Jaarbericht Rijkswaterstaat

Transcriptie

1 Jaarbericht Rijkswaterstaat 2013

2

3 Jaarbericht Rijkswaterstaat 2013

4 Coverfoto: Steenkorven op de geluidswal langs de A12 bij De Meern.

5 Inhoud Voorwoord in vogelvlucht 6 2. Vlot en veilig verkeer over de weg 10 Tweede Coentunnel en Westrandweg Vlot en veilig verkeer over het water 18 Zuid-Willemsvaart Bescherming tegen overstromingen 24 Versterking Hondsbossche en Pettemer Zeewering Voldoende en schoon water 32 Markermeer-IJmeer Betrouwbare en bruikbare informatie 38 Praktijkproef Amsterdam Organisatieontwikkeling 44 Haak om Leeuwarden Jaarcijfers

6

7 Samen werken aan vernieuwende en duurzame oplossingen Met dit jaarbericht blikken we terug op Een jaar waarin we hebben gewerkt aan een land dat leefbaar is en beschermd tegen overstromingen. Waar voldoende en schoon water is. En waar je vlot en veilig van A naar B kunt was voor Rijkswaterstaat een druk en dynamisch jaar waarin samenwerking, innovatie en kennisontwikkeling centraal stonden. De economische tegenwind daagde ons tegelijkertijd uit om met minder geld onze taken uit te voeren. En dat lukt alleen door met marktpartijen, kennisinstituten en andere partners gezamenlijk de krachten te bundelen. Dat heeft Rijkswaterstaat in 2013 volop gedaan. Vernieuwende oplossingen om klantgerichter, efficiënter en duurzamer te werken, waren het resultaat. Zo experimenteren we volop om de wegcapaciteit in ons land nog beter te benutten. Rond Amsterdam werken we aan een grootschalige praktijkproef waar we technieken op het gebied van communicatie, navigatie en verkeersmanagement met elkaar integreren. Uiteraard heeft ook waterveiligheid prioriteit in ons kwetsbare deltaland. Daarom versterken we de laatste zwakke schakel in onze westkust. Samen met hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier maken we de Noord-Hollandse kust voor de komende vijftig jaar deltaveilig. Met zand als duurzaam bouwmateriaal. Met minder geld werken aan meer kwaliteit. Voor de gebruikers van de openbare ruimte en de samenleving in het algemeen. Dat is de uitdaging waar we in dit land voor staan. Dit jaarbericht geeft u een beeld van de manier waarop Rijkswaterstaat dat in 2013 heeft aangepakt. Door samen met anderen te werken aan vernieuwende, duurzame oplossingen. Voor een veilig, leefbaar en bereikbaar Nederland. mr. ing. Jan Hendrik Dronkers directeur-generaal Rijkswaterstaat In Noord-Brabant werken we aan de Zuid-Willemsvaart, een drukke binnenvaartroute. Het kanaal wordt verbreed, verdiept en deels verlegd. Daarmee geven we een impuls aan de bereikbaarheid over het water, ontlasten we het hoofdwegennet en verbeteren we de leefbaarheid van 's-hertogenbosch. De ontwikkelingen rond het Markermeer-IJmeer vormen een voorbeeld van investeren in een duurzame leefomgeving. Hier onderzoeken we hoe we het gebied ecologische gezond kunnen maken. Effectief, haalbaar en betaalbaar. Ondertussen ondergaat het rivierengebied een metamorfose. In 2013 waren onze Ruimte voor de Rivier-projecten volop op stoom. Werken aan ruimte voor water gaat hier hand in hand met de ontwikkeling van nieuwe natuur- en recreatiegebieden. Jaarbericht

8 Nieuwe golfslagbestendige steenbekleding op de dijk langs de Oosterschelde in vogelvlucht We willen in ons land veilig wonen en werken achter dijken en duinen. We willen vlot en veilig onze bestemming bereiken. En altijd beschikken over voldoende, schoon water in een land dat ruimtelijk op orde is. Rijkswaterstaat werkt daaraan in zijn rol van uitvoeringsorganisatie van het ministerie van Infrastructuur en Milieu. De gevolgen van de economische situatie werden in 2013 steeds meer merkbaar in de Nederlandse samenleving. Rijkswaterstaat staat voor de taak fors te besparen op de kosten voor beheer en onderhoud van de rijksinfrastructuur. Ook in het aanlegpakket van Rijkswaterstaat heeft het kabinet-rutte II in het verslagjaar scherpe keuzes gemaakt. De aanleg van verschillende toekomstige wegaanlegprojecten zal later starten. Toch vindt het kabinet veiligheid en bereikbaarheid cruciaal voor de toekomst van ons land. De economische situatie had dan ook geen zichtbaar effect op de omvang van de productie van Rijkswaterstaat. De omzet van Rijkswaterstaat bedroeg in het verslagjaar 4,8 miljard euro. Bereikbaarheid De verwachting is dat de mobiliteit verder toeneemt. Zowel op korte termijn, maar zeker ook voor de middellange (2028) 6 Rijkswaterstaat

9 en lange termijn (2040). Om die groei op te vangen werkt Rijkswaterstaat aan een robuust, samenhangend mobiliteitssysteem met voldoende capaciteit. Het oplossen van verkeersknelpunten heeft een hoge prioriteit. Vooral rond de main-, brain- en greenports en belangrijke verbindingen met onze buurlanden. Net als in de voorgaande jaren investeerde Rijkswaterstaat stevig in bereikbaarheid over de weg. De weggebruiker kreeg er 180 kilometer aan nieuwe rijstroken bij. Ook in 2013 namen daardoor de files op het hoofdwegennet verder af. Sinds oktober 2013 neemt de filezwaarte echter niet verder af. De maximale winst van de extra rijstroken lijkt dus voorlopig bereikt. Beter benutten Een verdere verbetering van de bereikbaarheid over de weg zoekt Rijkswaterstaat vooral in het beter benutten van de bestaande wegcapaciteit. Door spitsstroken ruimer open te stellen en door verkeersstromen nog beter te spreiden over het wegennet. Maar ook door samen met regionale overheden, partners en marktpartijen te werken aan op de regio toegesneden bereikbaarheidspakketten voor de drukste gebieden. Ook verkeersmanagement krijgt een impuls om de capaciteit van bestaande wegen beter te benutten. Het stimuleren van samenwerking tussen wegbeheerders en het koppelen van communicatie- en verkeersmanagementtechnieken staan hierbij centraal. Binnenvaart Logistiek en transport vormen de ruggengraat van de Nederlandse economie. Het bevorderen van transport over het water is daarom één van de speerpunten van het kabinet- Rutte II. In het verslagjaar werd de Tweede Maasvlakte opengesteld. Hierdoor zullen steeds meer en steeds grotere containerschepen de Rotterdamse haven aandoen. Voor het afvoeren van die containers naar het Europese achterland zullen steeds grotere binnenvaartschepen worden gebruikt. Hoofdvaarwegennet In 2013 werkte Rijkswaterstaat intensief aan het geschikt maken van het hoofdvaarwegennet voor grotere binnenvaartschepen. Op diverse plaatsen worden ook in de komende jaren vaarwegen verbreed, verdiept en gemoderniseerd. Ook in de dienstverlening aan de scheepvaart is in 2013 geïnvesteerd. Met name op het gebied van scheepvaartverkeersmanagement, communicatie en logistiek. Zo werkt Rijkswaterstaat aan één geïntegreerd mobiliteitssysteem om goederen vlot en veilig te kunnen overhevelen tussen vervoersmodaliteiten. Dat is niet alleen goed voor onze transporteconomie, maar ook voor de ruimtelijke kwaliteit in ons land. Alle infrastructuur wordt optimaal benut, terwijl het milieu en het landschap maximaal worden ontzien. Bescherming tegen overstromingen Rijkswaterstaat werkte in 2013 stevig verder aan een waterveilig Nederland. De programma s Ruimte voor de Rivier en Maaswerken waren volop in uitvoering. Daarmee is het rivierengebied straks beter beschermd tegen overstromingen. Ook de veiligheid van onze kust is een voortdurend aandachtspunt. Met het tweede Hoogwaterbeschermingsprogramma werkt Rijkswaterstaat samen met waterschappen aan de veiligheid van de primaire waterkeringen. Dit zijn de dijken, dammen, duinen en stormvloedkeringen die ons land beschermen tegen overstromingen vanuit de zee en de grote rivieren. Het veranderende klimaat brengt niet alleen meer water met zich mee, maar heeft ook op een andere manier invloed op ons waterbeleid. De zomer van 2013 was droog. Daarop heeft Rijkswaterstaat ingespeeld door het beschikbare water te verdelen onder alle watergebruikers. Het omgaan met perioden van grote droogte is een nieuwe uitdaging waarvoor we ons in dit land gesteld zien. Bezuinigingen De staat van de infrastructuur die Rijkswaterstaat beheert was in 2013 op orde. Maar de economische situatie dwingt de organisatie wel te besparen op de kosten van beheer en onderhoud. Dat doet Rijkswaterstaat vooral door onderhoudswerk groter en voordeliger in te kopen op de markt en door efficiënter te werken. Daarnaast zijn in het verslagjaar versoberingsmaatregelen doorgevoerd. Bijvoorbeeld door de wegverlichting uit te schakelen op wegtrajecten waar en op momenten waarop dat veilig kan. Organisatieontwikkeling In de periode tot 2015 wil Rijkswaterstaat zich ontwikkelen tot een kleinere, slagvaardige en flexibele uitvoeringsorganisatie voor het ministerie van Infrastructuur en Milieu. Een organisatie die de gebruiker nog beter bedient, nog efficiënter werkt en nog doelmatiger samenwerkt met partners. Daarvoor zijn in het verslagjaar concrete stappen gezet. De organisatiestructuur van Rijkswaterstaat is nu optimaal toegesneden op de primaire processen van de organisatie. Ook de missie van Rijkswaterstaat is in 2013 aangepast en uitgebreid. Een nieuwe, extra kerntaak van Rijkswaterstaat is erop gericht te werken aan een duurzame leefomgeving in ons land. Die taak pakt Rijkswaterstaat breed op. Werk op het gebied van infrastructuur, ruimte en milieu wordt steeds meer in samenhang opgepakt en uitgevoerd. Jaarbericht

10 Hoofdvaarwegennet kilometer kanaal en rivier kilometer zeetoegangsgeulen en zeecorridors 92 sluizen 316 bruggen Hoofdwegennet kilometer snelweg kilometer op- en afritten en verbindingswegen viaducten, 31 ecoducten 24 tunnels 754 bruggen Hoofdvaarwegen hoofdvaarwegen Hoofdwegen Hoofdwegen Internationaal Het werk van Rijkswaterstaat internationaliseert. In Brussel speelden in dossiers die raken aan het werk van Rijkswaterstaat. Rijkswaterstaat beschikt sinds het verslagjaar over een eigen kantoor in Brussel. Bureau Brussel weet voortdurend wat er speelt in Europa en kan daar snel op inspelen. Daarmee ontstaan ook kansen om slim aan te haken bij allerlei Europese programma s. Programma s die toegang geven tot subsidies voor onderzoek en voor het ontwikkelen van innovaties, bijvoorbeeld. Doelmatig wegbeheer Rijkswaterstaat werkt internationaal intensief samen. In 2013 was Rijkswaterstaat voorzitter van de CEDR, het Europese collectief van wegbeheerders. In de kracht van de CEDR is stevig geïnvesteerd. De Europese Commissie heeft daardoor meer oog gekregen voor het belang van goed wegen onderhoud. Door het ontwikkelen en delen van kennis met Europese partners kan Rijkswaterstaat veel leren en veel kosten besparen. Van de Britse Highway Agency leren we bijvoorbeeld hoe het onderhoud vergaand kan worden uitbesteed aan het bedrijfsleven. Met behoud van grip op kosten en kwaliteit. De banden met de collega-infrastructuurbeheerders in Vlaanderen en Nordrhein-Westfalen worden verder aangehaald om samen het grensoverschrijdend verkeer nog beter te managen. Ook wisselt Rijkswaterstaat kennis en ervaring uit met de Verenigde Staten, China en Japan. Met name op het gebied van verkeer- en watermanagement. 8 Rijkswaterstaat

11 De missie van Rijkswaterstaat Hoofdwatersysteem km2 oppervlaktewater 35 kilometer duinen 214 kilometer dijken en dammen 10 stuwen 4 stormvloedkeringen Afsluitdijk en Houtribdijk Rijkswaterstaat is de uitvoeringsorganisatie die in opdracht van de minister en staatssecretaris van het ministerie van Infrastructuur en Milieu de nationale infrastructurele netwerken duurzaam beheert en ontwikkelt. Rijkswaterstaat werkt aan: Saba Sint Eustatius Saba Sint Eustatius Bonaire bescherming tegen overstromingen voldoende en schoon water vlot en veilig verkeer over weg en water betrouwbare en bruikbare informatie een duurzame leefomgeving Maatschappelijke rollen Rijkswaterstaat is de beheerder en ontwikkelaar van drie hoofdinfrastructuurnetwerken van Nederland: het hoofdwegennet het hoofdvaarwegennet het hoofdwatersysteem Bonaire Hoofdwatersystemen Nederland Legenda Hoofdwatersystemen Bron: NIS hoofdwatersystemen Rijkswaterstaat geeft dagelijks vorm aan die beheertaak in drie maatschappelijke rollen: Rijkswaterstaat is een publieksgerichte netwerkmanager Rijkswaterstaat is een toonaangevende projectmanager Rijkswaterstaat is een slagvaardige crisismanager Organogram Rijkswaterstaat Rijkswaterstaat Bestuur / Bestuursstaf Rijkswaterstaat Noord-Nederland Rijkswaterstaat Water, Verkeer en Leefomgeving Rijkswaterstaat Oost-Nederland Rijkswaterstaat Programma's, Projecten en Onderhoud Rijkswaterstaat Grote Projecten en Onderhoud Rijkswaterstaat West-Nederland Noord Rijkswaterstaat Verkeer- en Watermanagement Rijkswaterstaat Midden-Nederland Rijkswaterstaat Centrale Informatievoorziening Rijkswaterstaat West-Nederland Zuid Rijkswaterstaat Corporate Dienst Rijkswaterstaat Zee en Delta Rijkswaterstaat Zuid-Nederland Jaarbericht

12 Verbreding van de snelweg A6 en bouw van de tweede Hollandse Brug bij Almere. 2. Vlot en veilig verkeer over de weg Nederland is een transport- en distributieland bij uitstek. Wegtransport is een levensader van de Nederlandse economie. Het is dan ook belangrijk dat de economische centra in ons land optimaal bereikbaar zijn. Ook de reguliere weggebruiker moet vlot en veilig zijn bestemming kunnen bereiken. Rijkswaterstaat werkt daaraan in zijn rol van beheerder en ontwikkelaar van het hoofdwegennet van ons land. Dagelijks gaan zo'n drie miljoen automobilisten de weg op. In 2013 legden zij 65 miljard kilometer af op het Nederlandse hoofdwegennet. Niet alle wegen kunnen die drukte altijd goed verwerken. Elke Nederlander stond in 2013 gemiddeld 52 uur in de file. Die files veroorzaken niet alleen veel ergernis bij de weggebruiker. Stilstaande of langzaam rijdende vrachtwagens zijn niet bevorderlijk voor onze transport economie. Ze leveren de Nederlandse transportsector jaarlijks een schade post op van zo n 800 miljoen euro. Het mobiliteitsbeleid in Nederland richt zich daarom op twee doelen: betrouwbare reistijden en betere bereikbaarheid. Het beleidsdoel is dat de weggebruiker in het jaar 2020 zijn bestemming tijdens de spits op tijd bereikt in minstens 95 procent van het aantal ritten dat hij rijdt. Ondanks de groeiende mobiliteit en ondanks onverwachte files. Rijkswaterstaat werkt aan een vlotte en veilige doorstroming van het verkeer op het hoofdwegennet. Om fileknelpunten 10 Rijkswaterstaat

13 weg te werken legt Rijkswaterstaat nieuwe stukken weg aan en verbreedt bestaande wegen met extra rijstroken. Rijkswaterstaat wil het bestaande hoofdwegennet bovendien beter benutten. Samen met bedrijven, overheden en wegbeheerders in de regio. Verkeersmanagement is daarvoor een geschikt middel. Daarnaast is goed onderhoud van de snelwegen belangrijk. Snelwegen moeten betrouwbaar, beschikbaar en veilig zijn. Ook daaraan werkt Rijkswaterstaat dagelijks. Aanleg De betrouwbaarheid van de reistijd op het hoofdwegennet is in 2013 toegenomen. Dit is voor een groot deel te danken aan de ingebruikname van extra rijstroken. Rijkswaterstaat heeft in 2013 in totaal 180 kilometer extra rij- en spitsstroken aangelegd. De weggebruiker stond in 2013 opnieuw korter in de file dan in Het aantal trajecten waarop in de spits vlot kon worden doorgereden, lag zelfs op het hoogste niveau sinds het jaar Sinds Rijkswaterstaat in 2010 startte met de aanleg van extra rijstroken, is de filezwaarte in ons land Bereikbaarheid hoofdwegennet De hoeveelheid kilometers die het verkeer aflegde op het hoofdwegennet is gegroeid van 64,7 miljard kilometer in 2012 tot 65 miljard kilometer in 2013: een stijging van circa 0,5 procent. Vooral in de spits werden meer kilometers afgelegd. Toch daalde de filezwaarte (lengte x duur van de file) van 8,8 miljoen naar 8,1 miljoen kilometerminuten. Dat is circa 8 procent minder dan in Het percentage files dat in 2013 werd veroorzaakt door wegwerkzaamheden daalde van 5,5 in 2012 naar 4,8 procent. Het percentage files dat werd veroorzaakt door ongevallen nam juist toe van 13,8 in 2012 tot 16,4 procent. Landelijk steeg de betrouwbaarheid van de reistijd in de spits naar 94 procent in Dit is een stijging van 1 procent ten opzichte van 2012 en het hoogste niveau sinds het jaar Bron: Publieksrapportage Rijkswegennet 2013 continu gedaald. Na oktober 2013 is de filezwaarte echter niet verder afgenomen. De maximale winst van de extra rijstroken lijkt dus voorlopig bereikt. Een overzichtskaart van alle wegverbredingprojecten in 2013 is te vinden op pagina 13. Nieuwe spits- en weefstroken op de A28 Files op de A28 leverden het goederenvervoer in 2012 nog een schade op van ruim 14 miljoen euro per jaar. Maar door de aanleg van nieuwe spits- en weefstroken is de bottleneck tussen Utrecht en Amersfoort verleden tijd. Ook het sluipverkeer rond Amersfoort is afgenomen. Op diverse plaatsen langs de weg zijn geluidschermen geplaatst en op het grootste deel van het traject ligt nu fluisterasfalt. Door groot onderhoud te combineren met de wegverbreding bleef de hinder voor de weggebruiker en voor de omgeving beperkt. Winst voor bereikbaarheid Ook een ander berucht verkeersknelpunt is in 2013 opgelost. In mei 2013 zijn de Tweede Coentunnel en de Westrandweg (A5) officieel geopend. De nieuwe weg zorgt voor een goede doorstroming van het verkeer dat door de Coentunnel gaat. Kijk voor meer informatie over dit project op pagina 15. Extra Waalbrug A50 open voor verkeer Op dinsdag 21 mei 2013 is een essentieel nieuw onderdeel van de A50 geopend: een extra Waalbrug die pal naast de bestaande Waalbrug is gebouwd. Sindsdien kan het verkeer gebruikmaken van extra rijstroken. Waar het verkeer voorheen vaak vast stond, stroomt het nu goed door. De twee bruggen vormen een icoon in het landschap. Hoewel de ene van staal is en de ander van beton, vormen ze een optische eenheid. A2 s-hertogenbosch Eindhoven De A2 tussen s-hertogenbosch en Eindhoven is een belangrijke verkeersader voor nationaal, internationaal en regionaal verkeer. Deze autosnelweg is in 2013 verbreed van twee naar drie rijstroken in beide richtingen. Het resultaat: een betere verkeersdoorstroming op zowel de A2 en de vernieuwde rondweg s-hertogenbosch als op de randweg Eindhoven. A4 Delft Schiedam Met het project A4 Delft Schiedam werkte Rijkswaterstaat in 2013 hard aan een betere bereikbaarheid tussen Rotterdam en Den Haag: 7 kilometer weg in een gebied waar een kwart van het Nederlandse bruto nationaal product wordt verdiend. Op 2 december 2013 is het nieuwe tramviaduct geopend dat over de tramtunnel loopt. Eind 2014 is de ruwbouw van de halfverdiepte en verdiepte weg klaar. De inpassing van deze nieuwe snelweg tussen Delft en Schiedam krijgt veel aandacht. Naast extra natuur komen er tal van recreatieve voorzieningen. Het project wordt eind 2015 opgeleverd. Jaarbericht

14 Slimmer benutten capaciteit bestaande wegen Prognoses laten zien dat de wegmobiliteit tot 2020 weer zal groeien. Rijkswaterstaat legt daarom extra rijstroken aan. Maar die kunnen die verkeersgroei niet helemaal opvangen. Files terugdringen is dan ook niet alleen een kwestie van meer asfalt. Het is ook zaak de capaciteit van de bestaande infrastructuur slimmer te benutten. Programma Beter Benutten Binnen het programma Beter Benutten werken Rijk, regionale overheden en het bedrijfsleven samen aan een slimmer gebruik van bestaande infrastructuur. Het programma is erop gericht de files in de drukste regio s terug te dringen met 20 procent in Dat doel lijkt goed haalbaar. Uit onderzoek blijkt dat een verkeersafname van 1 procent al kan leiden tot een afname van de files met 10 procent. Dat lukt al als we erin slagen het verkeer beter te spreiden over de dag. Ook groei van transport per spoor en een efficiënter gebruik van onze vaarwegen zijn belangrijke doelen van Beter Benutten. Verspreid over tien regio's zijn zo'n 250 Beter Benutten-projecten in gang gezet. De kerngedachte achter het programma Beter Benutten is dat de files van iedereen zijn. Iedereen zou een bijdrage moeten leveren aan het terugdringen ervan. Daarom krijgt Beter Benutten vooral vorm in de regio. Regionale partners, bedrijfsleven en Rijkswaterstaat ontwikkelen daar samen gebiedsgerichte maatregelenpakketten. De maatregelen lopen uiteen van verkeerskundige oplossingen en dynamisch verkeersmanagement tot het beïnvloeden van het gedrag van de weggebruiker. Rijkswaterstaat heeft vijftig maatregelen onder handen. Daarvan zijn er tien in 2013 gerealiseerd, opengesteld of live gegaan. Om Beter Benutten tot een succes te maken is het nodig dat alle programmamaatregelen op tijd klaar zijn. Daarvoor blijft een strakke sturing en het aanspreken van de partners op de voortgang cruciaal. Efficiënt benutten landelijk hoofdwegennet Rijkswaterstaat schept de voorwaarden om het hele hoofdwegennet zo efficiënt mogelijk te benutten. Rijkswaterstaat regisseert de verkeersstromen en wegwerkzaamheden op het hoofdwegennet. Dat gebeurt vanuit vijf regionale verkeerscentrales en het landelijke Verkeerscentrum Nederland in Utrecht. Hulpmiddelen daarbij zijn bijvoorbeeld camera s en toeritdoseringsystemen. Maar ook het doorvoeren van snelheidsaanpassingen en het toegankelijk maken van spitsstroken maken deel uit van de regie. Rijkswaterstaat wil meer samenwerken met wegbeheerders en marktpartijen op het gebied van verkeersmanagement en reisinformatie. Met de gemeente Amsterdam, stadsregio Amsterdam en provincie Noord-Holland werkt Rijkswaterstaat bijvoorbeeld aan een praktijkproef dynamisch verkeersmanagement. Deze proef richt zich op een betere verkeersdoorstroming rond de hoofdstad. Sinds eind 2013 krijgt dit project gestalte als een proeftuin voor innovatief verkeersmanagement. Kijk voor meer informatie over dit project op pagina 41. Beheer en onderhoud We willen snel en veilig onze bestemming bereiken via de geplande route. Dat vraagt om wegen en verkeersvoorzieningen die betrouwbaar en in goede conditie zijn. Maar ook om goede informatie over locaties waar wegwerkzaamheden plaatsvinden én om voldoende omleidingsroutes en informatie daarover. Beheer en onderhoud: continu proces Beheer en onderhoud is een continu proces dat Rijkswaterstaat planmatig en preventief aanpakt. Onderhoudswerk vindt al plaats voordat een weg of een ander deel van het infrastructuursysteem niet meer voldoet aan de kwaliteitsnormen. Dat voorkomt extra schade, verlengt de levensduur, pakt voordeliger uit en voorkomt onverwachte hinder bij grootschalige reparaties. In 2013 heeft Rijkswaterstaat zijn onderhoudswerk aan de weg naar behoren uitgevoerd. De wegen waren 98 procent van de tijd veilig beschikbaar. Zonder dat rijstroken waren afgesloten of een snelheidsbeperking was ingesteld in verband met aanleg of onderhoudswerkzaamheden. Bezuinigen Rijkswaterstaat is genoodzaakt te besparen op kosten voor het beheer en onderhoud van wegen. Die besparing wordt vooral gezocht in het strategischer inkopen van het beheeren onderhoudswerk bij de uitvoerende marktpartijen. Daarnaast wordt ingezet op versobering. Sinds 1 juli 2013 heeft Rijkswaterstaat ook al een aantal overbodig geworden digitale informatieborden, verkeerslichten en camera s uitgezet. Dit leidt tot een besparing van kosten voor onderhoud en vervanging. Minder borden, verkeerslichten en camera s boven en langs de weg resulteren bovendien in een lager energieverbruik en daarmee in minder milieubelasting. Waar digitale borden nodig zijn voor bijvoorbeeld route- en reistijdinformatie, blijven ze wel gewoon werken. Verlichting Vanaf juni 2013 heeft Rijkswaterstaat de verlichting op een aantal rijkswegen stapsgewijs uitgezet. Op normale wegen tussen uur en uur en op delen van een aantal drukkere wegen tussen uur en uur. Het licht blijft wel aan op drukke momenten en waar dat nodig is voor de verkeersveiligheid. Bij knooppunten, bijvoorbeeld. 12 Rijkswaterstaat

15 Wegverbredingen 2013 De nieuwe Westrandweg verbindt sinds mei 2013 de A10 ten zuiden van de Coentunnel met het knooppunt Raasdorp (A5/A9). Deze nieuwe weg zorgt voor een goede door stroming van het verkeer dat door de Tweede Coentunnel gaat. A8 A10 Westrandweg Tweede Coentunnel Halfweg Amsterdam Raasdorp De beruchte bottleneck in de A28 is verleden tijd. Tussen Utrecht en Leusden is een derde rijstrook opengesteld en tussen Leusden en Amersfoort zijn nieuwe spits- en weefstroken in gebruik genomen. Hoevelaken Amersfoort Utrecht A28 Maarn Rijnsweerd A12 Valburg Arnhem Benelux Vaanplein A2 Ewijk s-hertogenbosch Vught A2 Ekkersweijer Eindhoven Op dinsdag 21 mei 2013 is de extra Waalbrug in de A50 geopend. Sindsdien kan het verkeer gebruik maken van 2x3 rijstroken. Daarmee stroomt het verkeer al veel beter door. Eind 2014 zijn 2x4 rijstroken beschikbaar. Dan is het fileprobleem van de A50 helemaal opgelost. De A2 tussen s-hertogenbosch en Eindhoven is verbreed van 2x2 naar 2x3 rijstroken. Dit leidt tot een betere doorstroming op de A2, de vernieuwde rondweg s-hertogenbosch en de randweg Eindhoven. A2 Maastricht A76 A79 Heerlen Kunderberg

16 Of in tunnels en bij scherpe bochten. Onderzoek wijst uit dat het aantal incidenten op het hoofdwegennet niet is toegenomen sinds de verlichting is uitgezet. Op sommige wegen werd in 2013 de verlichting al om uur uitgezet. Dat besluit is eind december door de minister teruggedraaid. Tot uur blijft het licht aan. De maatregel is hierdoor beter uit te leggen aan de weggebruiker. Hogere maximumsnelheid Sinds september 2012 is de maximumsnelheid op het hoofdwegennet in Nederland 130 kilometer per uur. De minister van Infrastructuur en Milieu heeft in 2013 het aantal trajecten waarop 130 kilometer per uur mag worden gereden verder uitgebreid. Op ruim tien locaties langs de A16 tussen knooppunt Galder en de Belgische grens is zo n 2,5 kilometer vangrail geplaatst om de verkeersveiligheid ook bij 130 kilometer per uur te waarborgen. Het gaat dan vooral om het afschermen van bewegwijzering, sloten, en pijlers van viaducten. Rijkswaterstaat heeft in april 2013 de kantelborden bij spitsstroken aangepast, zodat ze de juiste snelheid aangeven bij een open en bij een gesloten spitsstrook. Zie voor meer informatie het hoofdstuk Betrouwbare en bruikbare informatie op pagina 38. Verkeersveiligheid hoofdwegennet Iedere weggebruiker rekent op een veilige weg. De Nederlandse snelwegen behoren tot de veiligste van Europa. Het aantal verkeersdoden op het rijkswegennet daalde vele jaren achtereen. In 2012 was echter een opmerkelijke stijging zichtbaar. Of deze stijging zich ook in 2013 heeft voorgezet, was bij het ter perse gaan van dit jaarbericht nog niet duidelijk. De nieuwe cijfers worden in april 2014 door de minister van Infrastructuur en Milieu bekendgemaakt. Rijkswaterstaat werkt hard aan verkeersveilige wegen. Als de veiligheid van de weggebruiker aantoonbaar in gevaar is, worden snelheidsaanpassingen doorgevoerd, reparaties uitgevoerd of wegontwerpen aangepast. Bovendien zijn vanaf eind 2013 alle dodelijke ongevallen onderworpen aan een nader onderzoek. Rijkswaterstaat hoopt hiermee een beter inzicht te krijgen in de oorzaken, zodat vergelijkbare ongevallen kunnen worden voorkomen. De ingang van de nieuwe Tweede Coentunnel, die in 2013 werd geopend. 14 Rijkswaterstaat

17 Tweede Coentunnel en Westrandweg Betere bereikbaarheid met aandacht voor natuur Het realiseren van de Tweede Coentunnel en de Westrandweg (A5) draagt aanzienlijk bij aan een betere bereikbaarheid van de noordelijke Randstad. Tegelijkertijd verbetert ook de ontsluiting van het Havengebied van Amsterdam. Op 16 mei 2013 vond de officiële opening plaats. Zodra de bestaande Coentunnel na renovatie weer open is voor verkeer, is een berucht fileknelpunt opgelost. Maar winst is er niet alleen voor de weggebruiker. Stadsdeel Nieuw-West heeft er dankzij de komst van de Westrandweg onder meer een bos en extra nieuwe moerasnatuur bij gekregen. De aanleg van de Tweede Coentunnel en de Westrandweg zijn verkeerskundig onlosmakelijk met elkaar ver bonden, vertelt Jan Rienstra, omgevingsmanager van Rijks waterstaat. Met de aanleg van de tunnel kan het verkeer dat vanuit het noorden Amsterdam in wil, sneller onder het Noordzeekanaal door. Maar zonder Westrandweg staan de automobilisten al snel vast op de A10. Een verplaatsing van het probleem dus met een paar honderd meter. De Westrandweg die aansluit op de A9 ontlast de A10-West. Bovendien resulteert deze nieuwe weg in een betere bereikbaarheid van het Westelijk Havengebied. Het havengebied is nu beter bereikbaar Impuls ontwikkeling havengebied De Westrandweg is inderdaad een geweldige ontsluitingsweg, zegt Wim Vlemmix, directeur Regionale Ontwikkeling Haven Amsterdam. Als straks de bestaande Coentunnel na de renovatie weer open is, dan zijn we af van een groot deel van de files hier in de regio. We zien nu al door de openstelling van de Westrandweg een verbetering van de bereikbaarheid. Niet alleen het hoofdwegennet, maar ook het onderliggend wegennet wordt voor een deel ontlast door de nieuwe Westrandweg. Bovendien gaat de verkeersafwikkeling er in het havengebied zelf ontzettend op vooruit. De weg is naar stellige overtuiging van Vlemmix ook van belang met het oog op het aantrekken van bedrijvigheid. De haven van Amsterdam maakt zich al sinds 1985 hard voor de komst van de weg. Het is een belangrijke impuls voor de verdere ontwikkeling van het gebied. Bovendien zijn we door de weg niet meer afhankelijk van de ringweg rond Amsterdam. Dat trekt bedrijven aan die hierdoor veel mogelijkheden zien. Een aantal bedrijven heeft bijvoorbeeld geanticipeerd op de komst van de weg, door zich hier al te vestigen nog voordat de weg werd opengesteld. Innovatieve en publieksgerichte bouw De Westrandweg is een innovatief visitekaartje voor bouwend Nederland. Rienstra: In het havengebied was sprake van een lastige ontwerpopgave en daarom staat de weg daar op palen. Met een lengte van ruim 3 kilo meter is dit het langste wegviaduct van Nederland met een hoogte van bijna 12 meter. De bouw is niet alleen innovatief aan gepakt, maar ook publieksgericht. Tijdens de bouw in het zeer drukke stedelijke gebied is nauwelijks sprake geweest van hinder voor het verkeer. Dat is vooral te danken aan een in Nederland nog niet eerder vertoonde bouwmethode. De aannemer koos namelijk voor het gebruik van de Hercules, een rupsachtige kraan. Daarmee was het mogelijk om de betonnen wegdelen van 44 meter lengte vanaf steeds het laatst geplaatste wegdeel op de volgende pijlers van de Westrandweg te plaatsen. Het verkeer op het onderliggend wegennet kon gewoon doorrijden. Zonder de Hercules hadden we het verkeer op de Basisweg vele malen langdurig stil moeten leggen. De weg heeft een belangrijke functie voor de bereikbaarheid. Hij loopt parallel aan het viaduct en verbindt de A10 met het Amsterdamse havengebied. Het was zeer ongewenst om deze weg als werkweg te gebruiken. Gelukkig bedacht de opdrachtnemer deze perfecte oplossing. Oog voor de omgeving Verbluffend goed vindt Pieter Boekschooten, landschapsarchitect van stadsdeel Nieuw-West de wijze waarop Rijkswaterstaat oog heeft gehad voor de omgeving bij het inpassen van de weg. We hebben als stadsdeel Nieuw- West veel ruimte gekregen om de plannen mee vorm te geven. De aanvankelijke schok was echter groot, maakt hij duidelijk: De weg doorsnijdt niet alleen een aantal aaneengesloten polders, maar ook het natuurgebied De Kluut. Nauwelijks hinder voor het verkeer tijdens de aanleg Er was geen juichstemming. Daarbij komt nog dat de weg geen betekenis heeft voor het stadsdeel omdat er geen open afritten zijn. Het is van algemeen nut voor Amsterdam, niet voor ons stadsdeel. Dat was de beginstand. Uiteindelijk is het een zeer positief verhaal geworden. Dat heeft vooral te maken met de manier waarop Rijkswaterstaat het geheel bekeek: de weg moest zeker meerwaarde krijgen als ecologische drager. Of althans: kansen bieden voor ecologische gebieden langs de weg. Dan gaat het met name om de verdere ontwikkeling van de Groene AS, een robuuste ecologische verbinding tussen Amstelland en Spaarnwoude. Door de aanleg van meerdere faunapassages worden de diverse natuurgebieden verbonden. Jaarbericht

18 Zo vormt de weg geen belemmering voor dieren die van de ene plek naar de andere trekken. Volwaardig bos en moeraszone Het natuurgebied De Kluut moest voor een deel ruimte maken voor de Westrandweg. Rienstra: Om dit stukje natuur te compenseren is een nieuwe moeraszone aangelegd in de Osdorper Binnenpolder. Deze nieuwe zone is een afgegraven gebied met een waterrijke zone met eilanden en moerasvegetatie ter grootte van een aantal voetbalvelden. Vogels, ringslangen en andere moerasdieren krijgen hier een nieuw thuis. Inmiddels zijn al lepelaars gesignaleerd. De Westrandweg is een geweldige ontsluitings weg. Als de bestaande Coentunnel weer open is, zijn we voor een groot deel van de files af. Wim Vlemmix, directeur Regionale Ontwikkeling Haven Amsterdam De natuurcompensatie is niet versnipperd aangepakt Boekschooten: Aanvankelijk hadden we als stadsdeel niet veel bemoeienis met de plannen. Het ontwerp voor dit gebied sloot echter niet aan bij het oorspronkelijke karakter van het gebied als droogmakerij. Toen kregen we de kans om dat te corrigeren en mee te ontwerpen. Daarnaast is voor stadsdeel Nieuw-West de aanleg van het Fluisterbos een geweldig resultaat. Daarmee vindt compensatie plaats van de bomen die als gevolg van de twee projecten zijn verdwenen. Het is erg prettig dat die compensatie niet zoals je wel vaker ziet versnipperd heeft plaats gevonden. Uiteindelijk hebben we een volwaardig bos van 7 hectare langs de Westrandweg dat ook weer verbonden is met veel andere gebieden. Weliswaar is de weg zelf niet van grote betekenis voor de kwaliteit van de leef omgeving, maar de inpassing is dat wel degelijk. Dat is een groot succes en ik ben daar zeer tevreden over. Bekijk de film over dit project op 16 Rijkswaterstaat

19 We hebben als stadsdeel Nieuw- West veel ruimte gekregen om de plannen mee vorm te geven. De aanleg van het Fluisterbos is een geweldig resultaat. Pieter Boekschooten, landschapsarchitect stadsdeel Nieuw-West Met de aanleg van de Tweede Coentunnel kan het verkeer sneller onder het Noordzeekanaal door. De Westrandweg zorgt voor een betere bereikbaarheid van het havengebied. Jan Rienstra, omgevingsmanager Rijkswaterstaat

20 Een binnenvaartschip op de Oude Maas passeert het dorp Puttershoek. 3. Vlot en veilig verkeer over het water Vervoer over water is van groot economisch belang. De binnenvaart vervoert veel bulkgoederen. Maar ook containers, auto s en industrieproducten vinden via de binnenvaart de weg naar hun bestemming. Zowel binnen Nederland als tussen Nederland en het Europese achterland. De binnenvaart heeft een vervoersaandeel van ruim 40 procent in Nederland. Een groot modern binnenvaartschip kan evenveel vracht vervoeren als een paar honderd vrachtauto s. De binnenvaart is dan ook een milieuvriendelijk alternatief voor het transport over de weg of het spoor. Bovendien kan dat transport groeien, want de potentiële capaciteit van de vaarwegen is nog lang niet volledig benut. Eind 2013 is de Tweede Maasvlakte in gebruik genomen. Sindsdien kunnen steeds meer en steeds grotere containerschepen de Rotterdamse haven aandoen. De ambitie is om 45 procent van de containers per schip naar en van het achterland te vervoeren. Daarom investeert Rijkswaterstaat stevig in de capaciteit van het hoofdvaarwegennet en het vlot en veilig gebruik ervan. 18 Rijkswaterstaat