Outdoor Only * *

Transcriptie

1 Standplaats bouwen. Hoe bouw je een standplaats? Tijdens het klimmen, aan het einde van je klimroute of ergens aan de wand als je vele meters gaat klimmen in het multipitchen, zal je een standplaats tegen komen. Soms zijn deze standplaatsen geheel voor je gemaakt, soms moet je deze (deels) zelf bouwen. De meningen over het bouwen van een standplaats lopen sterk uiteen. Dat is begrijpelijk want per land verschillende gangbare technieken, niet elke techniek is bij elke standplaats goed toepasbaar en er zijn vele verschillende klimmers, canyoneers of mensen die op hoogte werken welke allemaal een andere denkwijze hebben over de touwtechnieken en de veiligheid die zij gebruiken. Hieronder een samenvatting van hoe je mogelijk een standplaats kan bouwen en voor welk doeleinde deze te gebruiken is. Hoe herken je een standplaats? Als je aan het klimmen bent kom je onderweg haken tegen welke geschikt zijn om mee te voorklimmen. Als je in je topo hebt gekeken, voordat je aan je klimroute begint, dan heb je al een indruk van waar jouw standplaats zich zou kunnen bevinden. Is deze halverwege de rotswand, als je meerdere touwlengtes gaat klimmen (multipitch), of zit deze aan het einde van je klimroute. Maar misschien ben je wel met een groepje klanten en kan je een topropetouw uithangen vanaf boven aan? Probeer je voor te breiden op de situatie die je gaat aantreffen op je standplaats. Over het algemeen tref kan je de volgende situaties aantreffen op een standplaats: Er zitten 2 boorhaken (petzl haken of 2 chemische ankers, we noemen ze even voor het gemak boorhaken). Er zit een boorhaak, met daarnaast een geslagen haak of de mogelijkheid tot het plaatsen van een mobiele zekering in de buurt. Er zitten alleen geslagen haken. Er zijn geen vaste punten voor handen, deze moeten zelf aangebracht worden. Er is een vast punt voor handen, dat voldoende sterk is om een standplaats van te maken, zoals een boom, gecementeerde haak/ring of een rotsblok. We beperken ons voor dit schrijven tot een voorbeeld van een al bestaande standplaats: Er zitten 2 boorhaken, zie ons oefenbord: 2 horizontaal of één hoog en één laag. Ons oefenbord

2 Bestaande standplaats Op de rotswand kan je een relais (standplaats) tegen komen wat al klaar hangt voor gebruik. De standplaats die we het meeste tegen komen is de rijverankering. Onder rijverankering verstaan we dat 2 haken met elkaar verbonden zijn. Deze rijverankering kan al voor je klaarhangen of moet je zelf maken. De meest gangbare standplaats is: er is één hoge boorhaak en één lage boorhaak. Beide haken zijn onderling met elkaar verbonden d.m.v. een maillon rapider (aan beide boorhaken één) en een ketting. Omdat elke boorhaak een grote breeksterkte heeft (meer dan 10Kn), kan één van beide punten voor de honderd procent de belasting dragen en dient de tweede boorhaak als extra zekering indien het belaste punt het toch begeeft. 2 voorbeelden: horiontale standplaats zonder rijverankering en één hoge en één lage boorhaak met rijverankering. In deze situatie gebruiken we de onderste boorhaak als centraal punt, waar bv. Het toprope touw aan verbonden is, of waar jij als klimmer aan verboden bent en waar je de naklimmer over zekert. In deze situatie is de hoogste boorhaak de back- up haak, als de onderste boorhaak faalt. Indien je de onderste boorhaak gebruikt en dit punt het begeeft, komt deze direct onder de 2 e boorhaak te hangen, waarbij er een minimum van krachten vrijkomen. (volg de rode pijl). Gebruik onderste haak centraal punt.

3 Als je dit vergelijkt met een situatie waarbij je de hoogste boorhaak zou gebruiken als centraal punt en in die situatie de haak faalt, dan valt alles wat aan dit punt gezekerd word de dubbele afstand tot aan de onderste boorhaak naar beneden en komt er veel kracht vrij op dit onderste punt. Gebruik van bovenste haak centraal punt. Juiste methode: de onderste boorhaak is het centrale punt, welke honderd procent van de kracht draagt, terwijl de bovenste haak als back-up dient. Zo voorkom je dat er een zware schokbelasting ontstaat op de back-up haak. Ombouwen tot roprope laten zakken Wil je ombouwen tot toprope laten zakken, dan gebruik je hier de maillon rapider voor welke op de laagste boorhaak zit. Vaak zie je ook al dat deze gesleten is doordat er klimtouw doorheen rolt. Het kan ook zijn dat er een grote stevige snapper zit. Deze kan je ook gebruiken om jezelf toprope te laten zakken, een kwestie van je touw er doorheen duwen en je kan naar beneden. Ombouwen tot toprope laten zakken

4 Zelf een standplaats bouwen Het kan ook zijn dat je zelf een standplaats moet maken. In deze situatie tref je alléén 2 boorhaken aan, welke nog niet verbonden zijn met elkaar. Wanneer dit voorkomt zul je zelf je rijverankering moeten aanleggen. Dit kan bv. met 2 karabiners en een bandslinger. Je bootst de vorige genoemde situatie na. De karbiners zijn de maillon rapiders en de bandslinger is de ketting. Zorg ervoor dat de karabiners gravity loaded hangen, met de schroefkant van de muur af en met de opening naar de buitenzijde. Zo voorkom je dat er (als het ware) gevallen wordt over een open kant. De banslinger maak je op maat met een zaksteek, zo voorkom je bij uitbreken dat de situatie naar beneden valt in de bandslinger. Bij een bandlinger op maat schuift deze onder de bovenste back-up haak. De bij opmaat maken probeer je rekening te houden dat het stiksel buiten de zekerketen valt, soms is dit niet mogelijk, en dat de zaksteek even veel belasting heeft aan beide kanten (voorkom dat de knoop op de karabiner hangt) Bandslinger op maat gemaakt met zaksteek, waarbij het stiksel zich als het ware buiten de zekerketen bevind. Zaksteek die op de karabiner hangt, niet juist! (zie je ook de andere fout?? Kijken of jullie scherp zijn vandaag ) Het onderste punt in ons voorbeeld is het centrale punt, de karabiner die hier in hangt heet dan ook de centrale karabiner, deze gaat bij het maken van de standplaats één keer dicht en niet meer open. Hier kan je jouw eigen zelfzekering in hangen en een extra karabiner bij plaatsen om de naklimmer over te zekeren. Op het moment dat je zou kiezen om de karabiner van je zelfzekering te gebruiken als centrale karabiner ben je onderdeel van de zekerketen en dat is zeer lastig bij een incident omdat je jouw zelfzekring (karabiner) niet meer mag openen. Later hier meer over!

5 Het kan ook voor komen dat beide boorhaken horizontaal naast elkaar liggen. Wanneer dit voor komt en je bent aan het multipitchen, dan kies je de haak welke het meeste in de richting van de belasting op de standplaats (naklimmer) ligt. Deze karabiner is je centrale punt en heet dan ook je centrale karabiner. 2 boorhaken op horizontale afstand. Wil je terug naar beneden (het klimmen van één touwlengte) zonder materiaal achter te laten, dan is het verstandig om om te bouwen tot abseil. Op die manier zijn beide haken belast terwijl je terug gaat naar beneden, zonder dat je materiaal achter laat. Rijverankering met hoofdtouw Een andere manier van een rijverankering maken is door gebruik te maken van het hoofdtouw. Het is een snelle veilige manier, waarbij je minder materialen gebruikt, maar welke 2 nadelen heeft: De zekeraar is een onderdeel van het zekersysteem. In noodgevallen kan dit lastig zijn, omdat als jij als zekeraar naar je naklimmer moet afdalen je je eerst moet uitbinden, losmaken van de zekerketen. Deze standplaats kan lastig zijn als één van beide klimmers alleen voorklimt. Het is wel verstandig deze techniek te onthouden als je bv. te weinig materialen bij je hebt. Dan kan deze techniek een uitkomst bieden. Op de foto zie je dat er met het hoofdtouw 2 maal een hele mastworp wordt gelegd. Stap 1: karabiner met mastworp op het centrale punt (zelfzekering van de klimmer)

6 Stap 2: karabiner met mastworp op het back-up punt Stap 3: extra karabiner op het centrale punt, waar je de naklimmer over kan gaan zekeren, hierbij gekozen voor een halve mastworp. (uiteraard kunnen de boorhaken ook op gelijke horizontale hoogte zitten) Zoals je ziet op de foto, maak jij als zekeraar onderdeel uit van de zekerketen. De centrale karabiner (stap 1) waar jij met zelfzekering (hoofdtouw) aan hangt mag nóóit open als je er een naklimmer over aan het nazekeren bent of moet afbinden in een noodsituatie. Je zal in zo n geval eerst nieuwe zelfzekering moeten aanleggen en aan je vastmaken. Dan kan je je uitbinden van het hoofdtouw, waarna je vervolgend in kan spelen op je incident.

7 Het maken van een krachtendriehoek Een krachtendriehoek is een standplaats maken in de vorm van een V verbinding, zodat de kracht verdeeld wordt over 2 punten i.p.v. één, zoals hier eerder besproken, waarbij de 2 punten van de V de bevestiging op de rotswand is en het punt in het midden het centrale punt. Veelal wordt deze manier van standplaats maken gebruikt als er bv. 2 geslagen haken zijn of als je zelf je eigen zekeringen moet maken (denk aan het klimmen met nuts en friends). Maar ook bv. als er 2 boorhaken verticaal op één lijn zitten als standplaats en je een toprope touw wilt uithangen voor een activiteit. Er zijn ook weer verschillende manieren van een krachtendriehoek maken, waarbij elke manier zijn eigen karakter heeft met voor en nadelen. Krachtendriehoek met vast centraal punt De volgende manieren kan je gebruiken om een krachtendriehoek te maken met een vast centraal punt: (let op gebruik van de karabiners, zoals hier voor besproken) 1. Met 2 bandslingers, welke je op de gewenste maat maakt met zaksteken, en 3 of 4 karabiners (afhankelijk van het doel van het centrale punt). 2. Met één grote bandslinger, waarbij je een zaksteek maakt in de bandslinger, zodat deze op een vast punt de mogelijkheid bied om een centraal punt te zijn.

8 3. Zelfde als bij punt 2, maar dan met 2 maal een hele mastworp. Persoonlijk vind ik deze wat lastig om aan te leggen en gaat mijn voorkeur uit naar de zaksteek. Voordeel: Het voordeel van een vast punt als centraal punt in de krachtendriehoek is dat als één van beide boorhaken zou falen het centrale punt onder de andere boorhaak glijd, zonder dat er extra veel kracht op deze boorhaak zal komen. Nadeel: Het nadeel van deze krachtendriehoek is dat het toprope touw gefixeerd op één punt hangt. Als de klimroute erg afwijkt, dus veel naar links of naar rechts gaat, dan beweegt het klimtouw niet mee. Krachtendriehoek met bewegend centraal punt We kunnen ook dezelfde krachtendriehoek maken, maar dan met de mogelijkheid tot bewegen, naar links en naar recht, waardoor het toprope touw meer vrijheid heeft op de klimroute. Hiervoor gebruiken we 1 grote bandslinger. Als we deze aan beide boorhaken bevestigen en er direct één of twee karabiner aan bevestigen aan de bandslinger en er faalt een boorhaak, dan is jouw centrale punt niet bevestigd aan de zekerketen. Karabiner is niet bevestigd aan de zekerketen.

9 Om de karabiners van het centrale punt wel te bevestigen aan de zekerketen MOET je de bandsliger op één van de twee lengtes één halve slag draaien. Als dan een boorhaak faalt ben je WEL bevestigd aan de zekerketen. Eén van beide zijden een halve slag draaien. De manier waarop de karabiner hangt. Voorbeeld: als een boorhaak faalt, de karabiner blijft in de bandslinger hangen.

10 Voordeel: Het voordeel van deze krachtendriehoek is dat het het klimtouw meer bewegingsvrijheid geeft op de klimroute. Nadeel: Een nadeel van deze krachtendriehoek is dat als één van de twee boorhaken faalt het centrale punt een dubbele lengte naar beneden valt in de bandslinger, waardoor er veel kracht op de over gebleven boorhaak terecht komt. Het geniet misschien dan ook de voorkeur om de krachtendriehoek met vast centraal punt eerder te gebruiken dan met een bewegend centraal punt. Uiteraard kan je ook een krachtendriehoek gebruiken als er één hoge en één lage boorhaak aanwezig is op je standplaats. Hier onder een voorbeeld hiervan.

11 Het gebruik maken van een krachtendriehoek bij multipitchen Als je meerdere touwlengtes gaat klimmen kan het zijn dat je soms noodgedwongen een krachtendriehoek moet maken, bv. bij geslagen haken of klimmen met nuts en friends. Het is goed om je bewust te zijn van het feit dat als je naklimmer de voorklimmer wordt en jij op de standplaats aanwezig bent, waarbij je onder het relais hangt en voor kan komen dat de voorklimmer valt en dat dat gevolgen kan hebben voor jou als zekeraar. Op het moment dat het gewicht van de zekeraar, welke over het centrale punt welke onder het relais hangt, niet toereikend is bij een voorklimval, kan de V die naar beneden hangt in zijn geheel omklappen naar boven. Bronvermelding: NKBV standplaats 2010 Op deze manier wordt jij als zekeraar met je gezicht tegen de rotswand aangetrokken, geen prettige ervaring. Het is dan ook belangrijk om als zekeraar met een gespannen zekering onder de standplaats te verblijven, i.p.v. met minder spanning op zekering op gelijke hoogte van de standplaats. Dan is jouw volledige gewicht al direct in de krachtendriehoek, zodat omhoog klappen hopelijk wordt voorkomen.

12 Zekeren over het lichaam of aan de standplaats Wanneer de voorklimmer weer vanaf een standplaats vertrekt, zijn ervoor de zekeringsmethode twee opties: zekeren over het lichaam; beginnende klimmers kunnen beter niet vanaf een standplaats over het lichaam zekeren. De zekeraar moet ervaren zijn in het houden van vallen, en de gewichtsverhouding van beide klimmers moet in orde zijn. Wanneer de voorklimmer meer dan 20 kg zwaarder is dan de zekeraar, is deze techniek af te raden. Tevens zien we een extra voorklimhaak, welke als back-up haak wordt ingehangen (dummy runner) Dit voorkomt bij een val een eventuele grote, gevaarlijke kracht direct op het lichaam van de zekeraar. Bij zekering over het lichaam kan de zekeraar het beste een iets langere zelfzekering hebben en direct onder de standplaats gaan hangen. Door de grotere afstand tussen de zekeraar en de stand zal de zekeraar zo minder snel tegen de eerste tussenzekering worden getrokken bij een voorklimmersval. Bronvermelding: NKBV standplaats 2010

13 zekeren over het centrale punt in de standplaats. Voor beginnende klimmers is zekeren over het centrale punt in de standplaats de aan te bevelen techniek. Ook bij groot gewichtsverschil tussen de zekeraar en voorklimmer is deze techniek beter. Bronvermelding: NKBV standplaats 2010 I.p.v. een schroefkarabiner te gebruiken bij het nazekeren kan je ook kiezen voor een triple-action karabiner, zoals bv. Bal Lock Karabiner (Wiliam). Hierbij kan de schroef tijdens het bewegen niet open draaien. Het is wel aan te raden om een HMS vorm te gebruiken i.p.v. bv. de mooie D vorm. Het kan zijn dat het doorgeven van het touw lastiger gaat door de vorm van de karabiner. We kunnen dus beter aanhouden; het zekeren over een vast punt op het relais, zeker in een beginnersituatie. Zelfzekering met het hoofdtouw of een bandslinger? Zoals we in de bovenstaande situatie kunnen zien is het hoofdtouw gebruikt om een standplaats te maken. Het nadeel van deze constructie is dat de zelfzekering (het touw waar de zekeraar aan vast zit) direct vast zit met een hele mastworp in de centrale karabiner. Op het moment dat er een incident plaats vind met de naklimmer en deze hulp nodig heeft van de zekeraar MOET er aandacht besteeds worden aan het feit dat de centrale karabiner NIET open mag. In deze situatie is de enige oplossing voor de zekeraar dat hij/zij een nieuwe zelfzekering aanlegt of zich op een andere manier zekerd, voordat hij /zij zich kan gaan uitbinden van het hoofdtouw. Gelukkig in deze situatie KAN de zekeraar zich uitbinden van het hoofdtouw en is er geen direct probleem.

14 Stel: je zou dezelfde constructie maken, alleen dan met je bandlsinger als zelfzekering van jou als zekeraar, waarbij de karabiner van de zelfzekering gebruikt wordt als centrale karabiner en de zelfzekering met een ankersteek direct vast zit aan de gordel, dan heb je weinig keus! De enige mogelijkheid om weg te komen van je standplaats is je zelfzekering door snijden. Fout: Karabiner van jouw zelfzekering is de centrale karbiner geworden. Het is dan ook van groot belang dat als je werkt met een zelfzekering (bandslinger) je één aparte karabiner gebruikt als centrale karabiner, waar je je zelfzekering met een andere karabiner bij vast maakt. Juiste manier: aparte centrale karabiner en zelfzekering! Op die manier kan je bij een incident altijd direct weg! Het uithangen van een toprope touw voor deelnemers Als we een toprope touw willen uithangen voor een klimactivteit, dan zijn er verschillende manieren mogelijk en kan je zelf bepalen welke het beste geschikt is voor jouw situatie. Bestaande standplaats Je maakt gebruik van de bestaande standplaats van het centrale punt (vaak de maillon rapider op de laagste boorhaak); je hangt 2 karabiners tegengesteld op, gravity loaded, waar het toprope touw doorheen loopt. Op deze manier slijt de maillon rapider mider snel waardoor het materiaal langer mee gaat, wat zeker gewaardeerd zal worden door andere klimmers en/of de beheerder van het gebied.

15 Zelf standplaats maken bij toprope situatie Het kan ook zijn dat er twee boorhaken aanwezig zijn; een lage en een hoge of op horizontale lijn. We kiezen er voor om een krachtendriehoek te maken, zodat beide boorhaken even veel belast worden tijdens een val. Ook hier weer twee karabiners tegengesteld en gravity loaded ophangen. Je maakt zelf een keuze welke vorm krachtendriehoek je wilt gebruiken. Een paar voorbeelden waarop je géén standplaats mag maken een ankersteek aan één boorhaak en één karabiner, bedenk je dat één boorhaak uitbreekt en de bandslinger gaat bewegen op de overgebleven boorhaak, hopelijk gaat je bandslinger niet kapot door het heen en weer bewegen. Een zaksteek aan één boorhaak en één karabiner, zie hier boven.

16 Twee voorklimsetjes die samen komen op een centraal punt; setjes zijn nooit een gesloten zekerketen. Het gebruiken van prussiktouw i.p.v. bandslinger. Prussiktouw heeft veel minder Kn dan een bandslinger. En zo zijn er misschien nog wel veel meer creatieve oplossingen die het net niet helemaal zijn.