Via communicatie naar zorgrelatie

Transcriptie

1 Via communicatie naar zorgrelatie Het belang van communicatie voor een goede zorgrelatie Tilburg, 4 november 2011 Madeleine Timmermann

2 De opzet van de presentatie Ga je mee? vroeg de giraffe. Waarheen? Op ontdekkingsreis. Om wat te ontdekken? Ja, als ik dat wist was er geen ontdekkingsreis meer. Toon Tellegen

3 Ontdekkingstocht van deze presentatie Presentie begint bij de zorgrelatie en zoekt van daaruit naar een specifieke invulling van goede zorg Het belang van communicatievoor een goede zorgrelatie Via communicatie naar zorgrelatie via = de weg

4 Achtergrond van uw gids Zorgethica/theoloog en verpleegkundige

5 Over presentie gesproken - Presentie is aanwezig zijn op een manier die de ander goed doet. - IJkpunt van wat goed is verschuift naar de zorgbehoeftige ander, deskundige bescheidenheid. - Wat is goed voor die ander? - Hoe komt de professional dat te weten? - Communicatie en observatie ingebed in relationele zorgopvatting.

6 Kernwoorden presentie Aandacht Liefdevol Nabijheid Aansluiten & afstemmen Bekommernis Trouw

7 Communicatie van mens tot mens Kort: het overbrengen en ontvangen van een boodschap Historisch perspectief: overlevingsdrang Eenzijdige perspectief: jij doet wat ik wil Meervoudig perspectief: Feitelijke informatie (overbrengen van informatie, ideeën, gedachten, wensen, behoeften, gevoelens) Expressieve element (de manier waarop: verbaal, non-verbaal) Relationele element (in verbinding staan met de ander) Het appel (het welzijn /het lijden van de ander daadwerkelijk ter harte nemen)

8 Miscommunicatie In het gewone dagelijkse leven krioelt van de misverstanden (over een hond gesproken).

9 Over een hond gesproken

10 Miscommunicatie In het gewone dagelijkse leven krioelt van de misverstanden (over een hond gesproken) Veel aanbod op gebied van effectief communiceren op basis van vaardigheden en competenties (gidsen, handboeken, cursussen, opleidingen, bureaus) Greep uit de doelgroepen: studenten, partners, managers, dierenliefhebbers, etcetera (catalogus regionale bibliotheek)

11 Miscommunicatie in meervoudig perspectief Feitelijke informatie Wiens taal wordt er gesproken? Expressieve element C est le ton qui fait la musique Relationele element Wat staat er tussen jou en de ander? Het appel Wat staat er op het spel? Voor beiden!

12 Miscommunicatie in de zorg Asymmetrie: de een is zorgbehoeftig en de ander is bereid /opgeleid om die zorg te verlenen Gewone communicatie staat onder druk van de zorgwerkelijkheid/ kwetsbaarheid /afhankelijkheid In geval van dementie verdampt steeds meer van de gewone communicatie (zoals gewend)

13 Wat betekent dat met betrekking tot communicatie? Als iemand iets niet onder woorden kan brengen (onderzoek Pijn van Zwakhalen) Eigen eer hoog houden verhoogt het risico op missers ( wil je een koekje? ) Goed bedoeld leed toevoegen door overschatting ( wilt u uw gezicht wassen? ) Machtsfactor ( zullen we even douchen? / achteruit wegrijden van rolstoel / in de kou zetten bij wassen) Het komt heel nauw en vraagt een goede toerusting en bewustwording van wat er op het spel staat.

14 Wat betekent het voor de zorgverlener? Diverse doelgroepen onderscheiden zich

15 Wat betekent het voor de zorgverlener? Diverse doelgroepen onderscheiden zich en hebben eigen logica m.b.t. Verwijtbaarheid ik ben haar man en niet Florence Nightingale de serveerster in grand cafévan CWZ de zorgverlener van mevrouw Brands Leerbaarheid ; meer vruchtbare insteek Twee korte uitstapjes: onderzoek stimul onderzoek presentieverrijkte verpleeghuiszorg

16 Onderzoek stimul Zorgethisch laboratorium in België Gericht op ervaringsleren geraakt zijn door een ervaring aan den lijve bijvoorbeeld kou lijden aan het denken gezet door deze contrastervaring Begeleide reflectie hierover wat leert deze ervaring jou? wat leert deze ervaring over handelen in je eigen praktijk? stapje terug doen en ruimte scheppen voor de specifieke ander => Hier zit een prachtige doorsteek naar VIB/VIO

17 Onderzoek presentieverrijkte verpleeghuiszorg Rode draden doorheen de casuïstiek met betrekking tot afstemming communicatie bij dementerende mensen Zichtbaar op de videobeelden wordt het belang van: Enkelvoudigheid van taal Tempo aanpassen betekent vertragen Op sfeer communiceren

18 Wat betekent het voor de zorgverlener? Diverse doelgroepen onderscheiden zich Verwijtbaarheid Leerbaarheid; meer vruchtbare insteek Ook het uithouden van onmacht en leegte

19 Wat betekent het voor de zorgbehoeftige? Nodig: Voller mensbeeld; inclusief beschadigingen, ook als er geen woorden meer zijn Serieus genomen worden als mens, in tel zijn en blijven Relationele afstemming, nadrukkelijk ook op gebied van observatie en communicatie. Ook noodzaak de ander te kennen (levensverhaal) Resultaat: Waardigheid wordt daadwerkelijk waargemaakt (voorbeeld DVD presentie van 0 tot 100)

20 Via communicatie naar zorgrelatie Via communicatie naar zorgrelatie (H)erkennen: zorgrelatie is kern van zorg Om dat waar te maken is er veel bekwaamheid nodig, juist ook op gebied van communicatie. Feitelijke communicatie (anders dan voorheen) Expressie (belangrijker dan ooit) Zorgrelatie (van contact naar verbondenheid) Appel (mens mogen zijn) Communio: gemeenschap, erbij horen, zich gekend weten.

21 Via communicatie naar zorgrelatie (H)erkennen: zorgrelatie is kern van zorg Om dat waar te maken is er veel bekwaamheid nodig, juist ook op gebied van communicatie. Feitelijke communicatie Expressie Zorgrelatie (van contact naar t relationele ) Appel: mens mogen zijn Communio: gemeenschap, erbij horen, zich gekend weten.

22 Dank voor uw aandacht!