8 mei Ede. Staatssecretaris Sharon Dijksma ontmoet... Honderd dagen OCW. kwaliteit

Transcriptie

1 8 mei Ede Staatssecretaris Sharon Dijksma ontmoet... Honderd dagen OCW kwaliteit

2 Ochtend: De Meander

3 Ochtend: werkbezoek aan De Meander Als onderdeel van haar honderddagenprogramma bezoekt staatssecretaris Sharon Dijksma op dinsdag 8 mei de Christelijk Nationale School De Meander in Ede. Deze zogenaamde TOM-school (Team Onderwijs op Maat) is op 8 januari 2001 gestart met een vernieuwend onderwijsconcept. Kinderen leren op een interactieve manier en hebben inbreng op de leerweg die ze gaan. Sinds april 2005 zit de school in het huidige gebouw, dat gedeeld wordt met peuterspeelzaal Spetterspat en buitenschoolse opvang De Kameleon. Het schoolgebouw is ontworpen op basis van de onderwijsvisie. De Meander werkt vanuit ontdekkend en samenwerkend leren. Zo hebben de lokalen geen vierde muur, maar een glazen schuifpui. Alle lokalen komen uit op een grote binnenruimte met speel-, ontdek- en verwerkingsplekken. Directeur Henk Overeem ontvangt de staatssecretaris op enthousiaste wijze in de centraal gelegen teamkamer, die haar bijnaam Het Aquarium dankt aan de vier glazen wanden. Voldoende of onvoldoende? Na een animerend gesprek met leerlingen, schuift Sharon Dijksma aan voor een gesprek met ouders: Ik heb net met een aantal van jullie kinderen gesproken en die konden maar één minpunt van deze school opnoemen: het schoolplein is te klein. De opmerking breekt het ijs. Van de ouders wil Dijksma vervolgens weten wat hún ervaringen zijn met De Meander. Ik ben heel trots op deze school, is het eensluidende antwoord, met als kanttekening dat daar wel een gewenningsproces aan vooraf ging. Het merendeel van de ouders geeft aan zich moeilijk een beeld te kunnen vormen van de ontwikkeling van hun kind afgezet tegen het landelijke gemiddelde. Hier gebruiken ze een portfolio en dat is best een puzzel om eruit te halen wat je graag wilt weten. Hoe leid je daaruit af of de kinderen wel genoeg bagage voor de middelbare school meekrijgen?. Communicatie is op De Meander erg belangrijk om alles goed toe te lichten en uit te leggen. Daarnaast wordt bepaalde kennis wel getoetst: zo maken de kinderen bijvoorbeeld de Cito-toets. Vol bordje Een punt van zorg bij de ouders is dat er in een vernieuwende school erg veel werk op het bordje van de leerkrachten terecht komt. Omdat alle kinderen al op een andere manier bezig zijn, is het niet mogelijk om extra aandacht aan de individuele leerling te geven. We moeten oppassen dat door de werkdruk de kwaliteit van het onderwijs niet in het geding komt, stelt een ouder. De inzet van een remedial teacher is binnen het beschikbare budget niet mogelijk, wat de ouders betreuren. Uiteindelijk benadrukken de ouders zeer tevreden te zijn met hun schoolkeuze voor hun kinderen. De Meander biedt een goede mix van kennis en vaardigheden. Mijn dochter leert allerlei vaardigheden, normen en waarden. Dat ervaar ik als heel belangrijk, maar dat neemt niet weg dat ze straks ook een foutloze sollicitatiebrief moet kunnen schrijven! Kennis versus vaardigheden Vier leerlingen uit groep 8 laten de staatssecretaris vervolgens hun school zien. En na een interview met de Lokale Omroep Ede, is het voor Dijksma tijd voor een bijeenkomst met de leerkrachten. Ze gooit meteen de knuppel in het hoenderhok: Er is een discussie gaande dat de kwaliteit van het onderwijs de afgelopen jaren verslechterd is, omdat er te weinig aandacht naar kennis uitgaat en te veel naar vaardigheden. Voelen jullie je hierdoor aangesproken? Ik voel me zeker aangesproken, reageert een leerkracht. Wij werken hier met hart en ziel om de talenten van onze leerlingen verder te ontwikkelen. We leren ze oplossingsmethoden aan, omgangsvormen, sociale vaardigheden. Dan wordt er alleen gekeken naar kennis en toetsen. Neem de Cito-toets; al die media-aandacht die dat krijgt, dat begrijp ik niet. Het middel is een doel op zich geworden. Dan denk ik: is een kind alleen een Cito-toets waard? Natuurlijk niet, veel meer! En daar houden wij ons op De Meander mee bezig.

4 Gesprekken met leerlingen

5 Gesprekken met ouders

6 Rondleiding door de school

7

8 Gesprek met het team

9 Middag: verdiepingsbijeenkomst Kwaliteit van het Primair Onderwijs Welkomstwoord en opening Allemaal van harte welkom op deze discussiemiddag. Ik ben al sinds vanochtend hier op werkbezoek, in het kader van mijn honderddagenprogramma. Het is een vast onderdeel om op een snelle manier veel belangrijke informatie te vergaren over het primair onderwijs en de kinderopvang, waar ik voor verantwoordelijk ben. Om zo een goed beeld te krijgen wat er nou echt in het land speelt. Eén ding valt me bij alle werkbezoeken op: in het primair onderwijs wordt gewerkt met enorm veel dynamiek, veerkracht en enthousiasme. Heel anders dan het beeld dat steeds weer in de media naar voren komt. De discussie van vandaag gaat over de kwaliteit van het primair onderwijs en taal- en rekenonderwijs in het bijzonder. Een actuele discussie, kijk maar naar Paul van Dam s bewering onlangs in De Volkskrant dat het basisonderwijs op bijna alle vakgebieden faalt. Ik ben benieuwd naar úw oordeel over de staat van het onderwijs. Zeg vooral alles wat u op uw hart heeft, het zal meegenomen worden in het onderwijsbeleid voor de komende vier jaren. U vertelt mij wat u ervan denkt en ik doe er mijn voordeel mee. Alma Boender-Feenstra en Frits Lintmeijer zijn vandaag de gespreksleiders en zij zullen er zeker in slagen om u het achterste van uw tong te laten zien! Staatssecretaris Sharon Dijksma

10 Presentatie van de portfolio s

11

12 Lagerhuis debat over kwaliteit Voordat de deelnemers aan het werk worden gezet, presenteren tien kinderen ter inspiratie hun portfolio. Daarna worden de deelnemers verdeeld in twee kampen: de helft van de zaal is verplicht voorstander van de stelling en de andere helft is verplicht tegenstander. Na ieder debat geeft de staatssecretaris haar reactie. Stelling 1: De kwaliteit van het Nederlandse basisonderwijs holt achteruit De voorstanders voeren aan dat kinderen tegenwoordig geen parate kennis meer hebben, omdat het nu allemaal om vaardigheden draait. Leren op school is oppervlakkig en er is geen diepgang meer. Daarbij kunnen de leerkrachten zelf amper taal en rekenen. De tegenstanders betogen dat kinderen zich nu juist in veel meer onderwerpen verdiepen en dat internationale onderzoeken aangeven dat het Nederlandse basisonderwijs er helemaal niet zo slecht voor staat. De staatssecretaris vindt dat voor beide standpunten iets te zeggen valt. Het is lastig om hierover te oordelen, want er zijn geen standaarden. En er zijn inderdaad onderzoeken waaruit naar voren komt dat Nederland het op bepaalde terreinen heel goed doet, maar we hebben ook contra-indicaties die aangeven dat het niveau van rekenen bijvoorbeeld onder de maat is. Dat we op dat gebied juist weer achterlopen. Ik ga uit van het voorzorgsbeginsel: we doen in ieder geval een inspanning om de kwaliteit van het onderwijs over de hele linie te verbeteren. Stelling 2: De kerndoelen zijn te globaal. Er moeten leerstandaarden komen. We moeten een meetlat kunnen leggen, zo menen de voorstanders. Anders kan het onderwijs zich nergens op richten en wordt het heel lastig om een bepaald niveau te bereiken. De tegenstanders vinden dat ieder kind uniek is en recht heeft op een eigen leertempo. Daarbij vrezen ze dat straks de algemene en sociale ontwikkeling van het kind in het gedrang komt, omdat bij opgelegde standaarden de aandacht vooral uit zal gaan naar cognitieve zaken en het toetsen daarvan. De staatssecretaris zegt zelf behoefte te hebben aan betere omschrijvingen van de leeropbrengsten. Ik geloof wel dat we naar een soort van standaard toe moeten. Zo n voorstel is een jaar of twee geleden al gedaan, maar er is nog niets van de grond gekomen. Vooral vanwege weerstand in het onderwijsveld. Ik vind dat het vrij inzichtelijk en overzichtelijk moet zijn wat het onderwijs bijdraagt. Hoe de standaarden moeten worden opgesteld, ook met het oog op verschillende niveaus en kinderen met problemen, lijkt me niet een zaak van de politiek maar van het onderwijsveld zelf.

13

14

15 Vervolgronde groepsdiscussie Iedere tafel met deelnemers krijgt een gespreksonderwerp, waar gedurende twintig minuten over gediscussieerd kan worden. Meten is weten; hoe bewaak je kwaliteit? De eerste tafel vindt het niet gezegd dat de kwaliteit bewaakt wordt met meten is weten. Het is maar een beperkt deel van wat je wilt bereiken, meent een deelnemer. En dat zijn vooral de cognitieve zaken. Voor alles wat niet kwantitatief meetbaar is, moeten nieuwe instrumenten bedacht worden. De staatssecretaris deelt haar ervaringen uit haar eerdere gesprek met de ouders en meldt dat ouders het lastig vinden om zelf een oordeel te moeten vellen over de kwaliteit van het onderwijs. Toetsen zouden eigenlijk niet alleen iets moeten zeggen over de kwaliteit van leerdoelen, maar ook vergelijkingsmateriaal tussen onderwijsinstellingen moeten opleveren. Hoe verantwoorden we in 2011? Volgens deze groep deelnemers verantwoorden we in 2011 door op juiste wijze gebruik te maken van toetsen. Het gaat niet alleen om de uitkomsten van zo n toets. We moeten ook weten wat het niveau aan het begin van de school was en wat het niveau aan het einde is. Dan weten we wat de school heeft toegevoegd en kunnen we de kwaliteit van het onderwijs verantwoorden. Omgaan met verschillende mogelijkheden van leerlingen Om te beginnen moet het onderwijs als basis nemen dat er verschillen zijn en niet uitgaan van een fictief gemiddelde, is de mening van deze tafel. Niet alleen zijn er cognitieve verschillen, maar ook op sociaal niveau. Met een onderwijssysteem dat doet alsof alle leerlingen hetzelfde zijn, haal je niet het beste uit iedere leerling naar boven. Leraren en kwaliteit Deze groep deelnemers vindt dat er meer ruimte voor het vak van leraar moet komen en dat bepaalde zorgtaken elders moeten worden neergelegd. Ook vinden zij het belangrijk dat leraren van elkaar moeten kunnen leren.

16

17

18

19

20

21 Reflectie door de staatssecretaris Het is niet echt mogelijk om heldere conclusies te trekken, daarvoor zijn er te veel onderhuidse meningsverschillen. Dat neemt niet weg dat ik drie punten zeker mee neem voor de vervolgrondes: 1) De leraar heeft te weinig tijd om zijn vak goed uit te kunnen oefenen. Hij moet zich met teveel andere dingen bezighouden dan alleen het vak van leraar. 2) We moeten een goede balans vinden tussen kennis en vaardigheden. Er moet niet een al te grote focus zijn op alleen taal en rekenen. 3) Hoe kunnen leraren blijven leren? Leraren moeten in staat worden gesteld om gebruik te maken van nascholing, kennisuitwisseling, enzovoort. Deze discussie was zeer waardevol. Doe recht aan de verschillen dat heb ik ook goed gehoord. Ik dank u hartelijk voor uw bijdrage. U zult de komende maanden kunnen zien welk effect uw bijdrage heeft gehad! Staatssecretaris Sharon Dijksma