Educatief Partnerschap. Samen opvoeden. Opvoeden thuis. Huisbezoek. Regels op school en thuis

Transcriptie

1 Educatief Partnerschap Samen opvoeden Opvoeden thuis Huisbezoek Regels op school en thuis 1

2 Instructie Het programma Goed, Beter, Best! is bedoeld voor ouders met kinderen in de onderbouw van de basisschool: groep nul, één en twee. Goed, Beter, Best! heeft als doel de ouders intensief te betrekken bij het onderwijs aan hun kind zodat de kinderen zich optimaal ontwikkelen, thuis en op school. Bij het uitvoeren van het programma Goed, Beter, Best! in de praktijk is de situatie op de specifieke school (de planning van VVE-thema s, de contactmomenten tussen school en ouders et cetera) leidend voor het plannen van de Goed, Beter, Best! lessen. Het programma Goed, Beter, Best! bestaat uit drie programmaonderdelen: 1. OnderwijsOndersteunend Gedrag (OOG) 2. Educatief Partnerschap (EP) 3. Taal OnderwijsOndersteunend Gedrag (OOG) De VVE-thema s (thema s behorend bij het programma voor voor- en vroegschoolse educatie dat in de onderbouw gebruikt wordt) zijn gekoppeld aan het OOG-programma. De taallessen zijn op drie niveaus (*, **, ***) op hun beurt weer gekoppeld aan de VVE-thema s. Samen met de leerkrachten van de VVE-groepen worden de thema s gepland. Op het moment dat in de onderbouw gewerkt wordt aan bijvoorbeeld het VVE-thema Lente dan wordt dit thema ook leidend in de OOG-lessen en vervolgens in de taallessen. Zo geldt dit ook voor alle overige VVE-thema s. Educatief Partnerschap (EP) De lessen uit het EP-programma kunnen op elk moment gegeven worden. Het is logisch om te starten met het thema Ken de school. Vervolgens kunnen in overleg met de school de andere EP-lessen gepland en aangeboden worden. Taallessen De taallessen op de taalbladen worden binnen de context van het desbetreffende thema uit het OOG-programma aangeboden. Biedt de taallessen nooit aan als op zichzelf staande eenheden. De taallessen zijn op drie niveaus: 1. * Alfa B 2. ** NT2-niveau A1 3. *** NT2-niveau A2/B1 Welk niveau aangeboden wordt is afhankelijk van de uitkomsten uit de intaketoetsen. Een trainer die deze lessen geeft moet gewend zijn om aan zeer heterogene groepen les te geven. Er zullen zowel grote verschillen zijn in het taalniveau van de deelnemers als in opleidingsniveau. Het is daarom van groot belang dat deelnemers aan Goed, Beter, Best! serieus genomen worden in het inbrengen van hun eigen ervaringen en hun eigen cultuur. 2

3 Inhoud Samen opvoeden Lessen pagina Opvoeden thuis 4-14 Bijlage opvoedtips Huisbezoek Regels op school en thuis Colofon 40 3

4 Opvoeden thuis 4

5 Achtergrondinformatie Het opvoeden van een peuter is niet altijd makkelijk. Het kind gaat door een fase waarin het steeds zelfstandiger wordt, maar nog erg veel begeleiding nodig heeft. Het is voor ouders de kunst om genoeg ruimte en aanmoediging te bieden zodat het kind zich kan ontwikkelen, maar ook genoeg structuur en grenzen, omdat het kind zelf de gevaren nog niet ziet. Peuters kunnen driftig zijn en zelfs hysterisch zijn; ze begrijpen hun eigen gevoelens nog niet goed en kunnen nog niet altijd geven aan hun emoties. Sommige ouders maken zich hier erg druk om; het kan voor hen goed zijn als leidsters heel ongemerkt wat opvoed-adviezen geven, bijvoorbeeld door een positieve benadering van het kind voor te doen en complimentjes te geven aan ouders/kind. De les gaat wat nader in op enkele pijlers van de opvoeding, o.a.: zelfredzaamheid. Een kind dat dingen zelf mag doen, zal minder dreinen en zich beter concentreren; het ontwikkelt zich! In de les komen tal voor mogelijke zelf-doen-dingen voor. Experimenteren moet wel binnen een duidelijk kader gebeuren; peuters hebben grenzen nodig; anders gaan ze letterlijk en figuurlijk alle kanten op; zo ontstaan drukke of onhandelbare peuters. Ook gaat er een werkblad over omgaan met emoties : het is goed wanneer je een peuter begeleidt bij het omgaan met zijn eigen emoties. Belangrijk is dat ouders aangeven dat de emotie (boosheid, verdriet, angst) er mag er zijn (erkennen). Daarnaast is het goed om het te benoemen, zodat kinderen er langzamerhand zelf ook woorden aan kunnen geven. Tenslotte kun je een kind manieren leren om aan (heftige) emoties uiting te geven op een acceptabele manier. Om over te praten Vraag naar hoe cursisten het opvoeden van hun peuter ervaren. Wat is leuk? Wat is lastig? Hoe gaat het met het gedrag van de peuter sinds hij/zij in groep nul is? Vraag ook naar verschillen van opvoedingsstijlen. Tussen cursisten en tussen thuis en de groep. Welke ervaringen hebben cursisten als het gaat om het praten met de leerkracht over opvoeden? Wat betekent het, nu de peuter wat meer dingen zelf kan? Hoeveel mag jouw peuter thuis zelf doen? Hoe ga je om met je zorgen (een mes gebruiken, vallen van de trap ). Hoe gaat je kind om met emoties als angst en boosheid? Wat kun je als ouder doen om je kind te helpen hiermee om te gaan? NB De bijlage (bij het werkblad opvoeden is: je kind helpen ontwikkelen) bevat kaartjes met tips voor ouders. Veel van deze opvoed-tips hebben ook de betekenis van onderwijsondersteunend gedrag en zijn belangrijk in het kader van educatief partnerschap met de school. Van deze kaartjes zijn ook grote posters beschikbaar voor in het leslokaal. Opdrachten en scores Spelen met je kind, voorbeeldgedrag laten zien als het gaat om omgaan met emoties : score CI, 1. Je kind steeds meer dingen zelf laten doen (zie ideeën in het werkblad): CIV, 12. Je kind vragen om mee te helpen bij het boodschappebn doen, kleine opdrachtjes geven: CIII, 5. Overleggen met de juf over het gedrag van het kind, bijv. wanneer het kind snel verdrietig of angstig is: score AIII, 5a. Een prentenboekje lezen over zelf doen (zie werkblad): score CV, 7 en 8. Je kind een complimentje geven als het goed meehelpt of zich zelf aankleedt of zijn speelgoed opruimt: score CII, 13. Met je kind praten over de emoties, vertellen dat je boos mág zijn, maar dat je bijvoorbeeld niet mag slaan: score CIII, 3. 5

6 6

7 7

8 8

9 9

10 10

11 11

12 12

13 13

14 14

15 Bijlage opvoedtips 15

16 16

17 17

18 18

19 19 Huisbezoek

20 Achtergrondinformatie Het huisbezoek door de leerkracht of leidster maakt sinds kort (weer) onderdeel uit van de geplande contacten tussen ouders en leerkrachten. Het verschilt per school of het huisbezoek jaarlijks of tweejaarlijks plaatsvindt. Wanneer een peuter in de groep start, wordt het huisbezoek meestal niet lang daarna ingepland. De ouders krijgen bij de intake al informatie over deze werkwijze. Vraag naar de precieze gang van zaken bij de leerkracht van groep nul. Het huisbezoek is op de meeste scholen bedoeld als een goede gelegenheid om elkaar in een vroeg stadium beter te leren kennen. In plaats van de formele omgeving van de school, wordt daarvoor de informele, huiselijke omgeving van thuis gekozen. Ouders hebben soms (aanvankelijk) moeite met huisbezoek; de leerkracht komt immers in de privésfeer van de ouders. Voor huisbezoek wordt gekozen omdat het grote voordelen heeft. Het blijkt dat ouders het (toch) als heel prettig ervaren dat zij de gastvrouw/heer kunnen zijn. De juf neemt de moeite om bij de ouders op bezoek te komen en heeft echt belangstelling voor het gezin, de familie en ieders welzijn. Ook geeft het zien en beleven van de directe thuisomgeving van het kind heel veel informatie aan de leerkracht. Dat helpt haar het kind goed te begeleiden in de ontwikkeling. Zij kan ook beter inspelen/inhaken op wat het kind vertelt. Tenslotte maken ouders en juf elkaar eens in een andere, informele omgeving mee, meer van mens tot mens ; het bezoek verloopt vaak geanimeerd en ontspannen. Het contact vormt een stevige basis voor de verdere oudercontacten in de loop van de jaren. Om over te praten Welke ervaringen hebben de cursisten met huisbezoek? Is de juf al langsgeweest, wat vond je ervan? Weten de cursisten wat het doel is van het huisbezoek? Ervaren zij het huisbezoek ook daadwerkelijk als een nadere kennismaking in een andere sfeer, of voelen zij zich er ongemakkelijk bij? Waar kun je het met de juf over hebben? Voor de leerkracht is het heel goed om te weten hoe de dagelijkse leefwereld van je peuter eruitziet. Dat geeft haar heel veel mogelijkheden om in te gaan op wat een kind vertelt. Ook kan de juf nu gerichte vragen stellen over thuis, bijvoorbeeld: heb je gisteren toen je naar bed ging ook weer je maanlampje aangedaan? Ik vond hem zo mooi! De juf kijkt niet naar of het huis wel mooi of schoon is! Het gaat erom, dat zij het kind beter leert begrijpen. En ook vindt zij het belangrijk om de ouders wat beter te leren kennen. Dan kun je makkelijker samen praten over het het met het kind gaat. Je kunt ook overleggen over hoe je het kind kunt opvoeden en begeleiden. Opdrachten en scores Zonder problemen een afspraak maken met de juf voor een huisbezoek, en deze afspraak ook nakomen: score AII, 7a. De juf vragen de kruisjes-lijst in te vullen voor mijn kind (eigenschappen): score AIII, 1b. Met de juf overleggen over het gedrag van het kind en de beste aanpak: score AIII, 5. Vragen naar de regels en rituelen in de klas en het hierover met mijn kind hebben: score AIV, 9. Een prentenboekje lezen met je kind over emoties, bijvoorbeeld vandaag ben ik blij van Liesbet Slegers: score CV, 7 en 8. Met je kind praten over de emoties: score CIII, 3. Met de juf praten en overleggen over hoe het kind thuis en in de groep omgaat met emoties: AII, 8c

21 21

22 22

23 23

24 24

25 25

26 26

27 27

28 28

29 Regels op school en thuis 29

30 Achtergrondinformatie Peuters leren in groep nul om te gaan met regels. Het samen spelen en werken in de groep vraagt om regels, en de peuterleeftijd is heel geschikt om kinderen vertrouwd te maken met regels. Peuters zijn in deze fase erg bezig met wat is goed, wat hoort? tegenover hoe het niet moet/hoort. Ze zullen dan ook luidkeels protesteren als de juf de dingen eens anders doet, of als ze een ritueel vergeet. In de groep wordt veel tijd en aandacht besteed aan de regels en aan de rituelen. Vraag bij de leerkracht na welke regels er gelden en op welke manier de regels in de groep naar voren komen. Als peuters thuis ook bekend zijn met rituelen en regels, zal dit vaak het accepteren van regels in de groep vergemakkelijken. De regels thuis zijn bij voorkeur geënt op de basiswaarden van rust, reinheid en regelmaat. Daaruit vloeien regels voort over bijvoorbeeld: spelen en opruimen, tv-kijken, eten en naar bed gaan. Consequent zijn is hierbij belangrijk. Ook een positieve benadering is cruciaal. Voor peuters bestaat de dag nog voornamelijk uit het verkennen van de grenzen; wat kan ik wel, wat kan ik niet? Wat mag ik wel en wat niet? Dat is gezond gedrag, dat niet continu op een negatieve manier moet worden afgestraft (of afgeblaft..). Veel peuters hebben nog moeite met de regels op het vlak van sociaal spel en omgaan met elkaar. Ze zijn nog erg ik-gericht en hebben nog vaak geen oog voor de behoeften van andere kinderen. Dat is normaal, maar het is wel goed om ze langzamerhand vertrouwd te maken met regels als: samen spelen, samen delen. Uiteraard geldt dat voor grensoverschrijdend gedrag zoals slaan. Het is voor peuters heel belangrijk om grenzen te krijgen. Als ze teveel ruimte en keuzemogelijkheden krijgen, worden peuters daar onrustig en baldadig van. Ze kunnen niet goed uit de voeten met zoveel vrijheid. Juist als de kaders duidelijk zijn, kunnen zij hun energie stoppen in: spelen, luisteren en leren. Om over te praten Vraag de cursisten naar de regels die zij thuis hanteren. Vraag naar de regels bij het eten, wassen, opruimen en naar bed gaan. Vraag of de cursisten weten welke regels er op school en in de groep gelden. Hoe zijn ze daarachter gekomen? Staat het in de schoolgids? Kijk de schoolgids hier desgewenst op na. Wordt er ook tijdens ouderbijeenkomsten of ouderavonden aandacht besteed aan de regels? En in de nieuwsbrief? Op welke manier gebeurt dat? Vertel dat je regels op een positieve en op een negatieve manier voor het voetlicht kunt brengen. Zie hiervoor ook de tips voor regels thuis (in de extra opdracht voor thuis). Lukt het de cursisten om hun peuter vooral positief te benaderen? Lukt het de school om de ouders vooral positief te benaderen? Opdrachten en scores Vragen naar de regels en rituelen in de klas en het hierover met je kind hebben: score AIV, 9. Spelen met je kind en hierbij voorbeeldgedrag laten zien m.b.t. sociaal spelen: score CI, 1. Actief aan de juf vertellen welke regels je thuis hanteert: score AII, 8c. Een prentenboekje lezen over regels bijv. opruimen van Pietertje Pet of een boekje over het slaapritueel (zie plusopdracht): score CV, 7 en 8. Je kind een complimentje geven als het zich goed aan de regels houdt, bijv. zijn speelgoed opruimt: score CII, 13. Met je kind praten over de regels, de regels uitleggen: score CIII, 3. Met de juf overleggen over het gedrag van het kind en de beste aanpak: score AIII, 5. 30

31 31

32 32

33 33

34 34

35 35

36 36

37 37

38 38

39 39

40 Educatief Partnerschap Colofon Goed, Beter, Best! is een cursusprogramma voor ouders met kinderen in groep nul en is tevens geschikt voor ouders van kinderen in groep 1 en 2. In deze cursus wordt ouderbetrokkenheid en onderwijsondersteunend gedrag gecombineerd met Nederlandse taallessen. De cursus bestaat uit de volgende onderdelen: OnderwijsOndersteunend Gedrag (63 lessen in 13 thema s) en per thema Taalbladen Educatief Partnerschap (18 lessen in 6 thema s) Trainershandleiding Goed, Beter, Best! is ontwikkeld door Stichting de Meeuw en Alsare ontwikkeling en advies in opdracht van de gemeente Rotterdam. Planontwikkeling en coördinatie: Laura van der Baan (Alsare ontwikkeling en advies) Tekst en ontwikkeling OnderwijsOndersteunend Gedrag en Educatief Partnerschap: Marian Veldhuis (Stichting de Meeuw) Tekst en ontwikkeling Taalbladen in onderdeel OnderwijsOndersteunend Gedrag: Alsare ontwikkeling en advies Tekst en ontwikkeling Trainershandleiding: Stichting de Meeuw en Alsare ontwikkeling en advies Vormgeving lessen: Marian Veldhuis (Stichting de Meeuw) Projectleiding: Caty Bulte en Francis Wesseling (Stichting de Meeuw) Research: Marian Veldhuis, Anja van der Zanden, Greetje Heeren en Annette Diender (Stichting de Meeuw) Projectassistentie: Ida Zornic (Stichting de Meeuw) ISBN/EAN: Dit project kon worden gerealiseerd dankzij een bijdrage van het Europees Integratiefonds.