Uitslag enquête TOPONDERWIJS.NU januari Robert Sikkes (AOb), Nico van Kessel en Raymond Overmars (ITS)

Transcriptie

1 Uitslag enquête TOPONDERWIJS.NU januari 2011 Robert Sikkes (AOb), Nico van Kessel en Raymond Overmars (ITS)

2 Uitslag enquête Toponderwijs.nu Eind november en begin december enquêteerde het Onderwijsblad in samenwerking met ITS, Radboud Universiteit Nijmegen ruim drieduizend leden van de AOb over onderwijsmaatregelen in het regeerakkoord, hun politieke voorkeur, vertrouwen in het kabinet en eventuele acties. De belangrijkste uitkomsten op een rij: Acht van de tien wijzen nullijn onderwijspersoneel af Meer dan de helft vindt bezuinigingen Passend onderwijs en MBO- 30-plussers onacceptabel Actiebereidheid hoog Prestatiebeloning wordt door 52% afgewezen, 21% is voor. 80% heeft geen vertrouwen in dit kabinet Vertrouwen Van Bijsterveldt laag, Zijlstra bij weinigen bekend GroenLinks streeft PvdA voorbij als populairste partij Actiebereidheid met 89% hoog, helft wil publicitaire acties, een derde staken Extra onderwijsgeld kan volgens 50% komen uit beperken hypoheekrente-aftrek Wie deden er mee? Eind november en begin december 2010 enquêteerde de AOb leden. De uitvoering was in handen van Nico van Kessel, Raymond Overmars (ITS, Radboud Universiteit Nijmegen) en Robert Sikkes (AOb, het Onderwijsblad). Van de deelnemers werkte 41 procent in het primair onderwijs, 32 procent in het voortgezet onderwijs, 13 procent in de bve en 6 procent in het hoger onderwijs, 8 procent werkte nog niet of niet meer in het onderwijs. Het overgrote deel bestond uit leraren (71 procent), gevolgd door onderwijsondersteunend personeel (11 procent) en management (8 procent). Er deden iets meer vrouwen (58 procent) dan mannen (42 procent) mee. Daarmee vormen de deelnemers een goede doorsnee van het AOb-ledenbestand. Alleen bij de bezuinigingsen investeringsmaatregelen waren er duidelijke verschillen per sector. Op andere vragen waren de verschillen tussen de verschillende categorieën (sector, functie, ervaring, geslacht) klein.

3 Weinig vertrouwen in onderwijsbeleid kabinet-rutte Onderwijspersoneel is boos over het regeerakkoord, het vertrouwen in de coalitie is minimaal. De nullijn bij de onderwijssalarissen, bezuinigingen op passend onderwijs en het niet langer bekostigen van dertigplussers in het mbo, worden massaal afgewezen. De bereidheid om actie te voeren is groot. Als mogelijke alternatieve bezuinigingspost wordt het beperken van de hypotheekrenteaftrek het meest genoemd. Tekst en vragen Robert Sikkes (AOb, het Onderwijsblad) Uitvoering onderzoek Nico van Kessel en Raymond Overmars (ITS Nijmegen) Op het eerste gezicht is het regeerakkoord erg onderwijsvriendelijk: tegenover onderwijsbezuinigingen staan ook investeringen. Voor het gemak is alleen de nullijn voor de onderwijssalarissen daarin niet meegeteld en juist die maatregel (-300 miljoen euro) kan rekenen op massale veroordeling van de ruim drieduizend geënquêteerden. Acht van de tien keuren de nullijn af. De enorme bezuinigingen van nog eens 300 miljoen euro op passend onderwijs kan bij 70 procent op geen enkele steun rekenen. De helft ziet niets in het schrappen van de bekostiging van dertigplussers in het mbo. Dat levert het kabinet 170 miljoen op, maar pakt desastreus uit bij grote groepen mensen die op latere leeftijd bij- en opgeschoold worden. In het mbo zelf vindt 75 procent dat de maatregel echt niet door de beugel kan. Opvallend is dat het invoeren van twee profielen in havo en vwo vrij mild wordt beoordeeld. In het voortgezet onderwijs zelf is ongeveer een derde tegen, een derde neutraal en een derde voor. Dat alles ondanks een bezuiniging van 50 miljoen die daar ook aan verbonden is. Geen enkel probleem zien de ondervraagden in het bezuinigen op adviesraden en andere bureaucratie. Gematigder wordt er gedacht over kortingen op de ov-jaarkaart of een ander beurzenstelsel. Maar het verhogen van het collegegeld voor langstudeerders valt weer slecht en wordt door de helft afgewezen. Volgens de meeste ondervraagde AOb ers kan in elk geval één investeringsmaatregel van het kabinet-rutte meteen weer worden geschrapt: de plannen voor prestatiebeloning. Het kabinet trekt daar 250 miljoen euro voor uit, maar kan dat volgens ruim de helft gewoon laten. Een kwart is voor, een ander kwart neutraal. Plannen om nascholing te versterken en de opleidingen te verbeteren kan wel rekenen op massale steun. Daar is 80 procent voor. Het intensiveren van het mbo-onderwijs in het eerste jaar is ook populair, net als het invoeren van referentieniveaus voor taal en rekenen. Crisis Volgens bijna de helft moet het kabinet investeren in onderwijs. Het beste medicijn tegen crisiskoorts is onderwijs, vond 48 procent. Ongeveer 9 procent vond dat onderwijs nu eenmaal mee moest delen in de ellende of zag geen andere mogelijkheid. Maar het is echt crisis, zo hielden de enquêteurs het onderwijspersoneel voor. Nadat de ondervraagden hun afkeuring voor bezuinigingsmaatregelen en goedkeuring voor investeringsplannen hadden bepaald, kregen zij te zien hoeveel meer zij zouden willen uitgeven aan onderwijs dan er op de begroting staat. Dat ging in de meeste gevallen om

4 een miljard euro of meer. Waar moet dat in deze krappe tijden, terwijl er elders fors gesneden wordt, vandaan komen? We vroegen de AOb ers een beetje mee te regeren. Daar zat een aantal voorspelbare uitkomsten in. Er moet niet worden bezuinigd op de zorg, absoluut niet. Ook niet op de sociale zekerheid. En onderwijsmensen zijn zuinig: het vergroten van de nationale schuld kreeg een minimale aanhang. Er was een klein groepje van overheidsuitgaven waar iets meer enthousiasme voor was om te schrappen. Minder geld steken in asfalt (13 procent), minder ontwikkelingssamenwerking (13 procent) en de aow alsnog naar 67 jaar (16 procent). Echt populair waren drie andere maatregelen. Korten op defensie doet het al jaren goed. In de open vragen werd het schrappen van de JSF-straaljagers vaak expliciet genoemd. Maar het meeste heil ziet het onderwijspersoneel in het verhogen van de belastingen van de hogere inkomens (48 procent) of het beperken van de hypotheekrenteaftrek (50 procent). Opvallend was dat bij andere mogelijkheden het beperken van de onderwijsbureaucratie, de topsalarissen en bonussen voor onderwijsbestuurders of het schrappen in managementlagen op scholen erg populair waren om de gaten van de rijksbegroting te dichten. Een ondervraagde pleit bijvoorbeeld voor boetes voor onderwijsinstellingen waar bestuurders meer verdienen dan de Balkenende-norm en een ander signaleert dat er nog steeds meer managementlagen worden ingevoerd in het hbo terwijl docententekort heerst. Bezuinigingen regeerakkoord massaal afgewezen Top drie slechtste onderwijsbezuinigingen Rutte 1. Nullijn 79% -300 miljoen 2. Passend onderwijs 70% -300 miljoen 3. Schrappen 30+ mbo 50% -170 miljoen Top drie beste onderwijsinvesteringen Rutte 1. Meer nascholing 81% +150 miljoen 2. Meer lesuren eerste jaar mbo 69% +150 miljoen 3. Referentieniveaus 64% +20 miljoen Waar moet extra onderwijsgeld vandaan komen? 1. Beperken hypotheekrenteaftrek 50% 2. Hogere belasting hogere inkomens 48% 3. Korten op defensie 33% Het kabinet blaakt van daadkracht. Niet praten maar doen, is het motto. Het regeerakkoord is heilig en dient onverkort uitgevoerd te worden, hebben Mark Rutte, Maxime Verhagen en Geert Wilders afgesproken. Even leek de Eerste Kamer de btwverhoging voor de kunstsector af te wijzen, maar die kwam niet verder dan uitstel met een half jaar. Voor veranderingen in het regeerakkoord is dus meer nodig. Het AOb-actieplan Onderwijs in de top vijf, niet op nul wordt volledig onderschreven. Onderwerpen als meer en beter onderwijspersoneel, geen nullijn, het geld rechtstreeks

5 naar de klas en kleinere klassen, krijgen de instemming van de leden. Diezelfde leden missen ook nog wat prioriteiten en vragen bijvoorbeeld meer aandacht voor de werkdruk. Werkdruk, werkdruk, werkdruk: continue verandering waaraan we enthousiast, consistent en lachend mogen meewerken, maar het kost veel te veel tijd en energie. Het leidt af van onze kerntaak: lesgeven! Opnieuw worden de managementlagen genoemd als probleem dat opgelost moet worden: Veel managers met onduidelijke taken drukken zwaar op de totale begroting. Is er daarom voldoende actiebereidheid bij de AOb ers? Ja. Slechts een kleine groep vindt acties onnodig omdat onderwijs toch al gespaard wordt. De meerderheid wil het bij publicitaire acties houden, maar staken staat bij een derde op het programma. Het grootste deel pleit voor een algemene staking, een kleinere groep ziet liever stakingen per sector. Nu is het makkelijk om een actievorm aan te kruisen, maar doen de geënquêteerden ook mee? Ja, negen van de tien zeggen dat ze de daad bij het woord voegen als er gestaakt gaat worden. Actie, actie! Maar hoe? Publicitaire acties 44% (advertenties, handtekeningen, kleine demonstraties) Algemene staking 24% Acties per sector (demonstraties) 13% Geen, onderwijs wordt ontzien 11% Staking per sector 8% GroenLinks op één Voor het eerst in de peilingen onder de AOb-leden verliest de PvdA haar jarenlange nummer één positie en moet die overdragen worden aan GroenLinks. Eenmaal eerder dreigde dat toen de PvdA mee regeerde en Ronald Plasterk een jaar minister van Onderwijs was. D66, SP en GroenLinks zaten toen de PvdA als onderwijspartij allemaal op de hielen. Nu is de keuze blijkbaar gemaakt en is GroenLinks tijdens de enquête nog met Femke Halsema - nipt populairder dan de sociaaldemocraten. Het voortdurende verlies van de PvdA in de afgelopen jaren gaat gewoon door, ook met Job Cohen. De SP stond de laatste peilingen op verlies in de personeelskamers in het onderwijs, maar komt nu weer terug, D66 staat ook weer op winst. Overigens weet na alle turbulente politieke ontwikkelingen 18 procent nog niet waar men nu op zou stemmen. Van de mensen die hun keuze al wel bepaald hebben, profiteren vooral SP en GroenLinks van de dalende populariteit van de PvdA. De minderheidscoalitie en gedoogpartijen raken van hun toch al kleine aanhang onder onderwijsmensen een paar procentjes kwijt. Het CDA verliest vooral aan de ChristenUnie.

6 Stemgedrag nu ten opzichte van verkiezingen Nu tov 9 juni 2010 GroenLinks 25% +5% PvdA 24% -7% D66 17% +4% SP 16% +2% VVD 7% -1% PVV 3% = CDA 2% -1% Niet 2% -1% ChristenUnie 1% = Partij vd Dieren 1% = Anders 1% = SGP 0% = TON 0% = Halbe Zijlstra grote onbekende Er lag niet veel meer dan een regeerakkoord, dus was het te vroeg voor rapportcijfers van de bewindslieden en het kabinet. Reden om in plaats daarvan te vragen naar het vertrouwen dat met heeft in de coalitie of de hoofdrolspelers. Over het minderheidskabinet van VVD en CDA is men het meest uitgesproken: 80 procent van de ondervraagden heeft daar weinig vertrouwen in. Slechts een klein aantal heeft geen mening. Bij premier Mark Rutte en minister van Onderwijs Marja van Bijsterveldt overheerst weinig vertrouwen bij ongeveer de helft van mensen. Staatssecretaris Halbe Zijlstra met in zijn portefeuille lerarenbeleid, hoger onderwijs en cultuur is voor onderwijspersoneel de grote onbekende. Bij hem scoort op de vertrouwensvraag geen idee met 44 procent het hoogst. Vertrouwen in bewindslieden Minister Marja van Bijsterveldt weinig vertrouwen 48% redelijk vertrouwen 31% geen idee 18% veel vertrouwen 3% Staatssecretaris Halbe Zijlstra geen idee 44% weinig vertrouwen 34% redelijk vertrouwen 21% veel vertrouwen 1%

7 Tabellen Wie deden er mee? sector basis- of speciaal onderwijs ,4 voortgezet onderwijs ,8 bve ,4 hoger onderwijs 212 5,6 studerend voor leraar 36,9 niet-werkend 260 6,8 totaal ,0 functie ondersteunend personeel ,4 leraar ,9 management 273 7,7 totaal ,0 Hoe lang werkt u in het onderwijs? minder dan 5 jaar , jaar , jaar ,1 langer dan 20 jaar ,9 totaal ,0 geslacht man ,7 vrouw ,3 totaal ,0

8 Politieke voorkeur partijkeuze 9 juni CDA 131 3,5 PvdA ,6 VVD 323 8,5 D ,7 Groen Links ,9 SP ,4 PVV 110 2,9 Christen Unie 41 1,1 SGP 5,1 Partij voor de Dieren 36,9 Anders 36,9 Heb niet gestemd 127 3,4 Weet niet meer 76 2,0 totaal ,0 partijkeuze nu CDA 69 1,8 PvdA ,9 VVD 226 6,0 D ,9 Groen Links ,4 SP ,2 PVV 87 2,3 Christen Unie 36 1,0 SGP 8,2 TON 2,1 Partij voor de Dieren 31,8 Anders 16,4 Zou niet gaan stemmen 66 1,7 Weet nog niet ,4 totaal ,0

9 Vertrouwen bewindslieden, premier en kabinet Minister Marja van Bijsterveldt veel vertrouwen 75 2,6 redelijk vertrouwen ,0 weinig vertrouwen ,1 geen idee ,3 totaal ,0 Staatssecretaris Halbe Zijlstra veel vertrouwen 35 1,2 redelijk vertrouwen ,7 weinig vertrouwen ,8 geen idee ,3 totaal ,0 Premier Mark Rutte veel vertrouwen 177 6,1 redelijk vertrouwen ,2 weinig vertrouwen ,1 geen idee 189 6,5 totaal ,0 Minderheidskabinet VVD-CDA veel vertrouwen 56 1,9 redelijk vertrouwen ,2 weinig vertrouwen ,9 geen idee 144 5,0 totaal ,0

10 Meningen over onderwijsmaatregelen in regeerakkoord Bezuinigingen Nullijn onderwijspersoneel (-300 miljoen in 2011) slecht ,2 neutraal ,9 goed 59 1,9 Efficiencykorting raden en instituten, verminderen bestuurlijke drukte en overlap (-20 slecht 243 7,8 neutraal ,5 goed ,7 PO: minder achterstandsleerlingen door reeds ingevoerd systeem (- 50 slecht ,3 neutraal ,9 goed 306 9,8 PO/VO: budgettering Passend onderwijs (-300 slecht ,8 neutraal ,1 goed 190 6,1 VO: verminderen aantal profielen HAVO/VWO (-50 slecht ,0 neutraal ,3 goed ,7

11 VO: vereenvoudigen bekostigingsmodel, tegengaan vertraging en versnellen excellente leerlingen (-60 slecht ,2 neutraal ,7 goed ,1 VO: efficiencykorting door gratis schoolboeken en digitaal lesmateriaal (-30 slecht ,5 neutraal ,2 goed ,3 MBO: vereenvoudiging kwalificatiestructuur, tegengaan vertraging, verkorten en intensiveren (doorlopende) leerlijnen, kenniscentra breder organiseren (-160 slecht ,7 neutraal ,0 goed ,3 MBO: invoeren leeftijdsgrens 30 jaar voor bekostiging opleiding (- 170 slecht ,5 neutraal ,7 goed ,8 HO: geen ov-jaarkaart langstudeerders (-30 slecht ,7 neutraal ,1 goed ,3

12 HO: aflossingstermijn beurs van 15 naar 20 jaar (-10 slecht ,5 neutraal ,9 goed ,6 HO: invoeren sociaal leenstelsel masterfase (-110 slecht ,1 neutraal ,1 goed ,9 HO: beperken langstudeerders, verhogen collegegeld, efficiencykorting hbo en wo (-370 slecht ,0 neutraal ,8 goed ,2 Efficiency onderzoek en innovatie (-90 slecht ,1 neutraal ,6 goed ,3

13 Bezuinigingen, meningen per sector Nullijn onderwijspersoneel (- 300 miljoen in 2011) Efficiencykorting raden en instituten, verminderen bestuurlijke drukte en overlap (-20 PO: minder achterstandsleerlingen door reeds ingevoerd systeem (-50 PO/VO: budgettering Passend onderwijs (- 300 VO: verminderen aantal profielen HAVO/VWO (-50 VO: vereenvoudigen bekostigingsmodel, tegengaan vertraging en versnellen excellente leerlingen (- 60 VO: efficiencykorting door gratis schoolboeken en digitaal lesmateriaal (- 30 slecht 80,7% 82,0% 79,0% 68,7% 79,2% neutraal 17,7% 16,5% 19,4% 28,0% 18,9% goed 1,6% 1,5% 1,6% 3,3% 1,9% slecht 9,7% 6,2% 7,2% 4,9% 7,8% neutraal 29,6% 26,3% 19,4% 27,5% 26,5% goed 60,7% 67,5% 73,4% 67,6% 65,7% slecht 57,6% 38,0% 38,6% 35,2% 46,3% neutraal 32,5% 52,8% 51,9% 56,0% 43,9% goed 9,9% 9,2% 9,6% 8,8% 9,8% slecht 83,0% 65,0% 55,8% 51,1% 69,8% neutraal 12,2% 28,5% 38,3% 37,9% 24,1% goed 4,8% 6,5% 5,8% 11,0% 6,1% slecht 27,5% 35,4% 25,9% 26,9% 30,0% neutraal 51,0% 33,4% 41,1% 38,5% 42,3% goed 21,5% 31,2% 32,9% 34,6% 27,7% slecht 24,0% 25,2% 21,0% 15,4% 23,2% neutraal 48,9% 43,0% 40,7% 39,6% 44,7% goed 27,1% 31,8% 38,3% 45,1% 32,1% slecht 22,1% 43,8% 30,8% 29,1% 31,5% neutraal 40,0% 30,0% 37,4% 39,6% 36,2% goed 38,0% 26,2% 31,8% 31,3% 32,3%

14 MBO: vereenvoudiging kwalificatiestructuur, tegengaan vertraging, verkorten en intensiveren (doorlopende) leerlijnen, kenniscentra breder organiseren (-160 MBO: invoeren leeftijdsgrens 30 jaar voor bekostiging opleiding (-170 HO: geen ovjaarkaart langstudeerders (-30 HO: aflossingstermijn beurs van 15 naar 20 jaar (-10 HO: invoeren sociaal leenstelsel masterfase (-110 HO: beperken langstudeerders, verhogen collegegeld, efficiencykorting hbo en wo (-370 slecht 20,8% 18,2% 31,5% 24,7% 21,7% neutraal 50,2% 49,0% 18,9% 37,4% 44,0% goed 29,1% 32,8% 49,5% 37,9% 34,3% slecht 43,0% 47,3% 75,2% 58,2% 50,5% neutraal 30,5% 27,3% 10,7% 24,2% 25,7% goed 26,5% 25,4% 14,0% 17,6% 23,8% slecht 27,1% 22,9% 22,9% 25,8% 24,7% neutraal 26,7% 25,0% 31,5% 26,9% 27,1% goed 46,1% 52,1% 45,6% 47,3% 48,3% slecht 19,0% 18,1% 20,6% 20,9% 18,5% neutraal 36,3% 36,9% 38,3% 39,0% 36,9% goed 44,7% 45,0% 41,1% 40,1% 44,6% slecht 30,0% 34,2% 32,7% 42,3% 32,1% neutraal 45,7% 38,2% 37,1% 38,5% 41,1% goed 24,3% 27,6% 30,1% 19,2% 26,9% slecht 41,5% 44,6% 40,7% 59,3% 43,0% neutraal 29,8% 24,8% 29,9% 19,8% 27,8% goed 28,7% 30,6% 29,4% 20,9% 29,2%

15 Meningen over onderwijsmaatregelen in regeerakkoord Investeringen PO: uitbreiding doelgroep voorschoolse educatie (+50 slecht ,4 neutraal ,6 goed ,0 PO/VO/MBO: versterken centrale en uniforme toetsing voor meten leerwinst door kleutertoets en centraal examen MBO: (+80 slecht ,2 neutraal ,5 goed ,3 PO/VO/MBO: professionalisering onderwijspersoneel door versterken opleidingen en verhogen nascholingsbudget (+150 slecht 114 3,9 neutraal ,3 goed ,8 PO/VO/MBO: prestatiebeloning op basis van objectief gemeten leerwinst (+250 slecht ,6 neutraal ,0 goed ,4

16 PO/VO: extra lessen hoogbegaafden (+30 slecht ,4 neutraal ,7 goed ,9 PO/VO: extra aandacht taal en rekenen door invoeren referentieniveaus(+20 slecht 246 8,4 neutraal ,6 goed ,0 PO: meer schakelklassen en summercourses (+50 slecht ,9 neutraal ,4 goed ,8 VO/MBO: plusvoorzieningen vmbo-mbo en wijkscholen (+30 slecht 205 7,0 neutraal ,2 goed ,8 MBO: kwaliteitsverbetering door meer lessen in eerste jaar en coaching (+150 slecht 133 4,5 neutraal ,2 goed ,2

17 HO: verhogen intensiteit door kleinere groepen (+300 slecht ,1 neutraal ,2 goed ,7 Kwaliteitsimpuls of reservering ramingsrisico (+270 slecht 172 5,9 neutraal ,7 goed ,4 Extra innovatie en onderzoek (+90 slecht ,0 neutraal ,8 goed ,3

18 Investeringen, meningen per sector PO: uitbreiding doelgroep voorschoolse educatie (+50 PO/VO/MBO: versterken centrale en uniforme toetsing voor meten leerwinst door kleutertoets en centraal examen MBO: (+80 PO/VO/MBO: professionalisering onderwijspersoneel door versterken opleidingen en verhogen nascholingsbudget (+150 PO/VO/MBO: prestatiebeloning op basis van objectief gemeten leerwinst (+250 PO/VO: extra lessen hoogbegaafden (+30 PO/VO: extra aandacht taal en rekenen door invoeren referentieniveaus(+20 slecht 18,1% 20,0% 18,8% 19,3% 18,4% neutraal 34,8% 52,1% 45,6% 44,9% 42,6% goed 47,1% 27,9% 35,6% 35,8% 39,0% slecht 40,5% 32,0% 23,7% 38,1% 34,2% neutraal 32,5% 38,8% 27,8% 37,5% 34,5% goed 27,0% 29,2% 48,5% 24,4% 31,3% slecht 3,6% 4,1% 4,4% 3,4% 3,9% neutraal 14,2% 15,6% 15,1% 23,3% 15,3% goed 82,1% 80,3% 80,5% 73,3% 80,8% slecht 48,9% 54,6% 55,1% 59,1% 52,6% neutraal 26,6% 24,5% 26,1% 26,7% 26,0% goed 24,5% 20,9% 18,8% 14,2% 21,4% slecht 10,1% 16,6% 18,3% 19,9% 14,4% neutraal 34,1% 44,6% 42,2% 42,6% 39,7% goed 55,8% 38,8% 39,5% 37,5% 45,9% slecht 9,4% 7,3% 7,6% 14,2% 8,4% neutraal 29,1% 26,6% 26,6% 28,4% 27,6% goed 61,5% 66,0% 65,9% 57,4% 64,0%

19 PO: meer schakelklassen en summercourses (+50 VO/MBO: plusvoorzieningen vmbo-mbo en wijkscholen (+30 MBO: kwaliteitsverbetering door meer lessen in eerste jaar en coaching (+150 HO: verhogen intensiteit door kleinere groepen (+300 Kwaliteitsimpuls of reservering ramingsrisico (+270 Extra innovatie en onderzoek (+90 slecht 18,4% 25,1% 20,5% 22,7% 20,9% neutraal 47,7% 50,6% 47,3% 47,7% 48,4% goed 33,9% 24,3% 32,2% 29,5% 30,8% slecht 6,5% 8,0% 8,8% 4,5% 7,0% neutraal 46,8% 41,3% 31,2% 48,9% 42,2% goed 46,7% 50,7% 60,0% 46,6% 50,8% slecht 3,6% 5,7% 5,4% 4,5% 4,5% neutraal 29,5% 27,9% 16,8% 23,9% 26,2% goed 66,9% 66,4% 77,8% 71,6% 69,2% slecht 11,6% 9,9% 9,0% 9,1% 10,1% neutraal 35,3% 31,0% 34,4% 18,2% 32,2% goed 53,1% 59,1% 56,6% 72,7% 57,7% slecht 4,8% 6,4% 7,3% 8,0% 5,9% neutraal 70,6% 68,4% 64,6% 64,2% 68,7% goed 24,6% 25,2% 28,0% 27,8% 25,4% slecht 10,1% 10,1% 8,3% 13,1% 10,0% neutraal 49,6% 43,7% 42,7% 29,5% 44,8% goed 40,4% 46,2% 49,0% 57,4% 45,3%

20 Onderwijs en crisis Welke van de volgende stellingen ondersteunt u? Het is crisis, dus ook onderwijs moet meedelen in de ellende 113 3,9 Als je onderwijs wilt ontzien is dat best, maar sprokkel dan niet vijfentwintig maatregelen bij elkaar maar laat alles z ,6 Dit kabinet bezuinigt verkeerd, het was beter om de hypotheekrenteaftrek aan te pakken ,0 Het beste medicijn tegen crisiskoorts is investeren in onderwijs ,4 Er was meer geld voor onderwijs beschikbaar geweest door de AOW stapsgewijs te verhogen naar ,1 Dit is een evenwichtig beleid, een beetje jammer van de nullijn, maar ja, het is crisis 147 5,0 totaal ,0 Waar moet extra onderwijsgeld vandaan komen? Meest genoemd: Beperken hypotheekrenteaftrek 50,5 Hogere belasting hoge inkomens 47,6 Meer korten op defensie 33,0 Verhogen AOW-leeftijd naar 67 15,9 Minder investeren in wegen 12,9 Nog verder verminderen ontwikkelingssamenwerking 12,6 Anders, namelijk 6,7 Ergens anders op de onderwijsbegroting 4,8 Hogere belastingen voor iedereen 3,4 Besparen op veiligheidsbudget 3,3 Grotere nationale schuld 3,1 Snijden in sociale zekerheid 0,9 Bezuinigen op zorg 0,2 (twee mogelijkheden toegestaan, tabel telt op tot boven 100%)

21 Oordeel over actieplan AOb: Onderwijs in de top vijf, niet op nul meer en beter onderwijspersoneel: investeer in opleiding en pak onbevoegdheid aan goed ,4 neutraal ,7 slecht 25,9 totaal ,0 onderwijsgeld rechtstreeks naar de klas goed ,7 neutraal ,0 slecht 67 2,3 totaal ,0 kleinere klassen goed ,5 neutraal ,9 slecht 47 1,6 totaal ,0 geen bezuinigingen op passend onderwijs goed ,0 neutraal ,1 slecht 84 2,9 totaal ,0 geen bezuinigingen op passend onderwijs goed ,0 neutraal ,1 slecht 84 2,9 totaal ,0 geen nullijn voor het onderwijspersoneel, maar een eerlijke salaris goed ,4 neutraal ,2 slecht 42 1,5 totaal ,0

22 Actie? Welke actievorm vindt u op dit moment geschikt? Geen, onderwijs bij bezuinigingen wordt al ontzien ,4 Publicitaire acties (advertenties, handtekeningen verzamelen, kleine demonstraties) ,5 Acties per sector (demonstraties) ,9 Staking per sector 224 7,8 Algemene staking ,4 totaal ,0 Doet u mee aan de door u gekozen actievorm? ja ,5 nee ,5 totaal ,0