Boekbesprekingen. How We Learn. Knud Illeris How We Learn; learning and non-learning in school and beyond. London: Routledge, 2007.
|
|
- Lucas van de Veen
- 7 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Boekbesprekingen How We Learn Knud Illeris How We Learn; learning and non-learning in school and beyond. London: Routledge, 2007 Leon Noij Visie op leren In deze boekbespreking staat het boek How We Learn van Knud Illeris centraal. Met dit boek zet Illeris zijn volgroeide visie op leren uiteen in de vorm van een veelomvattend maar eenvoudig leermodel. Toen mij gevraagd werd How We Learn te bespreken was ik nog onbekend met deze auteur en zijn werk. Na lezing van dit boek verbaast het mij dat zijn naam in Nederland niet al veel grotere en bredere bekendheid geniet. De auteur en zijn loopbaan Knud Illeris is van Deense afkomst en bepaald geen nieuwkomer. Al ruim veertig jaar is hij als onderzoeker, theoreticus, schrijver en debater actief op het gebied van leren en onderwijs. Vanaf de beginjaren negentig profileert hij zich internationaal op het gebied van de volwasseneneducatie met publicaties over beroepskwalificering, competentieontwikkeling en leven lang leren. In 2002 verschijnt van hem het boek The Three Dimensions of Learning, dat internationaal een bestseller wordt en het begrip rond leren herdefinieert. Tegenwoordig is Knud Illeris professor Leven Lang Leren aan de Deense Universiteit van Educatie in Kopenhagen. Hij is honorary adjunct professor van Teachers College van Columbia University en in 2006 opgenomen in de hall of fame van Adult and Continuing Education. 54 Zijn hoofdwerk over leren How We Learn is volgens Illeris een herschrijving van zijn eerdere boek The Three Dimensions of Learning. Dat eerste boek kan gezien worden als het resultaat van een ontdekkingstocht waarin Illeris probeert structuur en samenhang te brengen in de vele wetenschappelijke theorieën over leren;
2 een inhoudelijk domein dat groot en complex is. Het resultaat van die ontdekkingstocht heeft nu via verdere studies en talrijke internationale discussies geresulteerd in How We Learn. Met dit boek probeert Illeris de essentie door te geven van hetgeen hij in al die jaren over leren ontdekt heeft, in een goed gestructureerde, heldere en maatschappelijk betrokken vorm. Illeris is daar naar mijn mening op een uitstekende manier in geslaagd. OPBOUW EN INHOUD Illeris presenteert in dit boek zijn visie op leren in de vorm van een leertheorie. Deze leertheorie brengt hij samen in de vorm van een leermodel met drie dimensies, te weten inhoud, drijfveer en omgeving. Aan de hand hiervan neemt Illeris de lezer mee in wat leren is, hoe we het doen, wat ons erin beweegt en wat we daarmee voor onszelf realiseren. Alvorens het leermodel inhoudelijk samen te vatten, nu eerst iets over de opbouw van het boek. Leren wordt in How We Learn uiteengezet als een veelomvattende en complexe kwestie. Dat is niet toevallig, want Illeris vindt dat een adequate leertheorie rekenschap moet geven van wat er al bekend is over leren. Aan de hand van de drie leerdimensies als algemeen raamwerk bespreekt hij de vele bijdragen en inzichten vanuit de diverse academische disciplines die zich met leren bezighouden. Zo slaagt hij erin om op overtuigende wijze de verschillende bijdragen te verenigen in een breed allesomvattend geheel. Het boek bespreekt het leren in vier delen. In het eerste deel wordt de basis gelegd voor een goed begrip van leren door het verbinden van een aantal verschillende bijdragen uit de psychologie, biologie, hersenfysiologie en sociologie. In het tweede en centrale deel wordt het leermodel uiteengezet over de structuur en aard van leren. In de opeenvolgende hoofdstukken bespreekt Illeris het leren aan de hand van de drie leerdimensies inhoud, drijfveer en interactie. In dit deel komt hij ook tot een onderscheid in vier fundamentele manieren waarop wij van informatie kunnen leren, te weten via cumulatie, assimilatie, accommodatie en transformatie. Nadat duidelijk is wat we ons bij leren moeten voorstellen en wat ons tot leren beweegt, maakt Illeris in het derde deel inzichtelijk welke belemmeringen we in leersituaties kunnen ondervinden waardoor beoogd leren uitblijft. Leerblokkades kunnen optreden in elk van de drie dimensies en zijn vaak tegelijkertijd gerelateerd aan twee of drie dimensies. In het laatste deel ten slotte laat Illeris zien hoe leren onder invloed staat van verschillende condities van individuele, sociale en maatschappelijke aard. In dit deel wordt ook aandacht besteed aan het leren in verschillende leeromgevingen, zoals het alledaags leren, het leren op school, in arbeidsorganisaties, net-based en vrijwilligerswerk. Uitermate interessant is de uitgebreide bespreking, toepassing en uitwerking van het leermodel voor het leren op de werkplek en de condities waaronder dit leren de kwaliteit van competentieontwikkeling krijgt. 55
3 Ik zal nu in het kort de essentie van de leertheorie samenvatten. Een samenvatting die natuurlijk nimmer recht doet aan de zorgvuldige manier waarop Illeris de lezer in How We Learn langzaam in het model inwijdt. Voor het gemak van de bespreking zal ik naar de leertheorie van Illeris verwijzen met respectievelijk 3D-leertheorie en 3D-leermodel, waarbij de D staat voor dimensies. Na deze uiteenzetting besteed ik aandacht aan de manier waarop Illeris in How We Learn competentieontwikkeling positioneert als een leerproces dat nauw aansluit bij hoe de mens leert. TWEE FUNDAMENTELE PROCESSEN VAN LEREN Volgens de 3D-leertheorie bevat leren altijd twee geheel verschillende processen die allebei actief moeten zijn voordat we iets kunnen leren; een interactief proces tussen individu en omgeving en een psychologisch proces van verwerking en verwerving in het individu (zie figuur 1). Figuur 1. De twee fundamentele processen van leren INHOUD verwerving INDIVIDU DRIJFVEER interactie OMGEVING Het interactief proces duurt de gehele dag voort zolang we wakker zijn en het psychologisch proces verwerkt impulsen en invloeden die uit deze interactie voortkomen. Volgens Illeris verlopen beide processen doorgaans tegelijkertijd en ervaren we ze niet als gescheiden. Dat wil echter niet zeggen dat ze niet ook regelmatig geheel of gedeeltelijk op verschillende tijden plaatsvinden; wat bijvoorbeeld het geval is op het moment dat we een eerdere gebeurtenis in herinnering roepen en overdenken. Het psychologische proces van verwerking heeft typisch het karakter van het leggen van verbanden tussen nieuwe informatie en relevante eerdere leerresultaten, waardoor het verwerkingsresultaat zijn persoonlijke karakter krijgt. In figuur 1 is het interactieve proces afgebeeld in de vorm van de verticale pijl tussen individu en omgeving. Op eenzelfde manier als de verticale dubbele pijl laat zien dat omgeving en individu altijd deel uitmaken van het interactieproces, maakt de horizontale dubbele pijl duidelijk dat een individuele inhoud en drijfveer altijd deel uitmaken van het verwervingsproces. 56
4 DE DRIE DIMENSIES VAN LEREN Zoals blijkt uit figuur 2 vormen de twee dubbele pijlen de contouren van een driehoek. De drie polen van deze leerdriehoek markeren wat Illeris de drie dimensies van leren noemt. Dit zijn achtereenvolgens de dimensie inhoud en drijfveer die beide van doen hebben met het individuele verwervingsproces en de dimensie omgeving die betrekking heeft op het interactieproces met de omgeving. Met de inhoudsdimensie duidt Illeris op de kennis, inzichten en vaardig heden die in het leren betrokken zijn en ontwikkeld worden. Vanuit deze inhoudsdimensie gezien is ons leren gericht op het verlenen van betekenis aan de wereld en het ontwikkelen van onze bekwaamheid om met die wereld om te gaan. Zo ontwikkelen we vanuit de inhoud gezien met het leren onze functionaliteit, dat wil zeggen ons vermogen op een goede manier te functioneren in de omgevingen waarin we actief zijn. Met de dimensie drijfveer duidt Illeris op onze motivatie, emotie, gevoelens en wil die ons in het leren bewegen. Vanuit deze drijfveerdimensie bezien is leren gericht op het mobiliseren van de mentale energie die nodig is om te leren. We zijn daarin voortdurend gericht op het handhaven van een gezonde mentale en lichamelijke balans. Zo ontwikkelen we vanuit de drijfveer gezien met het leren onze sensitiviteit in relatie tot de behoeften van onszelf en onze omgeving. Met de dimensie omgeving duidt Illeris op onze interactie met de sociale en materiële omgeving waarin het leren zich afspeelt. Het gaat daarbij om de actie, communicatie en samenwerking in het leren. Vanuit deze omgevings dimensie gezien is leren gericht op onze integratie in voor ons relevante sociale contexten en gemeenschappen. Leren draagt op deze manier bij aan onze socia liteit, dat wil zeggen ons vermogen deel te nemen en passend te functioneren in verschillende vormen van sociale interactie met mensen. Anders gezegd zijn we vanuit het omgevingsperspectief er in ons leren op gericht aansluiting te vinden, erbij te horen en mee te doen. Figuur 2 toont met kernwoorden voor elke dimensie in vetdruk de doelen waar we ons op richten en in cursief het resultaat dat we daarin nastreven. De centrale stelling die Illeris met zijn boek verdedigt, is dat deze drie dimensies in alle leren een rol spelen en dat daarom een adequate analyse van leersituaties deze dimensies behoort te omvatten. Hoe gaat het leren dan volgens de leerdriehoek in zijn werk? Welnu, volgens Illeris wordt het individu in zijn inhoudelijk leren gestimuleerd door de interactie met zijn omgeving. Impulsen en invloeden vanuit die interactie wekken een inhoudelijke interesse die de lerende emotioneel beweegt en zowel gevoelsmatig als mentaal motiveert om inhoudelijk te willen leren. Zo zou je kunnen denken aan de manager die graag wil doorgroeien naar een functie met meer 57
5 Figuur 2. De drie dimensies van leren Betekenis bekwaamheden FUNCTIONALITEIT INHOUD kennis inzicht vaardigheden Mentale en lichamelijke balans SENSITIVITEIT DRIJFVEER motivatie emotie wil actie communicatie samenwerking INTERACTIE OMGEVING Integratie SOCIALITEIT verantwoordelijkheid omdat hij vanuit een interactieproces met zijn werkomgeving gemerkt heeft dat hij gevoelsmatig toe is aan een nieuwe stap. Vanuit interactie met zijn werkomgeving heeft hij daarnaast gemerkt dat het zowel strategisch als inhoudelijk belangrijk is een managementontwikkelingsprogramma te doorlopen. Bovendien heeft hij in datzelfde interactieproces al een aantal inhoudelijke zaken ervaren waarvan hij zich realiseert dat het goed is zich daarin te versterken, zodat hij met meer vertrouwen de nieuwe uitdaging aan kan gaan. Zo brengt deze manager vanuit zijn werkomgeving al heel wat leerresultaten mee naar de meer formele leeromgeving van een managementontwikkelingsprogramma. En zoals Illeris stelt werkt het leren in deze leeromgeving op eenzelfde manier als het leren in de werkomgeving. De omgeving wisselt maar op eenzelfde wijze zullen de drie dimensies via de twee fundamentele leerprocessen het leren bepalen. LEREN ALS COMPETENTIEONTWIKKELING 58 Wat door het 3D-leermodel scherp naar voren wordt gebracht, is wat ons drijft in het leren als middel tot het ontwikkelen van onze levenswandel: het bereiken en ervaren van functionaliteit, mentale en lichamelijke balans en socia le en maatschappelijke integratie. Zo n algemene karakterisering betekent dat leren als een geheel de ontwikkeling kan bevorderen van wat in het huidige opleidingsdebat de competentie van de lerende wordt genoemd.
6 Of andersom: wil het leren het karakter hebben van competentieontwikkeling dan moet het bijdragen aan het doen ontstaan van relevante functionaliteit, sensitiviteit en socialiteit, wat de belangrijkste kenmerken zijn van competenties. De wijdverspreide populariteit van het competentiebegrip is precies daaraan te danken dat het de totale reikwijdte omvat van de drie leerdimensies in tegenstelling tot de veel beperktere focus op alleen de inhoudsdimensie van traditioneel onderwijsdenken. Illeris onderschrijft daarmee de gedachte dat competentieontwikkeling als type leerproces tegemoetkomt aan de behoeften van de huidige moderne maatschappij; een maatschappij waarin de productiefactor kennis een steeds belangrijkere plaats inneemt door de verschuiving in arbeid van industrie naar diensten. Zo n maatschappij vraagt om mensen die in antwoord op veranderende omstandigheden zelf sturing weten te geven aan hun competentieontwikkeling door een competentiegerichte verwerving, toepassing en inoefening van kennis, vaardigheden en/of houdingen. Het is dit type leerproces dat op een betekenisvolle manier invulling geeft aan het concept van een leven lang leren. Onderwijs met de kwaliteit van competentieontwikkeling Kenmerkend voor competentiegericht onderwijs is dat in aanvulling op het verwerven van kennis en vaardigheden het accent ligt op het leren toepassen ervan in beroep en samenleving. Het adequaat leren functioneren in de praktijk is daarbij idealiter als leerproces sturend voor de verwerving van kennis, vaardigheden en houdingen. Uitgaande van het 3D-leermodel is het duidelijk dat een optimale leer- en competentieontwikkeling erom vraagt dat een deel van het leren plaatsvindt daar waar de competenties worden gebruikt: in beroep en samenleving. Voor de beroepskolom impliceert dit dat het leren op de werkplek integraal deel uitmaakt van het onderwijsconcept. Volgens Illeris wordt het belang daarvan feitelijk door niemand ontkend. Het zou waardevol zijn voor zowel de kwaliteit van leren als voor de maatschappij wanneer arbeidsorganisaties zouden voorzien in genoeg leerwerkplekken van goede kwaliteit en met een leerzame interactie tussen schools leren en werkervaring. Echter, dit is nu niet het geval en zal het volgens Illeris ook in de toekomst niet zijn als dit concept voor arbeidsorganisaties niet voldoende aantrekkelijk wordt gemaakt. Want het gaat, aldus Illeris, om het meewerken aan kwalificerend onderwijs; dit vraagt van arbeidsorganisaties dat ze tijd, geld en medewerkers vrijmaken om een samenwerking op te bouwen die zo goed en nauw is dat de leerwerksituatie door de deelnemers als coherent wordt ervaren met het leren op school. Het is aan de politiek om zorg te dragen voor aantrekkelijke condities. Werkplekleren met de kwaliteit van competentieontwikkeling Illeris bespreekt in How We Learn ook het werkplekleren als alternatieve opleidingsvorm voor het kwalificeren van medewerkers via cursus of opleiding. Illeris wijst in relatie tot het werkplekleren op het probleem dat hoewel leerresultaten direct toepasbaar zijn, deze vaak oppervlakkig zijn en een theoretische 59
7 fundering missen. Dit heeft te maken met het gegeven dat arbeidsorganisaties in de eerste plaats gericht zijn op het leveren van diensten en producten en niet op leren. Dit is ook de reden waarom er volgens Illeris zoveel belangstelling bestaat voor het algemene leren dat als het ware bij toeval plaatsvindt in directe relatie met het werk dat gedaan wordt. Want dat soort leren kost in principe niets en vraagt ook niet om voorrang. Het betreft leren dat zich als het ware als vanzelf aandient met een focus op wat hier en nu verbeterd kan worden zonder dat inzicht in algemene kaders en wijdere contexten nodig is. Echter, het is juist hierdoor dat volgens Illeris de gebruikswaarde van dit leren beperkt is. Dit algemene leren leidt niet tot het inzicht en overzicht dat nodig is voor het kunnen toepassen van het geleerde in nieuwe situaties, een eigenschap die van doorslaggevende betekenis is voor hetgeen we competentie noemen. Illeris wijst op een aantal maatregelen waarmee het leren op de werkplek de kwaliteit kan verkrijgen van wat we competentieontwikkeling noemen. In de eerste plaats kun je daarbij denken aan het systematisch opbouwen van een meer leergeoriënteerde omgeving zoals die tot uitdrukking komt in concepten als organisatieleren en de lerende organisatie. In de tweede plaats kan het gaan om het treffen van gerichte leermaatregelen die nauw samenhangen met het werk dat te doen staat. Dit kan bijvoorbeeld persoonlijk ondersteund worden in de vorm van instructie, begeleid leren of coaching. Of in een meer algemene vorm door zogenaamde ambassadeurs, superusers of de toegang tot consultancyondersteuning. Tot slot kan er nadruk worden gelegd op meer algemene maatregelen, zoals het gebruikmaken van interne of externe netwerken, ervaringsgroepen, functiewisseling of jobrotatie. HOW WE LEARN: EEN WAARDEVOL BOEK DAT JE DE TIJD MOET GEVEN Het boek van Illeris biedt waardevolle inzichten in de complexe leerpuzzel. Je moet jezelf de tijd gunnen om je de inhoud eigen te maken. Maar daarvoor word je dan ook rijkelijk beloond. Een boek van theoretische waarde Met How We Learn heeft Illeris een boek geschreven dat interessant is voor eenieder die vanuit verstand van leren werk maakt van het leren, opleiden en ontwikkelen van mensen. Het boek is in de eerste plaats theoretisch van waarde omdat Illeris met zijn 3D-leermodel op een overzichtelijke manier zo goed als alle relevante aspecten samenbrengt die van belang zijn voor een goed inzicht in leren. Door het lezen van dit boek kom je tot de ontdekking dat zo n veelomvattend inzicht en overzicht inderdaad mogelijk is. Het verheldert niet alleen de structuur en werking van het leren maar laat bovendien zien hoe het leren gedreven wordt door persoonlijke factoren die wisselend individueel, sociaal dan wel maatschappelijk van aard zijn. Daarnaast biedt het boek vanuit theoretisch perspectief ook een uitstekend overzicht van leertheorieën van de twintigste eeuw. Illeris weet de belangrijkste theorieën op heldere wijze kernachtig te karakteriseren. Bij lezing krijg je het gevoel dat de auteur zich elke theorie volledig eigen heeft gemaakt 60
8 en van daaruit de lezer telkens weer een stukje aanreikt van de complexe leerpuzzel. Een boek van praktische waarde Volgens Illeris omvat een adequate analyse van leersituaties altijd de drie dimensies van leren. Het 3D-model biedt daarmee de HR-functionaris, ontwerper, trainer of coach praktische handvatten voor een adequate doelgroepanalyse op basis waarvan effectieve leerinterventies ontwikkeld kunnen worden. Om invulling te geven aan de omgevingsdimensie van de leerinterventie onderzoek je welke omgevingsaspecten het leren motiveren en de inhoudelijke relevantie en interesse bepalen. Vanuit hetzelfde perspectief bepaal je ook welk beroepsmatig functioneren in de werkomgeving voor ontwikkeling in aanmerking komt. Om invulling te geven aan het interactieperspectief ga je na welke actie, communicatie en/of samenwerking met de omgeving instrumenteel is voor het ontwikkelen van competentie. Om zorg te dragen voor een motiverende invulling bepaal je vanuit de drijfveerdimensie gezien de motieven voor competentieontwikkeling en de belangen die ermee gemoeid zijn. Voor het invullen van de inhoudelijke kant van de leerinterventie onderzoek je ten slotte welke kennis, vaardigheden en houdingen bijdragen aan de gewenste competentieontwikkeling. Het mag duidelijk zijn dat deze 3D-doelgroepinformatie uitermate relevant is voor het ontwerpen van effectieve leerinterventies. Een boek met een boodschap Illeris schrijft in How We Learn op een maatschappelijk betrokken manier over leren. Deze betrokkenheid klinkt door in een aantal boodschappen die hij vanuit zijn inzicht in leren de lezer meegeeft. Ik noem er hier twee. Zo benadrukt hij dat competentieontwikkeling als type leerproces is iets waar deze tijd om vraagt en wat van economisch belang is voor een moderne kennismaatschappij. Competentiegericht leren betekent ook onderwijskundig en pedagogisch gezien een ontwikkeling naar een kwalitatief beter leerproces. Met het serieus en adequaat invulling geven aan competentieontwikkeling in het onderwijs ontkom je er als samenleving niet aan structureel meer geld te reserveren voor de onderwijsbegroting. Ons leren in de verschillende levensfasen kindertijd, puberteit, jongvolwassenheid, volwassenheid en oudvolwassenheid is kwalitatief verschillend. Dit verschil in kwaliteit is niet alleen terug te voeren op het gegeven dat de leercapaciteit van ons brein langzaam volgroeid raakt gedurende de periode van kindertijd tot jongvolwassenheid, maar ook op het feit dat onze leefsituaties in de verschillende levensfasen essentieel verschillend zijn. Deze verschillen in leefomstandigheden hebben in hoge mate hun weerslag op de leermotivatie. Goed onderwijs sluit aan bij deze verschillen, waardoor in elke levensfase lerenden op gepaste wijze tot leren worden aangezet op basis van wat hen in het leren drijft. 61
9 De leeservaring How We Learn is niet een boek dat je in één ruk uitleest. Het is een boek dat je de tijd moet geven, hoofdstuk voor hoofdstuk. Een boek dat je af en toe weglegt om de informatie de tijd te geven te bezinken. Het is een boek dat door zijn opzet je uitnodigt tot regelmatig terugkijken en herlezen. Om het volledig tot zijn recht te laten komen pak je het leermodel er regelmatig bij om zo jezelf als lezer het overzicht eigen te maken waar vanuit dit boek is geschreven. Van de lezer vraagt het enig doorzettingsvermogen, maar weet je de reis met aandacht te volbrengen dan word je beloond met een waardevolle integratieve kijk op leren. Uitermate warm aanbevolen! 62
VALT HIER NOG WAT TE LEREN? EEN EDUCATIEF PERSPECTIEF OP DUURZAAMHEID Gert Biesta Universiteit Luxemburg. een populair recept
VALT HIER NOG WAT TE LEREN? EEN EDUCATIEF PERSPECTIEF OP DUURZAAMHEID Gert Biesta Universiteit Luxemburg een populair recept een maatschappelijk probleem add some learning opgelost! deze bijdrage een perspectief
Nadere informatieHet onderwijsprogramma van de opleidingen Pedagogiek mei 2013
Bijlage 7: Het onderwijsprogramma van de opleidingen Pedagogiek mei 2013 Visie opleidingen Pedagogiek Hogeschool van Amsterdam Wij dragen als gemeenschap en daarom ieder van ons als individu, gezamenlijk
Nadere informatie' Zijn wie je bent. Dat is geluk.'
identiteitsbewijs ' Zijn wie je bent. Dat is geluk.' Erasmus 4 Onderwijs draait om mensen Onderwijs draait om mensen. Als we met elkaar in het onderwijs iets willen bereiken, dan draait alles om passie,
Nadere informatieWie doet wat hij deed, krijgt wat hij kreeg
Wie doet wat hij deed, krijgt wat hij kreeg Voor wie? Waarom? Wat? Hoe? Voor Omdat leiding Ervaringsgerichte Door middel van leidinggevenden, geven, adviseren en coaching en werkvormen waarbij het adviseurs
Nadere informatieHet Ontwikkelteam Digitale geletterdheid geeft de volgende omschrijving aan het begrip digitale technologie:
BIJGESTELDE VISIE OP HET LEERGEBIED DIGITALE GELETTERDHEID Digitale geletterdheid is van belang voor leerlingen om toegang te krijgen tot informatie en om actief te kunnen deelnemen aan de hedendaagse
Nadere informatieInhoud. Inleiding 9. 5 Planning 83 5.1 Leerdoelen en persoonlijke doelen 84 5.2 Het ontwerpen van het leerproces 87 5.3 Planning in de tijd 89
Inhoud Inleiding 9 1 Zelfsturend leren 13 1.1 Zelfsturing 13 1.2 Leren 16 1.3 Leeractiviteiten 19 1.4 Sturingsactiviteiten 22 1.5 Aspecten van zelfsturing 25 1.6 Leerproces vastleggen 30 2 Oriëntatie op
Nadere informatieNL COACH CONGRES 01/12/2017
Persoonlijke ontwikkeling van de sportcoach 60graden feedback assessment NL COACH CONGRES 0//07 MARK.KAPTEIN@SPORTCOACHEXCEL.NL YARA@PUREPERFORMANCECOACHING.NL WELKOM Be here Be safe Be well Doel vandaag
Nadere informatieOntwikkeling. 1 Sari van Poelje, Esther de Kleer, Peter van de Berg, Leren voor Leiderschap, een nieuwe kijk op Management
White Paper - Ervaringsgericht leren de praktijk als leermeester Leren is belangrijk. Voor individuen én voor organisaties en het één is voorwaarde voor het ander. Geen wonder dus dat leren en de effectiviteit
Nadere informatieSamenwerking. Betrokkenheid
De Missie Het Spectrum is een openbare school met een onderwijsaanbod van hoge kwaliteit. We bieden het kind betekenisvol onderwijs in een veilige omgeving. In een samenwerking tussen kind, ouders en school
Nadere informatieVastgesteld november 2013. Visie op Leren
Vastgesteld november 2013. Visie op Leren Inhoudsopgave SAMENVATTING... 3 1. INLEIDING... 4 1.1 Aanleiding... 4 1.2 Doel... 4 2. VISIE OP LEREN EN ONTWIKKELEN... 6 2.1 De relatie tussen leeractiviteiten
Nadere informatiePiter Jelles Strategisch Perspectief
Piter Jelles Strategisch Perspectief Strategisch Perspectief Inhoudsopgave Vooraf 05 Piter Jelles Onze missie 07 Onze ambities 07 Kernthema s Verbinden 09 Verbeteren 15 Vernieuwen 19 Ten slotte 23 02 03
Nadere informatieDe ontwikkeling van de Mondriaan methode VISIE OP PROFESSIONALISEREN
M.11i.0419 De ontwikkeling van de Mondriaan methode VISIE OP PROFESSIONALISEREN versie 02 M.11i.0419 Naam notitie/procedure/afspraak Visie op professionaliseren Eigenaar/portefeuillehouder Theo Bekker
Nadere informatieonderwijsgroep noord identiteitsbewijs
onderwijsgroep noord identiteitsbewijs 'Zijn wie je bent. Dat is geluk.' Erasmus 4 Onderwijs draait om mensen Als we met elkaar in het onderwijs iets willen bereiken, dan draait alles om passie, energie
Nadere informatieOpleidingsprogramma DoenDenken
15-10-2015 Opleidingsprogramma DoenDenken Inleiding Het opleidingsprogramma DoenDenken is gericht op medewerkers die leren en innoveren in hun organisatie belangrijk vinden en zich daar zelf actief voor
Nadere informatieidentiteitsbewijs identiteitsbewijs onderwijsgroep noord
1 identiteitsbewijs identiteitsbewijs onderwijsgroep noord identiteitsbewijs onderwijsgroep noord I Zijn wie je bent. Dat is geluk. I Erasmus 2 Onderwijs draait om mensen Als we met elkaar in het onderwijs
Nadere informatie' Dit is de tijd die niet verloren gaat: iedre minuut zet zich in toekomst om.' M. Vasalis
IDENTITEITS- BEWIJS ' Dit is de tijd die niet verloren gaat: iedre minuut zet zich in toekomst om.' M. Vasalis 2 Onderwijs draait om mensen Als wij in onze onderwijsinstelling iets willen bereiken, dan
Nadere informatie31/08/2015 WERKPLEKLEREN BRUGOPLEIDING. Karen Vansteenkiste WERKPLEKLEREN. Definitie Werkvorm in de brugopleiding Voordelen Kenmerken Voorbeeld
WERKPLEKLEREN BRUGOPLEIDING Karen Vansteenkiste WERKPLEKLEREN Definitie Werkvorm in de brugopleiding Voordelen Kenmerken Voorbeeld 1 Wat is werkplekleren? Werkpleklerenstaat voor leren op en via de leeromgeving
Nadere informatieVisie Missie. De missie van onze stichting is de volgende: wie je morgen bent creëer je vandaag met de som van gisteren
Visie Missie De Jan Ligthartscholen van de Jan Ligthartgroep Tilburg hebben een duidelijk doel voor ogen: het onderwijs dusdanig inrichten dat het de basis vormt van het levenslang leren dat een mens doet.
Nadere informatieIn het oog van de orkaan. School voor Politie Leiderschap
In het oog van de orkaan School voor Politie Leiderschap Inleiding Essenties van het leiderschapsprogramma In het oog van de orkaan De titel van het programma verwijst naar de hevige turbulentie, als gevolg
Nadere informatieREMIND. Bij u op SCHOOL?
REMIND Bij u op SCHOOL? Inhoudsopgave Slim jezelf zijn voor professionals 3 Slim jezelf zijn 3 Programma over persoonlijke ontwikkeling 3 Kostenoverzicht 4 Over Remind 5 Wij willen 5 Trainersopleiding
Nadere informatieWendbaar en waarde(n)vol onderwijs!
Wendbaar en waarde(n)vol onderwijs! In ons onderwijs staat de mens centraal, of het nu gaat om studenten of medewerkers, om ouders of werknemers uit het bedrijfsleven, jongeren of volwassenen. Wij zijn
Nadere informatieZelfsturend leren met een puberbrein
Zelfsturend leren met een puberbrein Jacqueline Saalmink In het hedendaagse voortgezet onderwijs wordt een groot beroep gedaan op zelfsturend leren. Leerlingen moeten hiervoor beschikken over vaardigheden
Nadere informatieGEDRAGSMANAGEMENT. Inleiding. Het model. Poppe Persoonlijk Bas Poppe: 06 250 30 221 www.baspoppe.nl info@baspoppe.nl
GEDRAGSMANAGEMENT Dit kennisitem gaat over gedrag en wat er komt kijken bij gedragsverandering. Bronnen: Gedragsmanagement, Prof.dr. Theo B. C. Poiesz, 1999; Samenvatting boek en college, A.H.S. Poppe,
Nadere informatieCompetentiemeter docent beroepsonderwijs
Competentiemeter docent beroepsonderwijs De beschrijving van de competenties in deze competentiemeter is gebaseerd op: - de bekwaamheidseisen uit de Algemene Maatregel van Bestuur als uitwerking van de
Nadere informatieAvondcursus kennismaken met NLP
Avondcursus kennismaken met NLP Voor mensen die meer inzicht in zichzelf en anderen willen krijgen en zich verder willen ontwikkelen, is dit een prima inleiding in NLP! Waarnemingsstructuur: zintuiglijke
Nadere informatieReading Notes. ! [Type!the!company!name]! Master in History, Module: Leadership! !!!! !!!!!!!! !!!
Reading Notes [Typethecompanyname] Master in History, Module: Leadership Student:MarlynRDenz Docenten:Professor.M.Schalkwijk,Phd.enH.Bendt.Msc AntondeKomUniversiteitvanSuriname InstituutForGraduateStudiesandResearch
Nadere informatieSWOT-ANALYSE. 1 Interpersoonlijk competent. 1.1 Eisen. 1.2 Mijn ontwikkelpunten. 1.3 Mijn leerdoelen
SWOT-ANALYSE Met een SWOT-analyse breng ik mijn sterke en zwakke punten in kaart. Deze punten heb ik vervolgens in verband gebracht met de competenties van en leraar en heb ik beschreven wat dit betekent
Nadere informatieAanbod cursussen en trainingen
Aanbod cursussen en trainingen 2019-2020 Naar een positieve groep Maak van jouw klas een positieve groep; kinderen die zich veilig voelen, presteren beter. Deze praktische cursus is bedoeld voor leerkrachten
Nadere informatieTraject Leiderschap 2015-2016
Traject Leiderschap 2015-2016 Aanpak traject Het is de bedoeling om voor de deelnemers een leertraject uit te werken dat bestaat uit een kick-off, 3 workshops van een halve dag, gecombineerd met 2*2uur
Nadere informatieDe motor van de lerende organisatie
De motor van de lerende organisatie Focus op de arbeidsmarkt Naast het erkennen van leerbedrijven is Calibris verantwoordelijk voor ontwikkeling en onderhoud van kwalificaties in de sectoren zorg, welzijn
Nadere informatieWerkdocument 1 Opleidingsconcept
Samenvatting De basis van de samenwerking binnen Samenscholing.nu is de gezamenlijke visie op de eisen waaraan onderwijskrachten in Rotterdam moeten voldoen. De aard van de opleiding is afgestemd op het
Nadere informatieTeam performance in Copyright 2018 ROI Institute Europe
Team performance in beeld Om maar gelijk met de deur in huis te vallen Denk aan de teams waarin je gewerkt hebt en stel jezelf de volgende vraag: Wat was het belangrijkste kenmerk van het team waardoor
Nadere informatieEffectieve samenwerking: werken in driehoeken
Effectieve samenwerking: werken in driehoeken Werken in driehoeken is een wijze van samenwerking die in elke organisatie en in elk netwerk mogelijk is. Het maakt dat we kunnen werken vanuit een heldere
Nadere informatieTraineeship. Haal het beste uit jezelf! Goed voor Amsterdam. Goed voor jou.
Traineeship. Haal het beste uit jezelf! Goed voor Amsterdam. Goed voor jou. Dit zijn de huidige en oud-trainees bij de gemeente Amsterdam; zij zorgen voor een betere stad voor bewoners; bezoekers en bedrijven.
Nadere informatieSOCIAAL-EMOTIONEEL LEREN EN NIEUWKOMERS
DE AGORA -onderwijsplein- SOCIAAL-EMOTIONEEL LEREN EN NIEUWKOMERS Workshop Ria Goedhart 2017 Programma 1. Wat is sociaal-emotioneel leren? 2. Hoe gewoon is sociaal-emotioneel leren voor nieuwkomers? 3.
Nadere informatieOptimaal benutten, ontwikkelen en binden van aanwezig talent
Management Development is een effectieve manier om managementpotentieel optimaal te benutten en te ontwikkelen in een stimulerende en lerende omgeving. De manager van vandaag moet immers adequaat kunnen
Nadere informatieDe docent beroepsonderwijs: Jongleren op het grensvlak van verschillende werelden. Elly de Bruijn 24 januari 2013 NOT Profiel Lezing
De docent beroepsonderwijs: Jongleren op het grensvlak van verschillende werelden Elly de Bruijn 24 januari 2013 NOT Profiel Lezing Warming up Door de ervaringen als sociaal pedagogisch hulpverlener begreep
Nadere informatieSysteemgericht werken De contextuele benadering SMWF
Systeemgericht werken De contextuele benadering SMWF Periode: Trainer: Bijeenkomsten: Locatie: April t/m September 2013 Drs. Jaco de Rapper Acht dagdelen Groep 3: 09/04(2 dagdelen), 21/05(2 dagdelen),
Nadere informatieDag van de Leraar. Gefeliciteerd! In de Zwarte Doos:
Dag van de Leraar Gefeliciteerd! In de Zwarte Doos: 16.45 Thee & taart 17.15 Lezing Jongeren motiveren door James Smith van Youngworks Tijdens de adolescentie komen jongeren er geleidelijk achter wat goed
Nadere informatieTabel competentiereferentiesysteem
Bijlage 3 bij het ministerieel besluit van tot wijziging van het ministerieel besluit van 28 december 2001 tot uitvoering van sommige bepalingen van het koninklijk besluit van 30 maart 2001 tot regeling
Nadere informatieNederlandse samenvatting (Summary in Dutch)
Nederlandse samenvatting (Summary in Dutch) 159 Ouders spelen een cruciale rol in het ondersteunen van participatie van kinderen [1]. Participatie, door de Wereldgezondheidsorganisatie gedefinieerd als
Nadere informatieCompetenties en talenten in het vrijwilligerswerk. Studiedag Week van de Vrijwilliger 28/2
Competenties en talenten in het vrijwilligerswerk Studiedag Week van de Vrijwilliger 28/2 Stelling 1 Waarom zou je? Een echt win-win! Een sterkere ploeg waardoor je vlotter kunt werken aan je doelstelling
Nadere informatieTraining Resultaatgericht Coachen
Training Resultaatgericht Coachen met aandacht voor zingeving Herken je dit? Je bent verantwoordelijk voor de gang van zaken op je werk. Je hebt alle verantwoordelijkheid, maar niet de bijbehorende bevoegdheden.
Nadere informatieNIEUW LEADERSHIP IN EDUCATION MASTER
NIEUW LEADERSHIP IN EDUCATION MASTER Leadership IN EDUCATION (MASTER) Van leidinggevenden in het onderwijs wordt verwacht dat zij in staat zijn duurzame schoolontwikkeling te realiseren en onderwijsinnovatie
Nadere informatieIntervisie Wat is het? Wanneer kun je het gebruiken?
Intervisie Wat is het? Intervisie is een manier om met collega's of vakgenoten te leren van vragen en problemen uit de dagelijkse werkpraktijk. Tijdens de bijeenkomst brengen deelnemers vraagstukken in,
Nadere informatie2 Training of therapie/hulpverlening?
Bewustwording wordt de sleutel voor veranderen Peter is een zeer opvallende leerling die voortdurend conflicten heeft met medeleerlingen en de schoolleiding. Bij een leerlingbespreking wordt opgemerkt
Nadere informatieDoorlopende leerlijn vaardigheden Frans ERK (PO - havo/vwo) 2009 Streefniveaus en eindniveaus ERK per vaardigheid
Doorlopende leerlijn vaardigheden Frans ERK (PO - havo/vwo) 2009 Streefniveaus en eindniveaus ERK per vaardigheid Kernvaardigheden PO Onderbouw havo en vwo Tweede fase havo Tweede fase vwo 1. Leesvaardigheid
Nadere informatieCOMMUNICEREN VANUIT JE KERN
COMMUNICEREN VANUIT JE KERN Wil je duurzaam doelen bereiken? Zorg dan voor verbonden medewerkers! Afgestemde medewerkers zijn een belangrijke aanjager voor het realiseren van samenwerking en innovatie
Nadere informatieDe zesde rol van de leraar
De zesde rol van de leraar De leercoach Susan Potiek Ariena Verbaan Ten behoeve van de leesbaarheid van dit boek is in veel gevallen bij de verwijzing naar personen gekozen voor het gebruik van hij. Het
Nadere informatieBewegen tot leren: Perspectieven voor een krachtige leeromgeving
Bewegen tot leren: Perspectieven voor een krachtige leeromgeving Jouw ervaring Neem iets in gedachten dat je nu goed kunt en waarvan je veel plezier hebt in je werk: Vertel waartoe je in staat bent. Beschrijf
Nadere informatieWorkshop: WERKPLEKLEREN. Samenwerkend en individueel leren
Workshop: WERKPLEKLEREN Samenwerkend en individueel leren SAMEN KENNISMAKEN Ingena Visser ingena.visser@vumc.nl Willemien Visser w.visser1@vumc.nl Carol Timmer c.timmer@vumc.nl WERKPLEKLEREN ORGANISEREN
Nadere informatieHele fijne feestdagen en een gezond en vrolijk 2017! Raymond Gruijs. BM Groep ARBO West Baanzinnig
De tijd vliegt voorbij en voor je weet zijn we al weer een jaar verder. Ik zeg wel eens: mensen overschatten wat je in een jaar kunt doen, maar onderschatten wat je in 3 jaar kan realiseren. Laten we naar
Nadere informatieCOACHEN: niets nieuws onder de zon?
COACHEN: niets nieuws onder de zon? Een coachende stijl van leidinggeven en begeleiden heeft altijd al bestaan, nog voor dat die term er op werd losgelaten. En coachen is zeker niet alleen voorbehouden
Nadere informatieCompetentieprofiel. Instituut voor Interactieve Media. Competentieprofiel studenten Instituut voor Interactieve Media vastgesteld juni 2006
Competentieprofiel Instituut voor Interactieve Media Competentieprofiel studenten Instituut voor Interactieve Media vastgesteld juni 2006 Aangepast in maart 2009 Inleiding De opleiding Interactieve Media
Nadere informatieKwaliteit van opleiding
Bedoeling Card 1 Kwaliteit van opleiding De kwaliteit van de opleiding is ons primaire doel en een noodzakelijk onderdeel van onze professie. Aios hebben voldoende mogelijkheden nodig voor werkplekleren
Nadere informatieHogeschool Leiden Odm
- - - Hogeschool Leiden Odm 1 Beschrijft de conceptvisie in voldoende mate de relevantie van ons leergebied voor de ontwikkeling van de leerling? Wat ontbreekt? Er ligt te veel nadruk op cultuur als context
Nadere informatieMinor Toegepaste Psychologie
Minor Toegepaste Psychologie 1 Inleiding Waarom houden mensen zich niet aan dieetvoorschriften? Hoe kan ik ze dan stimuleren om dat wel te doen? Hoe kan ik teamsporters leren om beter om te gaan met zelfkritiek?
Nadere informatieOnderwijsconcept Albeda Zet De Toon!
Onderwijsconcept Onderwijsconcept Albeda Zet De Toon! Voorwoord Albeda heeft een mooie en grote maatschappelijke opdracht. We willen een TOP-school zijn voor studenten en bedrijven in de stad Rotterdam
Nadere informatieCastellum, Gebouw C, Synthesium Loire AK Den Haag
Castellum, Gebouw C, Synthesium Loire 150 2491 AK Den Haag www.kunskapsskolan.nl info@kunskapsskolan.nl 1 1. Jouw gepersonaliseerde leren staat centraal! Je bent betrokken bij de ontwikkeling en invoering
Nadere informatieVragen beantwoorden en informatie geven over life long learning binnen de waterketen en het watersysteem.
Algemeen Format opgave potentiele activiteiten afname activiteit excl. btw Informatiemarkt Wateropleidingen Alle medewerkers van het waterschap n.v.t. 3 uur Vragen beantwoorden en informatie geven over
Nadere informatieDeel 1: Wat is mindset? 7. Deel 2: Met vallen en opstaan 25. Deel 3: Gerichte inzet 43. Deel 5: Metacognitieve vaardigheden 79
Inhoud Pagina Deel 1: 7 Deel 2: Met vallen en opstaan 25 Deel 3: Gerichte inzet 43 Deel 4: Feedback: beter dan compliment en beloning 59 Deel 5: Metacognitieve vaardigheden 79 Deel 6: Let op je taalgebruik
Nadere informatieEen omvattende en eigentijdse theorie over hoe mensen leren
6 Hoe we leren Een omvattende en eigentijdse theorie over hoe mensen leren Knud Illeris In de afgelopen tien tot vijftien jaar is leren uitgegroeid tot een belangrijk onderwerp in internationale discussies
Nadere informatieIk als begeleider van de begeleiders. Keuzewerkwinkel inspiratiedag IJD Hasselt
Ik als begeleider van de begeleiders Keuzewerkwinkel inspiratiedag IJD Hasselt Ben ik de stuurder of de motivator van mijn begeleidingsploeg? Welke stijl van leiding geven, ligt in mijn natuur? Deze vragen
Nadere informatieBijlage V. Bij het advies van de Commissie NLQF EQF. Tabel vergelijking NLQF-niveaus 5 t/m 8 en Dublin descriptoren.
Bijlage V Bij het advies van de Commissie NLQF EQF Tabel vergelijking NLQF-niveaus 5 t/m 8 en. Tabel ter vergelijking NLQF niveaus 5 t/m 8 en Dublindescriptoren NLQF Niveau 5 Context Een onbekende, wisselende
Nadere informatieAlle competenties moeten met voldoende zijn beoordeeld
BEOORDELINGSFORMULIER / Artistieke Praktijk II jaar 4 Blad 1 Toetscode: Datum: Handtekening student: Beoordelaar 1: Handtekening beoordelaar 1: Beoordelaar 2: Handtekening beoordelaar 2: Extern deskundige:
Nadere informatieBurgerschap 2.0. From global citizen to global teacher #3
Burgerschap 2.0 From global citizen to global teacher #3 Woordendiarree Waarom zoveel aandacht? Ontwikkelingen in beleid Nadruk op individuele verantwoordelijkheid van de burger (+ en-) Vermaatschappelijking
Nadere informatieDE KRACHT VAN HET COLLECTIEF ONDERWIJS VAN MORGEN
Op weg naar 2020 Dit is het verhaal van de NUOVO scholengroep. Verantwoordelijk voor voortgezet onderwijs aan ruim 5.000 leerlingen in de stad Utrecht. Tien openbare scholen bieden samen een breed aanbod:
Nadere informatieKindcentraal van 0 tot 12.
Gedachtegoed Kindcentraal van 0 tot 12. Kindcentraal van 0 tot 12 Dit is een boekje dat in essentie gaat over wie wij willen zijn als PCBO Meppel. Nu en in de toekomst. Een toekomst met een maatschappij
Nadere informatieAchtergrond. Missie Onze missie op basis van deze situatie luidt:
Achtergrond Basisschool De Regenboog staat in de wijk Zuid-west in Boekel en valt onder het bestuur van Zicht PO. Evenals de andere scholen onder dit bestuur gaan wij de komende periode vorm geven aan
Nadere informatie1. Achtergrond en basisveronderstellingen
Hoe we leren EEN OMVATTENDE EN EIGENTIJDSE THEORIE OVER HOE MENSEN LEREN In de afgelopen tien tot vijftien jaar is leren uitgegroeid tot een belangrijk onderwerp in internationale discussies en internationaal
Nadere informatieRouteplan "meer ruimte voor de professional, meer ruimte voor het team" Waardigheid & Trots
Routeplan "meer ruimte voor de professional, meer ruimte voor het team" Waardigheid & Trots 2017-2018 K. Polman teamleider HRD Definitieve versie d.d. 29-09-2016 Pagina 1 van 5 Inleiding Zinzia streeft
Nadere informatieOPROEP VOOR BIJDRAGE
OPROEP VOOR BIJDRAGE 29 mei tot 31 mei 2013 Met groot genoegen nodigen we je uit om een voorstel tot bijdrage in te dienen voor de Onderwijs Research Dagen 2013 (ORD 2013) met als thema Over-Waarderen.
Nadere informatieOntplooiing en ontwikkeling van soft-skills in de financiële functie
Ontplooiing en ontwikkeling van soft-skills in de financiële functie Inleiding De functie van controller heeft de afgelopen jaren een ontwikkeling doorgemaakt. 20 jaar geleden had de functie veelal een
Nadere informatieHR Performance Management
HR Performance Management Door: Bernadette van de Laak Inleiding Bij Performance Management (PM) gaat het erom dat menselijk kapitaal binnen een organisatie dusdanig wordt georganiseerd, dat stijging van
Nadere informatieAanvullende informatie onder
Wat beweegt ons? Reiss Profile Europe B.V. is officieel partner en licentiehouder van de methode van Professor Dr. Steven Reiss Aanvullende informatie onder www.reissprofile.eu Zicht op de menselijke motivatie
Nadere informatieDe weg van meditatie naar integratie
De weg van meditatie naar integratie Frans van Heel De weg van meditatie naar integratie Over de effectiviteit van meditatie en de integratie in het dagelijks leven De weg van meditatie naar integratie
Nadere informatieSchoolleider tussen functie en beroep
Schoolleider tussen functie en beroep Resultaten van twee enquête-onderzoeken onder schoolleiders en bestuurders 2015 September 2015 Inhoud 1. Inleiding... 3 2. Schoolleider tussen functie en beroep...
Nadere informatieLeerstijlen. www.gertjanschop.com/kennisenleren - pagina 1 van 5
Leerstijlen Leren volgens Kolb Kolb vat leren op als een proces dat, steeds weer, vier stadia doorloopt: fase 1: concreet ervaren fase 2: waarnemen en overdenken (reflecteren) fase 3: abstracte begripsvorming
Nadere informatieEven voorstellen. Sonia Sjollema. Directeur NSvP: PhD Brunel University Londen
Even voorstellen Sonia Sjollema Directeur NSvP: www.innovatiefinwerk.nl PhD Brunel University Londen Aandacht voor toekomst van werk, robotisering, skills en leven lang leren 13% Van de laagopgeleide
Nadere informatieCompetentieprofiel van de opleider CHVG
Competentieprofiel van de opleider CHVG Competentieprofiel van de opleider per competentiegebied 0. Competentiegebied: handelen als expert De opleider beantwoordt aan het competentieprofiel van de betreffende
Nadere informatieCompetentiegericht Onderwijs
Competentiegericht Onderwijs Verband tussen economische groei en innovatie van een land en het competentiebeleid en levenslang leren van een land Vlaanderen > koppeling kan beter en proactiever Hefboom
Nadere informatieVisie op LOB van het Summa College
Visie op LOB van het Summa College Datum: 21 mei 2013 Auteur(s): Linda van Steenhoven (manager onderwijs) en Claudine Hogenboom (Dienst O&S) Versie: 1.0 (definitief) Visie op LOB van het Summa College
Nadere informatieStellingen en uitleg over talentgerichte ontwikkeling op de basisschool
Stellingen en uitleg over talentgerichte ontwikkeling op de basisschool Stellingen Het begrip Talent zegt vooral iets over de capaciteiten van een leerling. Sommige leerlingen hebben meer talent dan anderen.
Nadere informatieVRAGENLIJST LERENDE ORGANISATIE (op basis van Nelson & Burns) 1
VRAGENLIJST LERENDE ORGANISATIE (op basis van Nelson & Burns) 1 Onderstaande diagnostische vragenlijst bestaat uit 12 items. De score geeft weer in welke mate uw organisatie reactief, responsief, pro-actief
Nadere informatieZo ga je aan de slag met: Mijn verhaal
Zo ga je aan de slag met: Mijn verhaal Mijn verhaal In deze tijd wordt de persoon als geheel met zijn talenten en intrinsieke motivatie steeds belangrijker. Door hun verhaal te schrijven ontdekken mensen
Nadere informatieVISIE OP DAGBESTEDING EN WERK DICHTERBIJ
VISIE OP DAGBESTEDING EN WERK DICHTERBIJ Visie Dichterbij: Dichterbij schept voorwaarden waardoor mensen met een verstandelijke beperking: - leven in een eigen netwerk temidden van anderen - een eigen
Nadere informatie10-8 7-6 5. De student is in staat om op navolgbare wijze van vijf onderwijskundige (her)ontwerpmodellen de essentie te benoemen;
Henk MassinkRubrics Ontwerpen 2012-2013 Master Leren en Innoveren Hogeschool Rotterdam Beoordeeld door Hanneke Koopmans en Freddy Veltman-van Vugt. Cijfer: 5.8 Uit je uitwerking blijkt dat je je zeker
Nadere informatieOplossingsgericht denken
T R E N D S I N B E D R I J F Oplossingsgericht denken Paul Jackson en Mark McKergow Inhoud 1 Wat is Oplossingsgericht Denken? 9 Passende oplossingen 10 De basis van Oplossingsgericht Denken 11 Kleine
Nadere informatieEffectieve samenwerking: werken in driehoeken
Effectieve samenwerking: werken in driehoeken Werken in driehoeken is een wijze van samenwerking die in elke organisatie, projectteam en netwerk mogelijk is. Het maakt dat we kunnen werken vanuit een heldere
Nadere informatieHet Innovatiekompas Inspiratie sessies Dr. Guy Bauwen
Het Innovatiekompas Inspiratie sessies Dr. Guy Bauwen 1 Innovatiekompas Inspiratie Sessies Contacteer ons voor: Een voordracht om kennis te maken met het kompasmodel. Een workshop om het toepassen van
Nadere informatieLeergang Transformatief Leiderschap
feedback geven living labs advie processen/bijeenkomsten transformatief leiderschap coach perso Leergang Transformatief Leiderschap Anderen bewegen begint bij jezelf Succesvol mensen en organisaties in
Nadere informatieONDERZOEK ALS EFFECTIEVE INTERVENTIE OM DE PRAKTIJK TE VERSTERKEN MARCO SNOEK
ONDERZOEK ALS EFFECTIEVE INTERVENTIE OM DE PRAKTIJK TE VERSTERKEN MARCO SNOEK Onderwijs ontwikkeling 2 INHOUD Onderzoek als impuls voor onderwijsontwikkeling? Wat weten we over onderwijsontwikkeling? De
Nadere informatieBijlage V. Bij het advies van de Commissie NLQF EQF. Tabel vergelijking NLQF-niveaus 5 t/m 8 en Dublin descriptoren.
Bijlage V Bij het advies van de Commissie NLQF EQF Tabel vergelijking NLQF-niveaus 5 t/m 8 en. Tabel ter vergelijking NLQF niveaus 5 t/m 8 en Dublindescriptoren NLQF Niveau 5 Context Een onbekende, wisselende
Nadere informatieHulp bij ADHD. Scholingsaanbod
Hulp bij ADHD Dit heeft mijn beeld van ADHD enorm verrijkt. Ik zie nu veel mogelijkheden om kinderen met ADHD goede begeleiding te bieden deelnemer workshop bij Fontys Hogescholen Copyright 2010 Hulp bij
Nadere informatieKernachtige Loopbaan Ont-wikkeling
Kernachtige Loopbaan Ont-wikkeling Training gebaseerd op het FIRO Framework GEORGANISEERD DOOR ALWAYS A CHOICE TRAINING KERNACHTIGE LOOPBAAN ONT-WIKKELING 2 Kernachtige Loopbaan Ont-wikkeling - Wanneer
Nadere informatieTransactionele Analyse. Transactionele analyse Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
Transactionele analyse Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie Transactionele analyse of TA is de term die gebruikt wordt voor de persoonlijkheidstheorie en tevens psychotherapeutische behandelmethode zoals
Nadere informatieToelichting zeven dimensies
Toelichting zeven dimensies Expertsysteem ZIEN! voor het primair onderwijs December 2009 ZIEN! is een product van, in samenwerking met ParnasSys Inhoudsopgave Zeven dimensies 3 1. De kwaliteitsdimensies
Nadere informatieBRAINCOMPASS/BRAINTRANSMITTER
BRAINCOMPASS/BRAINTRANSMITTER ontwikkelassessment én groeiversneller voor organisaties Vanuit DNA en Drijfveren naar Gemotiveerde Groei HERKEN JE ALS MANAGER DE VOLGENDE SITUATIE? Het is meer dan ooit
Nadere informatie