Meer doen met minder mensen

Transcriptie

1 Meer doen met minder mensen Voor het achtergrondverhaal Meer doen met minder mensen in het Onderwijsblad 14 van 22 september is gebruik gemaakt van verschillende bronnen, cijfers van het ministerie van Onderwijs en de enquête Meesterlijk Onderwijs die de AOb heeft uitgezet onder de leden van de bond via het ITS van de Radboud Universiteit Nijmegen. Van diverse kanten het ministerie van Onderwijs en Tweede Kamerleden hebben ons verzoeken bereikt om deze cijfers toe te lichten en/of de achtergrondgegevens van de enquête toe te sturen. Deze vindt u in bijgevoegde notitie. Mocht u naar aanleiding hiervan meer vragen hebben, dan kunt u vanzelfsprekend contact opnemen. Robert Sikkes Coördinator communicatie AOb/hoofdredacteur Onderwijsblad rsikkes@aob.nl 5 oktober 2012

2 Cijfers banenverlies Voor de cijfers over het personeelsverloop, de leerlingontwikkeling en de stijging van de leerling/leraarratio is gebruik gemaakt van gegevens van de cijfers op (onderwijsdata) en beide websites van het ministerie van Onderwijs. Deze cijfers bleken bij controle niet voor de volle honderd procent betrouwbaar door ontbrekende gegevens en fouten in de data door verkeerde invoer. Om een vergelijking te kunnen maken op de peildata oktober 2010, oktober 2011 en maart 2012 zijn bij basis-, speciaal- en voortgezet onderwijs alleen de gegevens gebruikt van scholen waarvoor op alle drie de momenten betrouwbare informatie voorhanden was. Hierdoor bleven respectievelijk over: basisonderwijs 98 procent van de scholen, speciaal onderwijs 95 procent, voortgezet onderwijs 95 procent. Bij het berekenen van de leerling/leraarratio in maart 2012 gebruikt het ministerie zelf de leerlingtelling van oktober 2011, die aanpak is overgenomen. In en uitstroom van leerlingen gedurende het schooljaar kan die ratio natuurlijk. De grootste verandering is de instroom van vierjarigen in het basisonderwijs en groter dan bijvoorbeeld de uitstroom naar het speciaal onderwijs. De leerling/leraarratio in het basisonderwijs is daarom vermoedelijk een onderschatting. Het middelbaar beroepsonderwijs leverde meer problemen op. Van meerdere ook zeer grote instellingen waren soms jarenlang geen gegevens beschikbaar in de ministeriële databestanden. Om toch een vergelijking te kunnen maken van oktober 2010 en oktober 2011 zijn aanvullende gegevens verkregen uit de jaarverslagen/jaarrekeningen van de ontbrekende instellingen en in een enkel geval zijn de gegevens opgevraagd bij de instelling. Hierdoor is bij het mbo 100 procent van alle instellingen bij de berekeningen betrokken. De conclusie uit de bestanden is duidelijk: tussen oktober 2010 en oktober 2011 zijn ruim banen verloren gegaan in het onderwijs, in de loop van 2012 kwamen daar in po en vo nog eens dik bij. Uiteindelijk zijn tussen oktober 2010 en maart tenminste fulltime arbeidsplaatsen in het onderwijs verloren gegaan, tenminste omdat een deel van de instellingen wegens ontbrekende of onbetrouwbare gegevens niet is meegeteld. Banenverlies oktober 2010-maart 2012 basisonderwijs speciaal onderwijs voortgezet onderwijs middelbaar beroepsonderwijs* totaal (*mbo oktober 10-oktober 11)

3 Banenverlies was te voorzien: in vrijwel heel Nederland is sprake van krimp in het basisonderwijs en het mbo. In het speciaal onderwijs en het voortgezet onderwijs echter niet. Daarom is gekeken hoe de leerlingontwikkeling op de scholen zich verhoudt tot het banenverlies. Opvallend is dat in alle sectoren het banenverlies veel groter is dan de krimp rechtvaardigt. Neem het voortgezet onderwijs: terwijl het leerlingen daar nog stijgt, verdwijnen er toch tenminste banen. In het speciaal onderwijs neemt het banen bij een vrijwel gelijk blijvend leerlingen spectaculair af, mogelijk omdat docenten de bezuinigingen niet hebben afgewacht of scholen op voorhand openvallende plekken niet hebben opgevuld. In het basisonderwijs en het mbo blijkt dat de vermindering van banen de krimp fors overtreft. Verhouding banenverlies/leerlingontwikkeling/ratio oktober 2010-maart 2012 banen leerlingen leerling/leraar ratio basisonderwijs -5,4% -1,2% 0,6% speciaal onderwijs -5,6% 0,3% 0,4% voortgezet onderwijs -2,5% 0,9% 0,8% middelbaar beroepsonderwijs* -3,1% -0,7% 0,4% (*mbo oktober 10-oktober 11) Het resultaat van die ontwikkelingen in het banen en leerlingen is dat leerling/leraarratio stijgt, oftewel: meer doen met minder mensen. Die ratio is echter niet de feitelijke klassengrootte. In de databestanden staan bij de leraarsfunctie bijvoorbeeld ook mensen met coördinerende taken of intern begeleiders. Cijfers over klassengrootte worden niet verzameld. Om te bekijken wat de feitelijke klassengrootte is, en hoe die zich ontwikkelt, is daarom aanvullend onderzoek gedaan onder leden van de AOb in de enquête Meesterlijk Onderwijs. Ook werd gevraagd naar de mogelijke oorzaken van het banenverlies.

4 Enquête Meesterlijk Onderwijs Algemeen: aan de enquête Meesterlijk Onderwijs begonnen mensen, beantwoorden alle vragen. Verdeling over sectoren: 42% primair onderwijs, 32% voortgezet onderwijs, 10% bve, 5% ho, 11% overig. Sekseverdeling 61% vrouw, 39% man. Functie: 82% docent, 10% oop, 8% manager. De enquête werd uitgevoerd door het ITS van de Radboud Universiteit Nijmegen. Vragen gingen onder meer over stemgedrag, professionalisering en klassengrootte. De uitkomsten van alle vragen over klassengrootte vindt u hieronder. Cellen die niet voldoende gevuld waren, zijn hier niet vermeld en vanzelfsprekend niet gebruikt in de reportage. Vragen over klassengrootte tabellen Het afgelopen schooljaar zijn door krimp en bezuinigingen op scholen duizenden banen in primair, voortgezet en bve-onderwijs verdwenen en grotere groepen ontstaan. Verandert bij de start van dit schooljaar op uw school de personeelsformatie? Wordt Meer kleiner Gelijk mensen Weet niet Totaal Basisonderwijs % 30% 7% 4% 100% Speciaal onderwijs % 26% 9% 5% 100% Voortgezet onderwijs % 27% 13% 12% 100% BVE % 21% 7% 9% 100% Hoger onderwijs % 34% 18% 21% 100% Totaal % 28% 10% 9% 100% Indien formatie vermindert, weet u met hoeveel? (antwoorden indien ja) sector bao (v)so vo gemiddeld fte verlies 1,96 3,89 6,53 beantwoord door:

5 Wat is volgens u de oorzaak van de daling van de formatie? (Meerdere antwoorden mogelijk, maximaal drie, in volgorde meest genoemd bij bao) bao (v)so vo Daling leerlingen % % % Bezuinigingen op lumpsum door overheid % % % Te veel overhead directie/bestuur % % % Financieel wanbeleid bestuur % % % Slechte bedrijfsvoering, onnodige kosten % % % Gestegen kosten van onderhoud en % 43 9% % leermiddelen Te laat gereageerd op eerdere krimp % 44 9% % Andere reden % 74 16% % Stijgt of daalt het leerlingen op uw school? bao (v)so vo Groeit % % % Stabiel % % % Krimpt % % % Weet niet 69 3% 22 3% 36 2% Heeft u een eigen klas/groep? indien ja, zijn de volgende vragen gesteld Gemiddelde groepsgrootte wat is uw ideaal en hoe is de situatie feitelijk? bao (v)so vo bve ideale groepsgrootte feitelijke groepsgrootte Worden de klassen bij u groter of kleiner? bao (v) so vo bve Ja, fors % % % % Ja, een beetje % % % % Min of meer gelijk % % % % Nee, kleiner 87 4% 22 3% 18 1% 16 2% Weet niet 58 3% 26 3% 55 3% 41 6%

6 Onderzoek naar feitelijke omvang klassen basisonderwijs (uitbijters verwijderd <10 en >40, totaal 1354 respondenten) Hoeveel leerlingen heeft u in de klas? ll klassen

7 Onderzoek naar feitelijke omvang klassen speciaal onderwijs (uitbijters verwijderd <4 en >20, totaal 394 respondenten) Hoeveel leerlingen heeft u in de klas? ll klassen

8 Onderzoek naar feitelijke omvang klassen voortgezet onderwijs (uitbijters verwijderd <5 en >35, totaal 1512 respondenten) Hoeveel leerlingen heeft u gemiddeld in uw klassen? ll klassen

9