JAARVERSLAG2010. Adviescommissie Seniorenbeleid Maastricht

Transcriptie

1 JAARVERSLAG2010 Adviescommissie Seniorenbeleid Maastricht

2 SAMENSTELLING. De Adviescommissie Seniorenbeleid Maastricht (ASM) telt 9 leden en wordt voor een periode van 4 jaren benoemd door het college van burgemeester & wethouders van Maastricht. Herbenoeming voor één periode is mogelijk. Alle leden zijn benoemd op persoonlijke titel en niet namens een instantie of organisatie en dienen te voldoen aan een van tevoren opgestelde profielschets. De Adviescommissie behartigt geen individuele belangen. In 2010 was de samenstelling als volgt: Jean Aussems, Tilly te Boekhorst vicevoorzitter, Bert Notermans, Johan Smit, Trudy Teunissen, Marleen Thissen secretaris, Gerard van der Velde voorzitter, Alice Wijler en nieuwkomer - Jos van der Pas. Ambtelijke ondersteuning krijgt de Adviescommissie van Hans Wintraecken. De aandachtspunten wonen, welzijn en zorg zijn onder een drietal werkgroepen verdeeld. 1

3 TAKEN EN WERKWIJZE. De Adviescommissie adviseert het college van b&w van Maastricht -voornamelijk schriftelijk - gevraagd en ongevraagd over onderwerpen die van belang zijn voor senioren, vooral rondom de thema s wonen, welzijn en zorg. In 2010 vergaderde de ASM 10 keer en al deze vergaderingen waren openbaar en konden door geïnteresseerden als toehoorder worden bijgewoond. Eenmaal kwam de ASM voor een studieochtend in het kader van armoede onder ouderen in Vaeshartelt bijeen. In zowel de stadskrant de Ster als op de site van de ASM worden de ASMvergaderingen aangekondigd. De Adviescommissie richt zich op de belangen van alle senioren. Wij willen een bijdrage leveren aan het creëren van een voor ouderen in Maastricht zo optimaal mogelijk leefklimaat door te streven naar: o het in beeld blijven van de positie van senioren; o het op peil blijven van het aanbod qua hulp- en dienstverlening; o dat de politiek niet alleen oog heeft voor de toename van uitgaven van voorzieningen voor senioren, maar ook oog heeft voor de bijdrage die senioren als ervaringsdeskundigen en vrijwilligers aan de maatschappij leveren; o dat cliënten en bewoners van verzorgings- en verpleegtehuizen via cliëntenraden invloed kunnen uitoefenen op de gang van zaken in genoemde instellingen. Om de belangrijkste taak het adviseren van B&W goed te kunnen uitvoeren is het noodzakelijk om het landelijke, provinciale en gemeentelijke seniorenbeleid te volgen. Voor een goed en kritisch begrip van het seniorenbeleid dat noodzakelijk is ter onderbouwing van het advieswerk, hebben de leden zich op de hoogte gesteld van allerlei maatschappelijke omstandigheden en ontwikkelingen rondom seniorenbeleid, van landelijk tot wijk/buurtniveau. KADERNOTA SENIORENBELEID. In de afgelopen jaren heeft de Adviescommissie bij herhaling tevergeefs bij B&W aan gedrongen op een kaderstellende nota over het seniorenbeleid. Op basis van een dergelijke nota is de ASM beter in staat een planning van haar werkzaamheden op te stellen. De ASM wil graag proactief bezig zijn ter ondersteuning van het beleid van het college de reden voor de instelling van deze adviescommissie. Het door de ASM opgestelde beleidsplan en het jaarplan 2010 zijn vooral gebaseerd op de in 2007 door B&W aan de ASM gezonden notitie: overzicht actuele thema s betreffende ouderenbeleid. Deze notitie is het gemeentelijke antwoord op onze vraag naar een kadernotitie seniorenbeleid Maastricht. Wij hebben er vruchtbaar gebruik van gemaakt bij onze discussie over het beleids- en werkplan. Met groot genoegen constateerde de ASM dat in het Bestuursakkoord van 26 maart 2010 onder punt 2 Coalitieprogramma vijf punten worden vermeld, met als derde: een integraal en vernieuwend jongeren- en ouderenbeleid. Wij hebben daar hoge verwachtingen van en zullen onze inbreng bij het vormgeven ervan graag leveren. 2

4 BELEIDSPLAN De ASM heeft het uitgangspunt van het gemeentelijk ouderenbeleid (tevens landelijk) als politiek vaststaand feit, als leidraad: Ouderen moeten zo lang mogelijk zelfstandig kunnen wonen in hun vertrouwde omgeving en regie blijven kunnen voeren over hun eigen leven. Tevens moeten zij volwaardig kunnen meedoen in de samenleving, ondanks eventuele beperkingen. Drie thema s zijn voor het gemeentelijk ouderenbeleid leidend: 1. Participatie. 2. Extramuralisering en vermaatschappelijking van de zorg. 3. Armoede als financieel én sociaal vraagstuk. Eerder al stelde de commissie vast dat uitwerking van de drie thema s tot overlap van onderscheiden deelaspecten leidt. Om deze reden is er voor gekozen om het oog gericht te houden op het volgen van deze drie thema s, maar de deelaspecten in ons beleids- en werkplan te benoemen, uit te werken en te prioriteren mede rekening houdend met de beleidsplanning van het college. Daarom is de beoogde integrale aanpak zo van belang. WERKPLAN 2010 Het werkplan geeft aan welke thema s in dat jaar worden opgepakt, uitgewerkt en uiteindelijk leidend tot een (on)gevraagd advies aan het college. Voor 2010 waren dit: 1. Uitbrengen van door het college gevraagde adviezen. Over 2010 ontving de Adviescommissie welgeteld één verzoek om advies, t.w. advies over de (deels gewijzigde) beleidsvoorstellen individuele voorzieningen in het kader van de Wmo. Vastgesteld wordt dat 2010 een beleidsarm jaar was als gevolg van verkiezingen in het voorjaar en politieke onrust in het najaar. 2. Follow up één- loketfunctie op basis van het door de ASM in april 2007 uitgebrachte ongevraagd advies. 3. Follow up focus op eenzaamheid op basis van het door de ASM in augustus 2008 uitgebrachte ongevraagd advies. Vooral het mede naar aanleiding van het advies gestarte project Community aanpak eenzaamheid door Gemeente, Trajekt en GGD in Heugemerveld en Caberg- Malpertuis. 4. Follow up focus op wonen met service in Maastricht op basis van het door de ASM in december 2009 uitgebrachte ongevraagd advies. De ASM verwachtte een forse impact van het advies bij de verdere beleidsontwikkeling ter zake het beleidsterrein wonen, welzijn en zorg en de in voorbereiding zijnde nieuwe woonvisie voor de stad Maastricht. Dit door bijvoorbeeld een te houden expertmeeting onder verantwoordelijkheid van de Gemeente Maastricht. 5. Het uitbrengen van een ongevraagd advies over armoedebeleid Gemeente Maastricht. Zie verderop in dit jaarverslag. ONZE ADVIEZEN Zoals al opgemerkt was 2010 een verkiezingsjaar dat gekenmerkt kan worden als een beleidsarm jaar. Dit gegeven heeft zich laten vertalen in slechts één advies in mei over de inspraak op de (deels gewijzigde) beleidsvoorstellen individuele voorzieningen in het kader van de Wmo. In een in 2009 afgegeven advies ten aanzien van een voorstel over de individuele voorzieningen Wmo wees de Adviescommissie het college op 2 relevante door het college gehanteerde beleidsuitgangs-punten de Wmo betreffende de budgettaire neutraliteit én de sterkste schouders. 3

5 Het college ging destijds niet in op deze door de ASM gestelde punten. In het Coalitieakkoord van maart 2010 spreekt het college zich uit over het niet ter discussie staan van het kwaliteitsniveau van de Wmo en ook weer sterkste schouders! Minder duidelijk was of b&w ook het uitgangspunt zo lang mogelijk leven in het eigen huis en de eigen omgeving handhaafde. De Adviescommissie las dit impliciet wel en wees het college hierbij op de consequenties van dit uitgangspunt. In dat kader heeft de ASM vanuit de door het college aan de Adviescommissie verstrekte opdracht de focus vooral gericht op de gevolgen van de beleidsvoorstellen voor onze doelgroep, 55+. Ten aanzien van de door het college gehanteerde beleidsuitgangspunten: Wmo budgettair neutraal: opnieuw wees de Adviescommissie op de onhoudbaarheid van dit uitgangspunt. Het college werd geadviseerd niet langer het (loze) uitgangspunt van budgettaire neutraliteit te hanteren waarbij de uitgaven gelijk blijven aan de inkomsten, maar te accepteren dat Wmo voorzieningen concurreren met alle andere onderdelen van de gemeentelijke begroting. Met inbegrip van de nodige aanpassingen geldt dit straks ook voor de verdere overheveling van AWBZ taken. Er zullen door de gemeenteraad keuzes moeten worden gemaakt (bv. Wmo versus Belvedère, Maastricht Culturele hoofdstad ), zeker tegen het licht van verdergaande vergrijzing en daarmee samenhangende kostenstijgingen. In het coalitieakkoord staat dat het college de stijging als gevolg van de vergrijzing door middel van meer efficiency wil opvangen en zo het absolute bedrag aan de Wmo te besteden gelijk wil houden en mocht een eigen bijdrage onvermijdelijk zijn, dan nooit ten koste van de zwakkere: de sterkste schouders dragen de zwaarste lasten, en de laagste inkomens het meest worden ontzien. De ASM adviseerde het college het principe van sterkste schouders in de uitvoering te evalueren en waar nodig meteen terug te draaien. Naar de mening van de commissie is het risico groot dat mensen door de extra eigen bijdragen niet tot aanvragen overgaan hetgeen tot situaties kan leiden die niemand wenselijk acht. Ook kan het zijn dat zogenaamd sterke schouders langzaam doorbuigen in stille armoede. Verder adviseerde de ASM ten aanzien van de inkomensgrens bij alle voorzieningen een regeling te ontwerpen die voor gebruikers inzichtelijk is, die gebruikers stimuleert tot maatschappelijk participeren. Bij uitvoering van wat nu voorligt is monitoring en evaluatie van het grootste belang. Verder adviseerde de ASM twee rolstoelen in beheer bij de Nederlandse Gehandicapten Sportstichting Maastricht te plaatsen en te onderzoeken welke rol de MTB zou kunnen vervullen als verdeelcentrum en als reparateur bij hergebruik. Het voorstel van het college betreffende het invoeren van een inkomensafhankelijke eigen bijdrage in de vervoers- en woonvoorzieningen onderschreven wij omdat dit voorstel tot rechtsgelijkheid leidt. 4

6 BEZUINIGINGEN. De ASM heeft (middels een ongevraagd advies) b&w laten weten begrip te hebben voor de zware opgave waar het college in de komende jaren voor staat. Zwaar vanwege enerzijds het realiseren van forse bezuinigingen en anderzijds met het uitvoeren van ambities. Met het oog daarop heeft de ASM zich genoodzaakt gevoeld om, gebaseerd op de nota Krachten Bundelen - plan van aanpak heroverwegingen enige punten onder de aandacht van het college te brengen die van invloed zijn op senioren in Maastricht. Het college wil de eigen verantwoordelijkheid stimuleren met bescherming van mensen in een kwetsbare positie. Om hen toe te rusten om maatschappelijk te participeren worden daartoe bepaalde budgetten ontzien. De Adviescommissie heeft aangegeven dat toerusten vooral betekent dat mensen worden ondersteund en begeleid, soms ook opgeleid en dat zal een goed doordacht plan van aanpak eisen waaraan een prijskaartje hangt. De Adviescommissie onderschrijft het uitgangspunt van het college dat alle inspanningen zijn gericht op een verbetering van de leefbaarheid in de buurten. Het college gaat er immers van uit dat mensen zo lang mogelijk in hun eigen omgeving willen en kunnen blijven wonen. Vervolgens stelt de ASM vast dat het college een aantal probleempunten benoemt dat niet overeenkomt met de leefbaarheid in de buurten. De ASM heeft daar in zijn (ongevraagde) adviezen aandacht voor gevraagd (zie ook onze website: ), onder meer: - Focus op Wonen met zorg en welzijn in Maastricht van 9 december 2009, waarin wij de positie van de oudere in deze stad beschouwen tegen het licht van wat daar nog aan verbeterd kan worden, vooral met het oog op de in ontwikkeling zijnde woonvisie. Het advies is sterk gericht op de leefbaarheid in buurten en wat daaraan nog ontbreekt. - Focus op eenzaamheid in Maastricht van 5 september Er lopen nu in twee buurten projecten en er wordt op gerekend dat gezien het belang voor de leefbaarheid, de uitkomsten tot uitbreiding naar de overige buurten zullen leiden. - Eén loketfunctie van 20 april Wij constateren daarin dat buurten een goed geoutilleerd loket node missen. In het coalitieakkoord heeft het college onze wens gehonoreerd te komen tot een integraal ouderenbeleid voor Maastricht. Daarin passen eerder genoemde punten, maar ook armoedebeleid, bereikbare zorg voor ouderen, veiligheid en bewegen. Conform het beleidsplan en jaarplan 2010 van de ASM is begin 2010 gestart met het oppakken van het thema armoede en ouderen met als uiteindelijk resultaat het afgeven van een ongevraagd advies over dit thema. Armoede en ouderen past in het uitgangspunt zo lang mogelijk zelfstandig wonen in de eigen wijk/buurt en moet eveneens gezien worden in samenhang met de eerder uitgebrachte adviezen over de één-loketfunctie, eenzaamheid, wonen met service(zorg en welzijn). In het voorjaar stelde de Adviescommissie vast dat een vergelijkbaar initiatief door de provinciale Stichting de Pijler én de gemeente Maastricht, was gestart. Om dit initiatief alle kansen te geven en niet het risico te lopen dat bepaalde instellingen/personen twee keer over het hetzelfde werden 5

7 geïnterviewd, besloot de ASM om het gemeentelijke onderzoek voorrang te geven en nauwgezet te volgen. Het eigen onderzoek naar armoede en ouderen werd in afwachting van het resultaat van het gemeentelijke initiatief, in tijd naar voren geschoven. Naar verwachting zal in februari 2011 een rapportage uitgebracht worden van het gemeentelijke onderzoek. SAMENWERKING EN OVERLEG Er is weinig verbeelding nodig om vast te stellen dat de problematiek van de ouderen complex is. Om de adviserende taak zo goed mogelijk te kunnen uitvoeren en bij te dragen aan een oplossing van complexe vraagstukken, is samenwerking onontbeerlijk. Samenwerking laat zich vertalen in: overleg voeren met bijvoorbeeld belangenbehartigers, politici, ambtenaren en deskundigen; de Adviescommissie vertegenwoordigen in overlegorganen; het inwinnen van adviezen bij deskundigen, ambtenaren, politici, belangenbehartigers. De behartiging van ouderenbelangen vormt de verbinding met een groot aantal partners. In 2010 voerde de Adviescommissie overleg met verschillende gemeentelijke commissies, werkgroepen en organisaties als de Stichting Seniorenpresentatie/ KENNISCENTRUM EMANCIPATIE MAAS- TRICHT. Een jurist van Boels, Zander Advocaten heeft de Adviescommissie geïnformeerd over Privacy & veiligheid ouderen. Verder hebben diverse beleidsmedewerkers van de gemeente Maastricht de ASM ter zake planning van beleid en onze adviesvoorbereiding en over een breed aantal onderwerpen geïnformeerd. Vanzelfsprekend werd ook kennisgemaakt met de wethouders Mieke Damsma en André Willems. Ook was de Adviescommissie vertegenwoordigd in de Klankbordgroep Wmo en het project (G)OUD en werd periodiek afstemmingsoverleg vooral met de Wmo-raad gevoerd. PLANNING wordt het jaar van het integraal ouderenbeleid. De Adviescommissie is gaarne bereid om mede vorm te geven aan de implementatie van integraal ouderenbeleid in het beleid van de Gemeente Maastricht, zie ook coalitieakkoord maart Tegelijk willen wij een bijdrage leveren aan het formuleren van een visie op levensloopbenadering in relatie tot het ouderenbeleid. Welke positie neemt de oudere in, nu en in de toekomst. 6

8 2010 HET JAAR VAN POLITIEKE RIMPELS IN DE MAASTRICHTSE VIJVER. Het werk van de Adviescommissie Seniorenbeleid Maastricht (ASM) is in 2010 in hoge mate beïnvloed door de beroering in de Maastrichtse gemeentepolitiek: vertrek burgemeester Leers, een betrekkelijk langdurige interim-periode van burgemeester Mans, gemeenteraadsverkiezingen in maart, coalitiebesprekingen, een college met zes wethouders en daarom niet op alle punten een even heldere portefeuilleverdeling, de val van wethouder Winants, een nieuwe coalitie met een nieuwe portefeuilleverdeling en het aantreden van burgemeester Hoes. In een paar regels is nuchter opgesomd wat de werkelijkheid van 2010 was. In de sfeer van beleidsvoorbereiding, besluitvorming en uitvoering stond alles op een wel heel laag pitje. Dit laat zich het beste meten aan de hand van het aantal door B&W aan ons en de andere Adviescommissies gevraagde adviezen: welgeteld één over de individuele voorzieningen in het kader van de Wmo. Wij zien echter door een samenloop van omstandigheden lokaal, regionaal, landelijk en internationaal op veel punten een noodzaak te komen tot beleid en besluiten: Belvedère, Maastricht culturele hoofdstad, de Wmo als volwaardig begrotingsonderdeel (geen budgettaire neutraliteit), een nieuwe woonvisie voor de stad, mede in relatie tot de te verwachten krimp en een behoefte aan andersoortige huisvesting, Maastricht armoedevrij, Maastricht kennisstad met ontwikkeling van een sciencecampus, en zie de beide coalitieakkoorden: een integraal seniorenbeleid voor Maastricht. Als Adviescommissie hebben wij in 2010 desondanks veel tijd besteed aan de nadere uitwerking van ons advies focus op wonen met service(zorg en welzijn), ambtelijk en politiek. Zo ook met betrekking tot ons advies focus op eenzaamheid, dat heeft geleid tot de start van twee buurtprojecten gericht op participatie. En 2010 was het jaar van de armoede. Wij hebben een start gemaakt met een evaluatie van het beleid en de uitvoering van dit zo belangrijke thema in Maastricht. Ten slotte zijn wij gestart werk te maken van de uitwerking van het thema integraal ouderenbeleid. Dat reikt verder dan de grenzen van de Wmo. Wij willen toe naar een toekomstbestendig beleid, waarin wordt vastgelegd wat bijvoorbeeld de nu veertigjarigen verwachten als ze tot de ouderen gaan horen. Graag wil ik iedereen die een bijdrage heeft geleverd aan ons werk, leden, ambtelijk ondersteuner, gesprekspartners in de stad, ambtenaren en politici, hartelijk danken. De personele samenstelling is in 2010 gewijzigd. Jos van der Pas kwam de gelederen versterken. Eind van het jaar namen we afscheid van Trudy Teunissen. Zij bereikte het eind van haar zittingsperiode. Zij heeft vanuit haar achtergrond in dorps- en buurtraden een grote inbreng gehad. Bert Notermans, pas aangetreden, is verhuisd en laat, hoewel kort in ons midden, een groot gat vallen op het terrein van de volkshuisvesting. Begin januari 2011 bereikte ons het droeve bericht dat ons lid Alice Wijler was overleden. Zij heeft binnen ASM en daarbuiten haar sporen verdiend op veel plaatsen in de ouderen- en gehandicaptenzorg en als gemeenteraadslid. Wij zijn Trudy, Bert en Alice heel veel dank verschuldigd. Gerard van der Velde, voorzitter