DE OOSTERWEEL VERBINDING ONVERANTWOORD VANUIT HET OOGPUNT VAN DE. Marc Goethals Cardioloog Cardiovasculair Centrum Aalst OLV Aalst

Transcriptie

1 DE OOSTERWEEL VERBINDING ONVERANTWOORD VANUIT HET OOGPUNT VAN DE VOLKSGEZONDHEID Marc Goethals Cardioloog Cardiovasculair Centrum Aalst OLV Aalst

2 EEN MILIEUEFFECTENRAPPORT (MER) GEEFT EEN VALS GEVOEL VAN VEILIGHEID (1) Sanering van de uitgangssituatie is niet het objectief van een MER (maar dit zou wel de eerste bekommernis van de overheid moeten zijn!) Gebruikte parameters zijn te weinig specifiek voor verkeer: MER Oosterweel gebaseerd op PM10 (en NOx) ipv PM2.5 of UFP (omdat de EU regelgeving voor PM2.5 nog niet van toepassing is) Er wordt verwezen naar normen van de EU, die onvoldoende waarborgen geven voor de volksgezondheid Meetgegevens voor de uitgangssituatie zijn niet voorhanden (db, PM10, PM2.5) Meetgegevens worden ontleend aan andere vergelijkbare locaties

3 EEN MILIEUEFFECTENRAPPORT (MER) GEEFT EEN VALS GEVOEL VAN VEILIGHEID (2) Er wordt gebruik (of misbruik?) gemaakt van computer simulaties Nuleffect of eventuele verbetering komt uitsluitend op rekening van strengere emissie normen (EU) voor de voertuigen Geen onderscheid tussen het globale impact op de agglomeratie en het impact op bepaalde woonwijken Het impact van een snelweg reduceren tot de effecten van een parameter (PM10) waarvoor (veel te lakse) EU regelgeving voorhanden is kan niet door de beugel: de keuze voor méér bovengronds vrachtverkeer doorheen een dichtbevolkte regio is van uit oogpunt van milieu/volksgezondheid ook zonder metingen van lucht of lawaaipollutie onverantwoord Het is dus niet omdat het MER gunstig is dat het onderzochte project het beste antwoord is op de gigantische vervuiling waaraan Antwerpen (en Vlaanderen) vandaag wordt blootgesteld

4 GOED MILIEURAPPORT VAN ROTSLECHT PROJECT KAN..Je kan een heel goed MER hebben van een rotslecht project. Daar spreken we ons niet over uit. Dat moet de vergunnende overheid doen. Pascal Van Ghelue, Hoofd van de Dienst-MER van het departement Leefmilieu, Natuur en Energie van de Vlaamse Administratie De Tijd 8 juli 2008, p 10

5 VERKEER LAWAAI AFSTAND TOT VERKEERSAS LUCHT- VERVUILING AFNAME GROENE RUIMTE

6 LAWAAI = Hinderlijk geluid s Nachts: slaapverstoring Overdag: hinder ( annoyance ) en verstoring van de communicatie beinvloedt Kennis overdracht (onderwijs) Veiligheid

7 Lawaai zowel overdag als s nachts is een ernstig probleem voor de (volks)gezondheid

8 BLOOTSTELLING AAN SCHADELIJK GELUIDSNIVEAU (WHO) IN EU Den Boer LC en Schroten A: Traffic Noise Reduction in Europe: CE Delft 2007

9 In de EU (27) Wordt 44% van de bevolking ( ) blootgesteld aan een schadelijk (WHO) niveau van verkeerslawaai (L day > 55 db) Ontwikkelen mensen per jaar een cardiovasculaire aandoening ~ verkeerslawaai Worden mensen per jaar slachtoffer van een fatale hartaanval ~ verkeerslawaai Den Boer LC en Schroten A: Traffic Noise Reduction in Europe: CE Delft 2007

10 LAWAAI NACHT DAG SLAAP STOORNISSEN ANNOYANCE (HINDER) en COMMUNICATIE ZIEKTE DOOD

11 LAWAAI NACHT SLAAP STOORNISSEN LARES WHO DAG HINDER of ANNOYANCE ZIEKTE DOOD

12 SLAAPVERSTORING DOOR LAWAAI WHO LARES (2004)

13 HINDER TGV VERKEERSLAWAAI en ZIEKTE WHO LARES, 2004

14 Waarom is lawaai zo schadelijk? Verstoring van de slaap heeft extreme gevolgen voor de gezondheid Verstoring van de communicatie overdag en hinder (annoyance) overdag Concept van menselijk gehoor als 24 uur alarm

15 Functies van de SLAAP Herstelfunctie : tijdens de slaap is er een intense anabole activiteit (oa GH piek tijdens eerste helft van de nacht tijdens diepe slaap of SWS) Slaap heeft exclusiviteit van bepaalde hersenfuncties (oa geheugen en plasticiteit) Rol in het afweersysteem (gevolg: vatbaarheid infectie/kanker) Relatie slaap met suikermetabolisme ~ obesitas, diabetes, hypertensie, metabool syndroom

16 Slaapverstoring door lawaai heeft ernstige gevolgen Totale slaapdeprivatie = dodelijk (voor een rat na 18 dagen, bij starvatie na 17d) Gedeeltelijke slaapdeprivatie: insuline resistentie/zwaarlijvigheid Chronisch slaaptekort = versneld verouderen EEN KIND VAN DRIE HEEFT 10.5 UUR SLAAP NODIG, MIDDAGDUTJES NIET MEEGEREKEND!

17 Slaapduur en Mortaliteit (Vrouw) Kripke DF et al Arch Gen Psychiatry 2002;59:

18 Waarom zijn wij zo kwetsbaar voor lawaai? Waarnemen van geluid vergt geen gerichte aandacht (<> zien) Het gehoor is een ALARM SYSTEEM dat 24/24 uur actief is en in 3 stappen werkt: 1. Waarnemen van geluid (ook tijdens de slaap) is essentieel voor de overleving 2. Analyse van het geluid 3. Aangepaste reactie (bewust of onbewust) Scheuch K et al. Reviews on Environmental Health 2003;18:185

19 LAWAAI BEWUSTE REACTIE (WAKKER WORDEN ERGERNIS ) GEWENNING ONBEWUSTE REACTIE (AUTONOOM) NOOIT GEWENNING PROTECTIE (OORDOPPEN, VERHUIZEN, ISOLATIE ) ZIEKTE STERFTE

20 Nachtlawaai en Hoge Bloeddruk: x2! SGS: Maschke et al, 2003

21 Nachtlawaai en Hoge Bloeddruk(open raam): x6! SGS : Maschke et el, 2003

22 HOGE BLOEDDRUK en VERKEERSLAWAAI (24h) Men HYENA: Hypertension and Exposure to Noise Near Airports Environ Health Perspect 2008; 116:329

23 Risico op hartinfarct (Berlijn): Verband met lawaaibelasting overdag Subjectief: hinder of annoyance niet significant Objectief: geluidsbelasting in db * * *

24 RHANCH: lawaai overdag verstoort de leesontwikkeling

25 DE OBJECTIEVE GELUIDSBELASTING IS BELANGRIJKER DAN DE SUBJECTIEF ERVAREN HINDER KLACHTEN ZIJN GEEN BETROUWBARE BELEIDSPARAMETER: DE GELUIDSBELASTING MOET GEMETEN WORDEN!

26 LAWAAI NACHT DECIBEL LS DAG SLAAP STOORNISSEN MORBIDITEIT/MORTALITEIT Hypertensie Hartinfarct Obesitas Diabetes Dementie ADHD Respiratoire Aandoeningen CVA (hersenthrombose) Psychiatrische aandoeningen Ongevallen, KANKER... HINDER of ANNOYANCE

27 LUCHTVERVUILING

28 The Estimated Six Adjusted Cities Mortality-Rate Study: Ratios Sterfte and Pollution risico Levels en in the jaarlijks Six Cities gemiddelde graad van luchtvervuiling 1993 IN MEEST VERVUILDE STAD 30% HOGERE MORTALITEIT! Dockery D et al. N Engl J Med 1993;329: Pope et al Six Cities Study NEJM 1993 NEJM

29 LUCHTVERVUILING STIKSTOF OXYDEN (NO X = NO, NO 2, ) ZWAVEL OXYDE KOOLSTOF MONOXYDE OZON COMPLEXE KOOLWATERSTOFFEN (BENZEEN, etc) ZWARE METALEN: cadmium, lood, zink, ZWEVEND STOF (TSP: total suspended particles oa FIJN STOF etc

30 ZWEVEND STOF (TSP- PM = Particulate Matter ) Inhaleerbaar Natuurlijke bronnen en Weinig toxisch Zeer toxisch Verbranding (oa diesel)

31 BRONNEN VAN PM2.5 CAFE: Clean Air For Europe 2005

32 INZICHTEN in STOF VERVUILING EVOLUEREN ZWEVEND STOF (TSP) PM10 (EPA1987) Inhaleerbare stof deeltjes PM Grovere Stofdeeltjes (weinig toxisch) + PM2.5 FIJN STOF (EPA 1997) TOXISCH! PM0.1 of UFP SUPERTOXISCH?

33 Luchtvervuiling: belang van afmeting (en samenstelling) van stofdeeltjes PM2.5 TSP Pope CA EHP 2000

34 AFNAME VAN LEVENSVERWACHTING TGV ANTROPOGENE PM2.5 (achtergrond) BELGIE: vroegtijdige doden/jaar Houdt geen rekening met sterfte bij jonge kinderen en volwassenen tot 30 jr!) (Loss in average statistical life expectancy due to identified anthropogenic PM2.5 Average of calculations for 1997, 1999, 2000 & 2003 meteorologies)

35 Blootstellingsbereik: µg/m³ PM2.5 Voor iedere 10 µg/m³ toename PM2.5: Neemt risico op CV aandoening toe met 24% (HR 1.24, CI Neemt risico op overlijden aan een CV aandoening toe met 76% (HR 1.76,CI ) Neemt risico op CVA toe met 35% (HR 1.35, CI ) Intra city variaties (locale contributie) zijn belangrijker dan inter city variaties (achtergrond)

36 Lange termijn blootstelling aan PM2.5 (fijn stof) en Level of Exposure to Fine Particulate Matter and the Risk of Death from Cardiovascular Causes sterfte risico aan een cardiovasculaire in Women aandoening Veilige achtergrond WHO Concentratie 3-5 µg/m³ WHO: 10 µg/m³ annual mean Miller K et al. N Engl J Med 2007;356: EU: 25 µg/m³ vanaf 2015 USA: federaal annual mean 15 µg/m³ sinds 1998 Miller et al NEJM Californie: Annual/24 hr 12 µg/m³

37 Gezondheidsrisico s PM2.5 Hoge achtergrond PM2.5 concentratie: Toename totale mortaliteit Toename morbiditeit/mortaliteit tgv longziekten (COPD, asthma, longkanker) Toename morbiditeit/mortaliteit tgv hart en vaatziekten (hartinfarct, hersenthrombose) Bij pieken in de PM2.5 vervuiling: Toename hospitalisatie en mortaliteit tgv Hartinfarct Hartfalen COPD Plotse dood Wiegedood,.

38 LUCHTVERVUILING DRUK/RUSTIG en BINNEN/BUITEN Conclusie: PM10 is een slechte indicator voor verkeersgerelateerde luchtverontreiniging Fischer et al Atmos Environ 2000;34:

39 Zwarte Rook en NO2 in binnenlucht van scholen 40 µg/m Zwarte Rook NO Afstand tot de snelweg Fischer et al VROM 2007: Invloed van de afstand tot een Drukke verkeersweg op de lokale luchtkwaliteit en gezondheid

40 Zwarte Rook en NO2 in de binnenlucht van scholen Op basis van deze gegevens kan dus geconcludeerd worden dat tot op minimaal 400 m een invloed van de snelwegen meetbaar is in de binnenlucht van de scholen. Fischer et al VROM 2007: Invloed van de afstand tot een Drukke verkeersweg op de lokale luchtkwaliteit en gezondheid

41 Luchtverontreiniging door snelwegen De conclusie die op basis van deze resultaten getrokken kan worden is dat PM10 een slechte indicator is voor het verkeersgerelateerde luchtverontreinigingsmengsel Toetsing aan de PM10 norm, waarbij uitsluitend naar de massa (concentratie) wordt gekeken en niet naar de samenstelling zou in dat geval vanuit gezondheidskundig oogpunt eenn inadequate beoordeling van de locale situatie kunnen opleveren en dient daarom dan ook te worden afgeraden.. Inachtneming van de kennis dat er rondom snelwegen tot op 1000 m nog een bijdrage van verkeersemissies kan worden waargenomen is vanuit gezondheidsoogpunt een betere raadgever.. Fischer et al VROM 2007: Invloed van de afstand tot een Drukke verkeersweg op de lokale luchtkwaliteit en gezondheid

42 Oosterweel MER en fijn stof Er zijn vrijwel geen metingen van de huidige toestand De gekozen parameter PM10 is geen goede reflectie van verkeersemissies PM10 wordt weinig beïnvloed door verkeers intensiteit van nabijgelegen snelweg wat niet betekent dat er geen gezondheidseffecten zijn Gezondheidseffecten reduceren tot fijn stof is een handige maar misplaatste oversimplificatie

43 De nabijheid van een snelweg maakt ziek! < 100 m RR op cardiopulmonaire mortaliteit 1.95 (Hoek et al. Lancet 2002) Mortaliteit is evenredig met aantal voertuigen per 24 h (Beelen et al. EHP2008) < 100 m RR op totale mortaliteit 1.18 ( ) (Finkelstein et al. Am J Epidemiol 2004) < 100 m snelweg RR op hoge calcium score (coronaire atheromatose) 1.67 (Hoffman et al. Circulation 2008) Asthmatici in Oxfordstreet versus Hyde Park (McCreanor et al NEJM 2007) Footprint op longontwikkeling reikt tot 1500 m langs beide zijden (Gauderman et al. 2007)

44 Hoe ver reikt de ecologische voetafdruk van een snelweg? Gaudermann et al The Lancet 2007; 369:

45 GROENE RUIMTE

46 STERFTERISICO EN GROEN MITCHEL R POPHAM F LANCET 2008

47 Transport Economen GEZONDHEIDS ECONOMEN Politieke Overheid (publieke opinie) Logistieke Sector ARTSEN ECONOMISCHE BATEN LOGISTIEKE INFRASTRUCTUUR ECOLOGISCHE + GEZONDHEIDSECONOMISCHE KOSTEN PREVENTIEVE GENEESKUNDE LEEFKWALITEIT

48 Besluit In Vlaanderen zijn geen betrouwbare meetgegevens voorhanden betreffende de bijdrage van het verkeer tot de echte fijn stof vervuiling (PM2.5) Oosterweel: tav de ontwerpdoelstelling voor PM2.5 is owv onvoldoende kennis over de achtergrondvervuiling geen evaluatie mogelijk.. 1 1: MER deelrapport lucht p 70

49 Besluit (2) Luchtvervuiling door een snelweg is niet te vatten in parameters als fijn stof of NOx (waarvoor EU normen bestaan) maar heeft gevolgen over een breedte van 3 kilometer! Ook qua lawaaibelasting ontbreken de noodzakelijke gegevens: Vlaanderen is in overtreding met de EU richtlijn 2002/49 betreffende de beheersing van het omgevingslawaai Strategische geluidsbelastingskaarten zijn niet voorhanden (juni 2007)

50 Besluit (3) Het ligt voor de hand dat de blootstelling van de bevolking aan lucht en lawaaipollutie tgv verkeer ENORM is: Dichtst bevolkte regio van West Europa Lint bebouwing en gebrek aan urbanisatie CAFE: vroegtijdige overlijdens per jaar tgv PM2.5 De eerste prioriteit is het saneren van de huidige situatie: het overkoepelen van de volledige ring?

51 Besluit (4) Voor grootschalige projecten is enkel nog ondergrondse infrastructuur (TUNNEL) te verantwoorden: Minder beslag op open en groene ruimte Lawaaibeheersing Beheersing van de luchtvervuiling: een technologische uitdaging

52 Logistiek Legt per werknemer 4x meer beslag op open ruimte Is extreem en ongecontroleerd vervuilend Lawaaipollutie Luchtpollutie Creëert marginaal en ongezonde arbeid (vnl laaggeschoolde, nacht- en ploegen arbeid) Verhoogt door overbelasting infrastructuur de bedrijfskosten van industriële productie Vlaanderen heeft zeer weinig open ruimte! De blootstelling van de bevolking is zeer intens: Dichtst bevolkte regio van West Europa Lintbebouwing/dicht wegennet Laaggeschoolde arbeid in Vlaanderen is schaars Laaggeschoolde arbeid is geen oplossing voor de lage werkzaamheidsgraad (50-65 jaar) DUURZAME LOGISTIEK = CONTRADICTIO IN TERMINIS

53 Enkele vaststellingen over fijn stof PM10 is geen geschikte parameter voor luchtvervuiling door verkeer omdat: PM (grove fractie) grotendeels van natuurlijke oorsprong is (WHO) PM fractie niet correleert met CV morbiditeit/mortaliteit (WHI, 2007) PM10 wordt dus uiteraard nauwelijks beinvloed door verkeer PM10 wordt relatief intensief gemeten omdat er EU normen bestaan In het kader van een MER wordt uitgegaan van interpolaties, vergelijkingen met andere meetpunten, bijna nooit van metingen ter plaatse

54 Enkele vaststellingen over fijn stof (2) Voor PM10 is er een belangrijke grensoverschrijdende component PM2.5 is vrijwel integraal het gevolg van menselijke activiteit (verbranding) Voor de effecten van PM2.5 geldt dat de locale component (afstand tov de bron) belangrijker is dan de achtergrondvervuiling De analyse van de samenstelling van PM2.5 staat nog in de kinderschoenen

55 Enkele vaststellingen over fijn stof (3) PM2.5 wordt in Vlaanderen nauwelijks gemeten (6 meetpunten) omdat de EU richtlijn pas over 2 jaar van kracht wordt De nieuwe EU normen voor PM2.5 zijn een compromis dat tot stand is gekomen na langdurig lobby werk van de logistieke sector: tegen 2015 moet PM2.5 gehalte In stedelijk gebied < 20 µg/m³ Op het grondgebied < 25 µg/m³ Veilige achtergrond niveau: 2 3 µg/m³ (WHO 2005)

56 Finkelstein et al. Traffic air pollution and mortality rate advancement periods. Am J Epidemiol 2004, 160, Hamilton, Ontario: : adults referred for lung function assessment : mortality follow-up: n = 5,228 (>40 y); 923 nonaccidental Postal codes & GIS: household income exposure to traffic: < 100 m of highway or < 50 m of major urban road (n=948, 217 ) RR of mortality for living close to major road: 1.18 ( ) Rate advanced period (Brenner): Residence near major road: 2.5 y ( ) COPD 3.4 y; Chronic Ischemic Heart Disease: 3.1 y; diabetes: 4.4 y

57 Volgens de WHO.. wordt onder schadelijk effect ook verstaan elke tijdelijke of permanente nadelige invloed op het fysisch, psychologisch of sociaal functioneren van de mens of menselijke organen.. (WHO Report on Noise, 1999)

58 Waarom is lawaai zo schadelijk? Enorm belang van de SLAAP Functie van het menselijk gehoor als 24 uur ALARM

59 Net als met radioactieve straling of fijn stof is het een illusie dat wie niet wakker wordt van lawaai of denkt er geen last van te hebben er niet ziek van wordt!

60 De Standaard oorzaak in den Zuider-wind, die van uit Men had reeds de meening geopperd dat verre streken vreemde microben medebracht, die dan in den mist van onze nij- het wel giftige oorlogsgassen konden zijn die zich met den mist hadden vermengd. verheidscentra zouden voortwoekeren. Courtesy of prof Ben Némery, KUL, Lancet 2001

61 NEW YORK TIMES 5 Dec Dec Dec 1930 Spanish flu? Microbes from the Sahara? Chemical warfare? Courtesy of prof Ben Némery, KUL, Lancet 2001

62 Rapport Firket: Si les mêmes conditions se trouvent réunies, les mêmes accidents se reproduiront Onder dezelfde voorwaarden zijn dezelfde gevolgen te verwachten Si un désastre survenait à Londres dans des conditions analogues on aurait à déplorer morts immédiates Een soortgelijke catastrofe zou in Londen leiden tot onmiddellijke doden

63 Nel A Science 2005

64 Stof en Stof is twee De hoeveelheid (massa vs aantallen)! De afmetingen van de stof partikels Bepaalt de graad van penetratie in de luchtwegen De transportcapaciteit voor polluenten Het oxidatief (inflammatoir) vermogen De samenstelling Het distributie patroon: locaal vs achtergrond

65

66 What counts (PM2.5, UFP, proximity of high way,..) is not always measured and what can be measured (PM10) does not always count Albert Einstein

67 Merksem 500 meter zone Deurne Noord Antwerpen Deurne Zuid Berchem MER BAM: Binnen de kwetsbare contour van 500 m wonen mensen

68 Merksem 1500 meter zone Deurne Noord Antwerpen Deurne Zuid Berchem Lancet: minder longcapaciteit vergeleken > 1500 m.