelijk is om iedereen daarbij te betrekken. Wanneer mij advies gevraagd wordt bij een klacht over een advocaat bijvoorbeeld, probeer ik dat vertrouwelijk en dus in kleine kring af te handelen. Maar voor de meer publieke kwesties, zoals de aankondiging van het verhogen van de griffierechten, legt het bestuur de situatie voor aan de leden. Wat wil je als advocaat nog bereiken? Voor een advocaat is elke gewonnen zaak weer een hoogtepunt. Soms in de rechtszaal, soms door het voorkomen van een rechtszaak. Dat zijn ook mooie overwinningen natuurlijk, als het lukt om op een andere manier tot een oplossing te komen. In dat opzicht wil ik gewoon mijn werk blijven doen en daarin inhoudelijk kunnen blijven groeien. DE ADVOCAAT DIENT NATUURLIJK WEL DE WAAKHOND VAN DE RECHTSSTAAT TE ZIJN Heeft daar ook een drang naar rechtvaardigheid een rol in? Als advocaat wil je gewoon elke keer weer voor jouw klant het beste doen, dat is het enige dat telt. De kern is dat hij of zij de beste rechtsbijstand krijgt. De advocaat dient natuurlijk wel de waakhond van de rechtsstaat te zijn. In zoverre kun je wel spreken van een zeker idealisme. En wat wil je met de Orde bereiken? Het grootste dossier is op dit ogenblik de nieuwe Advocatenlandsverordening, die de huidige wet uit 1959 moet vervangen. De nieuwe wet is onder mijn voorganger door de Orde geïnitieerd en op verzoek van de Orde door rechter Jan de Boer ontworpen. Het is op 15 maart van dit jaar aan de minister van Justitie aangeboden ter verdere behandeling. Inmiddels hebben we een gesprek gehad met de afdeling wetgeving van het ministerie. Als het goed is ligt het ontwerp binnenkort, misschien zelfs al bij het verschijnen van dit interview, bij de Staten. Als deze wet aangenomen wordt, betekent dat een enorme stap voorwaarts voor de Curaçaose advocatuur. Wat verandert er in hoofdlijnen? In het wetsontwerp wordt de Orde van Advocaten een openbaar lichaam, waarvan alle advocaten lid moeten zijn. Nu is dat nog vrijwillig. De Orde krijgt een beperkte verordende bevoegdheid, wat inhoudt dat zij regels vast kan stellen, maar binnen de in de wet genoemde kaders. De tuchtrechtspraak blijft grotendeels onveranderd. Het enige dat zal veranderen is dat klachten tegen advocaten eerst bij de deken moeten worden ingediend, die de klacht onderzoekt en bemiddelt, zoals dat nu overigens in de praktijk ook al gebeurt. Wat is de Orde van Advocaten? De Orde van Advocaten Curaçao werd opgericht in 1977 en is een vereniging voor advocaten die werkzaam zijn op Curaçao. Het lidmaatschap van de Orde van Advocaten is niet verplicht voor advocaten. Inschrijving bij het Gemeenschappelijk Hof van Justitie van Aruba, Curaçao, Sint Maarten en van Bonaire, Sint Eustatius en Saba is wel verplicht. Op het tableau van het Hof zijn 275 advocaten ingeschreven. Circa 190 hiervan zijn werkzaam op Curaçao. De vereniging heeft als doel de rechtsbedeling en de rechts zekerheid op Curaçao en de overige eilanden van voormalig Nederlandse Antillen te bevorderen. Zij wil dit bereiken door steun en voorlichting te geven aan degenen die de rechts praktijk beoefenen. Ook de behartiging van de belangen van haar leden bij alle daartoe aangewezen instanties staat hoog in het vaandel, evenals de bevordering van saamhorigheid onder haar leden. Verder streeft de Orde naar het doen van publicaties, bevordering van de ethiek en de rechtswetenschap onder haar leden en het samenwerken met andere organisaties die gelijksoortige doelen nastreven. Bron: Welke regels gaat de Orde vaststellen? Denkbaar is dat er regels worden vastgesteld in het belang van de kwaliteit van de beroepsgroep. Bijvoorbeeld met betrekking tot permanente opleiding. De kwestie Bram Moskowicz bracht het belang hiervan onder de aandacht van het publiek, omdat hij zijn plicht tot het volgen van die opleiding verzaakte. Een verordening die de Orde krachtens de wet zal moeten opstellen betreft de beroepsopleiding. Deze beroepsopleiding voor startende advocaten, dus de opleiding voor advocaatstagiairs, wordt verplicht en aan regels gebonden. Is dat nodig? Ze komen net van de universiteit! Klopt. Maar de rechtenstudie is vrij breed en de praktijk is zo ontzettend anders, er komt zoveel op je af. Een jonge, net afgestudeerde jurist die advocaat wil worden moet veel leren. Als we daar een flinke slag kunnen slaan, hebben we - en hebben de Curaçaose advocatuur en rechtspraak - echt iets moois bereikt. IN GESPREK MET Coaching Coaching

18 Registered trademark of Royal Bank of Canada. Used under licence. YOUR TRUSTED PARTS & SERVICE LEADER Personal Portfolio Kaya Jacob Posner 39 Tel Fax Oplossingen voor Professionals Bij RBC Royal Bank begrijpen wij heel goed wat u als professional van uw bank verwacht. Onze Personal Portfolio is toegesneden op uw financiële wensen en behoeften. Zo kunt u bij ons terecht voor een lening voor een nieuwe auto of voor een hypotheek voor uw nieuwe woning. Maar wij financieren ook opleidingen, conferentiebezoeken en zakenreizen. U profiteert van: > speciale leningen zodat u zich professioneel kunt blijven ontwikkelen; > aankoopfinanciering voor een auto tot 100%; > speciale rentetarieven voor persoonlijke leningen en hypotheken; > flexibele betalingsvoorwaarden (die doorlopen bij het bereiken van de pensioengerechtigde leeftijd); > de voordelen en de hoge kredietlimieten van onze Visa Gold-credit card. Voor meer informatie bel (Curaçao) en (Bonaire) of bezoek A LEXUS you have to experience to believe! Introducing the new face of Lexus. Where invigorating handling next-generation technology and unforgettable styling combine to provide an experience that doesn t just raise the bar it sets a new one altogether. Skype-interview met Brad Sugars TEKST Guido Rojer Sugars is oprichter van de wereldwijde franchise ActionCOACH, die ook in de Dutch Caribbean actief is. Hij is een bekend internationaal spreker, self made multimiljonair en schrijver van vijftien boeken. Zijn komst naar Curaçao eind september voor een seminar en workshop is voor Coaching aanleiding om contact op te nemen met deze Australische ondernemer, coach en mkb-specialist. Guido Rojer sprak met hem via Skype. What are the main challenges of business owners? Brad Sugars, international business coach, agrees that being a business can have major challenges. But above all the main challenge is being alone; something we as humans can rarely deal with according to scientific research. Business owning is one of the most lonely of jobs. This is why he founded ActionCOACH, to help coach those that own businesses. ActionCOACH is an international firm operating in more than 50 countries and has used licensing as a strategy to grow. In Curaçao we also have a branch of ActionCOACH that is very active in assisting and supporting entrepreneurs. What principals do successful businesses follow? Brad is an Australian serial entrepreneur, based in Las Vegas, Nevada. He started his first business almost right after graduating from Queensland University with a heavy dose of work experience in many functions. Brad realized that all successful businesses were based on the same principle: finding something people want to buy, selling it to them, and making sure you charge enough to make a good profit while providing great service. Sugars will be in Curaçao on September 30 th for a seminar, Business is Booming and October 1st for a full day workshop where he will be coaching a maximum of 25 business owners and executives how to improve their businesses. How did you discover the difference between coaching and consulting? What was your epiphany? Coaching is different from consulting in the sense that our focus is on the person first and then on the business, says Sugars. You have to remember that the person has to grow and develop as well. Owners make the mistake: business goals first, personal goals next. It s the other way around. Most of the time people focus on the business first, because they think that only the business needs to grow. But it also has to do with the person. Noam Wasserman s book tells us that entrepreneurs are influenced the most by their own problems. Using your experience; what would be your reaction? Often you see that business owners create a job for themselves, instead of a business, and that s where it goes wrong. Setting up your own business means that you need to make sure that both the person and the business develop accordingly. Critics say that not all coaches are professionals who can help you achieve your goals; you have to watch out. When we come in, we first assess where we are, and where we want to go, then we determine how is best to proceed to give both the business and the entrepreneur opportunities to grow. It is one systematic. What are the most important things you focus on when coaching? Coaching in Brad s experience focuses on three main areas: sales and marketing, leadership and team, and obviously the person itself. Sales and marketing is key for any business; it is key to know who your target is. It s not as easy as saying, all women between or everybody needs my product. That s a key thing that business owners need to learn. Who are your customers and why? For sales it is important to know how much you spend to buy a new customer. If you re not getting an adequate return on marketing, we focus on finding ways to buy customers for fewer resources. Personal goals first, business goals next Brad argues that there three ways to growth; new acquisitions, new products and new countries. You don t double a business by one strategy adding 100%, you can best double it by several strategies each contributing their share. Business owners also get coached on how to create and lead a team. You don t grow your business, your employees do. Someone once told me: If I spend too much time on my em ployees, they leave. I responded, if you don t spend on their development: they stay. A great deal of coaching is to learn that you don t need to do everything yourself, actually you can t. And this is where coaching can help business owners the most. Which qualities are explicitly necessary to become and stay a business coach? Are there similarities all over the world? People deal with mostly the same category of problems everywhere, but it s difficult to employ the same solutions. And that s why we work with licenses, because our partners understand the contextual background of their country and provide tailor made solutions. In addition they gain ownership; which is the main driver in coaching others. Only one in 150 becomes a coach, and you need the right motivation to get there. Who coaches the coach? How do you get coached yourself? Sugars has three coaches himself, whom are not disclosed. In addition to that I have over 1000 coaches within Action COACH itself who contribute to the development of the business by coaching me informally. What is your message for business owners in general and especially for those in Curaçao? Business owners need to be aware of their breakeven point, hours spent on marketing, and other key indicators to know which actions to take. Most of the time business owners act without having appropriate information, so use your management tools. Take your time hiring and training new people, and don t forget that your development is also important for the business health. Coaching

19 GROTE SHOPPING MALLS OP CURAÇAO GOED IDEE, SLECHT IDEE? De Sambil Mall, momenteel in aanbouw, is on getwijfeld één van de meest besproken vastgoedprojecten op Curaçao. En het is niet enige project dat op stapel staat: aan de Caracasbaaiweg wordt eden, shoppers paradise ontwikkeld en er zouden nog meer malls in het verschiet liggen. Veelal buitenlandse investeerders die schermen met winkeltoerisme, prestigieuze internationale merken en werk gelegenheid weten ons eiland te vinden. Projecten van zo n omvang en met zoveel ambitie: kunnen die rendabel zijn? En hoe moeten we daar mee omgaan als eiland? Is het bouwen van grote malls een trend? Coaching legt deze vragen voor aan vier personen uit de wereld van het ondernemen. Met als centrale vraag: grote malls op Curaçao, goed idee of slecht idee? Raygen Zuiverloon Directeur van Downtown Management Organization (DMO), de ondernemersvereniging Punda Slecht idee. De vraag is hoe we ermee moeten omgaan, terwijl onze bestaande winkel -en toeristische gebieden nog niet eens volledig ontwikkeld en ingevuld zijn. Denk aan de huidige leegstand en de nog te ontwikkelen gebieden zoals het Rifstadion en het Marichi-terrein. Veel voorwaarden om te ontwikkelen zijn nu niet ingevuld. Het toerismebeleid en het mobiliteitsbeleid moeten omgezet worden in concreet uitvoerbare actieplannen. Het uitblijven van een tweede megapier en tekort aan airlift zijn essentiële groei-knelpunten. Je moet ook goed kijken waar je wilt groeien. Priori teit is de strook van Hilton tot aan Sea Aquarium waar naast het winkelaanbod ook horeca, recreatie en wonen centraal staan. Zo n concentratie is beter te onderhouden, te beveiligen, te marketen en veel aantrekkelijker voor de toeristen. Malls verspreiden over het eiland klinkt leuk, maar passen ze in het Eilandelijk OntwikkelingsPlan voor een duurzame groei? Daar komt nog bij dat we qua bevolkingsaantal dit soort ontwikkelingen niet aankunnen: dat moet verdubbelen. Mike Willem Voorzitter van de Antilliaanse Aannemers Vereniging (AAV) Goed idee, maar voor economische groei is wel veel meer nodig dan malls bouwen. Kijk, AAV heeft hier geen standpunt in. Het is vrij simpel: onze leden zijn bouwers en dit soort projecten levert dus werk op. Maar je kunt je wel afvragen of we voor de langere termijn een gezonde markt aan het creëren zijn, ook voor onze leden. Om dit soort projecten te laten slagen, heb je economische groei nodig. Die hadden we nauwelijks. En dan nu met malls komen? We zien nu al dat commerciële ruimtes die wij bouwen, niet ingevuld worden. Die winkeltoeristen zouden er trouwens best kunnen komen, als je maar je best doet om het aanbod van winkels zo aantrekkelijk mogelijk te maken. Sambil ligt ideaal ten opzichte van Hato, dus dat is een voordeel. En de ondernemers in de binnenstad hoeven echt niet te vrezen dat het ze klanten kost, want dat is een totaal ander segment. Als de overheid het maar planmatig en met beleid uitvoert, dan kan het slagen. Rens Mulder Voormalig general manager Albert Heijn Zeelandia Goed idee, maar het kan heel snel omslaan in een slecht idee. Ik vind overigens wel dat je zulke projecten de ruimte moet geven, in het begin keken mensen ook wantrouwend naar ons. Maar de overheid moet goed onderzoeken hoe kansrijk die projecten zijn. Trouwens, we praten nu over grote malls, maar ik vind die kleinere malls eigenlijk een veel groter probleem, we bouwen voor leegstand. Sambil heeft wat dat betreft het voordeel dat ze geconcentreerd faciliteiten aanbieden. Dat trekt mensen aan, maar die gaan dus niet meer naar andere plekken. De overheid moet afdwingen dat lokale ondernemers onder gunstige voorwaarden ook kunnen deelnemen aan dit soort projecten. Dan creëer je duurzaamheid. Winkeltoerisme levert het niet op, daarvoor is het aanbod niet onderscheidend genoeg. De melange van bedrijven is sowieso bepalend. Voor partijen als Albert Heijn ook om te participeren. Doe je het ongecontroleerd en wordt het aanbod eenheidsworst, dan dreigt al snel leegstand en hangt zo n grote mall als een molensteen om je nek. Dan wordt het al heel snel een slecht idee. Sambil wordt een aardige test voor hoe wij met dit soort grote projecten omgaan: de overheid én project ontwikkelaars. Boy Magdalena Bestuurslid MKB-vereniging Adeck en voorzitter starterscentrum Sedeck Goed idee, je kunt er niet tegen zijn. Ik verwacht dat Sambil, maar ook de andere malls, ons aanbod diverser maken. En daardoor wordt Curaçao een aantrekkelijker eiland. Voor de lokale klant, maar ook de internationale bezoeker. Al leggen we het natuurlijk af bij plekken als Miami, daar moet je realistisch in zijn. Maar het kan een hele goede impuls zijn voor onze economie. Een gebalanceerde groei en het aanbod van de winkels zijn heel belangrijk. Onze eigen ondernemers moeten een plek krijgen in deze grote projecten. Want als je dat niet doet, dan verlies je ook een deel van je cultuur. Het zijn de mensen uit het Kleinbedrijf die met typisch Cura çaose producten en aanpak ons identiteit geven. Het is een slechte zaak als je die aan de kant schuift. Maar ik verwacht dat de overheid daar goed op toeziet. Coaching

20 signature DRS. CARLOS N. ALVES DA SILVA DIRECTOR parera business center unit g asielweg z/n curaçao phone +(5999) fax +(5999) cell +(5999) cdasilva@bus-adv.com Mortgages Debit & Credit Cards Corporate & Personal Savings Current Account Facilities Time Deposits Internet Banking Insurances Orco Bank Curaçao Landhuis Cerrito Tel ADC_10.5_pag.adv.indd 26 8/8/13 10:44 AM Schottegatweg Oost 10, Bon Bini Business Center Unit J. Phone: +(5999) Fax: +(5999) Our services Two-way (encrypted) Inter Island TETRA services Conventional Radio Equipment Marine Communication Equipment Lightning & Grounding Solutions Fixed Wireless Solutions Intercom IP Solutions Value AddedReseller Turn Key Control Rooms Federal Signal Products GPS Tracking Solutions Surveillance Solutions Fire Suppression Systems 24/7 Service & Support The leading provider of high quality audio solutions for critical, security and safety communication. Aruba-Bonaire-Curaçao-St. Maarten-Rotterdam-Suriname-Cuba KPMG Meijburg Caribbean, belastingadviseurs, verleent fiscale diensten vanuit haar kantoren op Aruba, Bonaire, Curaçao en St. Maarten, alsmede vanuit haar Dutch Caribbean & Suriname Desk, te Rotterdam. Tevens worden vanuit deze kantoren de Surinaamse en Cubaanse markten bediend. Voor de uitbreiding van ons team op de diverse locaties zoeken wij gekwalificeerde (Senior) Tax Managers en (Junior) Tax Advisers. Nadere actuele informatie wordt verstrekt op onze website of telefonisch door: Harry Canters / Fong-Mang Cheong: TAX is our business! 2013 KPMG Meijburg Caribbean, belastingadviseurs, is een Curaçaos samenwerkingsverband van besloten vennootschappen en is lid van het KPMG netwerk van onafhankelijke leden verbonden aan KPMG International Cooperative ( KPMG International ), een Zwitserse entiteit. Alle rechten voorbehouden.