reisverslag 2013*2014 reisverslag

Transcriptie

1 reisverslag 2013* reisverslag

2 SIEN is een kennisgemeenschap van 23 onderwijsstichtingen (385 scholen) en 135 culturele partners. Het motto: doe, denk en deel is kenmerkend voor SIEN. Actieve leden in het programma CMK in Limburg doen experimenten naar hoe je cultuur een plek geeft in het schoolprogramma, ontwikkelen samen met het culturele veld nieuwe producten, ontdekken wat ze met cultuur voor kinderen kunnen betekenen, onderzoeken samen hoe we deze ontwikkelingen kunnen borgen in het onderwijssysteem en niet onbelangrijk- of we kunnen bewijzen dat cultuureducatie kinderen beter leert leren, het zet in op de balans tussen hoofd, hart en handen!

3 Inleiding Waarheen gaat de reis? De reis van SIEN begon medio 2013 met een ambitieuze groep scholen, een breed cultureel veld en gemeentelijke partners. De insteek in Limburg is anders. Anders door het onderwijs of beter gezegd het kind als vertrekpunt te nemen. Kinderen groeien op in een snelle wereld, worden op school voorbereid voor een toekomst die we nog niet kennen, een baan die nog niet bestaat. Om te kunnen overleven in deze nieuwe wereld is het belangrijk dat kinderen meer meekrijgen dan rekenen, taal en lezen. Creatief denken, fl exibiliteit, durf, zelfvertrouwen en lenigheid van denken zijn voorbeelden van skills die kinderen kunnen gebruiken. Cultuureducatie is bij uitstek een middel om deze skills te ontwikkelen en beter en anders te leren leren. De missie van SIEN is kinderen brede ontwikkelingskansen te bieden door- met cultuur als middel -ze beter en anders te leren leren. Het gevolg van deze missie is dat de school en het team versterkt moeten worden. Daarom ligt de regie van alle acties binnen het programma CMK in Limburg bij de school, met het culturele veld als partner. De zoektocht naar de ultieme plek in het curriculum voor cultuur is een proces van langere adem. We hebben de overtuiging dat het programma meerwaarde biedt voor de ontwikkeling van de kinderen, de reis gaat de goede kant op, maar is zeker niet zonder beren op de weg, en omleidingen. Graag nemen we u mee op reis in onze ervaringen tot nu toe. Is getekend, SIEN 3 reisverslag

4 Inhoudsopgave Inleiding 3 Voornemen 1 6 Voornemen 2 16 Voornemen 3 22 Voornemen 4 27 Beren op de weg? 29 Tot slot 32 Overzichten: Overzicht SIEN-labs 33 Overzicht Co-creaties 34 Overzicht actieve deelnemers cultuur 36 4 reisverslag

5 5 reisverslag

6 voornemen 1 actie 1 ambitie bepalen Het programma Cultuureducatie met kwaliteit in Limburg is gestart met een nulmeting in het basisonderwijs en het culturele veld. De nulmeting onderwijs is verstuurd naar 373 scholen en 295 scholen hebben de nulmeting ingevuld. De nulmeting cultuur is verstuurd naar 569 adressen van het brede culturele veld in Limburg. Op dit moment hebben 135 culturele partners de nulmeting ingevuld. Van deze resultaten is per culturele partner een profiel aangemaakt op de culturele kaart op www. bijsien.nl Het totaalresultaat van de nulmeting is vertaald naar twee infographics en een digitale publicatie ( Deze is verpakt in een unieke postzending en verstuurd naar alle aangesloten stichtingen, alle deelnemende scholen en 500 culturele partners in Limburg en omstreken. Reflectie Zoals te verwachten verkeren niet alle scholen en culturele partners in dezelfde fase van ontwikkeling. Sommige scholen hebben een hoog ambitieniveau om cultuureducatie te integreren in het onderwijs, terwijl andere scholen genoegen nemen met het kennismaken met een of meerdere vormen van cultuur. Hetzelfde kan gezegd worden van culturele aanbieders. Sommige blijken goed in staat om de transitie te maken van het produceren van aanbod in de verwachting dat scholen hun product afnemen, naar het met het onderwijs samen ontwikkelen van producten c.q. doorgaande lijnen. Anderen daarentegen blijven met wisselend succes aanbod produceren. Het project Cultuureducatie met kwaliteit in Limburg respecteert de fases van ontwikkeling van zowel scholen als ook culturele aanbieders. Het beoogt enkel de ontwikkeling van nieuwe methodes en werkwijzen voor alle partijen die als voorbeeld kunnen dienen voor alle scholen ongeacht de fase waarin ze verkeren en met respect voor hun transitietempo. De indeling naar scenario s voor scholen en met de name het bepalen van de ambitie schept de gewenste duidelijkheid. Scholen die aan de slag willen met het ontwikkelen van cultuureducatie gaan vanuit hun ambitie op een eigen manier aan de slag. De mate van ontwikkeling matcht met het ambitieniveau. De scholen in scenario 3 en 4 zijn betiteld als voorlopers en waren de beoogde kandidaten om de vier voornemens van het programma uit te werken. Uit de resultaten bleken dat een bijstelling nodig was omdat er te weinig scholen scenario 4 bleken te zijn (schema 1.0). Daarom zijn we aan de slag gegaan met een focus op scenario 2 en 3 scholen. De indeling van het culturele veld in scenario s heeft niet het gewenste resultaat gehad. Het culturele veld lijkt zich niet prettig te voelen bij het indelen in scenario s en heeft daarom alle opties open gehouden of gekozen voor 6 reisverslag

7 de - wat leek- hoogst haalbare ambitie; scenario 4. Een spijtig resultaat aangezien de nulmeting als doel had ook het culturele veld te verleiden tot een keuze; een keuze in ambitie, in aanwezige of te ontwikkelen expertise en een keuze in wie met cultuureducatie aan de slag wil. Door het wisselende succes van de ambitie bepaling is het doel om scholen en culturele veld te matchen op basis van scenario s niet haalbaar gebleken. Daarom is vanaf 2014 gekozen voor een pro-actieve matching van scholen en culturele veld door o.a. Team SIEN maar ook incidenteel door de coördinatoren bij de grotere culturele instellingen en de scholen zelf. Deze matching vind plaats vanuit de vragen van scholen en de expertise van de culturele partner. Daarnaast is in 2014 het onderdeel C-labs toegevoegd aan het programma. Het culturele veld had behoefte om zelf een ontwikkeltraject te kunnen starten. Het veld wil weten hoe ze op basis van hun expertise beter aan kunnen sluiten op de ontwikkelingen rondom cultuureducatie in het onderwijs. Het doel van deze extra focus op het culturele veld was het in beweging brengen van het culturele veld en het zichtbaar maken van en door ontwikkelen van de aanwezige expertise. Door de introductie van het C-lab kunnen culturele partners hun eigen expertise ontwikkelen (= de wikkels eraf halen) en onderzoeken hoe ze passend educatief aanbod kunnen ontwikkelen voor scholen. actie 2 Sien-labs en C-labs In de infographic op de volgende pagina zijn de lopende SIEN-labs weergegeven. reflectie Sien-labs Het opstarten van SIEN-labs is een proces dat start bij de onderzoeksvraag van een school. Het formuleren van de onderzoeksvraag, het vrij maken van mensen op school, het zoeken van de juiste onderzoeker en culturele partner bij de onderzoeksvraag kost tijd en wordt ondersteund door Team SIEN. In de praktijk blijkt dat dit proces meer tijd in beslag neemt dan voorzien. De meeste SIEN-labs hebben een voorbereidingstijd van 6 tot 9 maanden. Concreet heeft dit tot gevolg gehad dat de meeste labs in 2014 gestart zijn. In het volgende overzicht zijn alle lopende labs opgenomen inclusief de onderzoeksvraag, de betrokken onderzoeker en culturele partner(s). De vorderingen gaan dus langzaam maar de voorlopige opbrengsten zijn zeer waardevol en bruikbaar. Scholen nemen de regie bij een SIENlab, zij zijn de eigenaar van de onderzoeksvraag en het proces en leiden het lab. De onderzoeker bewaakt de onderzoeksvraag en geeft input voor de doorgaande lijn en implementatie in het curriculum. De culturele partner brengt creativiteit en activiteit in het proces. We onderscheiden vier plekken voor cultuureducatie in het curriculum. Vier invalshoeken voor de inbedding van cultuureducatie in het onderwijs: - in de zaakvakken - in het onderwijsconcept - binnen een ontwikkelingsgebied - in de 21ste eeuw vaardigheden 7 reisverslag

8

9 Alle ingezette labs geven of gaan een antwoord geven op de vraag hoe je cultuur inzet vanuit deze invalshoek. De resultaten van de labs tot nu toe worden eind 2015/ begin 2016 meegenomen in een meta-onderzoek met als resultaat een instrument en bruikbaar format voor andere scholen. Conclusie vanuit de ingezette labs is dat alle invalhoeken onderzocht worden met uitzondering van de inzet op het aansluiten bij 21ste eeuw vaardigheden. Cultuureducatie is een middel om herkenbaar te werken aan de 21ste eeuw vaardigheden. Alle aangesloten stichtingen zijn hiermee bezig en benoemen de skills in hun strategische beleidsplannen voor de komende jaren. De focus binnen de SIENlabs en vakdeskundigheid zal daarom de komende twee jaar liggen op de 21ste eeuw vaardigheden Eind 2014 starten twee stichtingen (Kindante en Dynamiek Scholengroep) met een mega-lab (combinatie van meerdere scholen die samen een onderzoeksvraag oppakken) rondom dit onderwerp. Deze zijn in het overzicht deels al meegenomen. C-labs Een nieuw onderdeel binnen dit voornemen is het C-lab. In een C-lab gaat een culturele instelling op zoek naar een manier om cultuureducatie een plek te geven in de instelling en op weg naar het ontwikkelen van een educatief aanbod dat past in het onderwijs. Met als uitgangspunt: cultuur wordt ingezet als middel en dient als verrijking of vervanging van lesstof In 2014 (tot 1 november) zijn de volgende C-labs gestart: Wereldpaviljoen en diverse scholen in Venlo: Hoe laat je kinderen een andere cultuur beleven zodat het aansluit bij de vraag van scholen en de belevingswereld van kinderen? Venlo Bevrijd: diverse culturele partners in Venlo en 2 basisscholen in Blerick: Hoe ontwikkel je een programma dat aansluit op het curriculum van de scholen met als thema s burgerschap, sociale en emotionele ontwikkeling? Muziek Tegelen Zes scholen en Sempre Avanti Tegelen: Hoe maken we muziekonderwijs passend bij de scholen in Tegelen en hoe kunnen de verenigingen hierbij betrokken worden? Mergelrijken kasteel van Valkenburg Hoe komen we tot een passend aanbod voor scholen dat past bij de onderwijsdoelen en flexibel in te zetten is bij vragen van scholen. In de komende periode blijven de C-labs bestaan en steken we nog meer in op het delen van de informatie die alle labs opleveren. 9 reisverslag

10 actie 3 instellen team sien Om het programma Cultuureducatie met kwaliteit in Limburg uit te kunnen voeren is medio 2013 Team SIEN ingesteld. Het team is de verbindende schakel in het gehele programma en bewaakt de samenhang tussen de verschillende acties, maatregelen en ontwikkelingen op provinciaal, regionaal en lokaal niveau bewaakt. Het team bestaat uit de projectleiding, drie vaste medewerkers, een adviseur en tijdelijke projectmedewerkers. Reflectie In de loop van 2013 is Team SIEN ingesteld. De taakstelling van het team was duidelijk, de keuze om minimaal in te zetten op begeleiding maar te focussen op initieren en verbinden. In de loop van het proces bleek dat de insteek om een inhoudelijk programma neer te zetten waarbij team SIEN enkel als spil en verbindingsofficier zou optreden, niet haalbaar is. Zowel het onderwijs als het culturele veld blijken meer steun en ondersteuning nodig te hebben waar niet in voorzien is. De onbekendheid van het onderwijs om binnen dit domein eigen initiatieven te ontwikkelen en regie te nemen zorgde voor een aarzelende start maar ligt nu vol op stoom. Ook het culturele veld had moeite met de insteek en namen een afwachtende houding aan. Door de bezuinigingen die spelen in het culturele veld staan deze organisaties onder druk, de toekomst is ongewis en dat maakt mee bewegen in een veranderingsproces (van aanbodgericht naar vraaggericht werken) moeilijk. Bijkomend obstakel is dat de medewerkers van een culturele instelling vaak disciplinegericht zijn, ze zijn immers opgeleid in een vak of expertise. Het programma CMK in Limburg vraagt om een integrale aanpak van cultuureducatie waardoor de medewerkers moeite hebben om deze integrale aanpak te realiseren. Bij voornemen 2 gaan we nader in op deze problematiek. Van een meer volgende en inspirerende rol van team SIEN naar ver leiden, informeren en een actieve houding. De boer op dus! Hier is in de begroting geen rekening mee gehouden. Het constante zoeken naar wegen om het programma met deze kleine organisatie uit te voeren heeft kostbare tijd gekost. Voor de invulling van deze extra taken worden daarom personeelskosten uit andere voornemens ingezet en projectmedewerkers ingehuurd. 10 reisverslag

11 11 reisverslag

12 Uitgelicht CREATIVITEIT SIEN-Lab Dansend Leren ism OJBS de Toermalijn in Tegelen SIEN-Lab Bs st Gertrudis, bs Mheer en bs Noorbeek trekken samen op en willen graag voor alle drie de scholen inzetten op stimulering van het creatief denken. Hierbij wordt ingezet op het creatieve denkproces en oplossingsgerichtheid. De methodes mogen van de directie aldaar worden losgelaten als de doelen maar bereikt worden. Creatief Partner Margreet Sweerts (Painted, modeontwerpers collectief Amsterdam) gaat hier samen met Joep Janssen ( filmmaker uit Banholt) een doorlopende onwtikkelingslijn voor ontwerpen, in overleg met betrokken scholen. Drs Yvonne Latten-Simons (ontwikkelingspsycholoog L1, uit Kerkrade) zal vanuit haar vakkundigheid dit proces begeleiden en bewaken. Leerlingen die bezig zijn met het eigen maken van primaire processen zoals schrijven, rekenen en lezen kunnen veel baat hebben bij een andere aanpak van de leerstof. Dans is hierbij een zeer geschikt middel omdat de leerling door fysieke acties de leerstof tot zich neemt. Per leervak zoals taal, rekenen, wereldoriëntatie e.d. kan dans op verschillende niveaus een bijdrage leveren voor leerkrachten om ervoor te zorgen dat de leerstof op verschillende manieren wordt aangeboden. Met Dansend Leren worden de meervoudige intelligenties aangesproken. Hierbij wordt niet vanuit de discipline (leren dansen) gewerkt, maar naar Dansend Leren (beklijven reguliere leerstof dmv dans). Bijvoorbeeld: Hoe kan dans en beweging bijdragen aan het bewust maken/duidelijk maken/ de stof laten ervaren / van de rekenlesstof in groep 3? Dansdocente Melanie Melis van Kunstencentrum Venlo is deze uitdaging aangegaan met OJBS De Toermalijn in Tegelen. Bekijk meer creaties op de werkplaats van SIEN: School zonder noten Kwaliteitskring Kunstencentrum Venlo organiseert i.s.m. SIEN een kwaliteitskring waarin onderzocht wordt hoe muziek binnen een doorgaande lijn ingezet worden als middel en passend binnen het curriculum van scholen. Een groep geinteresseerden en experts buigen zich over deze vraag in een kwaliteitskring. De opbrengsten worden getest in de praktijk en gedeeld binnen SIEN. 12 reisverslag

13 TEAMSESSIE DE LEER- LINGST (SPOLT) Deskundigheid/co-creatie Professor Tafelmans Co-creatie Hoe kunnen chronische problemen opgelost worden met het aanleren van de tafeltjes? Aan de slag met cultuureducatie vanuit de methode. Vijf inspireerden het team om vanuit de methodes op zoek te gaan naar een invulling met cultuur. 1) Aardrijkskunde met Nina Thibo (Jan van Eijck academie Maastricht) BEELDEND 2) Geschiedenis met Anouk Kulaleen (zelf standig ondernemer) DANS 3) Taal met Mieke Aalderink (verhalen ver teller) COACH 4) Biologie/natuur met Sydney van den Berg (Cuttin Class Heerlen) HIPHOP/STREETART 5) Sociaal Emotionele Onwtikkeling met Jos Netto ( Musicmasterclass Sittard/Geleen) MUZIEK De vragen zijn verzameld en worden in co-creatie vertaald met aanbieders vanuit de directe omgeving. MUZIEKDOCENTEN Training Kunstencentrum Venlo is aan de slag met het ontwikkelen van een training voor vakinhoudelijke deskundigheid van muziekdocenten; bijv. didactische aanpak, muziek als onderdeel van het totale curriculum. KCV ontwikkelt deze methode met eigen docenten in afstemming met Sien. Doel is om deze training na toetsing provincie breed weg te zetten via de bedrijfsschool die is opgericht door alle centra voor de kunsten in Limburg. Start ontwikkeling methode in 2013, toetsing in 2014, Provinciebreed uitzetten vanaf medio Veel leerlingen bij SBO Bernardus hebben chronische problemen met het automatiseren van de tafeltjes. Wie zou ons kunnen helpen hier een totaal plaatje van te maken en wij het al schilderend of bewegend kunnen aanbieden.wij zouden dit dolgraag al zelf willen doen, maar weten nog niet precies hoe... Setheater gaf het antwoord met Professor Tafelmans. Topondernemers Sien-Lab BS de Merwijck onderzoekt hoe ze cultuureducatie kunnen integreren in de methode Topondernemers. Cultuureducatie als vervanging van de kaarten uit de methode. Ze zijn deze uitdaging aangegaan in samenwerking met Cultuurpad en een tiental culturele aanbieders uit de regio. Eind schooljaar publiceren ze de resultaten van hun zoektocht. Slot Schaesberg Lokale alliantie BS Schaesberg en bs Gravenrode namen een Kijk in de Keuken bij Slot Schaesberg (Landgraaf).Inclusief een brainstormsessie over de mogelijkheden van het Slot voor de school in verbinding met de dagelijkse onderwijspraktijk. Dit was een inspirerende bijeenkomst waaruit een volgende samenwerking voortvloeit. 13

14 Uitgelicht School vroeger en nu Co-creatie KIJK EENS DOOR AN- DERE BRIL Deskundigheid teams Basisschool Budschop uit Nederweert in cocreatie met RICK. In 2013 is de school een gemeentelijk monument geworden. Ook wordt de school komend jaar verbouwd. Deze ontwikkelingen nodigen uit om stil te staan bij het schoolgebouw, de geschiedenis van de school, de wijk en de plaats van de wijk in de gemeente Nederweert. Vanuit een herkenbare situatie en beleving terug het verleden in, zodat het leerlingen aanspreekt en ze op onderzoek willen gaan en oog hebben/ krijgen voor hun naaste omgeving. Op deze manier willen we het historisch bewustzijn bij leerlingen van groep 5 t/m 8 stimuleren. De school en haar omgeving bieden zowel wat betreft bewoners als bebouwing en infrastructuur veel mogelijkheden om het geschiedenisonderwijs mee te verbinden. Een schat aan mogelijkheden is aanwezig, maar hoe kunnen we dit zodanig structureren dat er een link wordt gelegd vanuit de algemene geschiedenislessen die in groep 5 starten naar de plaatselijke situatie, en hierbij in een doorgaande lijn de verschillende culturele disciplines betrekken? Hoe kunnen we dit vormgeven in een project voor de 2 bovenbouw groepen? Bij voorkeur ontstaat er een erfgoedproject dat niet alleen geschikt is voor basisschool Budschop, maar ook voor de andere scholen in Nederweert. LENTEKRIEBELS Co-creatie: terugblik De co-creatie tussen BS de Neerakker (Heythuysen) en Buro van Dormalen (Puth) is afgerond. Met name de zeer prettige communicatie met dramatherapeute Petra Jonker en regisseur Maurice Lamers heeft bijgedragen aan een succesvol eindproduct: de voorstelling Lentekriebels voor de groepen 7-8. Een voorstelling die perfect inzetbaar is op andere scholen!wat ons betreft een dikke pluim voor Buro van Dormalen. Onze eerste co-creatie via SIEN was top. Canon van Peel&maas C-Lab Streekmuseum t Land van Peel en Maas, PJP Studio s en Cultuurpad namens 18 basisscholen in Peel en Maas en Neer zijn in september 2014 gestart met Ontdek je Historie. Een project waarin de vraag hoe integreer je de canon van Peel en Maas in de geschiedenislessen van het onderwijs? Een bijzonder project waarbij de omgeving en beleving van kinderen centraal staat. Hoe maak je de geschiedenis weer levend? Knuffelende ganzen Co-creatie Vraag van basisschool de Bolster en flowart: Hoe kunnen we iets negatiefs als het stelen van een kunstwerk omzetten in iets positiefs? In de nabijheid van onze basisschool is vorig jaar een bronzen beeld gestolen. Het heeft de titel Knuffelende Ganzen. Er restte na de diefstal enkel een lege sokkel. Ook die is inmiddels verdwenen. Wij vragen ons af of het basisonderwijs een rol kan vervullen in het leveren van een bijdrage in het verantwoord terugplaatsen van dit gestolen monument. Waarbij het lesprogramma met onze steun nader ontwikkeld dient te worden. Het geheel zou dan afgerond dienen te worden met een feestelijke heronthulling en een presentatie door de kinderen zelf over het gehele ontstaan. 14 reisverslag

15 Aantal actieve scholen binnen voornemen 1: 40 Aantal leerlingen:6534 Aantal docenten: 576 tussendoelen gehaald? Alle deelnemende scholen (295 scholen) en culturele instellingen in Limburg kennen hun huidige scenario en ambitie scenario. Deze ambities zijn leidend in de keuzes en activiteiten die ze ondernemen binnen de kennisgemeenschap en binnen het programma. Eind 2014 was van 143 culturele partners duidelijk welke expertise ze kunnen bieden. In Noord-Limburg lopen 10 experimenten rondom doorgaande lijnen in een SIEN- of C-lab. Er zijn 8 Sien-labs in opstart. In Midden-Limburg lopen 4 experimenten rondom doorgaande lijnen in een SIEN- of C-lab. Er zijn 3 Sien-labs en 1 C-lab in opstart. In Zuid-Limburg lopen 7 experimenten rondom doorgaande lijnen in een SIEN- of C-lab. Er zijn 15 Sien-labs en 4 C-labs in opstart. De verdeling in scenario s heeft geleid tot een kader voor cultuureducatie, voor een aanpak op schoolniveau. Dit kader is een voorbeeldmodel waar scholen, indien gewenst, antwoord vinden op de vraag wat is de plek van cultuureducatie bij ons op school. De randvoorwaarden voor scenario 1 en 2 zouden aan het einde van 2014 zijn bepaald. Dit voornemen is uitgesteld in afwachting van het Leerplankader SLO en de resultaten uit Cultuur in de Spiegel. De randvoorwaarden voor scenario 1 en 2 scholen worden gebaseerd op het Leerplankader en in 2015 in een kwaliteitskring en SIENlab nader uitgewerkt. Er zijn geen doorgaande lijnen alleen voor scenario 3 en 4 scholen ontwikkeld. Bij de start van het programma bleek dat er te weinig scholen dit ambitieniveau bezitten. Daarom is de focus verlegt naar scenario 2 en 3-scholen. De looptijd van een SIEN-lab is langer dan voorzien, daarom zijn de experimenten nog niet afgerond maar nog gaande. De opbrengst van deze labs wordt in 2015 zichtbaar. Het is duidelijk welke competenties voor leerkrachten en educatief medewerkers nodig zijn voor de uitwerking in voornemen 1 en 2. Meer hierover bij vakinhoudelijke deskundigheid in voornemen reisverslag

16 voornemen 2 bevorderen van deskundigheid Het doel binnen dit voornemen is de vakinhoudelijke deskundigheid op de scholen en in het culturele veld te versterken en een nieuwe houding ten aanzien van cultuureducatie te ontwikkelen. Reflectie Het voornemen was om op een andere manier invulling te geven aan het bevorderen van deskundigheid. We maken een onderscheid tussen de verschillende scholen en culturele instellingen. Daarom is ingestoken op het ontwikkelen van een breed aanbod van inspirerende workshops en trainingen waarin het principe anders leren en anders kijken naar kinderen is verwerkt. Er is een training voor ICC ers op maat ontwikkeld. Het online platform is actief en voortdurend in ontwikkeling om te kunnen fungeren als de spil van de online kennisgemeenschap. Naast het opdoen van kennis is passie en inspiratie leidend om in de actie te komen. De ervaring tot nu toe is dat er veel gevraagd wordt naar de bekende weg en beproefde methodes. Echter als blijkt dat er op maat gewerkt kan worden aan het bevorderen van deskundigheid en in samenwerking een passende invulling wordt gegeven, is het enthousiasme en de betrokkenheid groot. Het gevolg van de workshops en trainingen is een actieve houding van onderwijs en culturele veld en de wil tot verandering is groot. Leerkrachten en educatief medewerkers beoordelen de aanpak en de inhoud als verfrissend, praktisch toepasbaar en bij de tijd. Het gevolg van deze aanpak is dat scholen het belang van cultuureducatie onderkennen, actief proberen cultuureducatie in hun curriculum te integreren, ideeën krijgen om ook naschooltijd aan talentontwikkeling te doen en in hun omgeving op zoek gaan naar partners. Fris kijken en dwars denken zijn opbrengsten die we nastreven en ook zien dat deze aanpak mensen in beweging brengt. Scholen die de trainingen volgen komen zelf in actie en ontwikkelen andere beelden over deskundigheid. In 2015 wordt het ontwikkelde aanbod gedeeld via de kennisgemeenschap. Fris kijken en dwars denken zijn competenties die nodig zijn om cultuureducatie in de school te verbeteren Een nevenvangst van het programma is dat de aanpak vooral ook succesvol blijkt bij het SO en SBOonderwijs. De mogelijkheden die cultuureducatie het speciaal onderwijs (SO) en speciaal basisonderwijs (SBO) biedt om deze leerlingen op hun eigen knapheden te laten excelleren zijn groot. Het blijkt dat door de brede aanpak met verschillende werkvormen veel informatie loskomt uit de doelgroepen waarmee de andere voornemens en activiteiten verrijkt kunnen worden. Bijvoorbeeld: daar waar voornemen 4 -de ontwikkeling van het kwaliteitskader- in de trainingen en workshops aan de orde komt wordt met gemengde gevoelens gereageerd op de kwaliteitsinstrumenten die landelijk in ontwikkeling zijn. Men vreest een CITOtoets voor cultuureducatie. Deze informatie nemen we mee in de ontwikkeling van het eigen kwaliteitsinstrument in Limburg. Voor cultuureducatie-docenten die aan de slag willen in en met het onderwijs organiseert SIEN i.s.m. Kunstencentrum Venlo een cursus van 2 bijeenkomsten, waarin inspiratie voelen en beleven centraal staan. Doel van de cursus: praktische handvatten om kunst en cultuur in te zetten als middel in het onderwijs verbinden van cultuureducatie met het onder- 16 reisverslag

17 wijs, waar zitten de kansen en mogelijkheden voor cultuur om een verbinding te leggen verdiepen van de kennis van het onderwijs: welke vormen zijn er, welke taal wordt er gesproken? Wat betekent dit voor jouw lessen? Tijdens deze training maken ze kennis met de kleurrijke wereld van het (Limburgse) onderwijs: haar ontwikkelingen, haar taal, haar manieren van werken... en nog veel meer! Op een (inter)actieve manier leren ze hoe aan te sluiten bij de dagelijkse praktijk in school. In 2014 zijn 21 educatief medewerkers uit het culturele veld bereikt. Vooruitblik De komende twee jaar wordt ingestoken op E-learning, het betrekken van leerlingen bij cultuureducatie (SIEN-tv), het communiceren over de vele voorbeelden en mogelijkheden rondom vakinhoudelijke deskundigheid, stimuleren van een actief lerende online kennisgemeenschap en de focus op welke competenties leerkrachten en educatief medewerkers nodig hebben om deze klus te klaren. Speciale aandacht hierbij voor competenties die nodig zijn om cultuur in te zetten bij de ontwikkeling van 21ste eeuw vaardigheden en de ontwikkeling van een database voor leerkrachten waarbij ze inspiratie op kunnen doen. Appetizers om muziek en cultuur in te zetten vinden en talloze voorbeelden om de lessen met cultuur te verrijken Drie onderdelen van dit voornemen liggen op koers. Het onderdeel Kijk in de Keuken is in 2013 al van het toneel verdwenen en vervangen door andere vormen van ontmoeting. Tot slot de kwaliteitskringen. Deze zijn niet apart zichtbaar in het programma. De kwaliteitskringen zijn opgezet om in een creatieve omgeving met sparringspartners die in een soort kweekvijver samen experimenten aangaan. Het organiseren van deze kringen blijkt moeilijk. De benodigde expertise is niet makkelijk te vinden en de problematieken die opduiken vragen om een grote inzet van een breed netwerk van partners. We hebben daarom gezocht naar andere oplossingen, bijvoorbeeld: samenwerking met Lindenberg in flankerend beleid (kennisnetwerk Zuid), samenwerking met EduArt en Kunstbalie (in op start) en stellen voor 2015 een aantal onderwerpen centraal: - 21ste eeuw vaardigheden; - anders leren met cultuureducatie; - competenties voor beginnende leerkrachten. 17 reisverslag

18 Processen gaan sneller als je een katalysator hebt, daarom wordt actief gezocht naar deze versnellers. Een voorbeeld is onderstaande vraag van gemeenten, een niet onbelangrijke actor in het speelveld van cultuureducatie. De gemeenten hebben de wens geuit om op creatieve wijze het cultuurbeleid en de uitvoering ervan in de gemeenten vorm te geven. Doelstelling is het bundelen van de krachten van de culturele infrastructuur vanuit het oogpunt van de vrager: het kind. Dit wordt vertaald in een beleidsaanpak die zal beschikbaar komt voor andere gemeenten. Een tweede insteek om het proces te versnellen zijn de zogenaamde kantelkringen. Een groep medewerkers uit het culturele veld gaat praktisch aan de slag om te ervaren hoe cultuureducatie in de school ingezet kan worden als middel. Zo ervaren ze dat cultuureducatie dan vanzelf weer een doel wordt. Cultuureducatie verwerft een plek in de school als middel. Cultuur heeft op deze manier een toekomst in het onderwijs en wordt weer een doel. SIEN-TV Geeft kinderen een stem In januari 2015 start SIEN-tv. SIEN-tv is een initiatief van diverse partners binnen het programma. SIEN-tv is een online tv channel waarin kinderen de hoofdrol spelen. Elke twee weken verschijnt een uitzending van een school met daarin de volgende componenten: wat vinden kinderen van cultuureducatie? waar zijn ze trots op? welke talenten hebben ze? een actueel thema uit het nieuws door de ogen van kinderen en nog veel meer Het format van SIEN-tv wordt ontwikkeld door Witgoed en Van Bontewas. Medio december meer nieuws over dit bijzondere initiatief. SIEN-tv is een onderdeel van het MONEVAPLAN (kinderparlement) en SIEN-labs. Het is een voorbeeld hoe scholen aan de slag kunnen met mediaeducatie en geeft kinderen een stem! NIEUW! 18 reisverslag

19 Op weg- pabo VENLO SIEN-Lab/ Co-creatie Uitgelicht In september 2014 vond een themadag Cultuureducatie plaats op de PABO Venlo met als thema Een feest om te leren. 100 studenten van alle leerjaren waren een hele dag bezig met cultuureducatie als leermiddel waarbij de koppeling aan de kerndoelen binnen het PO centraal stond. Studenten namen zelf deel aan een workshop, koppelden doelen aan activiteiten en gingen zelf aan de slag om met gegeven doelen een activiteit cultuureducatie te ontwikkelen. Deze dag vraagt om een Follow-up, waarbij de nadruk gelegd wordt op het koppelen van een ontwikkelvraag aan een activiteit cultuureducatie die daadwerkelijk in de stagegroep uitgevoerd gaat worden in januari Drieendertig studenten uit leerjaar 2 en 3 gaan op 25 stagescholen aan de slag. Het doel van deze follow-up zal zijn dat studenten ervaren dat cultuureducatie ingezet kan worden als middel om je lesdoel te bereiken. Studenten stellen een ontwikkelvraag binnen Taal/ Rekenen of W.O. De doelen uit de methodes zijn hierbij leidend en het uiteindelijke culturele product is les-vervangend. Middels het gebruik van een reiskoffer, waarin diverse prikkelende materialen waaronder een reisjournaal met handleiding, kunnen studenten komen tot een goede ontwikkelvraag. Daarna volgt een coachronde waarbij studenten in gesprek gaan met een creatief kernteam uit het culturele veld. Tijdens deze coaching wordt het proces van cultuureducatie aan doelen koppelen op gang gebracht. Vervolgens gaan student, mentor van de stageschool en een geselecteerde cultuuraanbieder in gesprek. Tijdens dit overleg wordt de les definitief vormgegeven. Uitvoering van de les cultuureducatie (co-creatie) vindt plaats in januari In week 5 van 2015 zal een evaluatiemoment plaatsvinden. Het resultaat van dit follow-up traject: 30 culturele producten (met een duidelijk lesdoel uit de methode) een nieuwe mindset voor studenten inspirerend proces voor de stageschool samenwerking cultuur & onderwijs 19 reisverslag

20 20 reisverslag