ADVIES 4 februari VOORLOPIGE ERKENNING van het REGIONAAL LANDSCHAP SCHELDE-DURME

Transcriptie

1 ADVIES 4 februari 2009 VOORLOPIGE ERKENNING van het REGIONAAL LANDSCHAP SCHELDE-DURME

2 Inleiding De Minaraad ontving op 16 december 2008 een adviesvraag van het Agentschap Natuur en Bos over de aanvraag tot voorlopige erkenning van het Regionaal Landschap Schelde-Durme (verder RLSD). De adviesvraag gaat uit van een adviesperiode van twee maanden. Met voorliggend advies, goedgekeurd op de raadszitting van 4 februari 2009, komt de Raad tegemoet aan de vooropgestelde adviestermijn. Artikel 6, 1, van het besluit van de Vlaamse Regering van 8 december 1998 bepaalt de adviesrol van de Minraad inzake de voorlopige en definitieve erkenning van regionale landschappen. Vlaanderen telt vandaag al twaalf definitief erkende regionale landschappen. De eerste acht regionale landschappen werden door het uitvoeringsbesluit automatisch als voorlopig erkend beschouwd. Sindsdien werd de Raad viermaal om advies gevraagd over de voorlopige erkenning van een nieuw regionaal landschap. Op 4 juli 2002 bracht de Raad advies uit over de voorlopige erkenning van het RL Houtland, op 16 december 2004 over de voorlopige erkenning van het RL Lage Kempen, op 6 juli 2006 over de voorlopige erkenning van het RL Groene Corridor en op 7 april 2008 over de voorlopige erkenning van het RL IJzer en Polder. Hubert David, voorzitter Minaraad Minaraad 4 februari 2009 Advies RL Schelde-Durme p.2

3 Opgerichte en erkende regionale landschappen Bron: Agentschap voor Natuur en Bos (ANB), INBO Minaraad 4 februari 2009 Advies RL Schelde-Durme p.3

4 Advies [1] Erkenningsdossier. De Raad stelt vast dat het erkenningsdossier van het RL Schelde-Durme zeer gestructureerd en degelijk is opgebouwd. Het dossier geeft uitvoerig toelichting bij de verschillende erkenningsvoorwaarden. Om voorlopig erkend te worden moet het RL Schelde-Durme aan elk van de onderstaande erkenningsvoorwaarden voldoen, zoals vastgelegd in het erkenningsbesluit: 1. Het regionaal landschap bezit rechtspersoonlijkheid (artikel 4, 1, 1 ). 2. Het regionaal landschap beschikt over een algemene vergadering waarvan de volgende doelgroepen deel uitmaken: provincie en/of gemeenten, erkende milieu- en natuurverenigingen en eventueel erkende landbouworganisaties, erkende verenigingen ter bevordering van toerisme en recreatie en erkende wildbeheerseenheden (artikel 4, 2). 3. Het regionaal landschap bezit een raad van bestuur die voor minstens 1/3 bestaat uit vertegenwoordigers van provincies of gemeenten, voor minstens 1/3 uit vertegenwoordigers van erkende natuurverenigingen en uit vertegenwoordigers van de resterende doelgroepen (artikel 4, 3). 4. Het regionaal landschap wordt voorgedragen door de bestendige deputatie van de provincie of door minstens drie aaneengesloten gemeenten (artikel 4, 4). 5. Het regionaal landschap bestaat ten minste 2 jaar en ontplooit aantoonbare activiteiten (artikel 4, 1,3 ). De activiteiten van het regionaal landschap zijn gericht op de bevordering en de promotie van het streekeigen karakter, de natuurrecreatie, de natuureducatie, het recreatief medegebruik, het natuurbehoud en het beheer, herstel, aanleg en ontwikkeling van kleine landschapselementen. 6. Het gebied waarbinnen het regionaal landschap actief is onderscheidt zich geografisch duidelijk van de omgevende streken, met een minimum aaneengesloten oppervlakte van ha, een typisch landschap, met een grote gaafheid en samenhang en/of cultuurhistorische waarde, een hoge actuele natuurwaarde en met grote mogelijkheden voor natuurontwikkeling en natuurgerichte recreatie en toerisme (artikel 4, 2). Om erkend te blijven moet een regionaal landschap in principe voldoen aan de volgende voorwaarden: 7. Het regionaal landschap organiseert jaarlijks de volgende activiteiten om erkend te blijven: minstens tweemaal een landschapskrant, minstens drie vormingsactiviteiten met minimaal 25 deelnemers, minstens drie brede publieksactiviteiten met telkens 100 deelnemers en activiteiten die de participatie van de doelgroepen en de bevolking aan het beheer van kleine landschapselementen bevordert. 8. Het regionaal landschap voert een boekhouding derwijze dat de aanwending van de subsidie van de Vlaamse Gemeenschap controleerbaar is. Beide laatste voorwaarden kunnen niet met volle kracht toegepast worden op regionale landschappen die nog voorlopig erkend moeten worden. De Raad hanteert deze voorwaarden indicatief, om na te gaan of het betrokken regionaal landschap levenskrachtig is. De Raad gaat hierna verder in op de betreffende Minaraad 4 februari 2009 Advies RL Schelde-Durme p.4

5 erkenningsvoorwaarden. [2] Rechtspersoonlijkheid. De vzw RLSD werd op 23 mei 2007 opgericht. De oprichtingsakte werd op 13 juni 2007 gepubliceerd in het Belgisch Staatsblad. De oprichtingsakte van de vzw RLSD toont aan dat het een overeenkomst betreft tussen de provincie Oost-Vlaanderen en de volgende negen gemeenten: Berlare, Dendermonde, Hamme, Laarne, Lokeren, Waasmunster, Wetteren, Wichelen en Zele. Vóór de definitieve oprichting van de vzw RLSD op 23 mei 2007 gold een samenwerkingsovereenkomst tussen de provincie Oost-Vlaanderen en de betrokken gemeenten. In deze samenwerkingsovereenkomst werd al maximaal uitgegaan van de toekomstige oprichting van de vzw RLSD, onder meer door het betrekken van de andere doelgroepen en de uitbouw van de taakstelling in het kader van het erkenningsbesluit. De stad Lokeren besliste echter in december 2007 om uit het RLSD te treden. Door de toetreding van de gemeente Temse die op 30 juli 2007 principieel akkoord ging om toe te treden komt het RLSD tegemoet aan de vooropgestelde minimale oppervlakte van ha. In het erkenningsdossier wordt expliciet gesteld dat het werkingsgebied van het RLSD bestaat uit de gemeenten Berlare, Dendermonde, Hamme, Laarne, Temse, Waasmunster, Wetteren, Wichelen en Zele. In de erkenningsvraag is dus geen sprake meer van de stad Lokeren. Het dossier toont evenwel niet aan dat de statuten van het RLSD zijn aangepast aan de gewijzigde samenstelling van het werkingsgebied (ook de website maakt anno januari 2009 nog steeds melding van de stad Lokeren en niet van de gemeente Temse). [3] Algemene vergadering. Volgens het erkenningsdossier bestaat de algemene vergadering (AV) van het RLSD uit 36 werkende leden waarvan 10 leden van gemeenten en provincie, 14 leden uit de natuur- en milieusector en 12 leden uit de groep andere (wildbeheereenheden, landbouworganisaties, recreatie en toerisme). De Raad stelt vast dat de AV van het RLSD is samengesteld conform het erkenningsbesluit (artikel 4, 2). De Raad heeft wel bedenkingen bij de vaststelling dat de samenstelling van de AV nog niet is aangepast aan het gewijzigde werkingsveld van het RLSD; de gemeente Temse is nog niet vertegenwoordigd in de AV. Het dossier vermeldt dat in 2007 een AV plaatsvond op 23 mei 2007 en 28 november In 2008 kwam de AV driemaal samen: op 26 februari, 22 april en 4 december Het dossier bevat de verslagen van de AV van 23 mei 2007, 28 november 2007, 26 februari 2008 en 4 april [4] Raad van bestuur. Volgens het erkenningsdossier bestaat de raad van bestuur van het RLSD uit 25 werkende leden waarvan 11 leden van de provincie en gemeenten, 9 leden van milieu- en natuurverenigingen en 5 leden van de andere doelgroepen (erkende landbouwvereniging, toeristische vereniging en wildbeheerseenheden). In 2007 kwam de raad van bestuur driemaal samen (op 23 mei, 21 juni en 11 oktober 2007); in 2008 vijfmaal (29 januari, 28 februari, 7 april, 19 juni en 18 september 2008). Het dossier bevat de verslagen van deze vergaderingen. De Minaraad stelt vast dat de raad van bestuur is samengesteld conform het erkenningsbesluit (artikel 4, 3). Minstens een derde van de raad van bestuur Minaraad 4 februari 2009 Advies RL Schelde-Durme p.5

6 bestaat uit vertegenwoordigers van de milieu- en natuurverenigingen en minstens een derde bestaat uit vertegenwoordigers uit de provincie en gemeenten. [5] Voordracht bestendige deputatie. Met het besluit van de Deputatie van 19 juni 2008 draagt de Bestendige Deputatie van de provincie Oost-Vlaanderen het RLSD voor ter voorlopige erkenning. Op 27 oktober 2008 diende het RLSD een aanvraag in tot voorlopige erkenning. Het ANB verklaarde deze aanvraag als niet-ontvankelijk omdat het erkenningsbesluit (artikel 6, 1) voorziet dat het verzoek tot voorlopige erkenning moet uitgaan van de initiatiefnemer. Om hieraan tegemoet te komen is op 25 november 2008 een nieuw verzoek tot voorlopige erkenning van het RLSD ingediend, ditmaal door de provincie Oost-Vlaanderen. Het ANB stelt in zijn brief de datum van 25 november 2008 als de aanvangsdatum voor de verdere afhandeling van het dossier. [6] Twee jaar bestaan en aantoonbare activiteiten ontwikkelen. Het erkenningsdossier geeft een uitvoerig overzicht van de uitgevoerde activiteiten in de periode De activiteiten zijn zeer divers en gericht op het natuurbehoud en kleine landschapselementen, natuureducatie, recreatief medegebruik, natuurrecreatie en streekeigen karakter. De Raad vindt het positief dat het RLSD in de voorbije periode al heel wat activiteiten heeft ontwikkeld die kaderen binnen het uitvoeringsbesluit regionale landschappen. Het RLSD heeft al maximaal ingespeeld op de instrumenten die op Vlaams niveau werden uitgewerkt voor de regionale landschappen. Sinds 2008 is een bedrijfsplanner actief in het RLSD. De aanwerving van een landschapsanimator is voorzien voor Inzake natuurbehoud en kleine landschapselementen ging aandacht naar het opstellen van een standaard gemeentelijk subsidiereglement voor de huis- en boerenzwaluw en de gierzwaluw, enkele soortgerichte acties (huiszwaluw, gierzwaluw en weidevogels) en een poelenproject. De acties in het kader van natuureducatie en informatie zijn gericht op de landschapskrant, de uitbouw van de website en het samenbrengen van de verschillende NME-actoren. Tevens werden diverse educatieprojecten uitgewerkt rond zwaluwen (o.a. de opleiding zwaluwgids, een zwaluwtentoonstelling, een infomoment boerenzwaluw, een meldpunt voor zwaluwen), weidevogels en trage wegen. Inzake streekeigen karakter wordt vooral de opmaak van landschapsbedrijfsplannen vermeld. Ook inzake natuurrecreatie en recreatief medegebruik zijn de acties zeer beperkt. Enkel een project voor de uitbouw van trage wegen wordt vermeld. Tevens geeft het erkenningsdossier inzicht in de werking van het RLSD voor de periode Het RLSD omschrijft daartoe allereerst zijn missie: De vereniging werkt als duurzaam en gestructureerd samenwerkingsverband conform het besluit van de Vlaamse Regering van 8 december ( ) Bijgevolg heeft de vereniging als doel binnen haar werkingsgebied een maatschappelijk draagvlak te verkrijgen voor de natuur in het bijzonder en het landschap in het algemeen. Naast het verder zetten van de lopende projecten zal het RLSD in de periode de volgende nieuwe projecten opstarten. In het kader van de werking rond natuurbehoud zal een natuurloket worden opgericht. Het is de bedoeling om tegen eind 2011 diverse soortbeschermingsprojecten uit te werken (o.a. huiszwaluw, boerenzwaluw, ooievaar, weidevogels, fauna en flora van poelen en sloten, bermen). Inzake natuureducatie wordt uitgegaan van de grote Minaraad 4 februari 2009 Advies RL Schelde-Durme p.6

7 verscheidenheid aan NME-initiatieven in de streek. De aandacht gaat hierbij vooral naar het afstemmen van het NME-aanbod. [7] Werkingsgebied. Het werkingsgebied van een regionaal landschap dient zich geografisch duidelijk te onderscheiden van de omgevende streken, met een minimum aaneengesloten oppervlakte van ha, een typisch landschap, met een grote gaafheid en samenhang en/of cultuurhistorische waarde, een hoge actuele natuurwaarde en met grote mogelijkheden voor natuurontwikkeling en natuurgerichte recreatie en toerisme. Deze voorwaarden zijn echter nooit verder vertaald naar concrete afbakening van de (potentiële) werkingsgebieden van de regionale landschappen. De Raad erkent de grote landschappelijke waarden en de natuurwaarden van het werkingsgebied van het RLSD. Nagenoeg één derde van het werkingsgebied bestaat uit waardevolle relictzones, bijna een vijfde van het gebied is biologisch waardevol tot zeer waardevol. In paragraaf 3 wees de Raad op de onduidelijkheid over de toetreding van de gemeente Temse. Uitgaande van de samenstelling van het RLSD bestaande uit de volgende negen gemeenten - Berlare, Dendermonde, Hamme, Laarne, Temse, Waasmunster, Wetteren, Wichelen en Zele - voldoet het RLSD aan de voorwaarde van minimum oppervlakte van ha. Het erkenningsdossier vermeldt dat het RLSD op vraag van een aantal aansluitende lokale besturen momenteel een uitbreiding van zijn werkingsgebied voorbereidt. Het betreft zowel een uitbreiding in de provincie Oost-Vlaanderen (Kruibeke) als de opname van enkele gemeenten in de provincie Antwerpen (Schelle, Bornem, Sint-Amands, Puurs). Hierdoor zou het RLSD het eerste regionaal landschap worden dat provincieoverschrijdend is. Door deze uitbreiding zou de drempel van ha overschreden worden, waardoor een verhoging van de subsidie van het ANB zou gelden. Het erkenningsdossier vermeldt dat een aanvraag hiervoor nog ingediend zal worden. De Raad heeft al herhaaldelijk gewezen op het gebrek aan sturing vanuit de Vlaamse overheid. De Vlaamse overheid laat bijvoorbeeld kansen liggen om tot een goede afstemming te komen van de werkingsgebieden van de verschillende regionale landschappen. Wat betreft voorliggend dossier wijst de Raad er op dat indien het RLSD provincieoverschrijdend zou uitbreiden dit de samenhang niet zal vereenvoudigen. Zo zal er bijvoorbeeld meer dan ooit nood zijn aan een goede afstemming tussen de verschillende (buitendiensten van de) betrokken Vlaamse administraties. Minaraad 4 februari 2009 Advies RL Schelde-Durme p.7

8 [8] Georganiseerde activiteiten. Het regionaal landschap dient conform artikel 4, 6, van het erkenningsbesluit - jaarlijks de volgende activiteiten te organiseren om erkend te blijven : minstens tweemaal een landschapskrant, minstens drie vormingsactiviteiten met minimaal 25 deelnemers, minstens drie brede publieksactiviteiten met telkens 100 deelnemers en activiteiten die de participatie van de doelgroepen en de bevolking aan beheer van kleine landschapselementen bevordert. In de periode verscheen viermaal een landschapskrant: in september 2006, mei 2007, februari 2008, oktober Het RLSD plant voor de periode om elk jaar twee maal een landschapskrant uit te brengen. In de periode organiseerde het RLSD een 16-tal vormingsactiviteiten waarvan negen activiteiten met meer dan 25 deelnemers. Vijftien brede publieksactiviteiten werden in deze periode georganiseerd met telkens meer dan 100 deelnemers. Het betrof echter grotendeels het opstellen van een zwaluwtentoonstelling in de verschillende gemeenten. [9] Boekhouding en financiën. Het regionaal landschap dient conform artikel 4, 7, van het erkenningsbesluit - een boekhouding te voeren derwijze dat de aanwending van de subsidie van de Vlaamse Gemeenschap controleerbaar is. Het erkenningsdossier bevat het financieel verslag voor het boekjaar Aangezien het RLSD in 2007 voldeed aan de criteria van kleine vzw werd de externe jaarrekening van het boekjaar 2007 niet neergelegd of gepubliceerd. Het dossier bevat ook een begroting voor de periode De jaarlijkse inkomsten worden begroot op nagenoeg Voor 2009 wordt 25% gesubsidieerd door de provincies (Oost-Vlaanderen, Antwerpen), 15% door de gemeenten, 24% door het Vlaams Gewest en ten slotte wordt 35% ingevuld door een financiële overdracht van vorige jaren. [10] Samenvatting. Gezien voorgaande bemerkingen adviseert de Minaraad positief over de aanvraag tot voorlopige erkenning van het RLSD. De Raad erkent dat het RLSD reeds een grote stap heeft gezet in de volwaardige uitbouw van een regionaal landschap, kaderend binnen de krijtlijnen van het erkenningsbesluit. De Minaraad dringt er evenwel op aan dat het RLSD zijn statuten zo snel mogelijk in orde brengt met de gewijzigde samenstelling van zijn werkingsgebied (cf. paragraaf 3). Minaraad 4 februari 2009 Advies RL Schelde-Durme p.8