Een uitgave van de Vlaamse Bergsport- en Speleologiefederatie

Transcriptie

1 Een uitgave van de Vlaamse Bergsport- en Speleologiefederatie

2

3 Tactiek bij het alpine rotsklimmen Met tactiek bij het alpine rotsklimmen duiden we op het geheel van keuzes en beslissingen die je vóór, tijdens en nà een beklimming voortdurend moet maken of nemen. Het gaat dan om keuzes tussen of beslissingen omtrent het materiaal, de toe te passen technieken of omtrent het routeverloop. Bij een dagje klimmen in de Belgische Ardennen horen weinig tactische overwegingen. Je spreekt af met je klimmaat waar je gaat klimmen, hoe laat je vertrekt, en wie het klimtouw meedoet. Bij een onvoorziene tegenslag (een regenbui bvb) kan snel op een alternatief overgestapt worden: stoppen en een pint gaan pakken, uitwijken naar een klimzaal, enz. Je wordt bvb ook maar zelden verrast door de duisternis. Bij een (voor)alpine rotsbeklimming zijn de aanloop, afdaling en de beklimming echter veel langer. Met de omgeving (de Alpen of Vooralpen) zijn we minder vertrouwd dan met ons vlakke land. Er kunnen dan ook een aantal onverwachte dingen gebeuren. De keuzes die je vóór, tijdens en nà het klimmen maakt kunnen veel ernstigere gevolgen hebben. Tactische overwegingen vóór de beklimming De juiste routekeuze De klimroute moet aangepast zijn aan het klimniveau en aan de alpine rotsklimervaring van alle leden van je touwgroep! Overschatting van je eigen capaciteiten of ervaring kan gevaarlijk zijn. Verhoog dus stelselmatig het niveau en het alpine karakter van je routes. De keuze van je route is ook afhankelijk van het seizoen. Sommige lagergelegen routes zijn al goed te klimmen in april en mei, maar het kan dan nog koud zijn, en er kan nog veel sneeuw op de rotsen liggen. Eind juni heb je de langste dagen, maar je treft vaak nog veel sneeuw aan bij de aanloop en afdaling, en soms ook nog op de rotsen. Dat hoeft niet onoverkomelijk te zijn, maar je gemiddelde klimsnelheid gaat er wel door naar beneden. In de hoogzomer - juli en augustus - is er dan weer meer kans op onweer. September en zelfs begin oktober hebben vaak stabiel weer, maar de dagen beginnen merkbaar te korten, en het kan opnieuw al voelbaar kouder zijn. Materiaalkeuze Je zal ook een keuze moeten maken in de hoeveelheid materiaal die je meeneemt (zie hiervoor ook de klimrugzak en zijn inhoud, en persoonlijk klimmateriaal ). Het is kiezen tussen: Go light : kiezen voor een lichte rugzak en dus snelheid maken (je rekent er op dat de snelheidswinst veroorzaakt door het niet meenemen van bepaalde uitrustingsstukken er voor zal zorgen dat je precies deze uitrustingsstukken niet nodig hebt). ofwel Een zware rugzak meedoen, waarmee je het comfort en de veiligheid verhoogt. Vooral bij een lange beklimming, als een onvoorziene tegenslag je tijdschema overhoop kan halen en je tot een bivak dwingen, is dit een eeuwig twijfelpunt. Naarmate je ervaring met alpine rotsklimmen toeneemt, zal je merken dat je meer voor het go light -principe zal kiezen. Keuze van de klimschoenen Meestal klim je met comfortabel zittende klimschoenen. Je moet ze immers gedurende meerdere uren aan je voeten houden! Indien het gaat om een route met meerdere lengtes op het maximum van je kunnen, kan het de moeite zijn om nauwer zittende klimschoenen mee te doen. Maar let op: deze zitten meestal zó nauw, dat je ze regelmatig zal willen uitdoen op de standplaatsen. Pas er dan voor op dat je ze niet laat vallen, maar zorg bvb voor extra lusjes aan de schoenen om 239

4 Materiaaldepot aan de voet van de westwand van de Petites Jorasses. ze aan je gordel of aan de standplaats vast te maken. En hou er desgevallend rekening mee dat je diezelfde nauwe schoentjes nog zal moeten dragen bij het afzeilen van de route. Een correcte timing Je moet je vertrekuur vastleggen in functie van de totale tijd die je voor de gehele beklimming hebt berekend. Inclusief het pakken van je rugzak s morgens, de aanloop, het gereedmaken vóór het klimmen, de klim zelf mét rustpauzes, het zoeken naar het juiste routeverloop, een rustpauze op de top en de afdaling. En reken ook een reserve mee voor onvoorziene gebeurtenissen. Die berekening zal in sterke mate beïnvloed worden door de tijd die je gemiddeld nodig hebt om één touwlengte te klimmen. Schat dit realistisch in! De aldus berekende tijd voor je beklimming kan afwijken van de topotijd. Pas je vertrekuur dienovereenkomstig aan! Tactiek tijdens de beklimming Materiaaldepot Vaak moet je naar je route aanlopen over een sneeuwhelling (gletsjer of firnveld), en meestal strekt deze sneeuwhelling zich dan uit tot aan de voet van de rotswand. Het gesteente accumuleert echter de zonnewarmte, het wordt warm en daardoor smelt de sneeuw weg vlakbij de rotswand. Er ontstaat een soort randkloof met een smalle bovenrand. Het is dan altijd zoeken naar de meest geschikte plaats om je klaar te maken voor de klim (je schoenen te wisselen, eventueel je gordel en helm aan te doen, je rugzak te herpakken, enz.). Soms loont het de moeite enige meters onder deze randkloof te blijven, waar de sneeuw vlakker is. De voorklimmer moet dan wel enkele meters op klimschoenen omhoog door de sneeuw. Je kan ook bovenop de randkloof gaan zitten, maar dan hak je hier best een vlak plateautje uit om enigszins comfortabel te staan (pikkel meedoen!). En zelfs dàn wordt het nog een heel geturn om je op de beperkte oppervlakte klaar te maken. Maak dus best een verankering om te voorkomen dat je materiaal enkele honderden meters over de sneeuwhelling naar beneden glijdt, of dat het, en dat is vaak veel lastiger, in de randkloof zelf verdwijnt. Boor je pikkel stevig in de sneeuw, maak een dodemanszekering, of gebruik een vast punt op de rotsen. Gebruik die verankering om materiaal aan vast te maken als je het aan de voet van de beklimming kan achterlaten. Reversibele touwgroep? In een reversibele touwgroep klimt elk om beurt voor, omdat beide klimmers ongeveer even sterk zijn. Dit is sneller en efficiënter dan wanneer één van beide alle lengtes voorklimt. In dat laatste geval vragen het ombouwen op de standplaats en het uitwisselen van materiaal immers meer tijd. Hoe meer beide leden van de touwgroep op elkaar zijn afgestemd, en elkaars klimgewoontes en -technieken kennen, hoe vlotter de beklimming zal verlopen. Twee qua klimniveau gelijkwaardige klimmers laten ook toe dat er regelmatig aan verkort touw kan worden geklommen op de relatief makkelijkere stukken. De topotijden respecteren Belangrijk tijdens de beklimming is dat je in staat bent de opgegeven tijden te respecteren ( tenir un horraire, zeggen ze in het Frans). Snel zijn betekent in de bergen immers vaak veiligheid! Beginnende alpine rotsklimmers staan dikwijls te kijken van de opgegeven topotijden, en vragen zich af hoe men in die korte tijd de route kan beklimmen. Nochtans volstaat het om een aantal regels regelmatig toe te passen. Na enige beklimmingen zorgt dit voor een aanzienlijke tijdwinst. - De meeste tijd gaat verloren op de standplaats; werk hier dus snel en efficiënt, maar toch veilig. Maak je zelfzekering niet te kort, zodat je werkruimte hebt, en je voor- of naklimmer goed kan observeren. Zorg voor orde in de touwen! Hou het ingehaalde touw steeds bij je als je de naklimmer zekert. 240 Start van de Niedermann-route (Graue Wand, Urner Alpen).

5 Als de naklimmer op de standplaats is toegekomen, zorgt hij of zij zélf voor een zelfzekering. Daarna wordt het nodige klimmateriaal uitgewisseld. Degene die gaat voorklimmen kiest dit zelf uit en sorteert dit zelf aan zijn gordel! Ondertussen kan degene die op de standplaats zal blijven reeds het verdere verloop van de route bestuderen. Dat betekent echter niet dat je overhaast tewerk moet gaan. Naarmate je klimervaring toeneemt, bouwt je lichaam onbewust een repertorium aan bewegingen op. Daardoor zal je ook in moeilijke passages snel de oplossing van een bewegingsprobleem vinden. Op makkelijke passages gaat het dan des te vlotter. Vermijd om op één passage herhaalde pogingen te doen. Aarzel niet om na de tweede poging de passage artificieel te beklimmen. Gebruik de tussenzekering of hang er eventueel een bandsling in, en gebruik die als voetsteun (laat ze achter voor de naklimmer!). Kijk ook links en rechts, en aarzel niet om een meter te traverseren om een moeilijke passage te ontwijken. - Spreek duidelijk af op welke manier voorklimmer en naklimmer elkaar zullen zekeren, en pas dit consequent toe bij alle touwlengtes. Dat zekeren kan: Zorg voor orde in de touwen! - Vaak ligt de volgende standplaats buiten gezichts- en gehoorsafstand. Spreek dan duidelijk af hoe de voorklimmer aan zijn naklimmer te kennen zal geven dat hij op die volgende standplaats is toegekomen. Een methode die altijd werkt is de volgende: de voorklimmer gebruikt een van de twee halftouwen om een zelfzekering te maken. Het andere halftouw gaat dan, aan de kant van de naklimmer, in een bocht hangen. Daardoor weet de naklimmer dat zijn voorklimmer stand heeft gemaakt. Enkele momenten later worden beide halftouwen snel ingehaald. Als dat gestopt is, en na nog een halve minuut, kan de naklimmer voorzichtig beginnen klimmen. Worden de touwen systematisch ingehaald, dan is dat een teken dat de voorklimmer hem zekert. - Maak geen overbodige bewegingen bij het klimmen Op het lichaam maar dan via een tussenzekering die op de standplaats zelf is aangebracht (alleen bij een voldoende solide standplaats). Ofwel via een tussenzekering die zich zo kort mogelijk boven de standplaats bevindt. Dat laatste kan ook een tussenzekering zijn die vooraf door de voorklimmer is aangebracht. Daartoe is hij de standplaats voorbij geklommen, heeft iets hogerop een tussenzekering ingepikt, en is dan teruggekeerd naar de standplaats. Of het kan een tussenzekering zijn die je zeer gemakkelijk van op de standplaats zelf kan aanbrengen. Een tussenzekering die zich zo kort mogelijk boven de standplaats bevindt. Bij zekeren op het lichaam mag het gewichtsverschil tussen voor- en naklimmer niet meer bedragen dan ongeveer 15 kg. De meest aangewezen zekeringsme- 241

6 thode is nog steeds de halvemastworp, ofwel de tuber en zijn varianten, waaronder bvb ook de Reverso. Als je zekert op het lichaam bij een reversibele touwgroep, kan de naklimmer die op de standplaats toekomt, zonder verder ombouwen vertrekken in de volgende touwlengte. Direct op de standplaats Maar dan met een geschikte zekeringsmethode. De halve mastworp is nog steeds de eenvoudigste methode, de Magic Plate en zijn varianten, waartoe ook de Reverso is gaan behoren, zijn de meest flexibele voor het zekeren van (de) naklimmer(s). Als de naklimmer op de standplaats toekomt, kan hij eveneens zonder ombouwen vertrekken voor de volgende lengte, terwijl er verder op de standplaats gezekerd wordt. Nochtans ervaren vele mensen het zekeren van een voorklimmer op de standplaats als onhandig of belemmerend, zeker als het centrale punt van de standplaats over een grotere afstand kan bewegen (vergelijk beide tekeningen hieronder). - Vermijd om té lange touwlengtes te klimmen In goed behaakte moderne routes zal dat niet snel gebeuren, omdat de standplaatsen op afstanden van m zijn aangebracht. In de klassieke routes zijn de touwlengtes soms korter, de standplaatsen vaak schaars behaakt en moeilijker te vinden, en is het routeverloop minder rechtlijnig. Een standplaats voorbijklimmen is dan snel gebeurd. Dat leidt meestal tot tijdverlies, omdat je dan zelf een standplaats tussenin moet inrichten, ofwel terug een stuk afklimmen. - Spaar je krachten, en hang de rugzak weg op de standplaats. En in het geval de afdaling gebeurt door afzeilen over de route, loont het soms de moeite om de rugzak (of een deel van de inhoud ervan) achter te laten op één van de laatste standplaatsen en de laatste touwlengtes zonder rugzak te klimmen. Als deze standplaats echter enkel naar boven belastbaar is, moet je ze belasten met je lichaamsgewicht. Voor het zekeren van de voorklimmer moet je dan ombouwen naar zekeren op het lichaam (vergelijk beide tekeningen hieronder). - Zorg dat je voldoende getraind bent In de weken of maanden vóór je klimverlof moet je vooral veel geklommen hebben (15 tot 20 lengtes per klimsessie zijn niet overdreven!). - Drink voldoende! Vochtgebrek vermindert je prestatie- en concentratievermogen. - Indien over de route wordt afgezeild, kijk regelmatig eens achterom (naar beneden dus), om je een beeld te vormen van hoe de route er op die manier uitziet. Je zal ook merken waar er bij het afzeilen problemen zouden kunnen optreden, bvb een touw dat 242 Beide tekeningen met toestemming overgenomen uit Berg & Steigen, Zeitschrift für Risikomanagement.

7 vast komt te zitten, of een plaats met losse rotsblokken, of afzeilstanden die niet mooi onder elkaar liggen, waar je zal moeten pendelen. Of een touwlengte in overhangend terrein, waar je best één of meerdere tussenzekeringen aanbrengt om bij de rotswand te blijven. Bij dit achterom kijken, kan je al nadenken over wat je zal kunnen doen om die problemen op te lossen. Het zekeren van de naklimmers doet de voorklimmer best met een Magic Plate (of een aanverwant zekeringstoestel). Dat laat toe om de 2 naklimmers tegelijkertijd gezekerd naar boven te halen. Belangrijk hierbij is dat beide naklimmers een tussenafstand van enkele meter respecteren, en dus ongeveer tegelijk vorderen. Gedrag t.o.v. andere touwgroepen Wees hoffelijk tegenover andere touwgroepen die in dezelfde route onderweg zijn. Als je ervaart dat je als touwgroep trager bent dan de anderen, dan is het gepast om hen op een veilige plaats en op een correcte manier te laten voorbijgaan. Als je integendeel véél sneller bent, vraag hen dan of je zelf voorbij kan. Zonder overleg voorbij steken is dikwijls de oorzaak van wrevel. Als je het vraagt, erken je hen, en als het verschil in snelheid duidelijk is, zal dit zelden geweigerd worden. Desnoods steek je nog een tandje bij op het moment dat je hen inhaalt, wat het verschil nog meer accentueert. Een andere touwgroep inhalen doe je best als zowel de naals de voorklimmer van die touwgroep beiden op de standplaats zijn. In dezelfde touwlengte vertrekken, leidt alleen maar tot ergernis. Indien mogelijk, steek hen dan niet voorbij in de route zelf, maar gebruik een alternatieve passage. Maak daarvoor desnoods een standplaats op klemblokken en friends. Help indien mogelijk een tragere touwgroep. Laat een klemblok of friend of een lange bandsling achter in moeilijke passages, en spreek iets af om die later terug te krijgen. Blijf alert tot op de top! De laatste touwlengtes verlopen dikwijls over gemakkelijker rotsterrein, dat weinig of soms niet meer behaakt is. Soms bevind je je hier zelfs in (gemakkelijk) gecombineerd terrein (rotsen en sneeuw of ijs). Verlies hier je aandacht niet, maar zorg voor een stevige standplaats, en voorzie de noodzakelijke tussenzekeringen. Klimmen in een touwgroep van 3 personen Heeft voor- en nadelen. Het mee te dragen gewicht, én het werk (zekeren, zorgen voor touworde, de topo lezen, drinken en eten uit de rugzak halen, enz.) kunnen meer verdeeld worden. Je staat als touwgroep ook psychologisch sterker, je bent immers nooit alleen op de standplaats. Met 3 ben je echter vrijwel altijd trager dan met twee. In een touwgroep met 3 werk je best altijd met dezelfde voorklimmer. Indien op elke standplaats een andere persoon moet gaan voorklimmen, vereist dit immers te veel ombouwen van de zekeringsmethode. De voorklimmer wordt gezekerd door één van beide naklimmers, op de beide halftouwen. De andere naklimmer zorgt voor de touworde, en geeft eventueel aanwijzingen aan de voorklimmer omtrent het routeverloop. Simultaan klimmen Simultaan klimmen (ook wel klimmen met lopende zekeringen genoemd), bestaat er in dat voor- en naklimmer op een bepaalde afstand van elkaar zijn ingebonden aan het touw, en tegelijkertijd vorderen tijdens de beklimming. Daarbij dragen ze er zorg voor dat het touw steeds strak gehouden wordt. De voorklimmer plaatst regelmatig een 243

8 tussenzekering, die door de naklimmer weer wordt verwijderd. Dit kan zolang doorgaan, tot de voorklimmer door materiaalgebrek geen tussenzekeringen meer kan plaatsen, en een standplaats moet bouwen. De tussenafstand tussen voor- en naklimmer dient korter te zijn naarmate er meer tussenzekeringen kunnen worden geplaatst, en naarmate het touwverloop minder rechtlijnig is. Simultaan klimmen gebeurt best alleen maar in rotsterrein van een moeilijkheidgraad die beduidend onder het niveau van de beide leden van de touwgroep ligt. En in voldoende vast en stabiel gesteente. En op voorwaarde dat er meerdere touwlengtes na elkaar voldoende makkelijk zijn om simultaan te worden geklommen (als dat slechts voor één of twee touwlengtes het geval is, is het beter om te blijven voor- en naklimmen). En tenslotte: Op de standplaats: neem toch even de tijd voor een foto, een drank, een snack, en ook om de omgeving te bewonderen: daarvoor ben je er tenslotte aan begonnen! Na de beklimming Blijf geconcentreerd bij de afdaling Neem je tijd om de veiligheidsmaatregelen in acht te nemen. Ga niet overhaast te werk. 244

9 Alpine rotsklimmen is een volwaardige en aparte subdiscipline van de bergsport geworden. De klimroutes hebben vaak een sterk verschillend alpine karakter. In dit boek wordt een nieuwe methode voorgesteld om dit alpine karakter te bepalen. Vervolgens wordt deze methode toegepast op 50 geselecteerde alpine rotsbeklimmingen, met een maximale moeilijkheidsgraad tussen 3C en 6A. Daarnaast wordt ook heel wat bijkomende informatie aangereikt. Op die manier kan de lezer een keuze maken uit de aangeboden routes, en zelf zijn progressie binnen deze tak van de bergsport bepalen. Tenslotte wordt in 16 technische fiches de kennis en kunde uiteen gezet die specifiek is voor het alpine rotsklimmen. Op die manier krijgt de lezer die al zelfstandig kan voorklimmen op een goed behaakt rotsmassief, alle informatie aangereikt om vorderingen te maken in deze boeiende natuursport. De klimsport heeft de laatste 20 jaar een enorme evolutie doorgemaakt. Leren klimmen gebeurt tegenwoordig hoofdzakelijk in een klimzaal en vervolgens op een goed behaakt rotsmassief. De stap zetten naar alpine rotsklimmen vereist het verwerven van verdere specifieke kennis en kunde. Koen Hauchecorne en medewerkers zetten in dit boek uiteen hoe die kennis en kunde stap voor stap verworven kunnen worden. Daarnaast stelt Alpine Rotsklimmen 50 schitterende klimroutes voor, en biedt het ook zeer veel informatie die een alpine rotsklimmer toelaat zelf het alpine karakter van andere beklimmingen in te schatten. Alpine Rotsklimmen is een immens belangrijk boek! Michael Larcher Chef-redacteur van Berg und Steigen - Zeitschrift für Risikomanagement en opleidingsverantwoordelijke van de Oostenrijkse Alpenvereniging Tien jaar geleden kocht ik het boek Le IV Sup, een boek met de mooiste 4de graads routes in de Alpen. Het was een droom om ooit al deze routes geklommen te hebben. Voor alle liefhebbers van alpine rotsklimmen is het nu een droom om de routes, aangegeven in dit boek, te kunnen klimmen. De Vlaamse Bergsport- en Speleologiefederatie is dan ook fier een eerste Nederlandstalig werk te kunnen uitbrengen. Alpine Rotsklimmen is een boek om te hebben, een boek om regelmatig vast te nemen, een boek om eigen notities in neer te schrijven. Lus Van den Bossche Voorzitter VBSF Een 20-tal jaren geleden werd het klimmen een deel van mijn leven. Ik herinner me hoe moeilijk het was om mijn weg te vinden binnen het brede spectrum van de bergsport. In al die jaren is er veel veranderd, maar de zoektocht van beginnende klimmers naar de juiste weg is blijven bestaan. Alpine Rotsklimmen biedt routes die voor iedereen haalbaar zijn. Alle beklimmingen hebben voor de auteurs een speciale betekenis die ze via dit boek willen duidelijk maken. Daarnaast hebben zij hun ervaringen gebundeld en een heleboel alpine randinformatie en cultuur opgenomen. Alpine Rotsklimmen zal heel wat klimmersloopbanen bepalen. Jean Pierre Hollevoet Coördinator bergsport VBSF