Aardwarmte in Nederland

Transcriptie

1 Aardwarmte in Nederland Jaarverslag 2015

2

3 AARDWARMTE IN NEDERLAND Jaarverslag 2015 Een overzicht van opsporings- en winningsactiviteiten

4

5 AARDWARMTE Vergunningen voor aardwarmte per 1 januari 2016 In 2015 zijn zes opsporingsvergunningen voor aardwarmte aangevraagd. Dit maakt dat er per 1 januari 2016 twaalf opsporingsvergunningen in aanvraag zijn. In 2015 zijn vijf opsporingsvergunningen voor aardwarmte verleend en drie afgewezen. Zes opsporingsvergunningen voor aardwarmte zijn gesplitst tot vijftien nieuwe vergunningen. Tien opsporingsvergunnningen zijn samengevoegd tot drie nieuwe opsporingsvergunningen. Eén opsporingsvergunning is areaal beperkt. Negentien opsporingsvergunningen voor aardwarmte zijn verlengd. Daarnaast zijn dertien opsporingsvergunningen voor aardwarmte vervallen/ingetrokken of is er afstand van gedaan. Op 1 januari 2016 zijn er in totaal 58 opsporingsvergunningen voor aardwarmte van kracht. In 2015 is één nieuwe aanvraag voor een winningsvergunning voor aardwarmte ingediend, waarmee er totaal zeven winningsvergunningen in aanvraag zijn. Eén winningsvergunning voor aardwarmte is verleend hetgeen betekend dat er in het totaal vier aardwarmtewinningsvergunningen van kracht zijn op 1 januari Wijzigingen met betrekking tot vergunningen voor opsporing en winning van aardwarmte gedurende 2015 staan vermeld in tabellen aan het einde van dit hoofdstuk. Aardwarmteboringen en productie-installaties per 1 januari 2016 In 2015 zijn drie aardwarmteboringen beëindigd (Figuur 1). Dit betreft de boringen in de vergunningen Vierpolders en Honselersdijk. Met het realiseren van de boringen in Vierpolders is in 2015 één aardwarmteproductie-installatie bijgekomen. De boring in de vergunning Honselersdijk is een sidetrack op de boring HON-GT-1 om het verstopte originele gat te vervangen. Het totaal aan productie-installaties bedraagt nu veertien. Eén daarvan, met de boringen Heerlerheide-GT-1 & -2, valt mijnwettelijk gezien deels onder aardwarmte maar is technisch gezien een warmte-koude opslag-installatie (WKO). Deze installatie wordt in het verdere overzicht niet behandeld. De overige dertien aardwarmteproductiesystemen onttrekken warmte uit de diepe ondergrond, of beogen dat te gaan doen, door warm water te produceren en afgekoeld water te injecteren. Van deze dertien doubletten zijn er in 2015 elf operationeel, in de zin dat er warmteproductie wordt gerapporteerd conform art. 111 & 119 van het mijnbouwbesluit. Aardwarmte boringen beëindigd in 2015 Naam boring Vergunning aardwarmte Vergunninghouder 1 Brielle-GT-01 Vierpolders Aardwarmte Vierpolders 2 Brielle-GT-02 Vierpolders Aardwarmte Vierpolders 3 HON-GT-01-S2 Honselersdijk Green Well Westland B.V.

6 Figuur 1: Aantal aardwarmteboringen beëindigd per kalenderjaar en het jaarlijks aantal gerealiseerde aardwarmteproductiesystemen vanaf 2007 De warmte wordt geproduceerd uit laagpakketten van verschillende geologische eenheden op diepten tussen de 1600 en 2700 meter onder N.A.P.(Figuur 2a). Het merendeel van de aardwarmte komt uit de laagpakketten van de Boven-Jura en Onder-Krijt. Dit geldt voor alle installaties gesitueerd in Zuid-Holland. De drie productie-installaties in Noord-Holland en Overijssel produceren uit de laagpakketten van het Rotliegend. De installatie uit Noord Limburg produceert uit de laagpakketten van het Onder-Carboon. De diepte van de top van de producerende aquifer is weergegeven in Figuur 2b De geproduceerde warmte wordt bij alle installaties primair ingezet voor de verwarming van kassen in de glastuinbouw. Eén project levert ook warmte aan een nutsvoorziening en bebouwde omgeving (Figuur 2c). Eén ander project beoogd warmte te gaan leveren aan een warmtenetwerk in de bebouwde omgeving.

7 a) b) c) Figuur 2: a) Stratigrafie van het productieve interval, b) Diepte mid- aquifer en c) (beoogd) gebruik van de geproduceerde warmte Aardwarmteproductie over 2015 In 2015 waren elf van de dertien aardwarmteproductiesystemen operationeel. De operationele systemen hebben conform de mijnbouwwet productiegegevens aangeleverd. Van de twee niet-operationele systemen bevond één installatie zich eind 2015 in de opstartfase en de andere installatie is tijdelijk ingesloten. Van de elf aardwarmteproductieinstallaties die in 2015 warmte produceerden, beschikken er drie over een winningsvergunning aardwarmte (excl. Heerlerheide). De overige vergunninghouders produceerden onder een extended well test. Gedurende deze testfase produceert de vergunninghouder warmte, terwijl hij informatie verzamelt voor toekomstige efficiënte en doelmatige winning. Eind 2015 hadden op één na alle producerende vergunninghouders een winningsvergunning aangevraagd en een winningsplan ingediend.

8 Tabel 1: Aardwarmteproductie-installaties. Naam Aardwarmte installatie Putten Vergunning aardwarmte Operationeel in Californie Geothermie CAL-GT-1,2&3 Californie I Ja 2 De Lier Geothermie LIR-GT-1&2 De Lier Ja 3 Honselersdijk Geothermie HON-GT-1&2 Honselersdijk Ja 4 Installatie Berkel en Rodenrijs VDB-GT-3&4 Bleiswijk 1b Ja 5 Installatie Bleiswijk VDB-GT-1&2 Bleiswijk Ja 6 Koekoekspolder Geothermie KKP-GT-1&2 Kampen Ja 7 Mijnwater energiecentrale Heerlen HLH-G-1&2 Heerlen Ja, WKO 8 Pijnacker-Nootdorp Geothermie PNA-GT-1&2 Pijnacker-Nootdorp 4 Ja 9 Pijnacker-Nootdorp Zuid Geothermie PNA-GT-3&4 Pijnacker-Nootdorp 5 Ja 10 HAG-GT-1&2 Den Haag Tijdelijk ingesloten 11 Heemskerk Geothermie HEK-GT-1&2 Heemskerk Ja 12 Middenmeer Geothermie I MDM-GT-1&2 Middenmeer Ja 13 Middenmeer Geothermie II MDM-GT-3&4 Middenmeer Ja 14 Vierpolders. BRI-GT1&2 Vierpolders Nee Figuur 3: Maandelijkse productie aardwarmte of geothermische energie in Tera-Joules en het aantal aardwarmte productiesystemen dat heeft bijgedragen aan de gerapporteerde productie (exclusief Mijnwater energiecentrale Heerlen). Figuur 3 geeft inzicht in de geaggregeerde productie van geothermische energie per maand in TJ (x10 12 J). In dezelfde grafiek is het aantal productie-installaties, die bijdragen aan de

9 maandproductie af te lezen. Niet alle installaties zijn het volledige jaar operationeel. De cumulatieve gerapporteerde jaarproductie bedraagt 2417 TJ (Figuur 4) Figuur 4: Jaarproductie aan aardwarmte (TJ/jaar) Bij de productie van aardwarmte komen beperkte hoeveelheden koolwaterstoffen mee. In de meeste installaties is dat gas, bij één installatie komt ook olie mee. Het gas is opgelost in het formatiewateren komt vrij als de druk van het productiewater in de productie-installatie onder het bubble point zakt. Dit fenomeen doet zich voor in vijf installaties (Figuur 5).

10 Figuur 5: Hoeveelheden meegeproduceerde koolwaterstoffen. Gas in 10 3 Nm 3 en olie in Sm 3 Jaar Geproduceerde energie (TJ) Mee geproduceerd gas (x1000nm 3 ) Mee geproduceerde olie (Sm 3 ) * * * * * * Getal afkomstig uit: Hernieuwbare energie in Nederland Centraal Bureau voor de Statistiek, Den Haag/Heerlen, ISBN: Niet of niet volledig gerapporteerd.

11 OPSPORINGSVERGUNNINGEN, Nederlands Territoir per 1 januari 2016 Aangevraagd Vergunning Publicatie Datum Sluiting Aanvrager(s) Franekeradeel * Staatscourant A.C. Hartman Beheer cs Hoogeveen * Staatscourant Gemeente Hoogeveen Monster 3 * Opti-flor B.V. Eindhoven * Staatscourant Gemeente Eindhoven Monster 2 * Staatscourant Fa. Van den Ende Rozen Den Haag 3 * Staatscourant Gemeente Den Haag cs Naaldwijk 3 Staatscourant Trias Westland B.V. cs Venlo Staatscourant Gipmans Verhuur B.V. Velden Staatscourant Ekowarmte B.V. Maasland 3 Staatscourant GeoPower Exploitatie B.V. Leeuwarden 3 Staatscourant Middenmeer 3 Staatscourant * Lopende aanvraag, al eerder gepubliceerd in Jaarverslag Afgewezen Aanvrager Gebied Per km² Projectbureau Herstructurering Bommelerwaard Tuinbouw Bommelerwaard Energiecoöperatie Greenhouse Energy Lingewaard u.a. Van Dijk Energie B.V. Wervershoof Totaal 291 Verleend Vergunninghouder Vergunning In werking km² Dick Oosthoek cs Oostland DDH Energy B.V. Leeuwarden Hydreco GeoMEC B.V. Tilburg Geertruidenberg Hydreco GeoMEC B.V. Helmond Visser en Smit Hanab B.V. Zevenbergen Totaal 471

12 Gesplitst Vergunninghouder Vergunning In werking km² - Oorspronkelijk Geothermie De Lier B.V. cs De Lier 23 Geothermie De Lier B.V. cs De Lier 3 11 Coöperatieve Bloemenveiling Naaldwijk 2 4 FloraHolland U.A. Geothermie De Lier B.V. cs De Lier II 22 Directeur Facilitair Management en Delft IVa 58 Vastgoed, TU Delft Grondexploitatiemaatschappij Californië B.V. Californië III 78 - Na splitsing Geothermie De Lier B.V. cs De Lier II Geothermie De Lier B.V. cs De Lier III Geothermie De Lier B.V. cs De Lier 3II Geothermie De Lier B.V. cs De Lier 3III Coöperatieve Bloemenveiling FloraHolland U.A. Coöperatieve Bloemenveiling FloraHolland U.A. Naaldwijk 2II * Naaldwijk 2III ** Geothermie De Lier B.V. cs De Lier III Geothermie De Lier B.V. cs De Lier IV Directeur Facilitair Management en Vastgoed, TU Delft Directeur Facilitair Management en Vastgoed, TU Delft Directeur Facilitair Management en Vastgoed, TU Delft Directeur Facilitair Management en Vastgoed, TU Delft Delft V PIjnacker-Nootdorp 4a PIjnacker-Nootdorp 5a PIjnacker-Nootdorp 6a Grondexploitatiemaatschappij Californië Californië IV B.V. Grondexploitatiemaatschappij Californië Californië V B.V. Grondexploitatiemaatschappij Californië B.V. Californië VI * Noordoostelijk deel is in diepte beperkt: geldt voor diepte vanaf 3000 m ** is in diepte beperkt: geldt voor diepte tot 3000 m

13 Samengevoegd Vergunninghouder Vergunning In werking km² - Oorspronkelijk TomSelect B.V. Kwintsheul 5 TomSelect B.V. De Lier III 1 TomSelect B.V. De Lier 3III 1 TomSelect B.V. Naaldwijk 2III 1 Directeur Facilitair Management en Vastgoed, TU Delft Directeur Facilitair Management en Vastgoed, TU Delft Directeur Facilitair Management en Vastgoed, TU Delft Directeur Facilitair Management en Vastgoed, TU Delft Grondexploitatiemaatschappij Californië B.V. Grondexploitatiemaatschappij Californië B.V. Delft IV 40 PIjnacker-Nootdorp 4 4 PIjnacker-Nootdorp 5 4 PIjnacker-Nootdorp 6 9 Californië I 7 Californië Na samenvoeging TomSelect B.V. Kwintsheul II Directeur Facilitair Management en Delft IVa Vastgoed, TU Delft Grondexploitatiemaatschappij Californië B.V. Californië III Beperkt Vergunninghouder Vergunning In werking km² Ce-Ren Beheer B.V. Heemskerk Totaal 1

14 Verlengd Vergunninghouder Vergunning In werking Tot en met A.P.M. Ammerlaan cs Bleiswijk Geothermie De Lier B.V. cs De Lier Geothermie De Lier B.V. cs De Lier Hydreco GeoMEC B.V. cs Brielle Hydreco GeoMEC B.V. cs Vierpolders Directeur Facilitair Management Delft IV en Vastgoed, TU Delft Gemeente Groningen Groningen A.P.M. Zuidgeest cs Honselersdijk Zuidgeest Growers B.V. Honselersdijk AC Hartman Beheer B.V. Sexbierum Hydreco GeoMEC B.V. Pijnacker-Nootdorp ECW Geoholding B.V. Middenmeer Hydreco GeoMEC B.V. Pijnacker-Nootdorp 6a Kwekerij de Westhoek B.V. cs Maasland Vereniging van Eigenaren Oude Maasland Campspolder Californië Lipzig Gielen Californië V Geothermie B.V. Duurzaam Voorne Holding B.V. Oostvoorne Californië Wijnen Geothermie Californië IV B.V. Grondexploitatiemaatschappij Californië B.V. Californië VI Vervallen/Afstand gedaan Vergunninghouder Vergunning In werking km 2 Stadsverwarming Purmerend B.V. Purmerend Jamuflor B.V. De Kwakel Provincie Drenthe cs Emmen Gietwater Berlikum B.V. Berlikum NHN Projecten B.V. cs Texel Coöperatieve Bloemenveiling FloraHolland U.A. Aalsmeer Gemeente Amstelveen Amstelveen Stallingsbedrijf Glastuinbouw Nederland B.V. Haarlemmermeer G.J. van de Sande cs Pijnacker-Nootdorp Hydreco GeoMEC B.V. Werkendam Directeur Facilitair Management en Vastgoed, Delft V TU Delft D.J. Bac cs Zevenhuizen Moerkapelle Wayland Nova B.V. Maasbree Totaal 688

15 WINNINGSVERGUNNINGEN, Nederlands Territoir Aangevraagd Vergunning Publicatie Datum Sluiting Aanvrager(s) Den Haag * Gemeente Den Haag Honselersdijk * J.W.M. Scheffers, G. Verkade B.V. Pijnacker-Nootdorp 5a * Duijvestijn Energie B.V. Pijnacker-Nootdorp 4a * Ammerlaan Real Estate B.V. Middenmeer * ECW Geoholding B.V. Heemskerk * Ce-Ren Beheer B.V. De Lier III Geothermie De Lier B.V. cs * Lopende aanvraag, al eerder gepubliceerd in Jaarverslag Verleend Vergunninghouder Vergunning In werking km² A en G van den Bosch B.V. Bleiswijk 1b Totaal 2

16 Maatschappijwijzigingen in 2015 Onderstaande tabellen geven de wijzigingen weer die zich in 2015 hebben voorgedaan als gevolg van mutaties in consortia van in vergunningen deelnemende maatschappijen. Maatschappijwijzigingen in opsporingsvergunningen Vergunning Maatschappij afstand Maatschappij toetreding In werking Staats courant Brielle 2 * Gemeente Brielle T4P Project B.V. Vierpolders * Gemeente Brielle T4P Project B.V. De Lier III Geothermie De Lier B.V. TomSelect B.V De Bruijn Geothermie B.V. De Lier 3III Geothermie De Lier B.V. cs TomSelect B.V Naaldwijk 2III De Bruijn Geothermie B.V. Coöperatieve Bloemenveiling FloraHolland U.A. TomSelect B.V De Lier IV Geothermie De Lier B.V. Trias Westland B.V De Bruijn Geothermie B.V. Pijnacker-Nootdorp 4 Ammerlaan Real Estate B.V. Directeur Facilitair Pijnacker-Nootdorp 5 Gebroeders Duijvestijn Energie B.V. Management en Vastgoed, TU Delft Directeur Facilitair Management en Vastgoed, TU Delft Pijnacker-Nootdorp 6 Hydreco GeoMEC B.V. Directeur Facilitair Pjnacker-Nootdorp 4a Pijnacker-Nootdorp 5a Pijnacker-Nootdorp 6a Directeur Facilitair Management en Vastgoed, TU Delft Directeur Facilitair Management en Vastgoed, TU Delft Directeur Facilitair Management en Vastgoed, TU Delft Management en Vastgoed, TU Delft Ammerlaan Real Estate B.V Gebroeders Duijvestijn Energie B.V. Californië I Tuinbouwbedrijf Wijnen B.V. Grondexploitatiemaat Californië IV Californië V Grondexploitatiemaat schappij Californië B.V. Grondexploitatiemaat schappij Californië B.V Hydreco GeoMEC B.V schappij Californië B.V. Californië Wijnen Geothermie B.V. Californië Lipzig Gielen Geothermie B.V. Oostvoorne P.N.A. van Dijk Beheer B.V. Duurzaam Voorne Holding * nieuwe uitvoerder: Hydreco GeoMEC B.V. B.V

17 Figuur 6 Vergunningen voor aardwarmte per 1 januari 2016

18 Namen van de opsporings- en winningsvergunningen voor aardwarmte, Nederlands Territoir, zoals aangegeven in de kaart op de vorige bladzijde: Opsporingsvergunningen E1 Aalsmeer E24 Heemskerk E47 Pijnacker-Nootdorp 3 E2 Amstelveen E25 Heemskerk 2 E48 Pijnacker-Nootdorp 4 E3 Andijk E26 Heerenveen E49 Pijnacker-Nootdorp 5 E4 Berlikum E27 Honselersdijk E50 Pijnacker-Nootdorp 6 E5 Bleiswijk E28 Honselersdijk 2 E51 Purmerend E6 Bleiswijk 3 E29 Honselersdijk 4 E52 Rotterdam 2 E7 Bleiswijk 4 E30 Klazienaveen E53 Rotterdam 3 E8 Brielle 2 E31 Koekoekspolder IIa E54 Rotterdam 4 E9 Californie I E32 Kwintsheul E55 Rotterdam 5 E10 Californie 2 E33 Lansingerland E56 Rotterdam 6-Trias E11 De Kwakel E34 Lansingerland 4 E57 Rotterdam- Vlaardingen E12 De Lier E35 Leeuwarden E58 Rozenburg E13 De Lier 3 E36 Luttelgeest E59 Sexbierum E14 Delft IV E37 Maasbree E60 Texel E15 Den Haag E38 Maasdijk E61 Utrecht- E16 Den Haag 2 E39 Maasland Noord-Brabant E17 Egchel E40 Maasland 2 E62 Vierpolders E18 Emmen E41 Middenmeer E63 Waddinxveen 2 E19 Erica E42 Middenmeer 2 E64 Werkendam E20 Friesland-Noord E43 Mijdrecht E65 Zevenhuizen E21 Friesland-Zuid E44 Naaldwijk 2 E66 Zevenhuizen- E22 Groningen 2 E45 Oostvoorne Moerkapelle E23 Haarlemmermeer E46 Peel en Maas Aangevraagde opsporingsvergunningen E67 Bommelerwaard E72 Hoogeveen E77 Oostland E68 Den Haag 3 E73 Leeuwarden 2 E78 Tilburg- E69 Eindhoven E74 Lingewaard Geertruidenberg E70 Franekeradeel E75 Monster 2 E79 Wervershoof E71 Helmond 2 E76 Monster 3 Winningsvergunningen P1 Bleiswijk P2 Heerlen P3 Kampen Aangevraagde winningsvergunningen P4 Bleiswijk 1b P7 Honselersdijk P10 Pijnacker- P5 Den Haag P8 Middenmeer Nootdorp 5 P6 Heemskerk P9 Pijnacker- Nootdorp 4

19

20 Ministerie van Economische Zaken Directoraat-Generaal Energie, Telecom en Mededinging Juli 2015 Voor meer informatie: