SaxShirt. Safety & Security. Auteurs: Yasmin Caparo Flores (312785) & Joanne Groot Nuelend (152013) Saxion Kenniscentrum Design en Technologie

Transcriptie

1 SaxShirt Safety & Security Auteurs: Yasmin Caparo Flores (312785) & Joanne Groot Nuelend (152013) Saxion Kenniscentrum Design en Technologie

2 SaxShirt Safety & Security Auteurs: Yasmin Caparo Flores & Joanne Groot Nuelend Uitgever: Saxion Kenniscentrum Design en Technologie Verschijningsplaats: Enschede Verschijningsdatum: 3 juli 2014 Stage begeleider: L. Erkens

3 Inhoudsopgave Voorwoord... i Samenvatting... ii 1. Inleiding Aanleiding Probleemstelling Doelstelling Hoofd en deelvragen Leeswijzer Theoretisch kader Sensorshirts SaxShirt Afbakening van het onderzoek Doelgroep brandweer Doelgroep beveiliging Onderzoek Opzet/methoden van onderzoek en dataverzameling Resultaten Concurrenten Vergelijking SaxShirt en concurrenten Vergelijkingstabel SaxShirt en concurrenten Interviews Resultaten interviews brandweer Werkkleding (boven) Werkkleding (onder) Onderhoud bovenkleding Onderhoud onderkleding Keuringen en trainingen Grenzen aangeven Gevaren en risico s Data SaxShirt Aanschaf werkkleding Nadelen SaxShirt Voordelen SaxShirt Aanbevelingen voor het SaxShirt Resultaten interviews beveiliging Werkkleding (boven) Werkkleding (onder)... 22

4 Aanschaf werkkleding Grenzen aangeven Gevaren en risico s Data SaxShirt Klachten Voordelen SaxShirt Nadelen SaxShirt Aanbevelingen voor het SaxShirt Conclusie Discussie Aanbevelingen Bronnenlijst Bijlagen I. Bijlage... I-1 II. Bijlage... II-6 III. Bijlage... III-12 IV. Bijlage... IV-21 V. Bijlage...V-31 VI. Bijlage... VI-39 VII. Bijlage... VII-44 VIII. Bijlage... VIII-51 IX. Bijlage... IX-62 X. Bijlage... X-67 XI. Bijlage... XI-73 XII. Bijlage... XII-79 XIII. Bijlage... XIII-83 XIV. Bijlage... XIV-87 XV. Bijlage... XV-90

5 Voorwoord De uitvoering van deze opdracht zijn we samen aangegaan, omdat we door omstandigheden onze minorkeuze niet mochten doorzetten. We hebben gezocht naar een leerzame vervangende stage waarin we beide onze textiele kennis zouden kunnen toepassen. Als resultaat: Het Kenniscentrum Design & Technology. Het uitvoeren van deze opdracht en het schrijven van dit verslag heeft ons veel geleerd betreffende: samenwerken, het maken van een concreet plan van aanpak en het uitvoeren van een voorbereidend (afstudeer)onderzoek. Met dit onderzoeksrapport hopen wij een bijdrage te kunnen leveren aan de ontwikkeling van het SaxShirt project. Tijdens ons onderzoek zijn we begeleid door L. Erkens. Ook hebben we gesproken met Ir. B.W. Teeuw en zijn we aanwezig geweest bij meetings voor het SaxShirt project waarin we gesproken hebben met verschillende teamleden. Graag willen wij deze personen bedanken voor hulp, steun en informatie. Een tweede dankwoord is gericht aan alle geïnterviewden voor hun bijdrage in dit onderzoek. Enschede, 3 juli 2014, Yasmin Caparo Flores en Joanne Groot Nuelend

6 Samenvatting Dit onderzoek is gehouden in opdracht van het lectoraat Smart Functional Materials en Ambient Intelligence van het Saxion Kenniscentrum Design & Technogoly en is van de deelonderzoeken voor het SaxShirt project. Het doel van dit rapport was de Unique Selling Point s (USP s) in kaart te brengen. Tijdens dit onderzoek is uitgegaan van de periode van het SaxShirt, zoals het sensorshirt op dit moment ontwikkeld wordt. Het SaxShirt, is een sensorshirt die comfortabel en functioneel is voor de drager. De functionaliteiten van het SaxShirt zoals deze nu ontwikkeld wordt, is het meten van: hartslag, ademhaling, temperatuur en GPS. Het SaxShirt moet een rol gaan spelen in bepaalde omstandigheden waar men niet goed kan beoordelen of het veilig is door te gaan met hun werkzaamheden. Tot op heden is er nog geen product zoals het SaxShirt op de Nederlandse markt gebracht. De concurrentieanalyse (hoofdstuk 4) uit dit onderzoek bevestigd dit nogmaals. In de concurrentieanalyse is er gekeken naar soortgelijke producten. Hier lag de focus op de producteigenschappen die bijna gelijk zijn aan de functionaliteiten van het SaxShirt, of in ieder geval twee van de functies bevatten. Ook verklaard de analyse dat de producten Bioharness en Equivital concurrenten zijn van het SaxShirt omdat de twee producten over dezelfde functionaliteiten beschikken. De volgende stap in dit onderzoek was het kijken naar een doelgroep voor het SaxShirt zodat het sensorshirt zich wellicht hierin zou kunnen onderscheiden. In de concurrentieanalyse is er gekeken naar de doelgroep van de gevonden producten. Hieruit bleek dat veel van de gevonden producten voor topsporters en de zorgsector bedoeld waren. Hierdoor viel de keuze op twee doelgroepen: brandweer en beveiliging. Ten eerste omdat beide doelgroepen zich in de sector safety en security bevinden. Ten tweede omdat concurrentie, volgens de gehanteerde concurrentieanalyse in dit rapport, voor deze soort producten beperkt is. Ten slotte zijn er interviews afgenomen met de doelgroepen brandweer en beveiliging omdat er onderzocht moest worden of het SaxShirt geschikt zou zijn voor de gekozen doelgroepen. Dit bleek niet het geval te zijn. Het SaxShirt, zoals deze nu ontwikkeld is niet geschikt voor beide doelgroepen. Uit de resultaten blijkt dat de functionaliteiten waar in het project naar toe wordt gewerkt niet aansluiten op de wensen van beide doelgroepen. De resultaten van de interviews bevatten overigens wel aanbevelingen voor het SaxShirt project. In dit onderzoek zijn uiteindelijk geen Unique Selling Point s gevonden. De concurrenten Bioharness en Equivital beschikken over dezelfde functionaliteiten als het SaxShirt, waardoor het SaxShirt in dit opzicht geen unieke eigenschap heeft. Uit de concurrentieanalyse is er wel een voordeel gevonden ten opzichte van de concurrentie, en dat is het als enige in Nederland geproduceerd wordt.

7 1. Inleiding Dit hoofdstuk begint met de aanleiding van dit onderzoek. Vervolgens zullen de probleem en doelstelling worden beschreven. Verder een overzicht van de hoofd en deelvragen. En tot slot is er een leeswijzer toegevoegd. 1.1 Aanleiding Veiligheid van werknemers is een steeds belangrijker aspect dat in de gaten dient te worden gehouden. Het kunnen reageren in bepaalde (nood)situaties en het beheren van de gezondheid van een werknemer wordt steeds belangrijker geacht om bedrijfsongevallen te voorkomen. Het project SaxShirt, waar dit onderzoek specifiek betrekking op heeft, is voortgekomen uit voortgaand project Veiligheid op de werkvloer. In dit project werd voor de doelgroepen: bouw, industrie, safety/security (brandweer en politie) en sport onderzocht op welke wijze zij gemonitord kunnen worden door middel van sensoren. De sensoren hebben als doel veiligheid en gezondheid te bevorderen. Het doel van het SaxShirt project is een sensorshirt te ontwikkelen die door middel van de geïntegreerde textiele sensoren, lichaamsbewaking van de drager op zich zal nemen. De veiligheid en gezondheid van de drager zal mede hierdoor toenemen. Het SaxShirt wordt ontwikkeld door de twee lectoraten Smart Functional Materials en Ambient Intelligence van het Saxion Kenniscentrum Design & Technologie, en in samenwerking met Universiteit Twente (UT). Dit onderzoek probeert de Unique Selling Points (USP s) in kaart te brengen voor het SaxShirt, zodat duidelijk wordt wat het onderscheidend karakter is van het SaxShirt ten opzichte van andere soortgelijke textiele producten met sensoren. 1.2 Probleemstelling Veiligheid op de werkvloer is een belangrijk onderwerp in dit onderzoek. In bepaalde situaties kunnen werkgevers en werknemers niet goed beoordelen of het veilig is door te gaan met hun werkzaamheden. Het SaxShirt moet hierin een rol gaan spelen. Maar hoe onderscheid het SaxShirt zich op de markt van textiele producten met sensoren? En wat is het onderscheidend karakter van dit sensorshirt binnen een bepaalde uitgekozen doelgroep? 1.3 Doelstelling Het doel van dit onderzoek is de Unique Selling Point s (USP s) in kaart te brengen, zodat het unieke karakter van dit sensorshirt duidelijk wordt. Door eerst de markt: textiele producten met sensoren te analyseren, proberen we in kaart te brengen welke producten zich in deze markt bevinden en voor welke doelgroepen het ontwikkeld is. Deze methode geeft ons een duidelijk beeld voor welke doelgroep of sectoren het SaxShirt toegepast zou kunnen worden of wellicht niet, zodat vervolgens de doelgroepen benaderd kunnen worden. Ten slotte worden interviews afgenomen met de gekozen doelgroepen om te kijken of het sensorshirt geschikt zou zijn voor de doelgroepen aangezien zij te maken hebben met risico s en gevaren tijdens werkzaamheden. Wanneer dit niet het geval mocht zijn, wordt er gekeken naar welke aanpassingen er gedaan kunnen worden om het sensorshirt wel eventueel geschikt te maken voor de gekozen doelgroepen.

8 1.4 Hoofd en deelvragen Centrale hoofdvraag: Wat zijn de Unique Selling Point s (USP s) van het SaxShirt? Om de centrale hoofdvraag te beantwoorden zijn deelvragen opgesteld, deze zijn als volgt: 1) Wat is het SaxShirt en wat houdt het in? 2) Met welke soortgelijke producten: textiele producten met sensoren kan het SaxShirt worden vergeleken? 3) In welk opzicht is het SaxShirt anders dan wat de concurrenten aanbieden? 4) Zijn brandweer en beveiliging geschikte doelgroepen voor het SaxShirt? 1.5 Leeswijzer De opbouw van het rapport is als volgt. In het volgende hoofdstuk Theoretisch Kader wordt een introductie gegeven over het onderwerp: textiele producten die sensoren bevatten. Dit vormt de theoretische basis voor de totstandkoming van dit onderzoek die daarna ook wordt toegelicht. Daarnaast wordt in dit hoofdstuk ook duidelijk wat het SaxShirt precies is. In hoofdstuk 3 volgt het Onderzoek. In dit hoofdstuk moet duidelijk worden welke weg bewandeld is gedurende het onderzoek om uiteindelijk de centrale hoofdvraag te kunnen beantwoorden. Hoofdstuk 4 Concurrenten geeft een overzicht van aanbieders van textiele producten die sensoren bevatten die wij als concurrent van het SaxShirt zien. In hoofdstuk 5 worden de Resultaten van de interviews geanalyseerd. De resultaten worden vervolgens gebruikt om in hoofdstuk 6 Conclusies te trekken door middel van beantwoording van de centrale onderzoeksvraag en deelvragen. Dan volgt er een hoofdstuk Discussie die voortvloeien uit de conclusies. Tevens worden er aanbevelingen gedaan voor het SaxShirt project.

9 2. Theoretisch kader In dit hoofdstuk volgt een introductie over het onderwerp: textiele producten die sensoren bevatten, vervolgens een toelichting over de totstandkoming van dit onderzoek en wordt duidelijk wat het SaxShirt precies is. Het hoofdstuk eindigt met een introductie van de gekozen doelgroepen: brandweer en beveiliging. 2.1 Sensorshirts Er is al veel onderzoek gedaan naar de ontwikkeling van sensorshirts. Toch is er nog geen product zoals het SaxShirt op de Nederlandse markt gebracht. Bestaande producten blijken niet geschikt te zijn of vragen aanpassing voor de werkwijze waarop ze worden geproduceerd. Een reden hiervoor is dat er vanuit de traditionele textielproducten en bestaande productietechnieken gedacht wordt. Daarbij worden sensoren en andere mogelijke onderdelen achteraf of in een bestaand of eventueel zelfs speciaal ontworpen shirt genaaid. Het wordt meer als gadget toegepast dan het integreren van de technologie in het kledingstuk zelf. Door middel van de textiele sensoren die in het sensorshirt geïntegreerd zitten wil het SaxShirt project hier verschil in gaan maken. (Saxion) In het onderzoek voor het project Veiligheid op de werkvloer van mevrouw S. Wiering kwam naar voren dat indicaties voor oververhitting, oververmoeidheid en uitdroging voornamelijk bepaald worden door: hartslag, ademhaling en temperatuur. Dit vooronderzoek door mevrouw S. Wiering is gebruikt om de functies: hartslag, ademhaling en temperatuur van het SaxShirt te bepalen (Wiering, 2012). In dit onderzoek wordt er gekeken of de functies van het SaxShirt in een gekozen doelgroep bijdragen aan de veiligheid en gezondheid van de drager. Op deze manier wordt tegelijkertijd duidelijk of de gekozen doelgroepen geschikt zijn om het SaxShirt te gaan gebruiken, Eveneens is gekeken naar het onderzoeksrapporten van mevrouw M. Timmermans en meneer W. Bonestroo. Beide rapporten richtten zich op de markt van textiele producten die sensoren bevatten. Ons rapport gaat verder en onderzoekt een markt waarin het SaxShirt zich kan onderscheiden van de gevonden andere producten (Technologie, 2014) (Timmermans, 2014 ). 2.2 SaxShirt Het SaxShirt is een sensorshirt die tegelijkertijd comfortabel en functioneel dient te zijn. Het sensorshirt is comfortabel voor de drager zodat bepaalde sensoren wellicht niet opgemerkt worden tijdens het dragen van het shirt. Deze geïntegreerde textiele sensoren vormen het functionele aspect. De functionaliteiten van het SaxShirt waar het project naar toe werkt zijn: hartslag, ademhaling, temperatuur en GPS. In werkomgevingen waar veiligheid een belangrijk rol speelt kan dankzij deze geïntegreerde sensoren zaken zoals stress, oververmoeidheid en/of uitputting, oververhitting, onderkoeling, concentratie en de locatie van de drager gedetecteerd worden. Het sensorshirt zou deze factoren kunnen meten en een signaal af kunnen geven aan de drager of bijvoorbeeld een leidinggevende. Wanneer opgemerkt wordt dat de lichamelijke gesteldheid in gevaar komt. De functionaliteiten van het SaxShirt zijn bepaald naar aanleiding van voortgaand project Veiligheid op de werkvloer. Uit dit onderzoek is gebleken dat aan de hand van de gekozen sensoren de functionaliteiten kunnen worden herkend, een vervolg onderzoek over de gekozen functies van het sensorshirt moet aan kunnen tonen of de ontvangen data daadwerkelijk symptomen zoals stres, oververmoeidheid en over verhitting kan herkennen (TFF SaxShirt).

10 2.3 Afbakening van het onderzoek Tijdens dit onderzoek is uitgegaan van de periode van het SaxShirt zoals het sensorshirt op dit moment ontwikkeld wordt. In dit rapport kijken we naar de Unique Selling Point s van het SaxShirt. Op deze manier wordt het onderscheidend voordeel van dit product naar voren gebracht binnen de gekozen doelgroepen. Doelgroepselectie wordt gedaan door de markt te analyseren waarin het SaxShirt zich bevindt. Omdat het een brede markt van technisch textiel en draagbare technologie betreft hebben we gekozen dit onderzoek af te bakenen naar alleen textiele producten die sensoren bevatten. Concurrenten van het SaxShirt zien wij in alle textiele producten die sensoren bevatten. De gevonden producten zijn gezocht op het internet waarbij de nadruk/focus ligt op producteigenschappen die bijna gelijk zijn aan de functionaliteiten van het SaxShirt (hartslag, ademhaling, temperatuur) of in ieder geval twee van de functies bevatten. Op deze manier kan er een doelgroepselectie worden gemaakt waarin het sensorshirt een onderscheidend voordeel zou kunnen hebben. Gekozen is voor de twee doelgroepen: brandweer en beveiliging. Ten eerste omdat beide doelgroepen zich in de sector safety en security bevinden. Ten tweede omdat concurrentie, volgens de gehanteerde concurrentieanalyse in dit rapport, voor deze soort producten beperkt is. 2.4 Doelgroep brandweer Nederland telt ongeveer brandweerlieden, waarvan zes procent vrouw is. Ongeveer 4500 brandweermannen- en vrouwen werken in beroepsdienst en de overige groep doet het werk vrijwillig (Brandweer Nederland, 2012). De brandweerlieden in beroepsdienst en de vrijwilligers volgen dezelfde opleiding(brandweer Nederland). Brandweer Nederland is verdeelt in clusters waarbij een cluster wordt gevormd door een groep samenwerkende brandweerposten. Deze clusters zijn onderverdeeld in 25 veiligheidsregio s (Veiligheidsregio Zuid-Limburg, 2012). Op 1 oktober 2010 is de wet Veiligheidsregio gewijzigd. Alle veiligheidsregio s werden verplicht om te regionaliseren voor 1 januari Door regionalisering zou er efficiënter gewerkt kunnen worden, waardoor de hulpverlening sneller gaat. Voor de brandweer betekend het dat brandweerkleding regionaal zal worden ingekocht (Veiligheidsregio Noord-Holland Noord, 2013). 2.5 Doelgroep beveiliging Beveiligingsorganisaties bewaken de veiligheid van personen en goederen en waken tegen verstoring op terreinen en gebouwen. Beveiliging van personen en bedrijven wordt particuliere beveiliging genoemd. Dit rapport richt zich op deze vorm van beveiliging omdat in het onderzoek Veilige Beveiligers (DSP groep) naar voren kwam dat in deze sector de grootste risico s verschuilen (Particuliere beveiliging en recherche). Nederland telt binnen de particuliere beveiliging meer dan mensen die werkzaam zijn voor beveiligingsbedrijven (Unie Security, 2014).

11 3. Onderzoek Voor dit onderzoek is gebruik gemaakt van verschillende informatiebronnen, methodes en theorieën. Deze bronnen vormen onderdeel voor het beantwoorden van de centrale onderzoeksvraag en bijbehorende deelvragen. In dit hoofdstuk wordt de opzet, de gebruikte methoden van onderzoek en dataverzameling beschreven. 3.1 Opzet/methoden van onderzoek en dataverzameling Naast het gebruik maken van verschillende informatiebronnen is er ook gebruik gemaakt van onder andere desk en field research, onderzoekers van het SaxShirt project zijn geraadpleegd en is er gekeken naar (historische) informatiebronnen: rapporten en presentaties, die betrekking hebben op het SaxShirt project. Om vervolgens de eerste deelvraag te beantwoorden: - Wat is het SaxShirt en wat houdt het in? Er is ook gebruik gemaakt van internet. De zoekmachines Google en Google Scholar zijn geraadpleegd. Hiermee zijn onder andere websites opgezocht van aanbieders met soortgelijke producten die binnen de omschreven markt passen en hebben we waar belangrijke informatie ontbrak contact gehad met concurrenten om de volgende deelvraag te beantwoorden: Met welke soortgelijke producten: kleding met sensoren, kan het SaxShirt worden vergeleken?. Voor de deelvraag: In welk opzicht is het SaxShirt anders dan wat de concurrenten aanbieden? is er een concurrentieanalyse opgesteld. De gevonden zoekresultaten zijn de producten die wij zien als concurrentie van het SaxShirt. Vervolgens is gekeken voor welke doelgroep de producten ontwikkeld zijn. Hieruit bleek dat de gevonden producten veelal voor topsporters bedoeld zijn of voor de zorgsector. Dit maakt de doelgroep keuze voor brandweer en beveiliging unieker, omdat het juist anders is dan de doelgroepen die de concurrentie gekozen heeft voor hun producten. Zijn brandweer en beveiliging potentiële doelgroepen voor het SaxShirt? Deze deelvraag wordt beantwoord door middel van het afnemen van interviews. De interviews moeten duidelijkheid geven of het SaxShirt een geschikt product is voor de doelgroepen brandweer en beveiliging en hoe in bepaalde beschreven situaties veiligheid wordt gewaarborgd tijdens werkzaamheden. Gekozen is om de geïnterviewden anoniem te houden vanwege privacy overwegingen en vanwege het persoonlijk karakter van de gestelde vragen. De interviews zijn afgenomen volgens het interviewschema. Het interviewschema dient als een soort plan van aanpak voor de opgestelde vragenlijst. Er is gebruik gemaakt van een affinity diagram om de resultaten van de interviews te ordenen en te analyseren. De interviews zijn geanalyseerd door open te coderen, zodat er kernwoorden worden ontwikkeld van de resultaten. De resultaten van de kernwoorden worden in hoofdstuk 6 weergegeven. De kernwoorden zijn op de volgende pagina met een korte omschrijving weergegeven.

12 Werkbovenkleding/werkonderkleding Onderhoud werkkleding (boven en onder) Aanschaf werkkleding Keuringen en trainingen Grenzen aangeven Gevaren en risico s Klachten (beveiliging) Data SaxShirt Nadelen SaxShirt Voordelen SaxShirt Aanbevelingen voor het SaxShirt De vraag over de samenstelling van werkkleding werd gevraagd omdat er gekeken moet worden of er nog ruimte is voor het SaxShirt naast de standaard werkkleding. De vragen over onderhoud van werkkleding (boven en onder) werden gevraagd omdat er gekeken moet worden naar de standaard wasvoorschriften van huidige werkkleding. Wanneer dit bijvoorbeeld door de werkgevers wordt verzorgd, moet bijvoorbeeld gekeken worden of het SaxShirt eventueel meegewassen kan worden met de rest van de werkkleding. Wanneer dit door de werknemers zelf wordt gedaan moet er gekeken worden of het SaxShirt hierop aangepast kan worden, zodat het sensorshirt zelf gereinigd kan worden. De vraag is gesteld omdat er gekeken moet worden of er nog ruimte is voor het SaxShirt naast de standaard werkkleding. De vragen over keuringen en trainen zijn gesteld om te kunnen bepalen of het SaxShirt een bijdrage kan leveren tijdens keuringen en trainingen. De vraag over grenzen was van belang omdat het gepaard gaat met gevaren en risico s. De doelgroepen doen vaak wat hen opgedragen wordt. Interessant wordt dan om te kijken wanneer zij een grens trekken om bepaalde dingen niet te doen in gevaarlijke omstandigheden. Wanneer zien zij het gevaar? De vraag over gevaren en risico s werd gesteld om te kunnen bepalen of er situaties zijn waarin het SaxShirt kan bijdragen aan de veiligheid van de doelgroepen. De vraag over klachten werd gevraagd omdat het SaxShirt juist klachten wil voorkomen. Het is dan goed om de huidige klachten in kaart te brengen om te kijken op welke manier het SaxShirt eventueel hier op in zou kunnen spelen. Hoe zou de ontvangen data van het SaxShirt moeten worden weergegeven volgens de geïnterviewden? Met de vragen over de nadelen van het SaxShirt kunnen de geïnterviewden aangeven wat zij een nadeel vinden van het sensorshirt. Met de vraag over de voordelen van het SaxShirt kunnen de geïnterviewden aangeven welke functies de aspecten van het SaxShirt zij een voordeel vinden. Welke aanpassingen geven de doelgroepen aan voor het SaxShirt, om het geschikt te maken (naar hun mening) voor hun beroep.

13 Het veldwerk voor de interviews is door ons verzorgd. De interviews zijn verzorgd op verschillende locaties die door de geïnterviewde is bepaald. Voor het afnemen van de interviews hebben wij onderscheid gemaakt in beslissers en (toekomstige) gebruikers. Beslissers in de zin van: diegene die het werkkledingvoorschrift van hun medewerkers bepalen en/of inkopen. En (toekomstige)gebruikers: de medewerkers die binnen het doelgroep vallen en dus het sensorshirt in de toekomst zal moeten gaan dragen. Er is gekozen voor een aanpak in twee stappen: - Een steekproef onder willekeurige beveiligers van beveiligingsbedrijven die tenminste de volgende dienstverlening leveren: particuliere beveiliging, evenementenbeveiliging, objectbeveiliging en horecabeveiliging. De keuze van dienstverlening is gebaseerd op de onderzoeksresultaten van het onderzoek Veilige Beveiligers (2012) van het DSP groep. In dit onderzoek werd onderzocht waar de meest risicovolle situaties van beveiligers zich bevinden en in welk soorten dienstverlening (S. Flight, 2012). Helaas was de respons van de beveiligingsbedrijven niet erg hoog gezien de tijdsnorm voor dit onderzoek, waardoor het aantal geïnterviewden beperkt bleef; - En een steekproef onder de brandweermannen en brandweerkazernes waar we contactpersonen hadden, en een aantal willekeurige brandweermannen. Hieronder een overzicht van de geïnterviewden van beide doelgroepen. Brandweer Beveiliging Functie Aantal personen Functie Aantal personen Brandweerman/ IIII bevelvoerder Beslisser II werkkleding Officier I Directeur I trainingscentrum Totaal : 8 Beveiliger III Directeur III Beveiligingsbedrijf Projectmanager I beveiliging Totaal: 7 Bij de vergelijking van de antwoorden van de beveiligers en de brandweer moet een kanttekening worden geplaatst. De vragen voor de beslissers en gebruikers binnen de beveiliging is niet geheel identiek aan de vragen van de brandweer ( beslissers en gebruikers) dat komt omdat de gevaren en risico s van elk beroep anders zijn. De theorie hierachter is het onderzoek van het TNO Veilige grenzen voor statijden (2010). Dit onderzoek verklaard dat mentale belasting kan optreden wanneer een beveiliger lang achter elkaar geconcentreerd moet werken, dit kan ertoe leiden dat de alertheid afneemt. Een te grote afname van alertheid en fysieke werkbelasting brengt een veiligheidsrisico met zich mee en dient voorkomen te worden (E.M. de Korte, 2010). De risico s voor de brandweer wordt onderverdeeld in de volgende categorieën: algemeen, brandbestrijding, hulpverlening, gevaarlijke stoffen en overige risico s. Dit zijn de risico s volgens het Risicozakboek van Brandweer Gelderland-Midden. (Gelderland-midden, 2012) Dit zijn meer risico s en gevaren ten opzichte van de doelgroep beveiligers, waardoor het juist interessant wordt de twee groepen

14 naast elkaar te leggen en te onderzoeken. Dit is ook meteen de reden waarom de uitkomsten van de interviews in grote lijnen apart van elkaar worden vergeleken. Eveneens is het aantal afgenomen interviews te gering om directe samenhangende conclusies uit de resultaten te trekken. Wel worden de antwoorden als aanvulling en versterking meegenomen in de conclusies. Er kan in dit onderzoek dus nauwelijks algemene uitspraken worden gedaan, waardoor het onderzoek niet geheel als betrouwbaar kan worden gezien. Dit komt omdat de resultaten niet overeenkomen met de werkelijke omvang van de doelgroepen gezien de tijdsnorm voor dit onderzoek. De laatste deelvraag: Welke eisen stelt de doelgroep aan het SaxShirt en welke voor en nadelen zien de doelgroepen brandweer en beveiliging? is net als de vorige deelvraag gebruik gemaakt van de uitkomsten uit de interviews.

15 4. Resultaten In dit hoofdstuk worden de resultaten als volgt onderverdeeld: de resultaten van de concurrerende producten. Vervolgens de resultaten van de afgenomen interviews met de doelgroepen: brandweer en beveiliging. 4.1 Concurrenten In dit hoofdstuk brengen we de concurrerende producten in kaart die op de markt verkrijgbaar zijn. Onder concurrerende producten verstaan wij in dit onderzoek: textiele producten die hartslag, ademhaling en temperatuur kunnen meten of in ieder geval twee van deze eigenschappen bevatten. Uit een eerder uitgevoerd onderzoek door M. Timmermans is gebleken dat er al een aantal sensor kledingstukken op de markt gebracht zijn. Dit hoofdstuk is een vervolg hierop. 1] Cityzen Sciences D-shirt (Frankrijk) Het D-shirt is een digitaal T-shirt met sensoren die hartslag en kerntemperatuur meten. Ook heeft het shirt een GPS en een Bluetooth functie. Het D-shirt is ontwikkeld voor (top) sporters en voor dagelijks gebruik door volwassenen (Cityzen Sciences, 2013). De applicatie biedt een samenvatting van de tijd, route, snelheid en het aantal verbrande calorieën. Door het monitoren van de vitale functies kan het T-shirt detecteren of de gebruiker gestrest of moe is. De applicatie geeft aan wanneer iemand zicht te hard pusht en risico loopt op een hartaanval. De micro sensoren zijn mee geweven in het weefsel. De microsensoren sturen de data naar een kleine afneembare sensor op de rug. De afneembare sensor moeten voor het wassen en strijken verwijderd worden van het kledingstuk. (Harding, 2014). De D-shirt wordt verwacht in september/oktober 2014 op de webshop van Cyclelab en in de franchisewinkels Culture Velo, Bouticycle, Foul & Es en Velo station. Deze winkels zijn te vinden in Frankrijk. De prijs van dit artikel is nog niet bekend. Deze informatie is verkregen door contact met Cityzen Sciences. Op dit moment werkt Cityzen Sciences aan een oplaadsysteem voor de stof van het shirt. De stof moet tijdens het wassen opgeladen worden. Daarnaast werken ontwikkelaars aan warmte, ademhaling en transpiratie sensoren (Dodson, 2014). 2] Maxim Integrated Fit Shirt (Amerika) Maxim Integrated heeft een shirt ontwikkeld voor de gezondheidszorg. Het product meet hartslag, ECG, kerntemperatuur en beweging. Volgens Maxim Integrated kan het Fit Shirt bij hartpatiënten een hartaanval voorspellen. De ECG sensor technologie analyseert het hart maar kan ook weergeven of de patiënt voldoende zuurstof heeft (T-shirt with integrated electronics set to monitor cardiac health, 2013) ECG maakt een grafiek van de elektrische activiteit van het hart (ECG) Naast hartpatiënten is dit product ook geschikt voor andere patiënten die op afstand gecontroleerd moeten worden. Dit bespaart medische kosten en tijd (New Electronics, 2012). Het product is niet op de markt verkrijgbaar. Het Fit Shirt is een prototype en wordt niet op de markt gebracht. Deze informatie hebben wij verkregen door middel van mail contact net Maxim Integrated.

16 3] AIQ Smart Clothing Bioman T-shirt (Taiwan) Bioman T-shirt is gemaakt voor (top) sporters en mensen die zich zorgen maken over de conditie van het hart. Het shirt meet hartslag, ademhaling, huidtemperatuur en de gezette stappen. Via bluethooth wordt de informatie verzonden naar een applicatie voor een smartphone (Krishnamurthy, 2013). AIQ Smart Clothing garandeert functionaliteit en duurzaamheid na het wassen (Cross, 2013). Het doel van AIQ is kleding samenvoegen met elektronica om tot een modieuze, comfortabele oplossing te komen voor dagelijks gebruik, fitness, outdoor, thuiszorg en gezondheidszorg. De stof is antistatisch en lichtgewicht. Het product is op dit moment niet op de markt verkrijgbaar. 4] Viking I-Garment Smart Suit (Amerika) De jas wordt ontwikkeld door Ydreams voor brandweermannen. Op de jas zitten sensoren en led verlichting. De sensoren zijn gemaakt van waterdicht en flexibel kunststof. Wanneer de buiten temperatuur of huidtemperatuur een bepaalde hoogte behaalt beginnen de led lampjes aan de buiten kant van het pak te knipperen. De sensoren verzamelen gegevens over het zuurstofgehalte in de tank, hartslag, huidtemperatuur, transpiratie en GPS (Advanced e-textiles for firefighters and civilian victims). De jas kan ten minste 25 keer gewassen worden. Voor het reiniging van het pak moeten de batterijen verwijderd worden (Firefighters and Civil Emergency Workers, 2009). De gemeten gegevens worden naar de bevelvoerder gestuurd zodat hij kan zien waar de brandweermannen zich bevinden en wat de status is van hun gezondheid is. Het product komt voor uit een eerder project van European Space Agency. De website vermeld dat er een octrooi is aangevraagd op het systeem (I Garment, 2008). Het product is niet commercieel verkrijgbaar. Verder informatie over dit product ontbreekt. 5] OM Signal (Canada) Het OM Signal T-shirt is ontwikkeld voor sport en dagelijks gebruik voor mannen en vrouwen met de kleding maat XS tot en met XL. Het kledingstuk meet hartslag, ademhaling, beweging en het aantal stappen (OM Lifestyle, 2014). In de OM Signal applicatie voor een smartphone worden de gemonitorde gegevens weergegeven. Volgens Om Signal helpt het T-shirt de drager bij het stimuleren van de bloedsomloop, verbeteren van prestaties en het sneller herstellen van spieren (Fitness, 2014). Naast een sensor T-shirt is er ook een sensor hemd en sensor long sleeve. De core en smartphone armband worden apart verkocht van het T-shirt. De core is waterbestendig maar dient te worden verwijderd van shirt voor het wassen (OMSignal, 2014). De producten zijn te koop via de webshop. Een sensor shirt voor mannen kost $99,00 (Products, 2014). OM Signal verwacht voorjaar 2014 te starten met de verkoop van de eerste producten. Ze streven er naar om de nieuwe collectie van bio-sensing slimme kleding voor mannen zomer 2014 op de markt te brengen. De collectie is wereldwijd bestelbaar via internet (FAQ, 2014). 6] Universiteit van Waterloo Athos (Canada) Op de Athos workout kleding zitten sensoren die hartslag, ademhaling en beweging monitoren. De kleding bestaat uit een T-shirt met lange mouwen en een bijbehorende broek. De geïntegreerde sensoren zijn in staat om informatie te verkrijgen van maximaal 14 verschillende spier

17 groepen. Deze informatie wordt door gegeven naar één centraal punt ook wel de core genoemd. De core stuurt de gemonitorde informatie door naar de applicatie voor een smartphone waar de activiteiten worden geanalyseerd (The wearable personal trainer, 2013). De applicatie geeft de gebruiker coaching, een samenvatting na de training en de mogelijkheid om informatie te delen met familie en vrienden. De applicatie waarschuwt wanneer de gebruiker een verkeerde houding aan neemt tijdens een training. Tijdens een intensieve training waarbij veel getranspireerd wordt blijven de sensoren goed werken. De kleding is te bestellen via internet. Verwacht wordt dat de eerste producten zomer 2014 worden verscheept. De broek, shirt en de core zijn apart verkrijgbaar. Verwacht wordt dat de producten worden verscheept in de herfst van 2014 (MAad Apparel, ). De broek en het long sleeve shirt kosten $99,00 per stuk (Fagharifard, 2013). 7] Owletcare Qwlet Baby Monitor (Amerika) De Owlet Baby Monitor is een gezondheidsmonitor uitgevoerd in een baby sok. De sok maakt gebruik van LED verlichting om de hartslag, bloedzuurstof niveau, ademhaling en kerntemperatuur te evalueren (Faq, 2014). Daarnaast brengt de Owlet het slaapgedrag van de baby in kaart. De sok is geschikt voor kinderen met een afwijking en voor overbezorgde ouders. Er is bij dit product gekozen voor een sok omdat in de voet de hartslag goed meetbaar is. Een andere motivatie voor deze keuze is dat de voet het verste weg van de mond zit zodat de baby het product niet in zijn mond kan stoppen. Als bepaalde onderdelen van de sok verwijderd zijn kan de sok gewassen worden. De andere onderdelen kunnen worden afgenomen met een natte doek. De applicatie voor dit product is verkrijgbaar in de App Store. Deze app maak het gemakkelijk om de ademhaling en hartslag van de baby in de gaten te houden (Introducing the Owlet Smart Sock, 2014). De Owlet is online te bestellen op voor $250,00 per stuk (Purchases, 2014). 8] Smartex (Italië) Smartex is een volledig geïntegreerd draagbaar systeem dat ontworpen is om continue vitale functies te monitoren. Het shirt meet hartslag, ademhaling, beweging en houding. Daarnaast monitoren de sensoren ook energieverbruik en stappen per minuut (Wearable Wellness System). Smartex werkt aan verschillende projecten in samen werking met bedrijven voor de doelgroepen; psychiatrische zorg, welzijn, sport, laser protectie, gezondheidszorg en brandweer. Op de website wordt vermeld dat het T-shirt is te koop na aanvraag. Op de aanvraag is geen reactie gekomen (Wearable Wellness System). 9] Microsoft Smart Bra (Amerika) Microsoft heeft een prototype ontwikkeld van een slimme bh. De Smart Bra bevat sensoren die hartslag, ademhaling en transpiratie monitoren (Microsoft working on a smart bra to measure mood, 2013). De sensoren detecteren wanneer de drager gestrest is. Tussen de cups van de bh zit de core die de data door stuurt naar een applicatie op een smartphone. Deze bh moet vrouwen er van weerhouden om tijdens stress slecht voedsel te eten. De applicatie helpt de gebruiker er aan herinneren om voor gezond voedsel te kiezen. Microsoft is tot nu toe niet van plan om de Smart Bra op de markt te brengen. De Smart Bra is nog vol op in ontwikkeling. De batterij van de

18 bh kan op dit moment nog maar enkele uren mee. (Griggs, 2013). 10] Under Armour (Amerika) Het T-shirt is voor zien van een band met een dunne sensor, stroombron, bluethooth zender en 2GB geheugen. De band kan in combinatie gebruikt worden met het T-shirt maar dit is niet noodzakelijk. Met de sensor band kan de training van een sporter geoptimaliseerd worden. Door middel van het monitoren van hartslag, huidtemperatuur, stofwisseling, lichaamshouding en longcapaciteit kan uitdroging en over vermoeidheid gedetecteerd worden (Under Armour, 2014). De informatie wordt geanalyseerd in een real time applicatie. Een alternatief voor de applicatie op een smartphone is een horloge. Het horloge en de applicatie geven beide ook een herinnering dat de gebruiker nog moet sporten. Het horloge is te koop op de webshop voor 216,62. De band kost 108,30. Het bijbehorende T-shirt zelf is op dit moment niet te koop (Armour39 module and strap, 2014). 11] Equivital EQ02 SEM Life Monitor (Verenigd koninkrijk) Equivital biedt oplossingen voor de militaire sector, gezondheidszorg, sport, brandweer en de farmaceutische en medische industrie. Het systeem is ontwikkeld voor personen die werken in potentieel gevaarlijke en explosieve industriële omgevingen. De sensoren monitoren hartslag, ademfrequentie, huid en kerntemperatuur, versnellingsmeter, elektrische geleidbaarheid van de huid, concentratie zuurstof in heb bloed en GPS (Products, 2014). Volgens Equivital kan de gemonitorde informatie worden verzonden naar radio, GPS en WIFI apparatuur. Deze informatie kan worden bekeken door belanghebbende lokaal of op afstand. De applicatie werkt met real time en stuurt automatisch een waarschuwing wanner gevaarlijke situaties zich voor doen. De Equivital is te koop bij de Franse distributeur. De EQ02 SEM Life Monitor kost 1568,88. De Life Sensor band kost 184,80 (User applications, 2014). 12] Zephyr - WASP BioHarness 3 Team Compression Shirt (Brazilië) De BioHarness is gemaakt voor brandweermannnen, (top) sport en gezondheidszorg. Brandweermannen ervaren extreme fysiologische stress tijdens werkzaamheden. De WASP biedt controle op de gezondheid van brandweermannen. Door middel van GPS de locatie van brandweer mannen bepaald worden. Het shirt meet hartslag, ademhaling, beweging, huidtemperatuur en houding. Volgens Zephyr is het shirt gemaakt van een comfortabele gebreide stof. Deze stof absorbeert vocht, droogt snel en is vlamwerend. Het T-shirt is Machine wasbaar (BioHarness 3 Team Compression Shirts, 2012). De data wordt verstuurd naar radio of smartphone met applicatie. De Data kan via de software door meerdere personen of teams tegelijkertijd gecontroleerd worden. Het Bioharness 3 Team Compression Shirt is te koop voor $109,00 en de band kost $549,95 (Zephyr Store, 2012). 13] Smartlive Healthvest ( verenigd koninkrijk) De Healtvest is ontwikkeld voor sport, brandweer, gevechtstroepen en ramp hulpverleners. Deze doelgroepen werken onder druk in gevaarlijke omgevingen, blootgesteld aan langdurige stress, vermoeidheid en gevaar. Dit kan vertraging opleveren bij het effectief inzetten van personeel (SmartLife,

19 2014). Het shirt meet hartslag, ademhaling, beweging, lichaamshouding en huidtemperatuur. In de gezondheidszorg kan het shirt gebruikt worden om de ademhaling van patiënten continue te monitoren om te kunnen zien wat het effect is van bepaalde medicijnen. Volgens SmartLife is het een voordeel dat door constant monitoren doktersbezoeken bespaard blijven (Markets healthcare, 2014). Wat betreft militairen wordt het shirt gebruikt om de vitale functies te kunnen monitoren en deze op afstand te kunnen bekijken en controleren. Via dit systeem kan de meldkamer identificeren en alarmeren bij gevaarlijke incidenten. De meldkamer beschikt over de data en kan zo prioriteiten stellen en maatregelen nemen tijdens gevaarlijke situaties. Het Shirt is wasbaar, onopvallend en comfortabel. Het is onbekend of dit product op de markt verkrijgbaar is het bedrijf gaf geen reactie op contact. 14] Universiteit Gent en (België) De universiteit van Gent is bezig met het ontwikkelen van een shirt dat vitale functies monitort. Een onderdeel van dit project is het onderzoeken van geleidende garens en textiel die kunnen worden toegepast in sensor en interconnectie structuren. Daarnaast wordt er ook onderzoek gedaan naar vlakke textielantennes voor draadloze communicatie tussen het intelligent textielmateriaal en een nabij gelegen basisstation Het shirt monitort hartslag, ademhaling, beweging en huidtemperatuur (Unifersiteit Gent, 2014). De universiteit van Gent werkt samen met aan een product die brandweermannen in de toekomst moet beschermen tijdens werkzaamheden. Dit product is nog in ontwikkeling en niet te koop.

20 4.2 Vergelijking SaxShirt en concurrenten De volgende pagina is een overzicht van de concurrerende producten van het SaxShirt. Om een duidelijk overzicht te krijgen van de gelijkenissen en de verschillen van het SaxShirt ten opzichte van de concurrenten, hebben we door middel van de kleuren groen, oranje en blauw aangegeven welke eigenschappen de verschillende T-shirts bevatten.