Q&A (ultradiepe) geothermie in Utrecht
|
|
- Thijmen van der Linden
- 6 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Q&A (ultradiepe) geothermie in Utrecht Algemeen Wat is (ultradiepe)geothermie? Bij geothermie (aardwarmte) wordt de warmte die in de aarde is omhoog gehaald en gebruikt. Door een boring onttrekken we die warmte aan hete grondlagen. Die warmte gebruiken we voor het verwarmen van gebouwen en woningen. Geothermie is een bewezen techniek, die in veel andere landen al vele jaren in gebruik is. In Nederland is geothermie bezig aan een opmars. Aardwarmte kan aardgas vervangen in bijvoorbeeld de glastuinbouw, de industrie of voor het verwarmen van gebouwen. Ultradiepe geothermie is een warmtebron op een diepte tussen de 4 en 10 kilometer. Bij ultradiepe geothermie is de temperatuur van de aardwarmte hoger dan bij gewone geothermie tot 4 kilometer diepte. Hierdoor zijn meer toepassingen mogelijk, bijvoorbeeld voor elektriciteit. Hoe werkt het naar boven halen van warmte uit de aarde? Warmte kan vrijkomen uit hete aardlagen diep in de ondergrond, door deze lagen aan te boren. Vanuit minimaal 500 meter onder de grond wordt warm water uit zandsteen of kalklagen opgepompt. Afgekoeld water gaat terug in de grond en kan later weer worden gebruikt. Het voordeel van aardwarmte is dat het niet opraakt. Wat is de ervaring met geothermie in Nederland? Momenteel (2017) zijn in ons land 16 geothermische systemen (doublet) in productie. De meeste systemen leveren warmte aan de glastuinbouw. Twee systemen in Den Haag en Heerlen zijn aangelegd om warmte te leveren aan gebouwen. De komende jaren worden veel nieuwe geothermiesystemen aangelegd. Een doublet is de combinatie van twee naast elkaar liggende bronnen of putten in een diepe grondlaag, die heet water uit deze grondlaag naar boven pompen en het afgekoelde water weer terug injecteren in de bodem. Wat is de ervaring met geothermie in het buitenland? In onder andere Duitsland en Frankrijk zijn al meer geothermische doubletten actief die aan gebouwen warmte leveren. In Neustadt-Glewe in Noord-Duitsland wordt sinds 1994 diepe aardwarmte uit watervoerende poreuze zandsteenlagen gehaald op m diepte, met een watertemperatuur van 97 C. Geologisch gezien is de situatie daar verwant met de situatie in Groningen. In het Bekken van Parijs, met in het midden de stad Parijs, wordt al sinds 1969 water voor verwarming uit de diepe ondergrond gehaald. De oudste installatie, in Melun l Almont, is nog steeds in bedrijf. Waarom doen we onderzoek naar geothermie in Utrecht? Geothermie (aardwarmte) is een milieuvriendelijk alternatief voor het stoken van gas en kolen en kan meehelpen om de provincie Utrecht klimaatneutraal te maken. Bijvoorbeeld door het verduurzamen van het stadswarmtenet. In Nederland is de bodemopbouw zoveel mogelijk in kaart gebracht door geologen, die hierbij gegevens van olie- en gasboringen hebben gebruikt. Deze boringen gaan vaak tot een diepte van 3 km. In Utrecht is de bodemopbouw van de ondergrond niet volledig bekend. We weten nog niet precies waar de zandsteen of kalklagen liggen, hoe diep en hoe dik deze lagen zijn. Met seismisch onderzoek en een proefboring kan de bodemopbouw verder in kaart worden gebracht en worden bepaald of de winning rendabel is. Wat is onze wettelijke- rol bij het initiatief van GOUD? En waarom ondersteunen wij het initiatief? Hoe doen we dat? Samen met de gemeente Utrecht zet de provincie Utrecht zich in om een maatschappelijk verantwoorde toepassing van geothermie te onderzoeken. We ondersteunen de onderzoeksfase van het initiatief GOUD door de verschillende belangen in beeld te brengen, organiseren het gesprek hierover met de belanghebbenden en de stad en de regio en bevorderen de kennis en ervaring in onze regio over deze innovatieve duurzame ontwikkeling. Wettelijk gezien gaat het bij geothermie om mijnbouwwetgeving, waarbij het Ministerie van Economische Zaken bevoegd gezag is en het Staatstoezicht op de Mijnen het toezicht doet. Er zijn meerdere vergunningen nodig. Provincies hebben een adviesrol bij vergunningverlening (voor
2 opsporing en winning) en betrekken gemeenten daarbij. Gemeenten hebben adviesrecht bij een winningsplan. En gemeenten leveren een verklaring van geen bedenking bij een omgevingsvergunningen voor boren en voor het oprichten en gebruiken van een winningsinstallatie. Wat is de rol van de provincie bij geothermie? En bij GOUD? De energiemarkt is geprivatiseerd. Daarom heeft de provincie geen officiële taak. De officiële verantwoordelijkheid ligt bij het Rijk en bij initiatiefnemers en energieproducenten. De provincie ziet in geothermie een beloftevolle duurzame energiebron en daarom adviseert zij en volgt deze ontwikkeling kritisch. Waar in Utrecht zou een geothermische bron kunnen worden gemaakt? Dat weten we nog niet precies: die mogelijkheden worden onderzocht. Voor het Utrechtse initiatief GOUD (Geothermie Oost Utrecht Duurzaam) zouden twee geothermische putten geboord kunnen worden op een locatie in het Utrecht Science Park of Rijnsweerd. Of het in de Utrechtse ondergrond mogelijk is om voldoende aardwarmte te halen voor het verwarmen van gebouwen, zal eerst onderzocht moeten worden. We weten wel dat er in de bodem aardlagen zitten die hiervoor geschikt zijn. Duurzaamheid Is geothermie duurzaam? Geothermie is een duurzame bron voor de opwekking van warmte. Bij de productie van aardwarmte komt nauwelijks CO2 vrij. De uitstoot van CO2 bij de productie van geothermie is acht keer zo weinig als bij de productie van aardgas. Is geothermie een onuitputtelijke energiebron? De voorraad aardwarmte in de aarde is onuitputtelijk. Een specifieke geothermische bron niet, die koelt namelijk na verloop van tijd af. Een geothermische bron gaat tussen de 15 en 30 jaar mee. In Frankrijk/Parijs gaat de bron al langer mee. Hoeveel kan geothermie bijdragen aan het vergroten van het aandeel duurzame energie? Geothermie kan een flinke bijdrage leveren aan de energietransitie. Voor de diepere ondergrond liggen de schattingen voor het potentieel van geothermie in 2050 op ongeveer 10 procent voor het totale elektriciteitsverbruik en zo n 30 procent van het totale warmteverbruik in Nederland. Is geothermie een oplossing voor het energievraagstuk? Een groot deel van ons energiegebruik bestaat uit de vraag naar warmte. Een geothermie bron levert het hele jaar door duurzame warmte en kan dus een enorme rol spelen in de duurzame energiemix van de toekomst. De transitie van fossiele energiebronnen zoals gas en olie naar duurzame bronnen vraagt niet om één oplossing, maar om een combinatie van duurzame oplossingen. Geothermie kan een oplossing zijn voor de warmtevoorziening van glastuinbouw, industrie, grote gebouwen en veel woningen. Techniek Is geothermie een gesloten of open systeem? Een open systeem. Een gesloten systeem is een systeem waarbij het water door buizen in de grond circuleert. Bij een open systeem zijn de injectieput en de put waar het water omhoog komt ondergronds niet met buizen verbonden. Hoe ziet de onderzoeksfase eruit? De onderzoeksfase bestaat uit seismisch onderzoek en uit een proefboring. Seismisch onderzoek vindt plaats voor een proefboring. Seismisch onderzoek wordt uitgevoerd met een trilwagen, om te onderzoeken hoe de ondergrond is opgebouwd. Door de ondergrond in trilling te brengen (met geluidsgolven) en deze trillingen vervolgens met seismische apparatuur op te vangen (geluidsecho), kunnen de structuren in de ondergrond in beeld worden gebracht. Je kunt een driedimensionaal beeld van de diepe ondergrond maken. Zo n beeld toont in groot detail het verloop van de aardlagen en de ligging van breuklijnen. Deskundigen kunnen hiermee inschatten of er zandsteen- of kalkpakketten aanwezig zijn, waaruit aardwarmte kan worden gewonnen. Om te bepalen of het om economisch winbare en dus rendabele aardwarmte gaat moet er daarna ter bevestiging een proefboring worden uitgevoerd. De proefboring kan bij positief resultaat worden omgezet in één van de twee putten.
3 Op basis van recente gegevens kan in Utrecht voor de ondergrond tot 3 km een proefboring worden verricht, als aanvulling op bestaande seismische gegevens. Voor diepere lagen zijn zowel seismisch onderzoek als een proefboring nodig. Kan het onderzoek ook negatief uitvallen voor het initiatief van ultradiepe geothermie? Ja, als de kalkpakketten niet dik genoeg zijn of een verkeerde samenstelling hebben (te ondoorlatend zijn). Als er te weinig breuken zijn waardoor de zandsteen niet goed genoeg warm water kan leveren en er te veel stimulatie van de aardlagen nodig is om het pakket doorlatend te maken. Hoe wordt het water uit de gesteentelaag gehaald? Met een pomp. Omdat er op een diepte van ongeveer 7 kilometer nauwelijks water aanwezig is wordt in de productieput een pomp gehangen die het (hete) water omhoog pompt naar de geothermische installatie. Water op deze diepte heeft een temperatuur van boven de 200 graden. Omdat het water zich onder een hoge druk in de ondergrond bevindt is het geen stoom. Door het water in de leidingen ook op hoge druk te houden, blijft het water en wordt het geen stoom. Is een koppeling met het stadsverwarmingsnet mogelijk? Het initiatief GOUD gaat voornamelijk uit van gebruik van de eigen warmtenetten op het Utrecht Science Park. De koppeling met het stadsverwarmingsnet is in theorie mogelijk en in eerste instantie vooral voor Rijnsweerd interessant. Daar is Rijnsweerd nog niet op aangesloten, maar de mogelijkheden worden zeker onderzocht. De boring gaat door grondwatervoerende lagen. Bestaat er risico op verontreiniging van het grondwater? De boring wordt zo uitgevoerd dat er geen gevaar is. Eerst worden er twee buitenpijpen (conductors) geplaatst. Deze zijn aangebracht tot op een diepte onder de watervoerende lagen. Dit eerste deel wordt met een waterspoeling geboord. Deze techniek wordt ook gebruikt voor het boren van waterwinputten. Dit gedeelte van de put wordt opgebouwd met een stalen buis en na een druktest omringd met een laag cement, om zeker te zijn dat er geen lekkages kunnen optreden. Het initiatief in Utrecht zal op dezelfde wijze worden uitgevoerd als het doorgaat. Wat merkt de omgeving tijdens het onderzoek, de aanleg en de boorfase? De aanleg van de boorlocatie vereist veel transport van materialen van en naar de site. Dit zou mogelijk kunnen leiden tot overlast van verkeer. Het installeren van de boortoren en installaties duurt enkele weken. Het boren vindt 24 uur per dag plaats en 7 dagen per week totdat de einddiepte is bereikt. Bij de huidige geothermische boringen (twee stuks) in Nederland tot 3 km duurt dit 3 tot 6 maanden. Bij diepere boringen duurt dit langer. De boortoren produceert geluid (lift, boorstangen) en de vrachtwagens vervoeren materialen. Als de putten geboord zijn is er een klein gebouw nodig, waarin het geothermisch systeem met warmtewisselaars, pompen, filters en vaten komt te staan. De pompen produceren geluid en ook nu moet er nog aan- en afvoer van materialen (door vrachtwagens) plaatsvinden. Trilwagen die gebruikt wordt voor het seismologisch onderzoek
4 Wordt er bij geothermie hydraulische stimulatie toegepast? Bij gewone geothermie tot 4 kilometer diepte is dit niet nodig. Voor ultra diepe geothermie is hydraulische stimulatie nodig om de doorlatendheid van het gesteente te vergroten. Er moet warmte en water doorheen kunnen. De aardlaag waar het water wordt opgepompt is op een diepte van 5 tot 7 kilometer onvoldoende poreus. De doorlatendheid wordt daarom vergroot met hydraulische stimulatie. Wat is het verschil tussen geothermie en schaliegaswinning? Het winnen van schaliegas en diepe geothermie wordt vaak op een hoop gegooid, maar de technieken en de risico s voor de omgeving en het grondwater zijn anders. Schaliegas wordt gewonnen uit oude kleilagen met een zeer lage doorlaatbaarheid. Geothermie (aardwarmte) wordt gewonnen uit zand- en kalksteen met een hogere doorlaatbaarheid. Door de lage doorlaatbaarheid stroomt het schaliegas moeilijk door het gesteente waardoor de druk veel hoger is dan bij het winnen van geothermie. Hierdoor zijn de risico s voor de omgeving bij het winnen van schaliegas veel groter. Ook is het aantal putten voor het winnen van schaliegas een stuk groter (soms tientallen per vierkante kilometer). Bij (diepe) geothermie worden twee putten geboord die samen een ondergronds systeem vormen. Wat is het verschil tussen geothermie en gaswinning? Bij de gaswinning is beving een belangrijk onderwerp en nadelig effect als gevolg van de winning. De bevingen bij gaswinning zijn het gevolg van een onderdruk (relatief) door de winning van het gas, in combinatie met de lokale geologische situatie. Bij geothermie zijn kleine trillingen (micro seismische activiteit) mogelijk als een gevolg van een korte overdruk bij de injectieput. Onderdruk komt bij geothermie niet voor omdat de hoeveelheid water die onttrokken wordt ook weer teruggepompt wordt. Veiligheid Meten en monitoren ondergrond In de ondergrond van Utrecht zal veel aandacht worden besteed aan het meten en monitoren van wat er gebeurt in de ondergrond. We zijn momenteel bezig met de provincie en partijen van GOUD om te bepalen welke onderzoeken er nodig zijn en waar. Kan geothermie leiden tot aardbevingen? In tegenstelling tot aardgaswinning wordt met aardwarmte geen volume uit de bodem gehaald. Het water wordt in een gesloten systeem rondgepompt en via een warmtewisselaar wordt de warmte afgegeven aan een warmtedistributiesysteem (eveneens een gesloten systeem). Een beving zoals bij de winning van gas, is in onze geologische situatie niet mogelijk. Wat betreft de verwachtingen rondom de ultradiepe geothermie, kan wel sprake zijn van micro-seismische activiteit. Dit zijn kleine trillingen (kleiner dan 3,5 op de schaal van Richter). Dit zijn trillingen die vrijwel niet voelbaar zijn aan het oppervlakte en vrijwel nooit schade veroorzaken. In hoeverre deze kleine trillingen hier in Utrecht zullen optreden is nog onduidelijk. Daar moeten seismisch onderzoek en de proefboring meer uitsluitsel over geven. Om micro-seismische activiteit in de praktijk goed te kunnen volgen is een monitoringprotocol noodzakelijk. Kunnen er trillingen ontstaan bij het boren naar de geothermische laag? In theorie is het mogelijk dat er trillingen ontstaan. Dat dit gebeurt is onwaarschijnlijk, bij het slaan van de heipalen is de kans op trillingen groter. Wat is het verschil tussen een heipaal slaan en een boring doen voor geothermie? Bij een heipaal, sla je de paal in de grond, waardoor de grond weggetrild wordt. Bij een boring voor geothermie wordt er buizen in de grond gebracht door te schroeven (draaien). Geothermie en radioactiviteit In het opgepompte formatiewater kunnen de van nature aanwezige licht radioactieve klei- of looddeeltjes zitten. Dit komt van nature voor in de diepe ondergrond. Het formatiewater wordt teruggebracht in dezelfde diepe laag via de injectieput, alleen de warmte wordt eruit gehaald. De deeltjes zijn pas een probleem als ze neerslaan en zich (massaal) ophopen in de put of in de installaties. Het gaat dan nog steeds om een lichte vorm van radioactiviteit. Deze radioactieve
5 afvalstoffen worden net zoals ziekenhuisafval naar een erkende verwerker afgevoerd. In het algemeen is er geen risico dat het warmtenet besmet raakt met radioactiviteit, omdat dit systeem via een warmtewisselaar is gescheiden van het geothermische systeem. Welke vergunningen moeten aangevraagd worden voor de aanleg van een geothermisch systeem? Om een geothermisch systeem aan te leggen zijn meerdere vergunningen nodig. Bij het afgeven van de vergunningen door het ministerie van EZ wordt getoetst of er voldoende maatregelen worden genomen om de boring veilig te kunnen uitvoeren. Het Staatstoezicht op de Mijnen (SodM) voert deze toets uit en controleert ook tijdens de boring. Welke maatregelen nodig zijn en of er een vergunning afgegeven kan worden, wordt per project beoordeeld. De provincie en gemeente worden betrokken bij de vergunningverlening, voor advies en/of een verklaring van geen bedenking. Wat is de invloed van geothermie op de ondergrondse bodemactiviteit en bodembeweging? Bij geothermie blijft de druk in het gesteente gelijk, doordat het opgepompte water ook weer wordt teruggepompt. Hierdoor is de kans op bodemactiviteit of bodembeweging klein. Voordat geothermie plaatsvindt moeten de eigenschappen van de ondergrond onderzocht worden. Proces In hoeverre wordt rekening gehouden met ieders belangen in die ondergrond? Provincie en gemeente hechten veel waarde aan de verschillende belangen in de ondergrond. De kwaliteit van het drinkwater moet bijvoorbeeld gegarandeerd blijven. In de onderzoeksfase en het vergunningstraject wordt dan ook nauwkeurig afgestemd met alle belanghebbenden. Ruimtelijke ordening Hoeveel ruimte neemt de installatie in? Bovengronds kun je de geothermische installatie vergelijken met een kleine energiecentrale zoals bijvoorbeeld ziekenhuizen hebben. Op Utrecht Science Park staan al twee soortgelijke gebouwen. Financieel Is geothermie een dure energiebron? In vergelijking met de andere duurzame energiebronnen is het een van de goedkoopste per gigajoule opgewekte energie (voor warmte). Goedkoper dan wind en zonne-energie. Het vraagt wel een grote investering vooraf. Daar staat tegenover dat de kosten voor lange tijd stabiel blijven, zodra de geothermische installatie in gebruik is. Financiële risico s Geothermie vraagt vooraf een hoge investering. Daarbij bestaat het risico op misprikken. Dat de boring op die locatie niet een goede zandlaag vindt. Om dit risico zo klein mogelijk te maken, wordt er uitgebreid seismologisch onderzoek gedaan om te bepalen waar er precies geboord moet worden om de kans op succes zo groot mogelijk te laten zijn.
We boren (te?) diep op zoek naar aardwarmte
We boren (te?) diep op zoek naar aardwarmte De belangstelling voor de winning van aardwarmte groeit. Maar toezichthouder SodM ziet een jonge onervaren sector. Op sommige plekken is een verhoogd risico
Nadere informatieGeothermie als Energiebron
Geothermie als Energiebron Even voorstellen: Paul Mast -- Geoloog Johan de Bie --Technical Sales manager ESPs Ynze Salverda -- BD Analist Er zijn verschillende vormen van duurzame energie. Daarvan is geothermie
Nadere informatieQ&A SCAN SCAN. Vragen en antwoorden met betrekking tot SCAN Seismische Campagne Aardwarmte Nederland
Q&A SCAN Vragen en antwoorden met betrekking tot SCAN Seismische Campagne Aardwarmte Nederland SCAN Wat is SCAN? Uit welke onderdelen bestaat het SCAN programma? Waarom is SCAN nodig? Wat is het doel van
Nadere informatieSamenvatting. Figuur 1: Onderzoeksgebied in paars
Samenvatting Geothermie duurzame energiebron De lat voor verduurzaming in de woningbouw, tuinbouw en industrie ligt hoog. Het blijkt uit onderzoek en praktijk dat geothermie een zeer kosteneffectieve manier
Nadere informatiekijk Geothermie Informatieavond Aa-landen / Holtenbroek 12 maart 2019 Johan Roeland, Projectleider Gemeente Zwolle
Geothermie Informatieavond Aa-landen / Holtenbroek 12 maart 2019 Johan Roeland, Projectleider Gemeente Zwolle 13-3-2019 1 Geothermie Proces tot nu toe 6 juni 2018: informatiebijeenkomst omwonenden kansrijk
Nadere informatieQ&A SCAN 1. SCAN. Vragen en antwoorden met betrekking tot SCAN Seismische Campagne Aardwarmte Nederland
Q&A SCAN Vragen en antwoorden met betrekking tot SCAN Seismische Campagne Aardwarmte Nederland 1. SCAN 1.1 Wat is SCAN? SCAN is een programma dat gegevens verzamelt over de Nederlandse ondergrond om de
Nadere informatieVeel gestelde vragen over Green Deal UDG
Veel gestelde vragen over Green Deal UDG Wat is aardwarmte / geothermie? Aardwarmte (of geothermie) is lokale, duurzame warmte die uit de ondergrond kan worden gewonnen voor het verwarmen van huizen, kassen
Nadere informatieNieuwsbulletin Geothermie project Andijk, Nr.3 Maart 2018
Nieuwsbulletin Geothermie project Andijk, Nr.3 Maart 2018 Het derde nieuwsbulletin van het Geothermie project Andijk. Dit bulletin is gericht aan deelnemers, omwonende en geïnteresseerden in ons initiatief.
Nadere informatieOpsporing en winning van aardwarmte
Opsporing en winning van aardwarmte Aardwarmte in Nederland Principe aardwarmte ardwarmte Soorten aardwarmte normale aardwarmtewinning: doublet T = Tp-Ti Tp=70 C Ti=30 C Soorten aardwarmte Mijnwaterproject
Nadere informatieInformatiebladen aardwarmtewinning
Informatiebladen aardwarmtewinning Voorwoord, disclaimer 1. Beschrijving a. Algemeen b. Winning met aardwarmtedoubletten c. Warmtekrachtcentrales (EGS) 2. Potentieel in Nederland a. Vergunningen b. Geotechnische
Nadere informatieAardwarmte in Nederland. Eveline Rosendaal / Geothermie symposium Twente 19 september 2018
Aardwarmte in Nederland Eveline Rosendaal / Geothermie symposium Twente 19 september 2018 Energieverbruik Nederland 2015 3144 PJ 38% gas www.ebn.nl 2 CO 2 emissie Nederland 1990 100% 222,2 Mton CO 2 -eq
Nadere informatieSamenvatting. Geothermische energie uit Trias aquifers in de ondergrond van Noord-Brabant
1 Samenvatting Geothermische energie uit Trias aquifers in de ondergrond van Noord-Brabant De gemeenten Breda, Tilburg en Helmond hebben in samenwerking met de Provincie Noord-Brabant, Brabant Water en
Nadere informatieAan de gemeenteraad van Nijmegen. Datum Informatie seismisch onderzoek en geothermie (aardwarmte) Geachte leden van de raad,
Aan de gemeenteraad van Nijmegen Bezoekadres Korte Nieuwstraat 6 6511 PP Nijmegen T 14 024 nijmegen.nl Contactpersoon Paul Erades p.eradesnijmegen.nl T 024 3299641 Datum Betreft Informatie seismisch onderzoek
Nadere informatieGeachte mevrouw Franke,
Retouradres:, Aan de griffier van de vaste commissie voor Economische Zaken, Landbouw & Innovatie T.a.v. mevrouw drs. M.C.T.M. Franke Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG 2500EA Onderwerp Rondetafelgesprek inzake
Nadere informatieEen proefboring op zee, wat houdt dat in?
Een proefboring op zee, wat houdt dat in? GDF SUEZ E&P Nederland B.V. voert regelmatig proefboringen uit naar gas op zee. Deze proef boringen worden uitgevoerd op een milieu- en veiligheidstechnisch verantwoorde
Nadere informatieNieuwe Energie Aanboren. PvdA Aanvalsplan Aardwarmte 17 februari 2011
Nieuwe Energie Aanboren PvdA Aanvalsplan Aardwarmte 17 februari 2011 Verduurzaming van onze energievoorziening hapert De zekerstelling van onze energievoorziening is één van de grootste uitdagingen voor
Nadere informatieWarmte Koude Opslag. Wat is WKO? Diep onder Drenthe
Warmte Koude Opslag Wat is WKO? Diep onder Drenthe Klimaatbestendig Drenthe Klimaatveranderingen van vele eeuwen zijn nog steeds zichtbaar in het Drentse landschap. Voorbeelden hiervan zijn de Hondsrug
Nadere informatieDe samenwerkende bedrijven van Green Well Westland gaan naar verwachting per jaar 7.000.000 m3 aardgas en 13.000.000 kilo aan CO2 besparen.
Fig. 73 6. Wat is het verschil tussen beide verdeelstukken? 7. Teken een verdeelstuk na. 8. Zet pijlen in de buizen in de richting van de warme waterstroom. 9. Wat is de functie van mengklep? 10. Wanneer
Nadere informatieSessie Geothermie; Onze nieuwe bron van energie!
Kennisconferentie Duurzame Ontwikkeling van de Ondergrond Sessie ; Onze nieuwe bron van energie! 1 L. Kramers (TNO) Roelof Migchelsen (Provincie Overijssel) Agenda Wat houdt geothermie in? Even voorstellen:
Nadere informatieOm onze patiënten een duurzame zorg te garanderen.
Om onze patiënten een duurzame zorg te garanderen. Janssen Janssen België maakt deel uit van Janssen Pharmaceutical Companies of Johnson & Johnson (J&J). Kernactiviteiten zijn het creëren, ontwikkelen
Nadere informatieRaadsmemo. Datum: 29 oktober 2013. Gemeenteraad van Hof van Twente. Kopie aan: mr. ing. B.J. Sijbom. Steenkoolgas en schaliegas
Raadsmemo Datum: 29 oktober 2013 Aan: Gemeenteraad van Hof van Twente Kopie aan: Van: Voor informatie: Onderwerp: mr. ing. B.J. Sijbom R. Hazenkamp Steenkoolgas en schaliegas 1. Aanleiding In het vragen
Nadere informatieInformatieavond Geothermie woensdag 6 juni
Informatieavond Geothermie woensdag 6 juni Locatie: De Bolder Aa-landen In het welkomstwoord door Wubbe-Jan Wieske, wijkmanager stadsdeel west, wordt verwezen naar het overleg dat door de gemeente half
Nadere informatieTweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2012 2013 28 982 Liberalisering energiemarkten Nr. 132 BRIEF VAN DE MINISTER VAN ECONOMISCHE ZAKEN Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal
Nadere informatieEindrapportage SEI Aardwarmte Vogelaer B.V.
Eindrapportage SEI Aardwarmte Vogelaer B.V. Opdrachtgever: Adviesbureau: Behandeld door: Aanvraagnummer: Aardwarmte Vogelaer B.V. Harteveldlaan 6 2675 LE HONSELERSDIJK AAB Nederland Horti Business Center
Nadere informatieOpen en gesloten WKO systemen. Open systemen
Open en gesloten WKO systemen Open systemen Een kenmerk van open systemen is dat er grondwater onttrokken en geïnfiltreerd wordt. Er wordt een onderscheid gemaakt tussen doubletsystemen, monobronsystemen
Nadere informatieMijnbouw vergunningverlening
Mijnbouw vergunningverlening Informatiebijeenkomst te Bellingwedde over NAM-locatie Langebrug EZ/directie Energiemarkt Mijnbouwbeleid De ondergrond en zijn schatten zo goed mogelijk benutten. Gas, olie,
Nadere informatieAardwarmte voor de tuinbouw in gemeente Lingewaard
Aardwarmte voor de tuinbouw in gemeente Lingewaard Eerste uitwerking van een mogelijke aanpak (concept) Greenport Arnhem-Nijmegen 1. Inleiding Het gebruik en de productie van warmte en elektriciteit is
Nadere informatieVermilion Oil & Gas Netherlands BV Aardgas productie Oppenhuizen. MFC t Harspit Oppenhuizen 26 mei 2015
Vermilion Oil & Gas Netherlands BV Aardgas productie Oppenhuizen MFC t Harspit Oppenhuizen 26 mei 2015 PROGRAMMA 20.00 uur Opening 20.10 uur Presentatie 21.15 uur Vragen 22.00 uur Afsluiting 2 Inhoud Introductie:
Nadere informatieBasisinformatie aardgaswinning uit schalie in Nederland
Basisinformatie aardgaswinning uit schalie in Nederland H1. Aardgas in Nederland Een Nederlandse energiebron Aardgas is de belangrijkste energiebron van Nederland. Het voorziet in bijna de helft van onze
Nadere informatieOnderzoek naar houding en kennis van Nederlandse burgers ten aanzien van schaliegas
Onderzoek naar houding en kennis van Nederlandse burgers ten aanzien van schaliegas Inhoudsopgave 1. Doelstelling 2. Onderzoeksverantwoording 3. Samenvatting 4. Resultaten 5. Bijlagen (open antwoorden,
Nadere informatieDUTCH SMART THERMAL GRID. Het volledige rapport (eindconcept) en de samenvatting kunnen hier worden gedownload
DUTCH SMART THERMAL GRID Het volledige rapport (eindconcept) en de samenvatting kunnen hier worden gedownload NEDERLAND 2016 Strategie voor de verduurzaming van de warmtevoorziening De Nederlandse energievraag
Nadere informatieEigendom bijvangst koolwaterstoffen bij aardwarmte
(Deze notitie is de integrale versie van de Notitie bijvangst Ministerie EZ van april 2014 en ook onder andere op de site van Platform Geothermie te vinden.) Aanleiding In bijna alle van de tot op heden
Nadere informatieDe Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof AA 's-gravenhage
> Retouradres Postbus 20401 2500 EK Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 2513 AA 's-gravenhage Directoraat-generaal Bezoekadres Bezuidenhoutseweg 73 2594 AC Den Haag
Nadere informatieGeothermie. Wat is Geothermie? 1. Hoe het werkt en hoe veilig het is. 2. Mogelijkheden in de regio Helmond. Flank van de Roerslenk zit onder Helmond
Geothermie Wat is Geothermie? 1. Hoe het werkt en hoe veilig het is 2. Mogelijkheden in de regio Helmond Flank van de Roerslenk zit onder Helmond Er is veel interesse voor energie met een konstante prijs:
Nadere informatieWie, wat, waar, hoe, waarom? Nadere toelichting gestelde eisen aan geothermische operaties
Wie, wat, waar, hoe, waarom? Nadere toelichting gestelde eisen aan geothermische operaties Mara van Eck van der Sluijs Voorlichtingsdag geothermie Wieringermeer, 30 mei 2013 Voor wie is deze presentatie
Nadere informatieWELLERWAARD. Workshop Wellerwaard 05-12-2011. 5 markten: Woningbouw MKB/Industrie Overheid Landbouw Tuinbouw
WELLERWAARD Workshop Wellerwaard 05-12-2011 GEOTHERMIE: ADRI KUYPER ISSO, 23-09-2013 Ekwadraat in het kort 3 vestigingen: Leeuwarden Groningen Arnhem Pijlers: - 28 specialisten - Groene parels - Regisseursrol
Nadere informatieWijziging van de Mijnbouwwet (aanpassing van het vergunningstelsel voor opsporen en winnen van aardwarmte)
Wijziging van de Mijnbouwwet (aanpassing van het vergunningstelsel voor opsporen en winnen van aardwarmte) MEMORIE VAN TOELICHTING Concept d.d. 18 juni 2019 I. ALGEMEEN 1. Doel Dit voorstel tot wijziging
Nadere informatie2. Bij herziening van bestemmingsplannen beschermde maatregelen tegen proefboringen en winning van schaliegas opnemen. F. Buijserd burgemeester
A U, Gemeente Nieuwkoop College van Burgemeester en Wethouders BUI 1111111111 III mui G' 3.1463 nieuwkoop raadsvoorstel portefeuillehouder G.A.H. Eikhuizen opgesteld door Ruimtelijke Ontwikkeling S Grondbedrijf
Nadere informatieNotitie bijvangst koolwaterstoffen bij aardwarmte
Notitie bijvangst koolwaterstoffen bij aardwarmte Aanleiding In bijna alle van de tot op heden in Nederland geboorde aardwarmteputten is naast warm water ook opgelost gas en in een enkel geval olie aangetroffen.
Nadere informatieVermilion Oil & Gas Netherlands BV Aardgasproductie Langezwaag. Langezwaag 21 februari 2012
Vermilion Oil & Gas Netherlands BV Aardgasproductie Langezwaag Langezwaag 21 februari 2012 2 Inhoud presentatie Vermilion Oil & Gas Netherlands BV Terugblik Resultaat proefboring Vervolg Activiteiten (Milieu-)aspecten
Nadere informatieGeothemie. Nieuwe kansen voor het warmtenet
Geothemie Nieuwe kansen voor het warmtenet 06 54268181 1 Accelerate energy innovation Drs. Ronald den Boogert Ronald@inimpact.nl By the implementation of innovative technologies and a close cooperation
Nadere informatieOnderwerp :Besluitvorming en afstemming stedelijk beleid en warmtenet Meerwijk Datum :
Bijlage 1 Onderwerp :Besluitvorming en afstemming stedelijk beleid en warmtenet Meerwijk Datum :15-01-2019 Stedelijk beleid De Energiestrategie voor Haarlem is bijna klaar. Dit onderzoek geeft de oplossingen
Nadere informatieToelichting winningsplan Pieterzijl Oost
Juni 2017 Toelichting winningsplan Pieterzijl Oost Waarom deze toelichting? Het winningsplan Pieterzijl Oost is door NAM ingediend en volgt momenteel de instemmingsprocedure. Met deze toelichting wil NAM
Nadere informatieDatum 18 juni 2018 Betreft Beantwoording vragen naar aanleiding van ontwerpinstemmingsbesluit winningsplan Pieterzijl Oost
> Retouradres Postbus 20401 2500 EK Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 2513 AA DEN HAAG Bezoekadres Bezuidenhoutseweg 73 2594 AC Den Haag Postadres Postbus 20401
Nadere informatieVan Schoonebeek tot schaliegas. Jan Dirk Jansen Leidse Winterlezing Naturalis, 13 december 2015
Van Schoonebeek tot schaliegas Jan Dirk Jansen Leidse Winterlezing Naturalis, 13 december 2015 Aardbevingen in Groningen Van Schoonebeek tot schaliegas Jan Dirk Jansen Leidse Winterlezing Naturalis, 13
Nadere informatieOndergrondse Ruimte in Beeld
Ondergrondse Ruimte in Beeld Op weg naar een onderbouwde beslissing S.F. van Gessel TNO Advisory Group Economic Affairs Bouwstenen Bouwstenen TNO TNO Structuurvisie Structuurvisie Overheid Overheid Realisatie
Nadere informatieStichting Platform Geothermie
Factsheet Diepe Geothermie Definitie en afbakening. Geothermie (of ook wel aardwarmte) is de energie in the vorm van warmte die in de bodem zit opgeslagen. 1. Dit factsheet gaat over diepe geothermie.
Nadere informatie1. Ecologische voetafdruk
2 VW0 THEMA 7 MENS EN MILIEU EXTRA OPDRACHTEN 1. Ecologische voetafdruk In de basisstoffen heb je geleerd dat we voedsel, zuurstof, water, energie en grondstoffen uit ons milieu halen. Ook gebruiken we
Nadere informatieFactsheet Diepe Geothermie
Energiesymposium, 16 oktober 2009, Den Haag s.hagedoorn@ecofys.com Factsheet Diepe Geothermie Algemene kenmerken diepe geothermie Geothermie (of aardwarmte) maakt gebruik van de temperatuurtoename met
Nadere informatieUltradiepe geothermie voor de industrie GEO XL. 12 september 2017 Egbert Klop
Ultradiepe geothermie voor de industrie GEO XL 12 september 2017 Egbert Klop Inhoud Het wat van ultradiepe geothermie Het waarom van ultradiepe geothermie voor de industrie Het hoe van het GEO XL-concept
Nadere informatieBijlage 1: Kaart Aanwijzing Interferentiegebied
Bijlage 1: Kaart Aanwijzing Interferentiegebied Toelichting Algemeen Artikel 1 Begripsomschrijving Op 1 juli 2013 treedt het Besluit bodemenergiesystemen in werking. Het besluit bevat regels over het installeren
Nadere informatieDat kan beter vmbo-kgt34. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie.
Auteur VO-content Laatst gewijzigd Licentie Webadres 25 August 2016 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie http://maken.wikiwijs.nl/82623 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijsleermiddelenplein. Wikiwijsleermiddelenplein
Nadere informatieDatum 26 januari 2017 Betreft Beantwoording vragen over de plannen van NAM om de put Vries-10 in Assen op te starten
> Retouradres Postbus 20401 2500 EK Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 2513 AA DEN HAAG Directoraat-generaal Bezoekadres Bezuidenhoutseweg 73 2594 AC Den Haag Postadres
Nadere informatieVertrouwen in Eigen Kunnen
Vertrouwen in Eigen Kunnen Monument Dit is het Staatsolie monument dat staat bij het hoofdkantoor op Flora. Het is onthuld op 13 december 2005 bij de 25 ste verjaardag van Staatsolie. Dit monument laat
Nadere informatieDiepe geothermie Nationaal Onderzoek Programma Geothermie (NOPG) Waarom geothermie en waarom het NOPG?
Diepe geothermie Nationaal Onderzoek Programma Geothermie (NOPG) Breed inzetbare goedkope duurzame energie Waarom geothermie en waarom het NOPG? In geothermie worden meerdere toepassingen onderscheiden
Nadere informatieRAADSINFORMATIEBRIEF met beantwoording artikel 40 vragen 15R gemeente WOERDEN
RAADSINFORMATIEBRIEF met beantwoording artikel 40 vragen 15R.00160 gemeente WOERDEN Van: college van burgemeester en wethouders Datum : 17 maart 2015 Portefeuillehouder(s) : wethouder De Weger Portefeuille(s)
Nadere informatieAanleiding en planning
Aanleiding en planning AkzoNobel wint sinds 1933 zout in het huidige gebied Winbare reserves in het huidige gebied beginnen na 80 jaar zoutwinning uitgeput te raken Nieuw boorterrein in Haaksbergen om
Nadere informatieHet technische rendement van zonnepanelen Opdracht 2.5 Warmteopslag Aquifer, WKO Ondergrondse warmte en koudeopslag
van de stroomkosten en een actuele rentestand. Zo kunt u de juiste keuze of u wilt investeren in zonnepanelen. Lees meer informatie over de Standaard Rekenmethode. Het technische rendement van zonnepanelen
Nadere informatieLeeswijzer Actualisatie Winningsplan Bergen II
Leeswijzer Actualisatie Winningsplan Bergen II Oktober 2017 Inhoud 1. TAQA in de regio Alkmaar... 2 2. Winning aardgas sinds 1972: het winningsplan... 2 3. Trillingen... 3 4. Bodemdaling... 4 5. Overige
Nadere informatieDe meest optimale installatie is een zuinige installatie. Daarvoor dienen 3 componenten goed op elkaar te worden afgesteld:
Besteco wil aan de hand van een korte, eenvoudige uitleg algemene informatie verstrekken omtrent warmtepompinstallaties en waar de aandachtspunten liggen. De meest optimale installatie is een zuinige installatie.
Nadere informatieLimburgse aardwarmte stuit op breuklijnen en strenge toezichthouder
Limburgse aardwarmte stuit op breuklijnen en strenge toezichthouder Het Financieele Dagblad Carel Grol Gisteren Tekst Krant! " 18 reacties # $ ENERGIE Limburgse aardwarmte stuit op breuklijnen en strenge
Nadere informatieLes Ons gas raakt op
LESSENSERIE ENERGIETRANSITIE Les Ons gas raakt op Werkblad Les Ons gas raakt op Werkblad Aardgas bij Slochteren In 1959 deed de Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM) in opdracht van de regering een proefboring
Nadere informatieRegionale studie aardwarmtepotentie provincie Limburg
TNO-rapport Regionale studie aardwarmtepotentie provincie Limburg Princetonlaan 6 3584 CB Utrecht Postbus 80015 3508 TA Utrecht www.tno.nl T +31 88 866 42 56 F +31 88 866 44 75 infodesk@tno.nl Datum 18
Nadere informatieLes 1 Ontstaan aardgas
Les 1 Ontstaan aardgas In 1959 werd onder het land van boer Boon in de buurt van Slochteren gas ontdekt. Het bleek één van de grootste gasvelden van de wereld te zijn! Hoe is dat gas in de boden van Nederland
Nadere informatieInleiding. Bijlage 1. Factsheets Inhoudsopgave
Bijlage 1. Factsheets Inhoudsopgave Inleiding... 0 1. WKO: Gesloten systemen... 2 2. WKO: Open systemen... 4 3. Hoge temperatuuropslag (HTO)... 8 4. Geothermie: warmtewinning en elektriciteitsproductie...
Nadere informatieWinningsplannen Opeinde en Opeinde-Zuid/Middelburen
Winningsplannen Opeinde en Opeinde-Zuid/Middelburen Geografische ligging Winningsplannen Opeinde en Opeinde-Zuid/Middelburen Algemeen De winningsplannen zijn beide geactualiseerd om verschillende redenen:
Nadere informatieVermilion Informatieavond aardgasproductie Langezwaag
Vermilion Informatieavond aardgasproductie Langezwaag Datum: 27 Januari 2015 Plaats: Café De Knyp, De Knipe Inleiding De informatieavond vond plaats in het café De Knyp te De Knipe. De avond werd geopend
Nadere informatieSPREKER DR. HENK DUYVERMAN, DIRECTEUR CUADRILLA
SPREKER DR. HENK DUYVERMAN, DIRECTEUR CUADRILLA PROFIEL CUADRILLA Belangen in Engeland, Nederland en Polen Specialist in boren naar schaliegas 200 jaar ervaring State of the art apparatuur Start met boren
Nadere informatieAardwarmteproject Koekoekspolder
Openbaar eindrapport Aardwarmteproject Koekoekspolder Eigen duurzame energie door samenwerking Contactgegevens: Aardwarmteproject Koekoekspolder T.a.v. R. Vorage p/a Hartogsweg 6 8271 PE IJsselmuiden Nederland
Nadere informatieAardwarmte / Luchtwarmte
2015 Aardwarmte / Luchtwarmte Verdiepende opdracht Inleiding; In dit onderdeel kun je meer leren over het onderwerp Aardwarmte/Luchtwarmte. Pagina 1 Inhoud 1.Aardwarmte / luchtwarmte...3 1.1 Doel van de
Nadere informatieInfomoment Schaliegas 16 juni 2014
Infomoment Schaliegas 16 juni 2014 Infomoment schaliegas Agenda Inleiding Wat is schaliegas? Wat is mogelijke impact bij opsporing en winning? Standpunt ikv. Limburg gaat klimaatneutraal Het Nederlands
Nadere informatieIk ben als bestuurder in deze provincie bijzonder geïnteresseerd in de kansen van nieuwe energie voor onze kenniseconomie.
Welkomstwoord van Jan Franssen, Commissaris van de Koningin in Zuid-Holland, bij het Lustrumcongres 'Geothermal Heat is Cool' van het Platform Geothermie, Den Haag, 24 oktober 2012 ---------------------------------------------------------------------------------
Nadere informatieWordt (diepe) geothermie de nieuwe energiebron voor datacenters? Strukton Worksphere Raymond van den Tempel
Wordt (diepe) geothermie de nieuwe energiebron voor datacenters? Strukton Worksphere Raymond van den Tempel Deze lezing wordt u aangeboden door Introductie Strukton STRUKTON GROEP Strukton Rail Strukton
Nadere informatieRAADSINFORMATIEBRIEF Oudewater 19R.00512
RAADSINFORMATIEBRIEF Oudewater 19R.00512 Van : College van burgemeester en wethouders Datum : 12 juni 2019 Portefeuillehouder(s) : Portefeuille(s) : Bas Lont Contactpersoon : A. Berkheij Tel.nr. : 8910
Nadere informatieDatum 13 juli 2015 Betreft Beantwoording vragen en commissieverzoek over productiewaterinjectie
> Retouradres Postbus 20401 2500 EK Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 2513 AA s-gravenhage Directoraat-generaal Bezoekadres Bezuidenhoutseweg 73 2594 AC Den Haag
Nadere informatieGASWINNING IN STEENWIJKERLAND
GASWINNING IN STEENWIJKERLAND Geothermie in Luttelgeest 12 juni 2018 ONDERDELEN Introductie Omgevingsdienst Aanleiding presentatie Gaswinning en procedures Gaswinning Wanneperveen Gaswinning Eesveen Geothermie
Nadere informatieDatum 15 mei 2017 Betreft Beantwoording vragen over de informatievoorziening over de gasboring in Heerenveen
> Retouradres Postbus 20401 2500 EK Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten Generaal Binnenhof 4 2513 AA DEN HAAG Directoraat-generaal Bezoekadres Bezuidenhoutseweg 73 2594 AC Den Haag Postadres
Nadere informatieGrondwater en ondergrond: een afweging waard!
Grondwater en ondergrond: een afweging waard! Douwe Jonkers plv programmamanager Bodem en Ondergrond Symposium De waarde van grondwater, 23 september 2015 Maatschappelijk belang Meer maatschappelijke aandacht
Nadere informatieMonitoring waterinjectie Borgsweer jaarrapportage 2015
Monitoring waterinjectie Borgsweer jaarrapportage 2015 kenmerk EP201602200675 d.d. 31 maart 2016 Dit rapport geeft invulling aan de rapportage-eisen uit de volgende vergunningen: - Milieuvergunning Borgsweer
Nadere informatieAlleen Ga Je Sneller, Samen Kom je verder. Duurzame. warmte GREENHOUSE GEO POWER. www.greenhousegeopower.nl
Alleen Ga Je Sneller, Samen Kom je verder Duurzame warmte GREENHOUSE GEO POWER www.greenhousegeopower.nl INLEIDING Inleiding Komkommers telen met aardwarmte Komkommers telen met warmte die diep in de aarde
Nadere informatie2500 EK Den Haag. Middenmeer, brief EZ DAGO SPG.docx Aanpassing wettelijke kaders aardwarmte. Geachte heer Smallenbroek,
DAGO Agriport 109 1775 TA Postbus 23 1775 ZG Middenmeer, Nederland KvK Noord-West Holland 61039748 BTW nummer: NL 85 41 77 449 B01 Bank: NL 76 RABO 01882492 06 BIC-code RABONL2U info@dago.nu +31 88 0307063
Nadere informatieBaas in eigen Bodem? Green Spread, september 2010
Baas in eigen Bodem? Green Spread, september 2010 Aardwarmte in Nederland Aardwarmte (geothermie) is de warmte die in de aardkorst zit gevangen. In de bovenste meters van de aardkorst heeft de temperatuur
Nadere informatieOndergrondse opslag van aardgas. Locaties Grijpskerk en Langelo
Ondergrondse opslag van aardgas Locaties Grijpskerk en Langelo Ondergrondse opslag van aardgas Elke dag voldoende aardgas voor iedereen. Het lijkt de normaalste zaak van de wereld, maar dat is het niet.
Nadere informatieagendapunt 3.a.2 Aan College van Dijkgraaf en Hoogheemraden CONSULTATIE SCHALIEGAS Datum 19 maart 2013 Afstemming Bijlagen 1 Zaaknummer 31334
agendapunt 3.a.2 1051369 Aan College van Dijkgraaf en Hoogheemraden CONSULTATIE SCHALIEGAS Portefeuillehouder Berg, A. van den Datum 19 maart 2013 Aard bespreking Besluitvormend Afstemming Bijlagen 1 Zaaknummer
Nadere informatieVermilion Oil & Gas Netherlands BV Uitbreiding productie Langezwaag. De Knipe 27 januari 2015
Vermilion Oil & Gas Netherlands BV Uitbreiding productie Langezwaag De Knipe 27 januari 2015 Inhoud Introductie: wie zijn we en wat doen we Markt: aardgas in Nederland Locatie Langezwaag Ligging Productie
Nadere informatieLEZING SCHALIEGAS,NEW EMMERGY, EMMEN, HENK DUYVERMAN, CUADRILLA NL
LEZING SCHALIEGAS,NEW EMMERGY, EMMEN,30.10.2013 HENK DUYVERMAN, CUADRILLA NL IN HET NIEUWS!! IN HET NIEUWS!!! PROFIEL CUADRILLA Belangen in Engeland, Nederland en Polen Specialist in boren naar schaliegas
Nadere informatieVermilion Oil & Gas Netherlands BV Uitbreiding productie Langezwaag. De Knipe 27 januari 2015
Vermilion Oil & Gas Netherlands BV Uitbreiding productie Langezwaag De Knipe 27 januari 2015 Inhoud Introductie: wie zijn we en wat doen we Markt: aardgas in Nederland Locatie Langezwaag Ligging Productie
Nadere informatieDat leidt ertoe dat het gesteente als het ware iets in elkaar wordt gedrukt. Bodemdaling treedt heel geleidelijk en over een lange periode op.
Bodemdaling Vraag: Er wordt voor de omgeving van de boring een te verwachten bodemdaling afgegeven van maximaal enkele centimeters. Bij een andere locatie van Vermilion in de omgeving is de bodemdaling
Nadere informatieDatum 5 februari 2019 Betreft Vragen naar aanleiding van het bericht 'Schadelijke lekkage dreigt bij duurzame aardwarmte'
> Retouradres Postbus 20401 2500 EK Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 2513 AA DEN HAAG Bezoekadres Bezuidenhoutseweg 73 2594 AC Den Haag Postadres Postbus 20401
Nadere informatieMogelijke rol van Warmterotonde in Zuid-Holland
AAN: Themagroep Energie van PvdA Duurzaam VAN: Oscar Menger, Henk Heijkers en Maarten de Groot DATUM: maart 2018 Mogelijke rol van Warmterotonde in Zuid-Holland 1 Inleiding Veel Z-Hollandse gemeenten kunnen
Nadere informatieToepassing van wet- en regelgeving voor de diepe ondergrond
Toepassing van wet- en regelgeving voor de diepe ondergrond Pieter Jongerius De Mijnbouwwet 2 1 De Mijnbouwwet Invloedssfeer Wat is de diepe ondergrond? 100 m 500 m ~ 5 km 3 De Mijnbouwwet Vergunningen
Nadere informatieKansen voor ondiepe geothermie
Kansen voor ondiepe geothermie Ondiepe Geothermie Onttrekken van aardwarmte uit ondiepe formaties Diepte tot circa 1.250 meter Temperatuur 15 tot 45 C Technologie Dieptes (m) Gebruikelijke toepassing WKO
Nadere informatieOnderwerp: Beantwoording van de schriftelijke vragen van het raadslid A. Bonte (GroenLinks) over schaliegas.
Rotterdam, 5 november 2013. Onderwerp: Beantwoording van de schriftelijke vragen van het raadslid A. Bonte (GroenLinks) over schaliegas. Aan de Gemeenteraad. Op 4 oktober 2013 stelde het raadslid A. Bonte
Nadere informatieMeer (dan) warmte onder Delft
MV KIVI Caspar lezing 2012: Meer (dan) warmte onder Delft Chris den Boer Stichting Delft Aardwarmte Project 25 April, 2012 DAP 3-O s bijvangst Injectiviteit Introductie stichting DAP Opgericht door Mijnbouw
Nadere informatieSchaliegas in Europa. Ideeën over de haalbaarheid van deze onconventionele energiebron
Schaliegas in Europa Ideeën over de haalbaarheid van deze onconventionele energiebron Agenda Introductie schaliegas Wat is het eigenlijk & hoe wordt het gewonnen Wat zijn de risico s De Schaliegas Revolutie
Nadere informatieOlie, gas en aardwarmte in Nederland Aanvragen voor vergunningen voor opsporing en winning
Olie, gas en aardwarmte in Nederland Aanvragen voor vergunningen voor opsporing en winning Voor het opsporen en winnen van delfstoffen of aardwarmte is een daartoe strekkende vergunning nodig van de Minister
Nadere informatieNotitie. 1. Inleiding
Installect Rozenstraat 11 7223 KA Baak www.installect.nl W.H. Bruil T 0575 441187 wbruil@installect.nl Notitie Project : Sanquin Amsterdam Onderwerp : aanmeldingsnotitie voor de m.e.r.-beoordelingsplicht
Nadere informatieGeothermie en stimuleren
Geothermie en stimuleren Waarom gebruiken we geothermie? In onze ondergrond neemt de temperatuur per kilometer diepte toe met ruim 30 C. Zo is het op één kilometer diepte ongeveer 40 C en op twee kilometer
Nadere informatieVerwarmen zonder aardgas en met lagere energielasten voor bewoners in Paddepoel, Selwerd, Zernike en Vinkhuizen.
Nov. 2015 Nr. 1 Verwarmen zonder aardgas en met lagere energielasten voor bewoners in Paddepoel, Selwerd, Zernike en Vinkhuizen. Lees meer over het plan van duurzaam verwarmen in uw wijk. Op de hoogte
Nadere informatiepartners partners Aardwarmte Den Haag Zuid-West Het project Aardwarmte Den Haag Zuid-West basis in de nieuwe organisatie Aardwarmte
Het project is een initiatief van de volgende zes partijen. Deze zes partners participeren op gelijkwaardige basis in de nieuwe organisatie Aardwarmte Den Haag VOF die de realisatie en exploitatie van
Nadere informatie